GODSDIENST. Marie-Ann De Cocker en Veronique Malfrere. voor alle leraren

Vergelijkbare documenten
Dendermonde: St.-Vincentiusinstituut Kerkstraat 97 Dinsdag 24 februari 2015 van 09.00u tot 16.00u Donderdag 12 maart 2015 van 09.00u tot 16.

GODSDIENST. Marie-Ann De Cocker en Veronique Malfrere. voor alle leraren r.-k. godsdienst

GODSDIENST. Lied van Prediker door Stef Bos. DM februari 2012 Godsdienst pagina 1 Marie-Ann De Cocker en Veronique Malfrere

Nieuwsbrief voor de schoolbesturen Mei 2015 Godsdienst in het basisonderwijs. Inspectie-begeleiding godsdienst basisonderwijs bisdom Antwerpen

Engagementsverklaring

G odsdienst O nderwijs - A lle L eerkrachten

Reflectiedag Godsdienstleerkracht: kleur (h)erkennen?

Nascholingen en netwerking van de Pedagogische Begeleidingsdienst SDB schooljaar

Competenties van leerkrachten in scholen met een katholiek geïnspireerd opvoedingsproject

STUDIEDAG π donderdag 17 februari 2011 π Hof van Liere π Stadscampus Universiteit Antwerpen

Gids voor de leraar rooms-katholieke godsdienst

ROOMS-KATHOLIEKE GODSDIENST

Donderdag 21 en vrijdag 22 februari 2008 (09:00-16:00) Theologisch Pastoraal Centrum Groenenborgerlaan Antwerpen

NASCHOLINGEN / ONDERSTEUNINGSBIJEENKOMSTEN

De leerkracht als getuige en inspiratiebron. UCSIA godsdienstonderwijscongres. Dinsdag 17 november 2009 Theologisch Pastoraal Centrum Antwerpen

GODSDIENST. Marie-Ann De Cocker en Veronique Malfrere. voor alle leraren RK-godsdienst

DPB - NIEUWS. Marleen Lietaer. voor alle directies. Coördinatie van stageaanvragen in het vrij secundair onderwijs in het Bisdom Gent

Voorstelling leerplan godsdienst kleuter- lager en buitengewoononderwijs. enkele klemtonen. Elementen van visie

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van de vrije lagere school Virgo Maria te Merksem

MEDEDELINGEN SECUNDAIR ONDERWIJS

ACTUALISATIE LEERPLAN 1 SEPTEMBER 2019

R.-K. GODSDIENST. Marie-Ann De Cocker en Veronique Malfrere. voor alle leraren

VORMINGSAANBOD VAN DE GODSDIENSTINSPECTIE

Inspectie RK Godsdienst Griet Liebens 0486/

Levensbeschouwelijke competenties voor dialoog en samenwerking. september2013

VAKINFORMATIEDOSSIER R.-K. GODSDIENST

1. Voor wie is deze cursus bedoeld? 2. Programma in algemene lijnen. cursus rooms-katholieke godsdienst in het basisonderwijs Infofiche

DE COMPETENTIES VAN DE PREDIKANT EN DE GEESTELIJK VERZORGER

PEDIC-NASCHOLINGSAANBOD

I N F O R M A T I E B R O C H U R E

Expertopleiding Cultuur in de Spiegel

Planning gespreksgroepen en netwerken Regio Deinze

Overzicht van de trajecten

G odsdienst O nderwijs - A lle L eerkrachten

ORDENINGSKADER PERMANENTE PRIORITEITEN. 6 kernteams

Begeleidingsteam Inspecteur-adviseur r.k. godsdienst: Begeleider kleuteronderwijs:

Over de liefde, het huwelijk, mogelijke huwelijksperikelen, de duurzame trouw,. tussen :

Is een Europese islam mogelijk?

Godsdienstonderwijs vandaag

LEZING (in het Nederlands en in het Engels) π Donderdag 18 maart 2010 π Universiteit Antwerpen π Hof van Liere

Lokaliseren situeren van plaatsen op een landkaart (in een beperkt of ruim kader).

Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs Guimardstraat 1, 1040 BRUSSEL. Deel 1 Opvoedingsproject

ORDENINGSKADER PERMANENTE PRIORITEITEN. 5 kernteams

Nascholingen en netwerking van de Pedagogische Begeleidingsdienst SDB schooljaar

Hoger Instituut voor Godsdienstwetenschappen

G odsdienst O nderwijs - A lle L eerkrachten

Buitengewoon onderwijs - Bijkomende of gespecialiseerde opleidingen voor leerkrachten

G odsdienst O nderwijs - A lle L eerkrachten

de Preekstoel elke dinsdagavond van juli en augustus 20:00 uur - Sint Waldetrudiskerk Herentals 03/7 10/7 17/7 24/7 31/7 07/8 14/8 21/8 28/8

Visie pastoraal in Monsheide

G odsdienst O nderwijs - A lle L eerkrachten

BIJLAGE. Vlaamse Gemeenschapscommissie Collegebesluit nr Bijlage nr. 1. Fiche

kennismaken! Diploma Type Studiepunten Info Lessen Duur Coördinatie Kostprijs Locatie en contact

Academisch Centrum voor Praktische Theologie

Cursussenaanbod Grootseminarie Brugge

Vormingen en activiteiten CCV in het bisdom Brugge

Vormingen en activiteiten CCV in het bisdom Brugge

VAKINFORMATIEDOSSIER R.-K. GODSDIENST SECUNDAIR ONDERWIJS IN ALLE NETTEN

Nascholingsaanbod Algemene sessie dinsdag 4 oktober 2016 of dinsdag 9 mei Vraaggestuurd op locatie. Wat is Kickstart?

Junior College EEN INITIATIEF VAN

AABOD VORMING

PERSONENZORG. Ingrid Molein, Eef Rombaut en Tine Van Severen. voor directies en leraren studiegebied Personenzorg UITNODIGING

de Preekstoel elke dinsdagavond van juli en augustus 20:00 uur - Sint Waldetrudiskerk Herentals 06/7 13/7 20/7 27/7 03/8 10/8 17/8 24/8 31/8

Pieter Heymans Hans Coessens. Wim Van Olmen Sarah Polfliet (verslag)

Tekst voor de Diocesane Mededelingen

1. Algemene situering van de cursus NCZ leraar secundair onderwijs-groep 1 2. Doel van de cursus NCZ

leerplandoelen derde cyclus 1 Dit overzicht lijst alle leerplandoelen van de derde cyclus op.

Deel 1 Opvoedingsproject

de Preekstoel de Bakker Helsen Didier Vanderslycke Katlijn Malfliet Bruno Aerts Bob Timmermans 26/7 02/8 09/8 16/8 23/8 30/8 Ilse Dupont

DAG VAN MAVO EN PAV op ZATERDAGVOORMIDDAG 28 FEBRUARI 2015

Hoger Instituut voor Godsdienstwetenschappen

Beste deelnemers, Versie: :20

Interculturele competenties? In de opleiding gezinswetenschappen

Buitengewoon Onderwijs. BEGELEIDINGSAANBOD buitengewoon onderwijs

Verslag over de opvolgingsdoorlichting van Vrije Basisschool - Basisoefenschool te Wijnegem

opleidingsinstituut voor geloofsverdieping, catechese en pastoraal

Leerkracht AN Leerkracht KO Leerkracht LO Zorgco. Leerkracht AN Leerkracht KO Leerkracht LO Zorgco

Dossier Mediacoach 2015

Vredescentrum. AANBOD BASISONDERWIJS Schooljaar

muzische vorming in kleuterschool

SAMENSPRAAK Perspectieven in het omgaan met verontrusting en maatschappelijke noodzaak

Nascholingsaanbod Algemene sessie dinsdag 4 oktober. Coachingstraject dinsdag 10 januari - dinsdag 14 februari - dinsdag 14 maart 2017

Opleiding Filosofisch gespreksleider voor kinderen en jongeren

Onderwijskundige doelen

GODSDIENST. Marie-Ann De Cocker en Veronique Malfrere. voor alle leraren. 1 Prioriteiten vanuit de inspectie-begeleiding voor het schooljaar

LEER-WIJZER VORMING, COACHING EN INTERVISIE OVER JONGDEMENTIE

TUSSENTIJDSE MEDEDELINGEN GODSDIENST

AARDRIJKSKUNDE. Leen Van Hecke. voor alle leraren

PEDIC. Maandag 9 december tot en met vrijdag 13 december Week van de leraren lichamelijke opvoeding DAGEN VAN.

16/12/2014 VORMING VOOR DE TOEKOMST VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS

DIVERSITEIT IN het onderwijs. Ondersteuning op maat van. onderwijs initiatieven

opleiding KAIROS-opleiding: Omdat we samen de kerkgemeenschap dragen

Beste directeur, beste coördinerend directeur

10 oktober samen met MENTOREN

1 Extra-murosactiviteiten: Een vat vol opportuniteiten

EERSTE COMMUNIE 2018

1 Voorstelling nieuw leerplan Nederlands 3de graad Se-n-Se

LICHAMELIJKE OPVOEDING

Identiteit in woorden Stichting St. Josephscholen Nijmegen

Transcriptie:

GODSDIENST Marie-Ann De Cocker en Veronique Malfrere voor alle leraren 1 Prioriteiten vanuit de inspectie-begeleiding 2 Overzicht nascholingen godsdienstinspectie Gent in samenwerking met PEDIC 3 Overzicht nascholingsproject Back to the Point 4 Overzicht vervolgtraject nascholingsproject Back to the Point 5 Overzicht ondersteuningsbijeenkomsten BuSO 6 Studiedag HBO5 7 Gemeenschappelijke studiedag voor leerkrachten islam en r.-k. godsdienst UCSIA 8 Studiedag OKAN 9 Feedback expertisegroep evaluatie VARIA 1 Prioriteiten vanuit de inspectie-begeleiding a b c d De aandacht voor het doelgericht werken is een eerste prioriteit in dit schooljaar. De leerplandoelen en de levensbeschouwelijke vaardigheden die we vooropstellen in de lessen r.-k. godsdienst zijn wezenlijk voor de inhoud en de manier waarop we levensbeschouwelijk werken met jongeren. Het leerplan OKAN werd op 8 mei 2014 door de Erkende Instantie goedgekeurd. In de onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers (OKAN) worden twee lesuren r.-k. godsdienst gegeven. Voor deze lestijden gelden evenzeer de visietekst (1996) en het raamplan r.-k. godsdienst (1999) met de grondopties en de basisdoelen voor het vak. Dit raamplan wil een richtingaanwijzer zijn voor de godsdienstleraar om in de uren godsdienst de taallessen te overstijgen. Het is een ondersteuning voor de leraar om de kansen voor levensbeschouwelijke/godsdienstige communicatie met en door de leerlingen te zien, een bron om inspiratie te vinden voor het uittekenen van de godsdienstles. Link:http://www.idkg.be/OKAN_leerplan_20140508.pdf. Dit schooljaar willen we focussen op de realisatie van de interlevensbeschouwelijke competenties van dialoog en samenleven (ILC DS). Op de verschillende vakvergaderingen in de scholengemeenschappen werden in het voorbije schooljaar de competenties toegelicht. Belangrijke elementen in de realisatie van de ILC DS zijn: de context van de school, de haalbaarheid, de visie van de vakgroep op de totaliteit van de realisatie van de ILC DS, de aandacht voor de realisatie van de ILC DS over de verschillende jaren en de geleidelijke opbouw. Voorgestelde projecten duren maximaal 6 lesuren per leerjaar. Meer informatie over het kader, begrippen, veelgestelde vragen vind je op: http://ilbc-op-school.weebly.com/. Naar aanleiding van vakvergaderingen en klasbezoeken nemen wij de verschillende punten van het vakinformatiedossier mee in onze begeleiding. Bij het begin van het schooljaar is het goed om het vakinformatiedossier te bekijken en een aantal prioriteiten op te nemen in het komende schooljaar. DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 1

2 Overzicht nascholingen godsdienstinspectie Gent in samenwerking met PEDIC JOHAN DE GENDT, leraar r.-k. godsdienst GTI Beveren Economie in het vak r.-k. godsdienst? Levensbeschouwelijk denken en werken in het economische veld PN235SO/1415 Meestal blijft het economische netjes afgescheiden van het ethische en het levensbeschouwelijke. Economische inzichten worden, zonder veel reflectie, aanvaard, alsof er geen verborgen levensbeschouwelijke opties achter zouden schuilgaan. De economische en financiële crisis daagt ons uit om op zoek te gaan naar deze verborgen opties en om ze te confronteren met de bijbels-christelijke traditie. De economie is daarbij een tool om scherper de analyse te maken. Doelstellingen: Zich bewust worden van de uitgangspunten van de economie Zich bewust worden van de vele keuzemomenten en de daarbij behorende levensbeschouwelijke opties, op maatschappelijk vlak Bereid zijn de economische premissen kritisch in vraag te stellen Bereid zijn de bijbels-christelijke oriëntaties te confronteren met het economische denken Op zoek gaan naar didactische werkvormen om deze inzichten in een lessenreeks aan te brengen Nagaan hoe je deze lessen kan doen aansluiten bij de opties van het leerplan Organisatie: Reeks 1 in PEDIC, Coupure Rechts 314, 9000 Gent op dinsdag 4 november 2014 van 09.00 uur tot 12.00 uur. De deelnameprijs bedraagt 49,00 euro per deelnemer. Inschrijven via www.pedic.be Godly Play Bijbelverhalen verkennen met jongeren PN194SO/1415 (individuele nascholing) of PN364SO/1415 (teamnascholing) Ben je op zoek naar een creatieve en ervaringsgerichte manier om Bijbelverhalen te verkennen met jongeren? Wil je leerlingen op een speelse manier vertrouwd maken met verhalen uit Oud en Nieuw Testament, parabels en liturgie? Godly Play wordt sinds een paar decennia internationaal ingezet bij het godsdienstonderwijs voor kinderen van 3 tot 12 jaar, bij catechese met kinderen en jongeren, bij ziekenhuispastoraal, bij pastoraal voor mensen met een beperking,...zintuiglijke ervaring en spel zijn er net zo belangrijk als woorden. De open en gastvrije houding maakt Godly Play geschikt voor elke context. Ook toepassingsmogelijkheden voor oudere leerlingen op bezinningsdagen. Aan de deelnemers wordt gevraagd een kussen mee te brengen, vermits we ook op de grond gaan zitten. Doelstellingen: Inzien hoe je de spiritualiteit van jongeren kan ontdekken en aanmoedigen Ontdekken hoe je jongeren vertrouwd kan maken met Bijbelverhalen, liturgische handelingen en onze christelijke traditie Op een creatieve en ervaringsgerichte manier Bijbelverhalen ontdekken Kennismaken met de wijze waarop je jongeren kan begeleiden in het verbinden van Bijbelverhalen met hun eigen verhaal en realiteit van elke dag Organisatie: Reeks 1 in Sint-Paulusseminarie, Beekstraat 1, 9030 Mariakerke op maandag 13 oktober 2014 van 09.00 uur tot 15.30 uur. De deelnameprijs bedraagt 30,00 euro per deelnemer. In de deelnameprijs is een broodjesmaaltijd voorzien. Teamnascholing De volgende opties zijn mogelijk: - 1 sessie (2 uur) Inleiding + verhaal Oud Testament - 2 sessies (in totaal 4 uur) inleiding, verhaal Oud Testament en parabel DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 2

- 3 sessies (in totaal 6 uur) Inleiding, verhaal Oud Testament, parabel en liturgisch verhaal Basisprijs tot 20 deelnemers: 176,00 euro/uur. Prijs vanaf de 21ste deelnemer: basisprijs + 22,00 euro/bijkomende deelnemer/sessie. Voor een intake op school betaal je 64,00 euro. Inschrijven via www.pedic.be. MARC PEERSMAN Het eigene van de christelijke geloofstraditie. Een benadering vanuit religieuze diversiteit PN233SO/1415 De interlevensbeschouwelijke competenties voor dialoog en samenleven willen de kennis en de vaardigheden van de leerlingen vergroten op het domein van de eigen levensbeschouwing, de levensbeschouwing van de ander en levensbeschouwing in de samenleving. Het eerste luik van de competenties zoomt in op ik en mijn levensbeschouwing. In deze nascholing willen we uitgebreid stilstaan bij het eigene van de christelijke geloofstraditie vanuit de benadering van religieuze diversiteit. Doelstellingen: Inzicht krijgen in het eigene van de christelijke geloofstraditie De eigen inzichten m.b.t. de christelijke geloofstraditie confronteren met de inzichten die in de nascholing werden binnengebracht Binnen de interlevensbeschouwelijke dialoog het belang zien van het verdiepen van de eigen levensbeschouwing Taal krijgen om de eigenheid van de christelijke geloofstraditie te verwoorden Organisatie: Reeks 1 in PEDIC, Coupure Rechts 314, 9000 Gent op donderdag 22 januari 2015 van 13.30 uur tot 16.00 uur. De deelnameprijs bedraagt 49,00 euro per deelnemer. Inschrijven via www.pedic.be. MIEKE DUJARDIN EN HUGO VERMEREN Op literaire toer langs Bijbelse planten PN234SO/1415 Bijbelse en niet-bijbelse fragmenten bij Bijbelse planten. In het Arboretum van het Leen in Eeklo ontdekken we samen bijzondere elementen in natuur en cultuur. Vanuit natuuroogpunt bekijken we een tiental Bijbelse planten. We situeren in welke Bijbelboeken deze planten vermeld worden. Tot slot wordt een fragment uit één van de boeken gelezen, aangevuld met passende niet-bijbelse literatuur. Doelstellingen: In het Arboretum te Eeklo enkele plantensoorten ontdekken die in Bijbelboeken voorkomen De Bijbelse verhalen vanuit enkele plantensoorten herontdekken Niet-Bijbelse literatuur leren kennen die dezelfde plantensoorten ter sprake brengen Openstaan voor natuur en cultuur Organisatie: Reeks 1 in het Arboretum Provinciaal Domein Het Leen, Gentsesteenweg 80, 9900 Eeklo op dinsdag 28 april 2015 van 13.30 uur tot 15.30 uur. De deelnameprijs bedraagt 33,00 euro per deelnemer. Inschrijven via www.pedic.be. DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 3

FRANK DE WAELE EN JÜRGEN FRANÇOIS Wat na de dood?. Tweegesprek tussen een katholiek priester en boeddhistisch zenleraar PN236SO/1415 Je mag een interlevensbeschouwelijk gesprek verwachten tussen twee Gentenaars: Frank De Waele, boeddhistisch zenleraar en Jürgen François, katholiek parochiepriester. Zij verduidelijken hoe in hun traditie gedacht wordt over na de dood. Je zal je kennis over verrijzenisgeloof kunnen opfrissen en van een binnenstaander meer vernemen over boeddhistische visies als reïncarnatie. Vanuit hun concrete ervaring met stervende mensen en hun rouwende families laten ze ons binnenkijken in de kracht en/of de ontoereikendheid van verrijzenisgeloof en reïncarnatiegeloof op het moment dat de vraag zich het scherpst stelt. Doelstellingen: Ontdekken hoe je het christelijk verrijzenisgeloof bevattelijk kan doorgeven Zich een beeld kunnen vormen van boeddhistisch denken en handelen i.v.m. sterven en dood De kracht en/of de ontoereikendheid van de levensbeschouwelijke visie op sterven en dood leren kennen vanuit praktijkervaringen Basisprincipes van het interlevensbeschouwelijk gesprek in praktijk gebracht zien: fundamenten van de overtuiging in open en nieuwsgierig gesprek brengen i.p.v. de argumenten op de ander afvuren om te overtuigen Basisprincipes van het interlevensbeschouwelijk gesprek in praktijk gebracht zien: interne pluraliteit van de levensbeschouwing (in tijd of ruimte) op open wijze binnenbrengen in het gesprek Organisatie: Reeks 1 in Sint-Paulusseminarie, Beekstraat 1, 9030 Mariakerke op donderdag 12 maart 2015 van 14.00 uur tot 16.30 uur. De deelnameprijs bedraagt 49,00 euro per deelnemer. Inschrijven via www.pedic.be. DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 4

3 Overzicht nascholingsproject Back to the Point Het nascholingsproject Back to the Point wordt in het schooljaar 2014-2015 opnieuw aangeboden in ons bisdom. De nascholing zal doorgaan op twee locaties in ons bisdom, respectievelijk Gent en Dendermonde en op twee volledige dagen. Deze nascholing focust op de essentie van het vak r.-k. godsdienst en wil een nieuw elan geven aan het concretiseren van het leerplan door het systematisch en explicieter uitstippelen van een levensbeschouwelijk traject met de leerlingen. Vanuit praktijkervaring wordt een sterke impuls gegeven om opnieuw na te denken over het doel van het vak, worden aanzetten gegeven om dit concreet gestalte te geven in een project aangepast aan jouw school, en zien we voorbeelden om dit op een doordachte manier te evalueren bij de leerlingen. Praktisch: Dendermonde: St.-Vincentiusinstituut Kerkstraat 97 Dinsdag 24 februari 2015 van 09.00u tot 16.00u Donderdag 12 maart 2015 van 09.00u tot 16.00u Gent: Nascholingsdienst PEDIC Coupure Rechts 314 Donderdag 30 april 2015 van 09.00u tot 16.00u Dinsdag 12 mei 2015 van 09.00u tot 16.00u De kostprijs voor deze nascholing bedraagt 20 voor de twee dagen. Peter De Burghgraeve is de begeleider van deze nascholing. Inschrijven kan voor deze nascholing door te mailen naar veroniquemalfrere@skynet.be. 4 Overzicht vervolgtraject nascholingsproject Back to the Point Leerkrachten die in het voorbije schooljaar de nascholingen Back to the Point volgden kunnen in een vervolgtraject de opgedane inzichten uitwerken en verfijnen. Peter De Burghgraeve zal dit vervolgtraject begeleiden. Praktisch: Gent: Nascholingsdienst PEDIC Coupure Rechts 314 Donderdag 9 oktober 2014 halve dag Woensdag 14 januari 2015 namiddag Dinsdag 28 april 2015 halve dag De kostprijs voor deze nascholing bedraagt 20. Er kunnen maximaal 15 leerkrachten intekenen op deze nascholing. Inschrijven kan voor deze nascholing door te mailen naar veroniquemalfrere@skynet.be. DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 5

5 Overzicht ondersteuningsbijeenkomsten BuSO (telkens 14.00u-16.30u in het Diocesaan Onderwijsbureau, Marialand 31, Gent) a Opleidingsvorm 1 Maandag 3 november 2014 Woensdag 11 maart 2015 b Opleidingsvorm 2 Dinsdag 4 november 2014 Woensdag 18 maart 2014 c Opleidingsvorm 3 Donderdag 6 november 2014 Woensdag 25 maart 2015 6 Studiedag HBO5 over de spirituele dimensie in de zorg en het vak r.- k. godsdienst/rzl in de opleiding Vrijdag 17 oktober 2014 09.30u tot 16.00u. Kleine Aula - Maria-Theresiacollege Sint-Michielsstraat 6, Leuven. Aandacht voor spiritualiteit, zingeving en levensbeschouwing in de zorg voor de totale persoon van de zorgontvanger wordt best gezien als een dynamisch proces. Wetenschappelijk onderzoek, zowel binnen de pastoraaltheologie als de genees- en verpleegkunde, onderlijnt het belang van de aan- dacht voor de levensbeschouwelijke dimensie, ook gekend als de vierde pijler. In de vakken r.-k. godsdienst en RZL van de verpleeg- en zorgkundige opleidingen worden inspanningen gedaan opdat toekomstige zorgverstrekkers open en adequaat met de levensbeschouwelijke dimensie zouden omgaan. Met deze studiedag dagen wij alle betrokkenen uit om op een verdiepende wijze levensvragen bij zorgontvangers te onderkennen, verder te bevragen en in te schatten wanneer een doorverwijzing nodig is naar professionele levensbeschouwelijke hulpverlening. We maken kennis met wetenschappelijke inzichten vanuit pastoraaltheologisch en genees-en verpleegkundig onderzoek en beluisteren praktijk-getuigen (palliatieve zorg, psychiatrie en ouderenzorg) Doelgroep Docenten r.-k. godsdienst HBO5-verpleegkunde, directies HBO5-verpleegkunde, lectoren RZL ver- pleegkunde, inspecteurs-adviseurs rkg, laatstejaarsstudenten en cursisten verpleegkunde, pastoraal geëngageerden, verpleegkundigen en alle geïnteresseerden. Programma 09.00u Ontvangst met koffie 00.30u Verwelkoming en situering studiedag 09.45u Prof. Anne Vandenhoeck: Onbekend en onbemind? Een pastoraaltheologisch perspectief op de integratie en implementatie van spirituele zorg door verpleegkundigen. Geconfronteerd worden met zinvragen en zinuitspraken wekt vaak onmacht bij zorgverleners en maakt hen bewust van een tekort aan kennis en competenties. Het hindert de implementatie van instrumenten om spirituele noden of krachtbronnen op het spoor te komen. De vakken r.-k. godsdienst en RZL kunnen wezen- lijk bijdragen tot het ontwikkelen van een taal, een referentiekader en een bewustwording/ontwikkeling van de eigen spiritualiteit van student verpleegkundigen. Dit zijn noodzakelijke voorwaarden opdat verpleegkundigen de aandacht voor de spirituele dimensie kunnen integreren en kunnen instappen in het paradigma van integrale zorg. 11.00u Pauze 11.30u Dokter Mieke Vermandere: "Aandacht voor de spirituele dimensie: kunst of wetenschap?" Patiënten en zorgverleners zijn het erover eens dat aandacht voor de spirituele dimensie essentieel is in het zorgplan. Maar wat is de precieze verantwoordelijkheid van verpleegkundigen en artsen? En wat is er nodig om met een patiënt in verbinding te komen, om zicht te krijgen op zijn spirituele krachtbronnen en noden? DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 6

12.45u Eten 14.00u Minireferaten vanuit 3 werkvelden: ziekenhuis/palliatieve, psychiatrie, ouderenzorg Geert Vanacker vanuit psychiatrisch ziekenhuis in Menen Wies Beckers vanuit palliatieve zorg in UZ Leuven Frederique Vanneuville vanuit de ouderenzorg in OLV 7 weeën in Ruiselede 15.30u Slottoespraak door de directeur-generaal VSKO Link met info over prijs en inschrijven: https://agenda.kuleuven.be/nl/content/studiedagvrijdag-17-oktober-2014-de-spirituele-dimensie-de-zorg. 7 Gemeenschappelijke studiedag voor leerkrachten islam en r.-k. godsdienst UCSIA Wij hebben jullie tot stammen en volkeren gemaakt opdat jullie elkaar kunnen leren kennen Over de pluraliteit en meerstemmigheid tussen en binnen de religies. 18 november 2014, 9.30 uur-16.00 uur in het Congrescentrum Elzenveld, Lange Gasthuisstraat 45, 2000 Antwerpen. In samenwerking met de inspecteur-adviseurs rooms katholieke godsdienst en islam van het secundaire onderwijs in Vlaanderen organiseert UCSIA opnieuw een studiedag voor leerkrachten islam en rooms katholieke godsdienst. Het thema dit jaar is de pluraliteit en meerstemmigheid tussen en binnen de beide religies. Vaak is het moeilijk om de andere godsdienst niet karikaturaal voor te stellen. Tijdens deze studiedag gaan we op zoek naar een aantal ingrediënten die nodig zijn om dit zwart-wit beeld te doorbreken. Een eerste element is het tonen van de eigen interne pluraliteit en de wijze waarop leerkrachten en vervolgens ook leerlingen hiermee omgaan (humor, verdraagzaamheid, tolerantie). Daarnaast besteden we ook aandacht aan de erkenning van de (interne) pluraliteit in de andere religie. Vragen die wij tijdens deze studiedag aan bod willen laten komen, zijn onder meer: Welke religieuze pluraliteit binnen het rooms-katholicisme en de islam kunnen we bestuderen vanuit de leefwereld van de jongeren in Vlaanderen vandaag? Wat verstaan we onder het katholicisme/ de Islam en zijn interne pluraliteit? Op welke manier worden internationale stromingen in Vlaanderen beleefd? Wat betekent deze interne levensbeschouwelijke pluraliteit voor de interlevensbeschouwelijke dialoog? Naast lezingen door: Arnold Yasin Mol (Universiteit Leiden) Bert Roebben (Universiteit van Dortmund) Hans Van Crombrugge (Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen) omvat het programma ook gesprekken tussen de sprekers en met het publiek. Het inschrijvingsgeld bedraagt 20 euro (incl. documentatiemap, koffie en broodjeslunch). Vooraf inschrijven is verplicht! De inschrijvingen starten op 1 september en lopen tot 4 november 2014 (tenzij de studiedag eerder volzet is). Meer informatie en het online inschrijvingsformulier vindt u op www.ucsia.org. 8 Studiedag OKAN Op 25 november zal een studiedag doorgaan rond het geactualiseerde leerplan OKAN in Mechelen. Verdere info volgt later. 9 Feedback expertisegroep evaluatie In de Mededelingen van oktober komen we terug op dit item. DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 7

VARIA Brief bisschop Bonny 'Met het oog op de komende bisschoppensynode over het gezin in Rome heeft de bisschop van Antwerpen, Mgr. Johan Bonny, enkele persoonlijke beschouwingen en verwachtingen uitgeschreven. In zijn werktekst verwijst hij onder meer naar de antwoorden uit ons land en de buurlanden op de vragenlijst van Rome, op het Instrumentum Laboris van de Synode en op de recente Exhortatie van Paus Franciscus 'Evangelii Gaudium'. Zijn verwachtingen hebben zowel te maken met de kerkgemeenschap als met het gezin. Ze volgen een historische lijn die begint bij het Tweede Vaticaans Concilie en doorloopt naar de situatie van vandaag. Daarbij probeert de bisschop theologie en pastoraal zo dicht mogelijk bij elkaar te laten aansluiten. De Kerk als een huis en een leerschool van gemeenschap is de rode draad doorheen zijn bijdrage. Dit is geen leerstellig document en geen pastorale brief. Met zijn werktekst wil de bisschop enkel een persoonlijke bijdrage leveren aan de gesprekken die tijdens de Synode moeten gevoerd worden.' (kerknet bisdom Antwerpen) Link naar de volledige brief: http://deredactie.be/polopoly_fs/1.2079126!file/synode_over_het_gezin.pdf. Kinderrechtenschool 6 organisaties bundelen expertise en lesmaterialen via Kinderrechtenschool.be. Het online platform www.kinderrechtenschool.be verzamelt boeiend en aantrekkelijk educatief materiaal rond kinderrechten. Het aanbod is uitgebreid naar het secundair onderwijs. Via een uniek traject op school en in de klas kunnen geïnteresseerde scholen bovendien uitgroeien tot een echte Kinderrechtenschool. Ontdek de website. De website is een initiatief van Plan België, Vormen, KIYO, DGDE, Geomoun en Djapo. Axcent We zijn jong en we willen interlevensbeschouwelijke dialoog?! Hoe denken jongeren eigenlijk over levensbeschouwing en dialoog? Axcent vroeg het hen zelf tijdens een bevraging in het Nederlandstalig onderwijs in Brussel en Vlaanderen. 9 scholen, 479 individuele interviews, 31 klasgesprekken, goed voor een totaal van 495 bevraagde leerlingen De meest opmerkelijke conclusies hebben we samengebundeld in een brochure. info@axcent.org met titel brochure. Aanbod VZW Motief DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 8

Vzw Motief is een erkende vormingsinstelling, gespecialiseerd in het thema 'levensbeschouwing en samenleving'. Motief heeft een divers open aanbod voor volwassenen. De vormingen gaan over actuele thema's, de plaats van levensbeschouwing in onze samenleving en omgaan met levensbeschouwelijke diversiteit. Motief biedt ook vorming toegespitst op één levensbeschouwing en heeft jarenlange ervaring met Bijbelse leerhuizen. Motief kiest uitdrukkelijk voor emancipatorisch vormingswerk, dat mensen de kracht geeft om hun kwaliteit van leven en die van anderen en hun omgeving te verbeteren. Link: http://www.motief.org. Studiedag KU Leuven Theologie en beperking De meerderheid van de mensen krijgt in hun leven op een of ander moment een beperking, zintuiglijk, lichamelijk, psychisch, intellectueel. Beperking hoort tot de normaliteit van het menselijk leven. Toch laten mensen in onze westerse cultuur zichzelf kwellen met het ideaalbeeld van de normale mens: intelligent, een gezond, mooi en sterk lichaam, normaal horend Vanuit dit ideaalbeeld gezien zijn mensen met een beperking mensen die iets missen, mensen die niet zijn zoals een mens zou moeten en kunnen zijn. In onze religieuze traditie is beperking verbonden met lijden, zonde, niet-verlost zijn zo zijn mensen niet door de Schepper bedoeld. De zelfbeleving van veel mensen met een beperking staat daar lijnrecht tegenover: een leven met een beperking is volwaardig leven waarin veel te genieten valt, als je je maar losmaakt van een vergelijking met de dwingende normen van normaliteit. Ook beperking en handicap zijn gewild door een goede Schepper. Op deze studiedag willen we vanuit theologisch gezichtspunt over deze zelfervaring van mensen met een beperking nadenken en daarvoor bij hen zelf te rade te gaan. Er zal een tolk gebarentaal aanwezig zijn. Vrijdag 26 september van 09.30u tot 15.30u in de Promotiezaal, Universiteitshal, Naamsestraat 22 in Leuven. Deelnameprijs: 60, inclusief broodjesmaaltijd en huldeboek. Inschrijven kan via acpt@theo.kuleuven.be met vermelding van je naam en adres. Het bedrag schrijf je over op IBAN: BE60 7340 0666 0370 Ref 400/0010/29754. Link: https://agenda.kuleuven.be/nl/content/studiedag-theologie-en-beperking. Startdag Welzijnszorg DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 9

De startavonden van Welzijnszorg gaan door op woensdag 7 en donderdag 8 oktober vanaf 18.30u in de St-Salvatorstraat 30, Gent (Centrum Seleskest). Het volledige programma vind je op volgende link: http://www.welzijnszorg.be/sites/default/files/regionaal Nieuws/WZZ_UITN_GENT.pdf. Filmnamiddagen CCV DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 10

Vredesweek DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 11

Op de Korenmarkt gaat op woensdagnamiddag 1 oktober vanaf 13.30u een vredesactie door. De vredeswake start om 19.30u in de St- Niklaaskerk. Profundo DM september 2014 r.-k. godsdienst pagina 12