BRUTUS BRUsselse TUtoren voor Scholieren
1. Genesis BRUTUS-project Initiatief: April 2006, schooljaar 2006-2007 Diversiteitsproject van de Universitaire Associatie Brussel Diversiteitsforum: denktank VUB & EhB, 2003-2007 Inspiratie: Tutoringproject asbl Schola-ULB (1989, 2004 Comeniusprijs van de UNESCO) Financiële steun: Vlaamse Gemeenschapscommissie, BNP Paribas Fortis, Vlaamse Overheid
2. Diversiteit leerlingenpopulatie Vaststelling: Aanwezigheid in Brussels secundair onderwijs van grote groepen allochtone, kansarme, anderstalige leerlingen met taalachterstand > ervaren moeilijkheden om competenties & kennis te verwerven > minder kansen verkrijgen diploma secundair onderwijs > moeilijkere doorstroom naar hoger onderwijs >>> Ongelijke onderwijskansen Initiatief: Diversiteitsprojecten (o.a. BRUTUS)
3. Diversiteit? Heterogeniteit Veel meer dan onderscheid tussen etnische minderheden ( allochtonen ) en autochtone meerderheid Diversiteit betreft vele dimensies: sekse, seksuele oriëntatie, fysieke mogelijkheden, sociale achtergrond, leeftijd, Dimensies kennen geen rangorde van belangrijkheid, opereren niet los van elkaar, zijn vaak met elkaar verknoopt. Ze zijn noch definitief noch limitatief. Dimensies interageren met omgeving & zorgen voor ongelijkheidssituaties.
4. Opdracht Diversiteitsforum VUB & EhB Dimensies van diversiteit dusdanig organiseren dat ze tot een meerwaarde leiden > inclusieve omgeving Ongelijkheidssituaties analyseren Via dialoog zoeken naar facilitatoren (houden maximaal en op redelijke wijze rekening met verschillen tussen mensen) die haalbaar, aanvaardbaar en verdedigbaar zijn.
5. Waarom diversiteit aan VUB & EhB Mission statement: maatschappelijk geëngageerde instelling: Hoogstaand onderwijs en onderzoek leveren (+ aanreiken aan zo breed mogelijke bevolkingslagen) Bevolkingslagen voorbereiden op een leven in een steeds diverser en complexer wordende maatschappij Kwaliteiten grotere menselijke rekruteringspool benutten > 1 e instelling om engagementsverklaring te ondertekenen
6. Diversiteit VUB & EhB in de praktijk Gestuwd vanuit het Diversiteitsforum werden concrete diversiteitsprojecten opgestart. Doel: ongelijkheidssituaties wegwerken & individuele verschillen waarderen. Na 1 e fase als project, werden projecten: Ofwel geïntegreerd in de reguliere werking (minder zichtbaar, maar noch minder belangrijk noch minder efficiënt) Ofwel niet verankerd en stierven ze een stille dood (verlies aan expertise te betreuren)
7. BRUTUS De term Tutor : De Latijnse term tutor betekende beschermer, voogd. Recentere invulling begrip: begeleider. Naar de student-begeleiders van scholieren wordt nu met de term tutor verwezen. Tutoringinitiatieven: Opmars initiatieven, met diverse invullingen: thuis<>op school, één-op-één-relatie<>in kleine groepen, kleuter-<>basis-<>secundair onderwijs Inventaris tutoringinitiatieven in het Vlaamse Onderwijs door de Koning Boudewijnstichting (Doel: zichtbaarheid tutoring verhogen & inspireren bij uitwerking en/of uitbouw van eigen begeleidingsinitiatief) cf. www.kbs-frb.be
8. Doel: Win-win voor betrokken partijen 8.1. Leerlingen / tutees 8.2. Studenten / tutoren 8.3. Schoolteam 8.4. Breder werkveld
8.1. Scholieren Scholieren die deelnemen? Kansarme, allochtone en/of anderstalige leerlingen uit de 1 e, 2 de of 3 de graad secundair onderwijs (ASO, TSO, KSO en BSO, enkel partnerscholen) die een ruggensteun nodig hebben bij hun leerproces. Win? Gratis ondersteuning bij leertekorten met het oog op het behalen van een diploma secundair onderwijs. Verbeterde studie- en taalvaardigheden teneinde de doorstroom naar het hoger onderwijs te vergroten. Verhoging van zelfredzaamheid, -vertrouwen en motivatie Advies en voorbereiding m.b.t. de overgang naar het hoger onderwijs vanwege tutoren.
8.2. Tutoren Tutoren die deelnemen? Studenten Brussels hoger onderwijs (EhB & VUB, uit alle studierichtingen vanaf 2 de Bachelor of uit de lerarenopleiding) Win? Praktijkervaring opbouwen in de specifieke Brusselse meertalige & multiculturele onderwijscontext, samenwerken met ervaren leerkrachten Pedagogische & sociale vaardigheden ontwikkelen Gratis opleiding tot tutor (+getuigschrift), 1 e beroepservaring>cv Vergoeding als vrijwilliger ( ) of als stagiair (studiepunten) voor het geven van de sessies Positieve persoonlijke ervaring wanneer de tutor een vooruitgang voelt in zijn/haar werk met de scholieren
8.3. Schoolteam Wie? Vakleerkrachten van de partnerscholen Schoolcoördinator, ondersteunend personeel & directie van de partnerscholen Win? Ondersteuning m.b.t. de GOK-uitdaging waarvoor het schoolteam staat Begeleidingssessies worden afgestemd op de werkpunten die in klassikaal verband moeilijker aangepakt kunnen worden Gunstigere leerhouding van de leerlingen die de betrokkenheid van de tutor & van het schoolteam ervaren Expertise m.b.t. ondersteuningsstrategieën en -middelen (leer- en oefenmateriaal, werkvormen, ) & mentoring van tutoraanpak Recrutering collega s ( tutoren), partnerschap met instelling HO
8.4. Breder werkveld Wie? Werkveld Onderwijs, Gelijke kansen Instellingen H.O.: Sponsors (2012-2013) Win? Partners voor meer gelijke onderwijskansen, groei expertise, groei belangstelling student-tutoren voor (carrière in) onderwijs
9. In de praktijk De student-tutor gaat één maal per week twee uur tutorles geven aan eenzelfde groepje leerlingen (gem. 4 leerlingen, uit zelfde jaar/graad secundair onderwijs, deelname vrijwillig maar niet vrijblijvend) De vakgebonden sessies vinden plaats in de school van de leerling & na de reguliere schooluren. De sessies lopen over min. 1 semester (lange termijnengagement) en worden gratis aangeboden aan de leerling. 14
10. Fases 10.1. Voorbereidingsfase (organisatorisch & pedagogisch) 10.2. Begeleidingsfase 10.3. Opvolgingsfase 10.4. Evaluatiefase
10.1. Voorbereidingsfase Organisatorisch: Promotie van het Brutus-project Inschrijvingsperiode (+ engagementsverklaring) Praktische voorbereiding (logistiek, administratie, koppeling tutor aan groepje leerlingen,...)
10.1. Voorbereidingsfase Pedagogisch: Pedagogische informatie: beginsituatie leerling, gewenste remediëring, ondersteunend materiaal, aandachtspunten,... Gratis opleiding tot tutor: 4 workshops: 1. Het tutoringproject Brutus 2. Taal-, kansarmoede & leermiddelen 3. Leren leren & motiveren 4. Communicatie & differentiatie in de onderwijspraktijk
10.1. Voorbereidingsfase: workshop 2 Taal-, kansarmoede & leermiddelen (Onderwijscentrum Brussel) Tijdens deze workshop worden o.a. volgende items behandeld: Brusselse uitdagingen, beleid VGC, opdracht van het Onderwijscentrum Brussel, situatie (netten, richtingen, leerlingpopulatie, taalachtergrond) van de secundaire scholen in Brussel. Taal als struikelblok (instructietaal), posterproject, taalvaardigheidsonderwijs (woordenschatdidactiek, interactieve werkvormen, taalgericht vakonderwijs), schrijfkaders, tips voor spreek-, luister-, lees- & schrijfvaardigheid. Kansarmoede: gezichten & gevolgen ervan Daarbij worden de tutoren aan het werk gezet: oefeningen m.b.t. taal als struikelblok, posterwoorden, schrijfkaders. Tenslotte worden leermiddelen voorgesteld in het leermiddelencentrum.
10.1. Voorbereidingsfase: workshop 2 Een aantal interactieve werkvormen (doe-opdrachten m.b.t. taal) uitgetest door tutoren in kleine groepjes.
10.1. Voorbereidingsfase: workshop 3 Leren leren & motiveren (Diens Studieadvies & Diversiteit VUB) Tijdens deze workshop worden o.a. volgende items behandeld: Factoren die slaagkansen in SO bepalen > mogelijke invloed tutor Studievaardigheden (vakinhoudelijk / vakoverschrijdend): studieplanning, studiemethode, probleemoplossend denken, Motiveren (taakgeorienteerd, uitdagende haalbare concrete doelen, vertrouwen tonen in competenties leerlingen, verhogen verantwoordelijkheid & eigen inbreng leerlingen, didactisch materiaal op maat, ) Aandacht voor de leerling als individu (invoelend, echtheid, sterke punten leerlingen gebruiken om zwakke punten aan te pakken, ) Ook ondervinden de tutoren via oefeningen het belang van het begrijpen van de woorden & het leggen van verbanden bij het instuderen.
10.1. Voorbereidingsfase: workshop 4 Communicatie & differentiatie in de onderwijspraktijk (IDLO, VUB) Tijdens deze workshop worden o.a. volgende items behandeld: Communicatie: : verbaal, non-verbaal, para-verbaal, basishouding van de tutor, S.O.F.T.E.N.-gedrag, empathisch reageren, actief luisteren, andere culturen & communicatie, ) Begeleidingsvaardigheden & differentiatie (leerstijl, leertempo, mate van zelfstandigheid, interesse, beginsituatie, ) Via talloze oefeningen worden de communicatie- & begeleidingsvaardigheden ingeoefend.
10.1. Voorbereidingsfase: workshop 4 Oefening m.b.t. de basishouding van de tutor
10.2. Begeleidingsfase: pedagogisch De leerling voedt de sessies. Hij identificeert de tekorten (kennen & kunnen), Hij bepaalt de te behandelen leerstof of vaardigheden, Hij zoekt naar oplossingsweg met tutor/ medeleerlingen, Hij doet aan zelfvaluatie. De student stuurt de sessies. Hij ontwikkelt pedagogisch stappenplan, Hij selecteert ondersteuningsstrategieën & -middelen, Hij bewandelt diverse trajecten om de motivatie, de interesse en de zelfredzaamheid van de leerlingen op te krikken, Hij evalueert permanent om zo te kunnen bijsturen / verder bouwen.
10.2. Begeleidingsfase: sociaal Leerling & tutor leggen samen een weg af Persoonlijke informele relatie (tutor heeft bijzonder statuut van student die geen leraar is) gunstig voor interactie, onderhandeling, samenwerking Klein leeftijdsverschil tussen leerling en tutor vergemakkelijkt gesprekken (onderwerpen al dan niet m.b.t. school) > leerlingen & tutoren leren elkaar beter kennen > tutor kan referentiepersoon worden voor sommige leerlingen die in hun eigen omgeving een referentiepersoon op studievlak gemist hebben
10.3. Opvolgingsfase De algemene opvolging gebeurt wekelijks via de elektronische werkplanning. Deze omvat meerdere luiken (leerstof & vaardigheden, reflectie & vragen, aanwezigheidslijst & medewerking leerlingen) met ruimte voor feedback vanwege tutor / leerkracht / coördinator. De tutoren krijgen eveneens individuele pedagogische ondersteuning via individuele reflectiemomenten, via het bijwonen van een begeleidingssessie door een ervaren leerkracht, De stagiairs-tutoren krijgen daarenboven de taak via een mondelinge presentatie hun tutoringervaring te beschrijven en via een schriftelijk dossier te reflecteren over hun pedagogische en sociale ervaringen (met leerlingen & vakleerkrachten) en over de meerwaarde van hun tutoringervaring voor hun toekomstige job als leerkracht
10.4. Evaluatiefase Evaluatie a.d.h.v. Volgende meetindicatoren: Elektronische werkplanning, tutoringdossier Reflectiessies voor tutoren (individueel en in groep) Vragenlijsten (leerlingen, vakleerkracht, schoolcoördinator, tutoren) Opvragen resultaten van de leerlingen (A-, B- of C-attest) > Evaluatieronde a.d.h.v. verzamelde gegevens
11. Getuigenissen Getuigenissen van: Tutoren Scholieren m.b.t. het tutoringinitiatief
Getuigenis tutor 1 Tutoren getuigen : Ik werk meestal rond zaken die de leerlingen zelf aanbrengen. Als je kan inspelen op hun interesses, dan tonen ze meer betrokkenheid en bereik je veel meer. Mijn sessies krijgen dus vooral vorm door mijn leerlingen uit te horen over hun vragen, huistaken of moeilijkheden met het vak. Flexibiliteit, inspelen op vragen/interesses
Getuigenis tutor 2 Tutoren getuigen : Rond welk thema we ook werken, de sessie is hét moment voor mijn leerlingen om een Nederlands taalbad te nemen. Het gaat niet zozeer om extra oefeningen die tekorten moeten opvangen. Het is eerder algemeen bezig zijn met Nederlands en dan vooral via dialoog en conversaties. Het is maar door een taal te spreken dat je ze onder de knie krijgt. Interactieve werkvormen voor taalondersteuning
Getuigenis tutor 3 Tutoren getuigen : Ik leer mijn leerlingen hoe vraagstukken het best opgelost worden en dat formules makkelijker te onthouden zijn wanneer je ze omvormt of analyseert. Ik toon hen hoe ze het vak kunnen leren. Oplossingsweg, studietips
Getuigenis tutor 4 Tutoren getuigen : We werken wel aan schoolse zaken en zitten zelfs aan de schoolbanken, maar toch voelen leerlingen dat niet zo aan. Er hangt een heel andere sfeer omdat er meer ruimte geboden wordt voor het persoonlijk verhaal van iedere leerling. Een meer informele studieondersteuning maakt dat leerlingen op hun gemak zijn, vragen durven stellen en fouten durven maken. informele persoonlijke ondersteuning, veilig leerklimaat
Getuigenis tutor 5 Tutoren getuigen : Eindigen doe ik steeds door te vragen of alles begrepen is en of er nog vragen zijn of bepaalde voorkeuren voor de volgende sessie. Indien ja, kan ik tegen de volgende sessie teksten zoeken die beter kunnen inspelen op de interessewereld van de leerling, want het schoolmateriaal laat dit niet altijd toe. didactisch materiaal op maat
Getuigenis tutor 6 Tutoren getuigen : Vorige week beleefde ik één van mijn leukste ervaringen! De begeleidingssessie was bijna gedaan toen mijn tutees vroegen of ik hen geen toets wilde geven. Dat gaf echt een goed gevoel, want het betekende dat ze de leerstof beet hadden en bovendien vol vertrouwen waren over zichzelf of totaal geen angst meer hadden om te falen. zelfvertrouwen, kleine succeservaringen
Getuigenis leerling 1 Leerlingen getuigen: Het is leuk, want de mentor is lief en ze zorgt ervoor dat ik de leerstof beter begrijp waardoor ik beter weet hoe het moet. En als je beter weet hoe het moet, maak je je huiswerk ook veel liever. inzicht, leer- en studiemotivatie
Getuigenis leerling 2 Leerlingen getuigen: Ik leerde hoe ik het voorbereiden van testen moet aanpakken en hoe ik daarvoor moet studeren en ook dat het leerrijk is om gemaakte testen te verbeteren en te hermaken. studiemethodiek, leren uit fouten
Getuigenis leerling 3 Leerlingen getuigen: Ik vind het goed dat de tutor steeds zegt dat het niet erg is om een fout te maken en dat de sessies er zijn om te leren. Nu durf ik dat ook zeggen als ik iets niet begrijp. veilig informeel leerklimaat
12. Succesfactoren Vrijwillige deelname, engagement van leerlingen-tutees, studenttutoren, leerkrachten & coördinatoren van de partnerscholen Groepsgrootte (gem. 5 leerlingen per tutor) & groepsgebeuren Persoonlijke aandacht & begeleiding op maat gedurende min. 1 sem. Vertrouwensrelatie & informele relatie (klein leeftijdsverschil tussen leerling & tutor) Voorbereiding tot tutorschap en opvolging van de tutoring
13. BRUTUS = teamwerk voor Gelijke Onderwijskansen
14. Contact Bedankt voor uw aandacht! Vragen? Contact projectcoördinator: avslijck@vub.ac.be