Inleiding Visie op de samenwerking tussen huisarts en wijkverpleging In de 1 ste -lijns zorg hebben cure en care elkaar nodig en zijn beide nauw verweven. Goede samenwerking tussen huisarts en wijkverpleegkundige is voor de patiënt een noodzaak. Door veranderingen in de (organisatie van de) zorg is deze samenwerking niet meer vanzelfsprekend, terwijl het belang ervan juist is toegenomen. De afstand tussen huisartsen en wijkverpleging is vergroot door enerzijds schaalvergroting en anderzijds het grote aantal organisaties dat wijkverpleging aanbiedt. Door vergrijzing, de transitie in de zorg en het toenemend percentage niet-westerse patiënten nemen het aantal zorgvragen en de zorgzwaarte toe en groeit de behoefte bij wijkverpleegkundigen en huisartsen om samen de zorg goed af te stemmen en samen zorg te dragen voor kwalitatief goede zorg thuis. Maar dan moet deze samenwerking wel goed worden georganiseerd! Huisartsenpraktijken in Amsterdam werken samen met alle wijkverpleegkundige organisaties die zorg leveren bij hun patiënten. Voor de meeste huisartsenpraktijken geldt dat zij met een beperkt aantal wijkverpleegkundigen intensiever en vaak gestructureerd samenwerken. Het gaat vaak om langjarige, persoonlijke samenwerking waarin het hebben van korte en snelle lijnen en het bekend zijn met elkaar heel belangrijk zijn. Zilveren Kruis is in 2016 een aantal pilots gestart waarin via een aanbestedingsprocedure één aanbieder van wijkverpleging per wijk is gecontracteerd en heeft de HKA gevraagd mee te denken over een dergelijke pilot in Amsterdam. In februari 2017 zijn de HKA en 1 ste Lijn Amsterdam gestart om de bestaande (structurele) samenwerkingsverbanden tussen huisartsen en wijkverpleging in beeld te krijgen, zie hiervoor het onderdeel Inventarisatie samenwerkingsrelaties wijkverpleging van deze notitie. In deze notitie geven wij op verzoek van Zilveren Kruis onze visie op de samenwerking tussen huisarts en wijkverpleging met het oog op de door Zilveren Kruis aangekondigde pilot in Amsterdam. Visie op kwaliteit wijkverpleging Gezien genoemde ontwikkelingen hebben wij ons beraden op de voorwaarden en eisen waaraan de samenwerking tussen huisartsen en aanbieders van wijkverpleging zouden moeten voldoen. In onze visie zou wijkverpleging aan de volgende voorwaarden moeten voldoen: - De organisatie die wijkverpleging biedt, voldoet aan vooraf bepaalde kwaliteitseisen betreffende de scholing van het personeel en de snelheid van zorglevering (zie bijlage 1: Samenwerkingsafspraken GEZ-organisaties en aanbieders wijkverpleging; versie 28 juni 2016); 1/7
- Naast basiszorg1 levert de organisatie die wijkverpleging biedt specialistische verpleegkundige zorg (wondzorg, casemanager dementie, palliatieve zorg, longzorg, medisch technische teams, avond-en nachtzorg) of heeft hieromtrent sluitende afspraken met andere aanbieders van wijkverpleging; - De aanbieder van wijkverpleging investeert in regionale samenwerking in de vorm van deelname aan een Multidisciplinair Overleg (MDO). Tevens is de aanbieder van wijkverpleging bereid samen te werken in de driehoek huisarts - Specialist Ouderen Geneeskunde (SO), stelt deze een SO in staat om consultaties thuis te verrichten voor de huisarts en, indien nodig, deel te nemen aan een MDO; Visie Op verzoek van Zilveren Kruis geven ondergetekenden in dit document hun visie op samenwerking tussen huisartsen en wijkverpleging. Voorop staat dat de keuzevrijheid van de patiënt wordt gerespecteerd. Uit onderzoek blijkt dat mensen die bewust een keuze kunnen maken, uiteindelijk tevredener zijn over de uitkomsten van hun zorgtraject.2 In Amsterdam en Diemen zouden wij graag een model zien waarin de bestaande intensieve samenwerkingsrelaties tussen huisartsenpraktijk en wijkverpleging worden bevestigd. Dat zou betekenen dat per wijk twee tot vier aanbieders van wijkverpleging en een aantal doelgroepgerichte aanbieders van wijkverpleging actief zijn, mits zij voldoen aan bovengenoemde kwaliteitseisen. Wij denken dat op deze manier de kwaliteit en continuïteit van zorg goed kan worden gegarandeerd. In ons voorstel informeren huisartsen en (transferafdelingen van) ziekenhuizen de patiënt over de aanbieders waarmee hun huisarts een goede samenwerking heeft. Het is daarna aan de patiënt om voor één van deze aanbieders te kiezen of zelf een alternatief aan te dragen. Ook als de patiënt kiest voor zorg van een aanbieder van wijkverpleging waarmee geen samenwerkingsrelatie is, zal de zorg natuurlijk zo goed mogelijk worden georganiseerd. Mascha Bevers, huisarts, ROHA Floor Boon, huisarts Marijke Koggel, beleidsadviseur SAG Stella Zonneveld, HKA 1 De verpleegkundige verleent zorg op basis van het continue, cyclische proces van klinisch redeneren. Dit omvat: risico-inschatting, vroegsignalering, probleemherkenning, evidencebased interventie, monitoring en evaluatie. De verpleegkundige voert alle vormen van preventie uit. De verpleegkundige verricht voorbehouden handelingen, deels met zelfstandige bevoegdheid, voor het grootste deel met functionele zelfstandigheid. Heeft een coördinerende rol rond de patiënt of groepen patiënten. [V&V 2020 Deel 3 Beroepsprofiel verpleegkundige, p.36-37] 2 Victoor, A. (How) do patients choose a healthcare provider? = (Hoe) kiezen patiënten een zorgaanbieder? Tilburg, Tilburg Universiteit, 2015. Proefschrift Tilburg Universiteit 2/7
Memo inventarisatie samenwerkingsrelaties wijkverpleging De HKA is samen met 1 ste Lijn Amsterdam bezig met een inventarisatie onder huisartsen om de samenwerkingspartijen in beeld te krijgen. Als uitgangspunt namen wij de 22 wijken zoals benoemd door de gemeente Amsterdam. Volgens Zorgkaart Nederland zijn er 236 huisartsenpraktijken in Amsterdam. De vragenlijst is in twee delen uitgezet: onder HKA leden individueel en i.s.m. 1 ste Lijn Amsterdam bij de praktijken. Op dit moment hebben wij 122 reacties ontvangen. De aanleiding voor deze inventarisatie is drieledig: Huisartsenpraktijken worden na ziekenhuisopnames regelmatig geconfronteerd met aanbieders van wijkverpleging waarmee geen samenwerkingsrelatie is. De GEZ-overeenkomst 2016/2017 vraagt aan de GEZ-zen een samenwerking met een beperkt aantal partijen op te zetten. Uitvloeisel hiervan was de vraag aan OLVG om patiënten dan ook op die aanbieders van wijkverpleging te wijzen bij ontslag uit het ziekenhuis. OLVG zegde medewerking toe onder voorwaarde dat de werkwijze voor alle huisartsenpraktijken in Amsterdam gelijk zou zijn. Zilveren Kruis pilots wijkverpleging. Duidelijk beeld van voorkeur per wijk De inventarisatie levert voor bijna alle wijken informatie en laat meestal een duidelijk beeld zien van de voorkeurspartners waarmee wordt gewerkt (Tabel Overzicht bestaande samenwerkingsrelaties huisarts-wijkverpleging ). In vrijwel alle wijken worden Cordaan en Buurtzorg genoemd. Daarnaast is een duidelijke lokale diversiteit zichtbaar. Voor Westpoort en Bijlmer Centrum ontbreekt nu nog informatie. Wij verwachten dat aanvullende actie dit beeld zal aanvullen en verduidelijken. Motivatie voor samenwerking In de inventarisatie hebben we gevraagd naar de samenwerking met de genoemde partijen. Als reden voor samenwerking met genoemde partijen wordt gegeven: korte lijnen, goede kwaliteit van zorg, goede samenwerking. Goede zorg, je weet wat je aan ze hebt; ervaring mee; goed contact mee te leggen en te overleggen; Wij hebben al jarenlang een hele nauwe samenwerking met deze partijen; Met deze partijen hebben we goede samenwerking en korte lijntjes; Prettige samenwerking; Korte lijnen, overleg, wederzijdse bekendheid met elkaar en kwaliteit op orde Toch heeft niet iedereen structureel overleg: 42% wel. Als knelpunt wordt vooral tijd genoemd, gevolgd door het grote aantal aanbieders. 51% geeft overigens aan wel graag structureel overleg te willen hebben. 3/7
Tabel: Overzicht bestaande samenwerkingsrelaties huisarts-wijkverpleging Amsterdamse wijk Aanbieders wijkverpleging Bos en Lommer Buurtzorg Cordaan Roza Zorg Buitenveldert /Zuidas Amstelring Buurtzorg Cordaan ZHGA Bijlmer Centrum Bijlmer Oost Cordaan Buurtzorg Centrum Oost Amstelring Buurtzorg Cordaan Evean Centrum West Buurtzorg Cordaan Sara Thuiszorg De Aker/ Nieuw Sloten Cordaan Roza Zorg Leven en Zorg De Pijp/ Rivierenbuurt Buurtzorg Cordaan Particura Gaasperdam/ Driemond Buurtzorg Cordaan IJburg/ Eiland Zeeburg Amstelring Buurtzorg Cordaan Indische Buurt/ Oostelijk Havengebied Buurtzorg Cordaan ZGAO Noord-Oost Buurtzorg Cordaan Evean Noord-West Buurtzorg Cordaan Evean Osdorp Cordaan Privazorg Oud-Noord Buurtzorg Cordaan Evean Oud-Oost Buurtzorg Cordaan Emile Thuiszorg Evean Oud-West/ De Baarsjes Buurtzorg Cordaan Madeliefje Slotermeer/Geuzenveld Buurtzorg Cordaan Leven en Zorg Slotervaart Cordaan Oostpoort Roza Zorg Watergraafsmeer Buurtzorg Cordaan Evean ZGAO Westerpark Buurtzorg Cordaan Particura Westpoort Zuid-Noord Buurtzorg Cordaan Particura ZGAO = ZorgGroep Amsterdam Oost ZHGA = ZonneHuis Groep Amstelland Bovenstaande tabel is een document in ontwikkeling, versie d.d. 03-04-2017 4/7
Diemen Aanbieders wijkverpleging Diemen Noord Amstelring Buurtzorg Cordaan Diemen Zuid Amstelring Buurtzorg Cordaan Bovenstaande tabel is een document in ontwikkeling, versie d.d. 03-04-2017 Heeft u structureel overleg met de door u geselecteerde partij(en)? Ja 48 42.11 % Ja, maar niet met alle partijen 26 22.81 % Nee 40 35.09 % Wij hebben ook gevraagd of praktijken de samenwerking graag tot 1 partij zouden beperken. 47% van de respondenten geeft hier de voorkeur aan, de overige 53% niet. Als redenen voor samenwerking met meerdere partijen worden genoemd: keuzevrijheid van de patiënt, aanvullend (doelgroepgericht) aanbod, de mogelijkheid om bij beperkte capaciteit snel een andere partij in te kunnen schakelen. De patiënt moet hierin ook keuzevrijheid hebben; Samenwerking met meerdere partijen houdt de partijen scherp en geeft transferverpleegkundigen keus bij ontslag; Het is fijn om per patiënt te kunnen kiezen wat meest passend lijkt te zijn. Zorg op maat; Enige flexibiliteit is wel gewenst. Bij drukte kan 1 van de organisaties geen capaciteit hebben. Specialistische wijkverpleging Ongeveer 86% van de respondenten geeft aan gebruik te maken van specialistische wijkverpleging. Dit wordt bij een beperkt aantal partijen betrokken: Evean, Buurtzorg, Cordaan, Amstelring, ZGAO, Particura. Doelgroepgerichte aanbieders wijkverpleging De volgende aanbieders zijn voorbeelden van organisaties die door huisartsen worden genoemd als organisaties die doelgroep specifiek goede zorg kunnen leveren: Senioren ZorgPlan Leger des Heils Happy Nurse 5/7
Bijlage 1. Samenwerkingsafspraken GEZ-organisaties en aanbieders wijkverpleging (Versie 28 juni 2016) De transitie met betrekking tot zorg in de wijk vraagt om nauwe afstemming tussen ten minste de huisarts en de wijkverpleging. Zilveren Kruis heeft in de GEZ-module 2016 als voorwaarde opgenomen dat GEZ organisaties in 2016 komen tot samenwerkingsafspraken met minimaal één aanbieder wijkverpleging, en starten met de implementatie hiervan. Samenwerkingsafspraken dienen minimaal betrekking te hebben op inzet van zowel de huisarts / GEZ-organisatie als de wijkverpleging, overlegstructuur en informatie-uitwisseling. Tussen oktober 2015 en juli 2016 hebben vertegenwoordigers van vier GEZ organisaties in Amsterdam en Diemen (SAG, GAZO, GEZ Zuid, Gezondheidscentrum Diemen-Zuid) en van 5 aanbieders wijkverpleging in diezelfde regio (Amstelring, Buurtzorg, Cordaan, Evean, Zonnehuisgroep Noord) in onderling overleg onderstaande wensen en intenties geformuleerd voor hun samenwerking. Wensen GEZ-organisaties voor de samenwerkingsafspraken 1. Met minimaal één en maximaal drie partners wijkverpleging per huisartsenvoorziening (huisartsenpraktijk of GC, gezondheidscentrum) 2. Dat de partner zorgt voor één vast aanspreekpunt (wijkverpleegkundige ) per huisartsenvoorziening. 3. Dat de partner gebruik maakt van één ingang1 tot de huisartsenvoorziening. 4. Dat de partner aan de achterkant zorgt voor afspraken met andere aanbieders. Urgente wensen GEZ-organisaties ten aanzien van de partner(s) - Levert wijkverpleegkundige met deskundigheid niveau 5 - Bereidheid tot het maken van neutrale2 samenwerkingsafspraken met andere aanbieders wijkverpleging (white label). - Organiseert aan de achterkant de toegang tot de volgende gespecialiseerde diensten: Wondzorg Longzorg Casemanagement dementie Gespecialiseerd verpleegkundig team Palliatieve zorg 24/7 Wensen GEZ-organisaties op wijkniveau Wijk(verpleegkundig) team verzekert: Eén ingang tot wijkverpleegkundig team: 1 telefoonnummer - 1 emailadres. Beschikbaarheid op alle werkdagen. Bepaalde snelheid van handelen op aanmelding: - Spoed: binnen 2 uur - Regulier: binnen 1 (werk)dag / 8 uur 6/7
Bijlage 1: Wijk(verpleegkundig)team respecteert: Eén ingang tot huisartsenvoorziening met één telefoonnummer en één e-mailadres. De eventuele rol van POH/ praktijkverpleegkundige als vaste ingang. Wijk(verpleegkundig)team neemt deel aan MDO (Hometeam / PaTz / e.d.) en levert actief casuïstiek aan. Wensen aanbieders wijkverpleging op wijkniveau - Wanneer de wijkverpleegkundige een verzoek tot uitvoering van een bepaalde behandeling nodig heeft, verstuurt de huisarts het uitvoeringsverzoek binnen (ntb) naar de wijkverpleegkundige. In geval van spoed geldt een termijn van (ntb). - De huisarts is op verzoek van de wijkverpleegkundige beschikbaar voor huisbezoek. - De huisartsen streven ernaar per patiënt één huisarts als contactpersoon te benoemen. - De huisartsen kiezen in het kader van onderhavige samenwerkingsafspraken voor aanbieders wijkverpleging die aantoonbaar 40% van hun formatie / medewerkers in de betreffende wijk op niveau 4 en 5 hebben. Intenties De samenwerkende partijen hebben de intentie om onderstaande randvoorwaarden, die niet tot de standaard voorziening van wijkverpleging en huisartsenzorg gerekend worden, wél samen goed geregeld te krijgen op wijk- en op Amsterdams niveau. Partijen realiseren zich dat, om dit te bereiken, afspraken noodzakelijk zijn op diverse niveaus binnen en tussen de organisaties. Om op wijkniveau te kunnen voldoen aan bovenstaande samenwerkingsvoorwaarden, is het van belang dat betrokken partijen onderstaande intenties onderschrijven. Intenties centraal 1. Partijen communiceren met elkaar met inachtneming van de geldende privacywetgeving. 2. Voor digitale communicatie maken partijen alleen gebruik van systemen die voldoen aan informatiebeveiligingseisen voor de zorg (bijvoorbeeld secure email via EZDA). 3. Alle partijen hebben de inspanningsverplichting om te zorgen voor een makkelijk toegankelijk patiëntendossier, in te zien op locatie. 4. Partijen streven naar uniforme afspraken over enerzijds de inhoud, en anderzijds de taal van de onderlinge communicatie (bijvoorbeeld Omaha voor de wijkverpleging). Intenties op alle niveaus (wijk, organisatie en centraal) 1. Optimale transmurale zorg voor kwetsbare patiënten: een patiënt kan na opname veilig thuiskomen, want wijkverpleging en huisarts hebben in onderlinge afstemming de zorg thuis goed geregeld. 2. Cliënt staat centraal: communicatie met (niet over) de patiënt. Inzet is dat de patiënt zoveel mogelijk zelf de regie houdt over het eigen zorg-/behandelproces. Kan de patiënt dat zelf minder goed, dan is het streven dat de mantelzorg die rol overneemt. 3. Beleid ontwikkelen om samenwerking ten behoeve van kwetsbare ouderen verder vorm te geven, waaronder samenwerking met specialist ouderengeneeskunde (SO) in de eerste lijn. 7/7