RESULTATEN 2014: MELKVEEHOUDERIJ MIDDEN IN DE MAATSCHAPPIJ Innovatie en duurzaamheid op de agenda, de melkveehouderij is flexibel en creatief LTO Nederland werkt aan de ontwikkeling van een duurzame melkveehouderij in 2020. Om te kunnen concurreren met collega s uit omringende landen is onderscheidend vermogen nodig. Innovatie en kennisverspreiding helpen daarbij. Vanuit een gezamenlijke aanpak met zuivelondernemingen, overheid en onderzoek wordt de melkveehouderijsector nog duurzamer en innovatiever. Resultaten 2014: 1. De Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) en LTO Nederland (LTO) hebben hun krachten gebundeld in de Duurzame Zuivelketen. De Duurzame Zuivelketen is een uniek initiatief waarbij zuivelindustrie en melkveehouders er ketenbreed naar streven om de Nederlandse zuivelsector wereldwijd koploper te maken op het gebied van duurzaamheid. DZK heeft in 2014 diverse projecten geïnitieerd en begeleid. Lopende projecten in 2014: Uitrol Kringloopwijzer; Management of Change; Meet- en innovatieprogramma emissiearme stallen; vrijloopstallen; autograssmilk; verminderen antibioticaresistentie en antibioticagebruik. 2. Op 7 januari 2014 is ZuivelNL opgericht door LTO en de NZO, als ketenorganisatie van de zuivelsector. ZuivelNL is actief op terreinen waar samenwerking tussen de schakels in de zuivelketen tot meerwaarde leidt. Zwaartepunt van de activiteiten ligt bij een aantal themagroepen, die op deelgebieden als overleg- en actie platform dienen voor leden en partnerorganisaties. De ketenorganisatie is voor de overheid en derden het neutrale aanspreekpunt van de zuivelsector. ZuivelNL is het platform waar afspraken over gezamenlijke regelingen en financiering tot stand komen. De ketenorganisatie heeft bij de Nederlandse overheid erkenning als Inter Branch Organisatie aangevraagd, conform Europees recht, waardoor in gevallen waar sprake is van een groot publiek belang afspraken algemeen verbindend verklaard kunnen worden. 3. LTO Nederland en Wageningen UR Livestock Research hebben de vrijgekomen gelden uit de verkoop van proefboerderijen samen gebracht in het Melkveefonds. De middelen worden besteed aan praktijkgericht onderzoek en kennisverspreiding voor een competitieve duurzame melkveehouderij. In 2014 is het Melkveefonds van start gegaan en zijn programma s en projecten gefinancierd als Gras en Weiden, Graasmotivar; Proeftuin Veenweiden; Microvergisters. 4. Courage werkt aan innovatie gericht op 2025. Dat doet zij door op zoek te gaan naar vernieuwingen, niet bang om voorbij grenzen te denken, door te zoeken naar nieuwe wegen om in de toekomst de sector te verbinden met de markt én de maatschappij. Lopende projecten in 2014: Amazing Grazing; Fotonenboer; FaceKoe; Grassa!; Koeientuin; Nieuw Partnership Melkveehouder Dierenarts. LTO Nederland
5. Europa heeft een agenda/horizon 2020 opgesteld, met als doelstelling om de economie en duurzaamheid binnen de Europese Unie verder te stimuleren. Op basis van deze agenda zijn vijf European Innovation Partnerships (EIP s) gelanceerd, waaronder de EIP-landbouw. De EIP-landbouw wil bijdragen aan een competitieve, hoog productieve en duurzame agrarische sector. EIP moet leiden tot meer vraagsturing op onderzoek. In opdracht van het ministerie heeft LTO een project gestart dat meer inzicht moet geven in de manier waarop de provincies EIP / OG s willen gaan inzetten / financieren en de onduidelijkheden die er nog zijn m.b.t. de structuur van EIP. 6. Nieuwe kennis bijvoorbeeld op het gebied van antibiotica, imago, mest, ammoniak, GLB, klauwgezondheid en levensduur wordt via ondernemersnetwerken (cafés, netwerken, ledenbijeenkomsten et cetera) praktisch toepasbaar gemaakt voor leden. Kennis wordt daarnaast verspreid via regionale nieuwsbrieven en Nieuwe Oogst. Groen Schoon en Natuurlijk De melkveehouderijsector produceert steeds groener, schoner en natuurlijker. Een proactieve houding maakt dat de melkveehouderij binnen de gestelde milieugebruiksruimte blijft. Dit voorkomt productierechten en creëert nieuwe marktkansen en ontwikkelingsruimte voor bedrijven. 7. Ontwikkeling van en draagvlak voor de KringloopWijzer. Hiermee zetten NZO, LTO, Nevedi en VLB zich samen in om de mineralenefficiëntie in de melkveehouderij te verbeteren. Vanaf 1 januari 2015 zijn alle melkveebedrijven met een fosfaatoverschot verplicht om de KringloopWijzer in te vullen. Het instrument stelt veehouders in staat hun bedrijfsvoering te optimaliseren en kosten te besparen. Ook maakt de KringloopWijzer het mogelijk dat de sector zich op verantwoorde wijze kan ontwikkelen binnen de milieurandvoorwaarden. 8. We stimuleren regionale kringlooplandbouw via projecten als de Vruchtbare Kringloop Achterhoek. Ook in Overijssel en naar verwachting in Noord-Nederland zullen soortgelijke projecten starten. 9. De Wet Verantwoorde Groei Melkveehouderij is aangenomen. Er komen geen dierrechten voor de melkveehouderij na 2015. Het voorkomen van grondloze melkveebedrijven wordt in 2015 per AMvB vastgelegd. 10. In de overleggen over de mestverwerkingsplicht per 1-1-2014 is bereikt dat stromest is uitgezonderd van verwerkingsplicht. Via moties is uiteindelijk bereikt dat dit ook al voor 2014 geldt. 11. Er is derogatie voor 2014-2017 gekregen. Vanwege de late bekendmaking is een knelgevallenregeling bepleit en gekregen voor zowel afwijken van de 80% grasland-eis als gebruik van fosfaatkunstmest. 12. Er is geen aanscherping van gebruiksnormen stikstof voor noordelijk en westelijk kleien veengebied. 13. Via reactie op de internetconsultatie forfaits meststoffenwet is bereikt dat de aanpassing van mestproductienormen voor rundvee, schapen en geiten een jaar worden uitgesteld. De forfaits van melkvee, kalveren en pluimvee zijn verlaagd. 2
14. De BEP pilot is gestart onder leiding van LTO Noord en zal tot 2017 lopen. Hierbij wordt ondernemers die gemiddeld over drie jaar meer P afvoeren dan aanwenden de mogelijkheid geboden om bedrijfsspecifieke P bemesting uit te voeren. In de pilot wordt getracht voor gesignaleerde knelpunten een oplossing te zoeken (bijvoorbeeld niet meer mogen gebruiken van P kunstmest, beperking op N normen). 15. De Programmatische Aanpak Stikstof is aangenomen. Hiervoor zijn landelijk afspraken gemaakt over de reductie van emissie vanuit de veehouderij. Het Besluit Huisvesting is hiertoe aangepast met een actualisatie van de emissiewaarde voor melkvee. Er is een vrijstelling voor welzijnsvriendelijke stallen zoals vrijloopstallen. Ook is het Besluit Gebruik Meststoffen aangepast. Het verbod op gebruik van de sleepvoet is door inzet van LTO uitgesteld t/m 2017. 16. NZO en LTO hebben met veel andere partijen (waaronder NEVEDI) op 15 december 2011 de Intentieverklaring voor ketentransitie naar verantwoorde soja ondertekend. Vanaf 1 januari 2015 stellen zuivelondernemingen via hun kwaliteitssysteem eisen aan veevoer die hierop aansluiten. Met het opnemen van de eis voor verantwoorde soja in bedrijfseigen kwaliteitssystemen van zuivelondernemingen komt de zuivelsector haar afspraak na om vanaf 2015 volledig overgestapt te zijn op het gebruik van verantwoorde soja. 17. LTO zet zich met partners in om het verdienmodel van mestvergisting te verbeteren. LTO is betrokken bij een aanvraag bij de Topsector Energie om op 6 melkveebedrijven een monovergister te plaatsen. Daarnaast is door de overheid besloten, mede dankzij inzet van LTO, dat vanaf 1 juli 2015 monovergisting tot 25.000 m 3 /jaar zal vallen onder het activiteitenbesluit. Dat betekent dat vanaf 1 juli voor dit type installatie geen aparte omgevingsvergunning milieufase meer is vereist. 18. Vanuit Schoon en Zuinig is door LTO Nederland inzet gepleegd om energiebesparingsopties verder in beeld te krijgen. Dit heeft geleidt tot een onderzoek waaruit opties zijn gekomen die het mogelijk maken om bij nieuwbouw tot 50% energie te besparen. Op dit moment werkt LTO aan het opnemen van deze opties in de Maatlat Duurzame Veehouderij en de Energielijst en/of MIA \Vamil. 19. De subsidieregeling "asbest eraf, zonnepanelen erop" is mede op verzoek van LTO verruimd. De vergoeding per vierkante meter is verhoogd naar 4,50 in plaats van 3, - en er zijn meer praktische randvoorwaarden gesteld. 20. Projectenagenda: a. Doorlopende projecten krijgen voortgang: landelijke inventarisatie mestverwerkingscapaciteit, Vruchtbare Kringloop Achterhoek en Meststrategiegroep Oost (regie op mestverwerking Oost Nederland), Stichting Biomassa, Projectbureau Lokale Mestverwerking, Manage je mest, Koeien en Kansen. b. Start nieuwe projecten: Smart Farmers Grids. Architect van de Groene Ruimte Als grondgebonden sector beheert de melkveehouderij ruim een miljoen hectare cultuurgrond. De melkveehouderij is hiermee beeldbepalend voor de groene ruimte en belangrijk bij inrichting van het gebied. 3
21. Via het convenant Weidegang werken 63 partijen aan behoud van het niveau weidegang. In 2014 hebben twee nieuwe partijen het Convenant Weidegang ondertekend. 22. Via verschillende landbouwstructuurverbeteringsprojecten heeft LTO zich ingezet voor verbetering van de landbouwstructuur waardoor mogelijkheden voor weidegang verbeteren. 23. De projecten Autograssmilk en Amazing Grazing hebben nieuwe en bestaande inzichten naar boven gehaald om weidegang te optimaliseren. 24. Het Project Robot & weiden is ontwikkeld en opgestart voor het optimaliseren van het beweidingssysteem van robotbedrijven. 25. In het project LICHTend voorbeeld is gewerkt aan het verminderen / voorkomen van lichthinder rond melkveebedrijven. Om hinder te beperken is een methodiek ontwikkeld, om grenzen te stellen aan de maximale hoeveelheid licht die op enig moment nog vanuit een melkveestal naar buiten mag treden. De aanbevelingen richten zich op de lengte van de donkerteperiode, op kleurkeuze van materialen (m.n. de stalgordijnen) en op plaatsing van en het aantal lichtarmaturen. Implementatie van deze aanbevelingen zal naar verwachting leiden tot een minimalisering van klachten over lichtemissie uit melkveestallen. 26. Er komt tot 2020 weer geld voor agrarisch natuurbeheer via het nieuwe plattelandsbeleid, ruim 80 miljoen euro per jaar. 27. Vraagstukken rond waterkwaliteit en waterkwantiteit bepalen in toenemende mate de inrichting van het landelijk gebied en zijn van groot belang voor de toekomst van de melkveehouderij. Via het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) werkt LTO samen met gebiedspartijen aan het verbeteren van waterkwaliteit en -kwantiteit. In 2014 zijn diverse nieuwe projecten gestart. Koe en Melk zijn Gezond Diergezondheid en -welzijn staan al jarenlang hoog op de agenda van de melkveehouderij. De sector streeft naar gezonde, duurzame koeien die veilig voedsel produceren. Resultaten in 2014: 28. Er is binnen de sector draagvlak voor een landelijke aanpak van IBR en BVD. In 2014 is een plan van aanpak geschreven dat alle stappen omvat zodat in 2017 van start gegaan kan worden met verplichte bestrijding van IBR en BVD. De laatste stappen voor het rondzetten van de financiën worden gezet. 29. In 2014 is volop gewerkt aan de opzet van een nieuw Diergezondheidsfonds. In 2014 zijn afspraken gemaakt over bijvoorbeeld plafondbedragen, inningssystematiek en vervolgschade. Naar verwachting worden de afspraken begin 2015 bekrachtigd. 30. LTO stimuleert verantwoord antibioticagebruik. Via het voorzitterschap in de stuurgroep ABRES nemen we hiervoor onze verantwoordelijkheid en komen we met eigen oplossingen en een gezamenlijke aanpak. Het gebruik van antibiotica in de melkveehouderij is de afgelopen jaren stabiel gebleven maar t.o.v. andere sectoren in absolute zin het laagst. 4
31. Samen met de kalverhouderij en veeartsen is in 2014 een plan van aanpak opgesteld dat de relatie tussen kalverhouderij en melkveehouderij moet verbeteren en tot betere technische en economische resultaten moet leiden. 32. Buitengebruik van middelen ter bestrijding van knaagdieren blijft mogelijk. 33. Projectenagenda: a. Doorlopende projecten krijgen voortgang: Smart Dairy Farming, Monitoring Dierenwelzijn, Vrijloopstallen. b. Nieuwe projecten zijn gestart of gaan starten: One Health for Food is een sector-overschrijdend programma dat met wetenschappelijk onderzoek antwoorden levert op door het bedrijfsleven geformuleerde vragen die te maken hebben met de volks- én diergezondheid. In 2014 is een nieuw project gestart, gericht op uiergezondheid. Marktgericht en divers De markt bepaalt in toenemende mate de melkprijs. De overheid grijpt alleen nog in met interventieaankopen en mogelijk opslagvergoedingen. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid is hervormd. LTO werkt als belangenbehartiger in dit krachtenveld aan gunstige omstandigheden voor melkveehouders. Resultaten 2014: 34. Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) a. Het GLB gaat door tot 2020. Weliswaar met minder geld voor toeslagen, maar 30% budgetkorting is uiteindelijk 30% vergroening geworden. Deze GLBvergroening is relatief eenvoudig in te vullen: bedrijven met meer dan 75% grasland zijn vrijgesteld mits ze minder dan 30 ha bouwland hebben. b. Oude toeslagrechtenrechten vervallen niet al in 2016, wat onze eerdere minister van landbouw wilde, maar worden in vier jaren afgebouwd. 35. De EU stelt private opslagvergoeding boter en mager melkpoeder versneld beschikbaar in reactie op de Russische boycot. Deze maatregel is intussen verlengd. 36. De dekking voor de tot nu toe genomen crisismaatregelen wordt gevonden in de nietbenutte ruimte in de EU-begroting 2015 en niet in het crisisfonds. Hierdoor krijgen Nederlandse boeren in 2015 zo'n 20 miljoen euro terug van wat in 2013 was afgehouden van de bedrijfstoeslag. 37. Het schoolmelkprogramma gaat door, ondanks dat onze regering er vanaf wil. 38. Er komt via het plattelandsbeleid ook geld voor innovatie-activiteiten (Europees Innovatie Partnerschap, EIP) en beter waterbeheer (DAW). Projectenagenda: a. Doorlopende projecten krijgen voortgang: LTO Internationale Melkprijzenonderzoek. 5