Neurologie Hernia-operatie van de rug
Inhoudsopgave blz. Tekeningen wervelkolom en hernia 1 Wat wordt er onder de rug verstaan? 2 Wat is een hernia? 2 Wat zijn de verschijnselen van hernia? 3 De operatie 3 Het verblijf op de afdeling 4 Enkele adviezen mee naar huis 6 Oefenschema voor de patiënt 8 Heeft u nog vragen? 9
Tekeningen wervelkolom en hernia Een uitpuiling van de discus tegen het ruggenmerg Het uitpuilende deel van de discus is verwijderd 1
Binnenkort wordt u geopereerd aan uw rug in verband met een hernia. In deze brochure krijgt u informatie over deze operatie en een aantal richtlijnen en adviezen die kunnen bijdragen aan een sneller herstel. Om de hernia-operatie zo duidelijk mogelijk uit te leggen is het verstandig om eerst iets over de rug te vertellen. Wat wordt er onder de rug verstaan? Het skelet van onze rug wordt gevormd door de wervelkolom. De menselijke wervelkolom bestaat van boven naar beneden uit: 7 halswervels, 12 borstwervels, 5 lendenwervels, het heiligbeen en de stuit. Alle wervels hebben een boog met daarin een holte. Deze holtes vormen tezamen het wervelkanaal. In het wervelkanaal bevindt zich het ruggenmerg met zenuwwortels. Tussen de wervels liggen de tussenwervelschijven, ook wel discus genoemd. Wat is een hernia? Een hernia is een uitpuiling van een tussenwervelschijf. De tussenwervelschijven zorgen voor veerkracht en beweeglijkheid van de wervelkolom. Een tussenwervelschijf bestaat uit een zachte, elastische kern en een stevige omhulling. Wanneer de stevige omhulling een zwakke plek vertoont of scheurt, kan de zachte kern naar buiten komen. Deze uitpuiling noemen we een hernia nuclei pulposi, afgekort tot hernia, het Latijnse woord voor "breuk van de zachte kern". De uitpuilende, zachte kern kan een zenuwwortel gaan beknellen, waardoor pijn ontstaat. 2
Wat zijn de verschijnselen van hernia? De meest voorkomende verschijnselen zijn: - rugpijn, stijfheid van het onderste deel van de rug bij het bewegen of juist met zitten of liggen; - pijn in de bil en het been tot in de voet of de grote teen; - het verdwijnen van reflexen (een reflex is een onwillekeurige reactie op een prikkel); - stoornissen in het gevoel en tintelingen, vooral in de kuit of in de voet; - krachtsvermindering waardoor men de grote teen niet meer kan bewegen of niet goed op de hielen of tenen kan lopen; - als een zenuw bekneld is die te maken heeft met de urineblaascontrole, is het mogelijk dat men niet meer kan plassen. Als de zenuw bekneld is die te maken heeft met de samentrekking van de kringspier van het uiteinde van de endeldarm, is het mogelijk dat men de ontlasting niet voelt en/of niet kan ophouden. Als er bij u sprake is van een situatie, genoemd bij de laatste 2 aandachtspunten, moet u uw arts meteen waarschuwen. De operatie Tijdens de operatie wordt het uitpuilende gedeelte van de tussenwervelschijf verwijderd of delen van de zachte kern die los in het wervelkanaal kunnen liggen. Om de kans op herhaling te verkleinen wordt ook de rest van de zachte kern zoveel mogelijk uit de tussenwervelschijf verwijderd. Voor de weggehaalde kern komt niets anders in de plaats. Door deze operatie blijft de stevigheid van de rug bewaard. De operatie duurt ongeveer één uur. De fysiotherapeut komt zowel vóór als na de operatie bij u om u instructies en oefeningen te geven. Ook begeleidt hij u tijdens het weer gaan lopen, leren zitten en traplopen. 3
Het verblijf op de afdeling Afhankelijk van het tijdstip van de operatie wordt u één dag voor de operatie of de dag van operatie opgenomen op de afdeling. Om trombose te voorkomen geeft de verpleegkundige u ± 1 uur voor de operatie een injectie met een bloedverdunnend middel bij de navel. Deze injectie krijgt u na de operatie dagelijks, tot de dag van ontslag. Na de operatie heeft u een infuus en mogelijk een blaaskatheter en een wonddrain. Voor de wondgenezing moet u zes uur op uw rug liggen. De functie van de benen wordt gecontroleerd en de pols en de bloeddruk gemeten. Als de zes uur zijn verstreken mag u afwisselend op de linker- en op de rechterzijde gaan liggen. Bij het kantelen, helpen desgewenst verpleegkundigen totdat u zelf kunt draaien (op de wijze zoals u voor de operatie geleerd is). Vooral de eerste twee dagen kunt u een stijf en pijnlijk gevoel in de rug hebben en een doof gevoel in het been of de voet ervaren. De zenuwpijn in het been en de bil is vaak direct weg. Soms duurt dit echter wat langer doordat er als gevolg van vocht en bloed in het operatiegebied nog enige druk op de zenuw aanwezig is. Dit kan enkele weken duren. U moet zelf na de operatie regelmatig de aangeleerde voet- en beenoefeningen uitvoeren om trombose en stijfheid van de benen te voorkomen. Eerste dag na de operatie (vrijdag): U mag weer normaal eten en drinken. s Morgens worden de wonddrain en het infuus verwijderd. Hierna wordt u onder begeleiding van de fysiotherapeut(e) uit bed geholpen en mag u even lopen. U mag niet zitten. Mits er geen complicaties zijn mag u vandaag onder begeleiding naar het toilet lopen. Loop s avonds nog een rondje over de afdeling met een verpleegkundige. 4
Tweede dag na de operatie (zaterdag): U wordt begeleid door een fysiotherapeut(e). Deze dag is er aandacht voor het in en uit bed komen, opstaan en gaan zitten en enkele eenvoudige oefeningen; verder krijgt u instructies over wat u deze dag wel en niet mag doen. Als u er behoefte aan heeft mag u douchen. Loop s avonds nog een rondje over de afdeling. Derde dag na de operatie (zondag): Deze dag mag u naar huis, mits er geen complicaties zijn Er wordt deze dag aandacht besteed aan het bukken en het traplopen. Ook het in en uit de auto stappen en het zitten in de auto wordt geoefend. Deze dag krijgt u geen spuitje meer tegen trombose. Ontslag uit het ziekenhuis: In de wond zitten oplosbare hechtingen, deze hoeven dus niet verwijderd te worden. Het kan wel zo zijn dat aan het eind van de hechtingen lusjes zitten, deze moeten ongeveern 1 week na de operatie doorgeknipt worden door de huisarts. Als dit het geval is hoort u dit van de verpleegkundige. Laat thuis uw familie de wond in de gaten houden. Bij veranderingen aan de wond, zoals bijvoorbeeld pijn en roodheid, kunt u de huisarts raadplegen. In principe zal na ontslag de fysiotherapeut(e) van het ziekenhuis u niet langer behandelen. U krijgt een aanvraag mee naar huis voor een fysiotherapeut(e) in de buurt van waar u woont of naar eigen keuze in het ziekenhuis, die u zes weken lang twee à drie keer per week moet bezoeken. Als u al voor de operatie door een fysiotherapeut(e) behandeld werd, dan kunt u gewoon weer bij hem of haar in behandeling. Zes weken na uw ontslag uit het ziekenhuis wordt u verwacht bij de neurochirurg die u geopereerd heeft. U kunt dan bijvoorbeeld met hem bespreken wanneer u uw werk kunt hervatten en welke sporten u (weer) kunt beoefenen. 5
Enkele adviezen mee naar huis Zitten: Zeker de eerste tijd na de operatie is het verstandig om niet te lang achtereen stil te zitten. Maak er een gewoonte van ieder (half) uur even rond te lopen. Het is raadzaam om op een stoel te zitten met een hoge rugleuning die zowel hoog als laag in de rug steun geeft. Daarnaast moet u voldoende zithoogte hebben, waardoor de benen naar uw gevoel op een natuurlijke wijze op de grond rusten. Liggen: Zorg dat u niet op een doorzakkend bed slaapt. Eventueel kunt u planken of een spaanplaat onder het matras laten aanbrengen. Overdag is het belangrijk dat u uw rug kunt ontlasten, door regelmatig te gaan liggen. Het heeft dus de voorkeur om in de huiskamer een bed te plaatsen. Bukken: Het is verstandig om tijdens het bukken door de knieën te gaan. Zorg er in ieder geval voor de rug recht te houden. Dit geldt ook voor het verrichten van werkzaamheden in bukkende houding. Probeer echter zwaar tillen te vermijden. 6
Werken: Lichte werkzaamheden (werken aan een bureau), kunt u na 6 à 8 weken hervatten. Het is verstandig om na een (half) uur zitten, even rond te lopen. De zwaardere werkzaamheden (werk waarbij veel getild moet worden) mogen na ongeveer 3 maanden worden hervat. Huishoudelijk werk: 4 à 6 weken na de operatie kunnen lichte huishoudelijke werkzaamheden worden hervat, mits u goed oplet met bukken en tillen. Na 3 maanden kunnen alle werkzaamheden weer worden uitgevoerd. Fietsen: 4 à 6 weken na ontslag mag u op vlakke wegen weer fietsen. Omdat u voorzichtig moet zijn met op- en afstappen is het verstandig om op een damesfiets te fietsen. Autorijden: 4 à 6 weken na ontslag mag u over korte afstanden weer autorijden. Sportbeoefening: 4 à 6 weken na ontslag mag u weer zwemmen. Het zwemmen is vooral bedoeld om uw rug weer soepel en beweeglijk te maken. Na ongeveer 6 maanden kunnen alle sporten worden hervat, maar probeer wel rustig uit, wat wel en niet goed gaat. Sex: Sexuele gemeenschap is niet bezwaarlijk, mits u verstandig met uw rug omgaat. Wees verstandig en respecteer uw eigen grens. Te flauw zijn is niet goed, maar ook te fanatiek niet. Denk altijd aan uw houding ook al is de operatie jaren geleden en heeft u geen klachten meer. 7
Oefenschema voor de patiënt Activiteiten Dag voor ok Dag 0 Dag 1 Dag 2 Dag 3 Datum / / / / / Informatie gehad over: - de hernia-operatie - houding in bed - oefeningen in bed - in en uit bed komen Voeten bewegen Bovenbenen aanspannen Voeten bewegen over het bed Omdraaien naar zijligging 6 uur na ok. Uit bed onder begeleiding van fysiotherapeut of verpleegkundige Lopen onder begeleiding Informatie en oefenen zithouding Zittend eten maximaal 15 minuten 3x 5 minuten zitten Zelfstandig lopen Douchen Mobiliseren zenuw 5x 15 minuten zitten Info in en uit de auto Traplopen Ontslag 8
Heeft u nog vragen? Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, kunt u deze gerust stellen aan uw arts op de afdeling of aan de arts die u spreekt bij het eerste polikliniekbezoek na ontslag. Hij zal graag bereid zijn uw vragen te beantwoorden. Wij wensen u een spoedig herstel toe. Belangrijke telefoonnummers: Lievensberg ziekenhuis: 0164 278000 secretariaat neurologie: 0164 278330 afdeling neurologie: 0164 278666 februari 2011 9