Aan de gemeenteraad Agendapunt : 6.10/240210 Documentnr.:RV10.0025 Roden, 17 februari 2010 Onderwerp Uitvoering Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) gemeente Noordenveld Onderdeel programmabegroting: Ja Begrotingsprogramma: Zorg en Welzijn Productnaam: Maatschappelijke begeleiding en advies Voorstel De Raad stelt de visienotitie Bijzondere zorg voor kwetsbare mensen. Visienotitie over de uitvoering van OGGZ zorg in gemeente Noordenveld vast. Inleiding Voor u ligt de visienotitie Bijzondere zorg voor kwetsbare mensen. Visienotitie over de uitvoering van de OGGZ zorg in de gemeente Noordenveld. Deze notitie is in het najaar van 2009 tot stand gekomen na een reeks van ontwikkelingen in de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) binnen onze gemeente in 2009. In deze visienotitie is de uitvoering van de OGGZ zorg in onze gemeente vastgelegd. Daarbij is er sprake van een andere werkwijze in de uitvoering van die zorg. De belangrijkste wijziging is de inrichting van het voorzitterschap van het OGGZ netwerk. Dit advies is bedoeld om u te informeren over de achtergrond en ontwikkelingen van de OGGZ binnen onze gemeente die het kader vormen van de visienotitie. U wordt daarop gevraagd om de notitie vast te stellen. Openbare Geestelijke Gezondheidszorg De Openbare Geestelijke Gezondheidszorg vormt prestatieveld 8 van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Met de invoering van de WMO is dit zorgonderdeel overgeheveld van de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV) naar de WMO. Prestatieveld 8 richt zich op het vroegtijdig signaleren van problemen rondom kwetsbare mensen op het gebied van zorg (sociaal isolement, psychische kwetsbaarheid, mishandeling), wonen (schulden, dreigende uithuiszetting en dak en thuisloosheid) en omgeving (overlast, verwaarlozing). Doel is om te voorkomen dat kwetsbare mensen maatschappelijk uitvallen door (vaak een combinatie) van problemen op deze leefgebieden. Goed georganiseerde OGGZ moet ervoor zorgen dat deze RV10.0025 *RV10.0025*
mensen met ondersteuning weer zelfredzaam worden en betrokken raken bij de samenleving. Daarbij is het van belang dat betrokken organisaties (gemeente, politie, woningbouwcorporaties, hulpverleningsinstanties, sociale dienst) nauw met elkaar samenwerken en de zorg op elkaar afstemmen (ketenaanpak). Deze ketenaanpak vindt vorm in een lokaal OGGZ netwerk. Een stukje OGGZ geschiedenis van de gemeente Noordenveld Het project Begeleid Wonen In de gemeente Noordenveld is al sinds eind jaren negentig een samenwerkingsverband actief tussen woningbouwcorporatie Woonborg, politie en maatschappelijk werk. Deze partijen hebben elkaar gevonden in een gedeelde zorg voor kwetsbare mensen waarbij sprake was van meerdere problemen binnen meerdere leefgebieden. In 1997 is op basis van die samenwerking samen met de gemeente en het RIBW (regionale instelling begeleide woonvormen) het project Begeleid Wonen opgezet. Dit project voorzag in een ambulante woonbegeleiding (begeleiding van mensen in hun eigen huis) en in tijdelijke opvang in een opvanghuis, beschikbaar gesteld door Woonborg. Rondom dit project was een netwerkstructuur opgezet van een maandelijks netwerkoverleg waarin de voortgang van cliëntenzorg werd besproken en daarboven een Stuurgroep van de bestuurders van betrokken organisaties. De hulpverlening was in handen van maatschappelijk werk en het RIBW. Het maatschappelijk werk voorzag in de coördinatie van het project en het RIBW in de uitvoering van zorg. In 2006 is de financiering van het project overgeheveld naar centrumgemeente Assen in het kader van Maatschappelijke Opvang. In 2008 heeft centrumgemeente Assen opdracht gegeven aan een onafhankelijk adviesbureau om het project Begeleid Wonen in onze gemeente en een vergelijkbaar project in de gemeente Tynaarlo te evalueren. Dit onderzoek bracht naar voren dat de begeleiding van mensen binnen dit project niet voldeed aan de criteria van Maatschappelijke Opvang (dreigende dak en thuisloosheid). De begeleiding bestond voornamelijk uit psychosociale begeleiding, ondersteuning bij financiën. Op basis van de uitkomsten van dit rapport heeft de gemeente Assen begin 2009 besloten om met een afbouwregeling de subsidiëring van het project met ingang van 2011 te stoppen. De gemeente Noordenveld heeft geen middelen om de subsidie van het project over te nemen. Daarom is gekozen om in te zetten op de versterking van het OGGZ netwerk. Het OGGZ -netwerk In 2005 is vanuit centrumgemeente Assen een impuls gegeven om lokale OGGZ netwerken op te richten binnen de regio. Die impuls heeft ook in Noordenveld geleid tot de totstandkoming van een OGGZ netwerk, voorgezeten door het maatschappelijk werk. Ook het meldpunt OGGZ was bij het maatschappelijk werk neergelegd. Met de komst van het OGGZ netwerk waren er twee overlegstructuren in de gemeente tot stand gekomen die met elkaar verbonden waren, maar onafhankelijk van elkaar functioneerden. Dezelfde organisaties waren in beide netwerken vertegenwoordigd, waarbij het OGGZ netwerk nog verder uitgebreid was met organisaties als GGD, Verslavingszorg Noord Nederland (VNN), Geestelijke Gezondheidszorg Drenthe (GGZ Drenthe), woningcorporatie Actium en de sociale dienst (ISD). Het OGGZ netwerk is vanuit de uitvoering tot stand gekomen uit betrokkenheid en zorg voor kwetsbare mensen. De gemeente nam daarbij een positie op afstand in. Gaandeweg de jaren kwam er een beweging binnen de OGGZ tot stand die meer sturing en regie verlangde van de gemeente.
In 2007 heeft GGD Drenthe in opdracht van de centrumgemeenten Assen en Emmen een evaluatieonderzoek gehouden naar het functioneren van de verschillende OGGZ netwerken binnen de provincie Drenthe. Uit het onderzoek kwam naar voren dat in veel Drentse gemeenten de OGGZ netwerken om verschillende redenen niet goed functioneerden. Netwerken wisten geen goed antwoord te bieden op de (toenemende) complexiteit van problemen van de doelgroep. Redenen daarvoor waren gebrek aan capaciteit en tijd voor hulpverlening binnen de deelnemende organisaties, moeizame afstemming van zorg vanwege verschillende organisatiebelangen, moeizame totstandkoming van de regierol door gemeenten. Ook het OGGZ netwerk in de gemeente Noordenveld kampte met deze problemen. In de profielschets die gemaakt is van het OGGZ netwerk in de gemeente Noordenveld kwamen daarnaast nog specifieke knelpunten naar voren: tijdgebrek voor het leveren van goede zorg; het ontbreken van een formele positie, waardoor uitwisseling van (privacygevoelige) gegevens bemoeilijkt werd (geen convenant); het ontbreken van beleidskaders en sturing vanuit de gemeente (geen Stuurgroep). Het jaar 2009: ontwikkelingen in een sneltreinvaart In 2009 hebben belangrijke ontwikkelingen het terrein van de OGGZ behoorlijk in beweging gebracht. De besluitvorming van de gemeente Assen over het project Begeleid Wonen, de afschaffing van de AWBZ maatregel psychosociale begeleiding en de knelpunten van het OGGZ netwerk vereisten actieve sturing door de gemeente op dit beleidsveld. Terwijl het netwerk aangaf niet goed te kunnen functioneren, werd de groep van kwetsbare mensen met meervoudige problematiek groter door eerdergenoemde besluitvorming die buiten de invloedssfeer van de gemeente Noordenveld lag. De OGGZ doelgroep is uitgegroeid naar 48 mensen die in ieder geval in beeld zijn: een aantal van ongeveer 20 mensen die binnen het OGGZ netwerk besproken worden, 20 mensen die vanuit het Project Begeleid Wonen begeleid worden en 8 mensen die begeleiding krijgen op basis van een AWBZ indicatie psychosociale begeleiding en waarbij sprake is van meervoudige problematiek. Daarop heeft de gemeente actie ondernomen en besloten om het OGGZ beleid beter vorm te geven en het netwerk te versterken. De Stuurgroep OGGZ is gevormd, waarin de betrokken organisaties op bestuurlijk niveau vertegenwoordigd zijn. In samenwerking met de adviseur OGGZ voor GGD Drenthe en de beide centrumgemeenten is de visienotitie tot stand gekomen die nu voor u ligt. Visienotitie De visienotitie Bijzondere zorg voor kwetsbare mensen gaat in op de organisatie van en uitvoering door het OGGZ netwerk. In de notitie wordt een netwerk nieuwe stijl voorgesteld: een formeel, professioneel samenwerkingsverband waarin de positie en verantwoordelijkheden van de voorzitter en de deelnemers duidelijk uiteengezet zijn. Het netwerk vormt de basisstructuur van de zorg voor mensen met meervoudige problematiek. Daarboven staat de Stuurgroep die de kaders en faciliteiten biedt voor de uitvoering van zorg door het netwerk. Het netwerk heeft een stevige positie nodig waarin de deelnemers voldoende ruimte en mandaat hebben om de hulp te verlenen. De voorzitter heeft een belangrijke rol met voldoende
bevoegdheden; hij wijst casushouders aan voor de cliënten. Het netwerk is een interventienetwerk en komt dus snel in actie bij complexe problemen en het netwerk reikt uit naar cliënten (outreachend/bemoeizorg). Vrijwillige hulpverlening is uitgangspunt, maar vrijwillig staat niet gelijk aan vrijblijvend er wordt actief ingezet om cliënten aan te sporen (zonodig met drang) om hulp te accepteren. De visienotitie gaat in op de organisatie van de hele OGGZ structuur: de partners, de doelgroep, de positie van de Stuurgroep, de specifieke rol van voorzitter, deelnemer en de organisatie achter de deelnemer, de regierol van de gemeente. Daarnaast wordt de werkwijze voor de behandeling van de casuïstiek uitvoerig beschreven. In de bijlagen zijn profielschetsen opgenomen voor de voorzitter en de deelnemers; daarnaast is ook een voorbeeldprotocol voor preventie van huisuitzettingen bijgevoegd. Deze visienotitie is de basis voor het convenant. Door het ondertekenen van het convenant verbinden de partijen zich aan de uiteengezette organisatie en werkwijze van het netwerk. De organisaties kunnen daarop aangesproken worden als bijvoorbeeld blijkt dat een deelnemer niet genoeg ruimte en mandaat van de eigen organisatie krijgt in het netwerk. De visienotitie is vastgesteld door de Stuurgroep OGGZ tijdens haar eerste vergadering op 8 oktober 2009. De planning is dat het convenant halverwege 2010 ondertekend zal worden door alle partijen binnen de Stuurgroep. Praktische uitvoering Voorzitterschap en meldpunt OGGZ Vanuit het oogpunt van regievoering door de gemeente is ervoor gekozen om het voorzitterschap bij GGD Drenthe neer te leggen. De voorzitter is in dienst van deze organisatie en wordt vanuit deze organisatie gefaciliteerd. Hij legt echter rechtstreeks verantwoording af aan de gemeente en aan de Stuurgroep. Op basis van de bevoegdheden zoals opgenomen in de visienotitie is de voorzitter in staat om een sterke positie in te nemen in het netwerk om de afspraken en uitvoering van zorg goed te kunnen coördineren. Het meldpunt OGGZ wordt verzorgd door GGD Drenthe in opdracht van centrumgemeente Assen. Maatschappelijk draagvlak De visienotitie is vastgesteld door de Stuurgroep OGGZ, waarin alle betrokken uitvoerende organisaties vertegenwoordigd zijn. De visienotitie is ter kennisneming aangeboden aan het WMO platform. Kosten De kosten voor het voorzitterschap en aanvullende praktische zaken kunnen ten laste gebracht worden van het structurele budget WMO subsidies. Ter inzage liggende stukken De visienotitie Bijzondere zorg voor kwetsbare mensen. Visienotitie over de uitvoering van OGGZ zorg in de gemeente Noordenveld is als bijlage toegevoegd.
Burgemeester en Wethouders van de gemeente Noordenveld, J.H. van der Laan, burgemeester A.H. Doornbos, secretaris Overleg Raadscommissie Dit voorstel is niet besproken in de vergadering van de Raadscommissie. A.J. Russchen, voorzitter W.F.C. Damman, griffier
No: 6.10/240210 Onderwerp: Uitvoering Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) gemeente Noordenveld De Raad van de gemeente Noordenveld, gelezen het voorstel van Burgemeester en Wethouders van 23 december 2009; gelet op de bepalingen van de Gemeentewet; B E S L U I T - Vast te stellen de visienotitie Bijzondere zorg voor kwetsbare mensen. Visienotitie over de uitvoering van OGGZ zorg in gemeente Noordenveld.. Roden, 24 februari 2010 De Raad van de gemeente Noordenveld, Voorzitter, griffier,