IBD en bijwerkingen: Ziekte of medicatie Wat kan ik doen? Mariëlle Oosterveer Verpleegkundig Specialist MDL Alrijne ziekenhuis.

Transcriptie

1 IBD en bijwerkingen: Ziekte of medicatie Wat kan ik doen? Mariëlle Oosterveer Verpleegkundig Specialist MDL Alrijne ziekenhuis.

2 Bijwerkingen: -van de ziekte -moeheid/psychische klachten -bijwerkingen van de medicatie M. Crohn Colitis Ulcerosa

3 Bijwerkingen van de ziekte: *complicaties van de ontsteking *fistels anus/rectum. *lever en galblaas: PSC *PDS *Extraintestinale manifestaties *gewrichtsklachten artritis/artralgie *oogontsteking *erythema nodosum

4 Darmbloeding bloedarmoede Darmperforatie buikvliesontsteking Darrmvernauwing Ileus/dilatatie/operatie Bij alarmsymptomen als buikpijn, koorts, bloedingen: contact! Verhoogde kans op darmkanker

5 -Fistel/abces (ZvC) afwachten/antibiotica/operatie/ stamceltherapie bij complexe fistels. -PSC Primaire Scleroserende Cholangitis Ontsteking/littekens van de galwegen leverschade moe/koorts/pijn/jeuk/vetdiarree: ursochol/stent via ERCP -Prikkelbaar darm klachten -Extra-intestinale manifestaties: Extra= buiten Intestinaal= m.b.t. de darm

6 Extra-intestinale manifestaties: *gewrichtsklachten 30% In polsen/hand/schouders/ knieën, enkels, rug en heupen. artritis: ontsteking/rood/warm/stijf artralgie: pijn zonder ontsteking. Pijnstiller/Anti TNF/reumatoloog/oefentherapie

7 Extra-intestinale manifestaties: 2. Oogontstekingen: uveitis Rode ogen/pijn bij kijken in het licht/ moeite om ogen open te houden/ verminderig zicht. Oogarts: Steroiden oogdruppels en orale medicatie.

8 Extra-intestinale manifestaties: 3. Erythema (rode, pijnlijke) nodosum (zwelling) op benen -Vaak bij opvlamming -infectie? -Opvlamming behandelen -Dermatoloog, rust, pijnstiller, antibiotica.

9 *Moeheid *Angst/depressieve klachten

10 Moeheid: 92% van de IBD patiënten vermoeidheidsklachten. Gevolgen: *Dagelijks leven: ziekteverzuim werk/school/huishouden/sociale leven *Onbegrip van de omgeving/werk: je ziet niets.

11 Oorzaak? *Activiteit van de ziekte (ontsteking) -Bloedarmoede -Mindere opname voedingsstoffen -Pijn -Slaapstoornis -Bijwerkingen van (nieuwe) medicatie -Emoties

12 Moeheid therapie *Aanpassing levensstijl: -Acceptatie chronische aandoening -Stel prioriteiten (dagschema/keuzes) -Afleiding -Informatie geeft begrip: familie/werkgever *Sporten geeft energie: ken daarbij wel je grenzen. *Voeding: eet gezond en gevarieerd *Bespreken met MDL-arts/verpleegkundige *Hulp medisch psycholoog: handvatten omgaan met moeheid, ontspanningsoefeningen/boek

13 Psychische klachten (Chroniek sept 2018) Floor Bennebroek Evertz/Happy IBD (jongeren 47%) Oorzaken angst en depressie: -pijn en vermoeidheid -Onbegrip van de omgeving -Beperking activiteiten, minder afleiding -Angst voor de toekomst -Medicatie (prednison) -Vrouwen, M. Crohn en een actieve ziekte: meer kans

14 Tips: *Bespreken! *Cognitieve gedragstherapie met praktische tips: angst bespreken en oplossing zoeken, bijvb. survival bag *Medicatie aanpassen *Lotgenotencontact *Eventueel antidepressiva.

15 Bijwerkingen van de medicatie: Onderzoek onder patiënten % ervaart bijwerkingen medicatie: *Mesalazine 5-ASA: nauwelijks *Corticosteroiden meeste: vollemaansgezicht en stemmingswisselingen Medicatie: *geen genezing IBD *actieve ontsteking remmen *preventie opvlamming Algemeen: -bloed prikken: lever/nieren/bloedplaatjes/spiegels -misselijkheid, malaise, moeheid Bespreek met arts/verpleegkundige!

16 Mesalazine Thiopurine S P[-;;;;;;;;;;;;/ Corticosteroiden: Prednison Anti-TNF Vedolizumab Stelara

17 *Mesalazines: Salofalk, Pentasa of Mezavant Nierfunctiestoornissen bij chronisch gebruik 1 x jaar lab. *Corticosteroiden: Prednis(ol)on, Budesonide Vollemaansgezicht/osteoporose/vertraagde wondgenezing, dunnere huid/verhoogde bloedsuikerwaarden, verhoogde oogdruk/slapeloosheid,stemmingswisselingen. Kortdurend/calcium/afbouwschema

18 Thiopurines: azathioprine, purinethol, thiosix methotrexaat *misselijkheid, malaise, gewrichtspijn, huiduitslag, infectiegevoeliger * pancytopenie door inwerken op beenmerg witte bloedcellen: (leukopenie)minder weerstand bloedplaatjes: (trombocytopenie) bloedingen, slechte wondgenezing rode bloedcellen: bloedarmoede, vermoeidheid. *alvleesklierontsteking: misselijk/hevige pijn, koorts *verhoogd risico op huidkanker en lymfeklierkanker opbouwschema/lab/bespreken

19 TNF-alfaremmers: Remicade, Humira, Remsima, Inflectra, simponi koorts/hoofdpijn/haarverlies/spierpijn/gewrichtspijn/ infuusreactie/infectiegevoeliger lab/spiegels/premedicatie

20 Take home message: *Ziekte en bijwerkingen persoonsgebonden *Bespreek klachten/zorgen/bijwerkingen met arts/verpleegkundige *Meer info: Crohn en Colitis Ulcerosa vereninging Nederland (CCUVN) Maag Lever Darm Stichting Informatiefolders ziekenhuis/instelling Bijsluiters geneesmiddelen

21