DISCUSPROLAPS HERNIA NUCLEI PULPOSI (HNP) FRANCISCUS GASTHUIS

Transcriptie

1 DISCUSPROLAPS HERNIA NUCLEI PULPOSI (HNP) FRANCISCUS GASTHUIS

2 Inleiding Om een goed begrip te krijgen van wat een hernia is, is het belangrijk u eerst iets te vertellen over de bouw van een wervelkolom. De menselijke wervelkolom (zie afbeelding) bestaat van boven naar beneden uit: zeven halswervels; twaalf borstwervels; vijf lendenwervels; vijf heiligbeenwervels; vier staartwervels. De heiligbeenwervels zijn onderling met elkaar vergroeid en vormen een bot, het heiligbeen. De staartwervels vormen samen het stuitje.

3 Hernia Tussen de wervels bevindt zich de tussenwervelschijf. Deze is opgebouwd uit een kraakbenige omhulling (anulus), met daarin een geleiachtige, elastische kern (nucleus pulposis). Als de hardere buitenlaag (anulus) een zwakke plek gaat vertonen of scheurt, kan de kern (nucleus pulposis) door deze anulus naar buiten uitpuilen. Deze uitpuiling wordt hernia genoemd. Een hernia komt vooral voor tussen de vierde en vijfde lendenwervel en de eerste heiligbeenwervel. 1. lendenwervel L3 2. lendenwervel L4 3. lendenwervel L5 4. heiligbeen 5. ruggenmergkanaal 6. hernia L4/L5 7. kern van de tussenwervelschijf Dit zijn plaatsen waar zich onder meer de zenuwen bevinden die de kracht en het gevoel in uw benen, billen, anus en geslachtsorganen verzorgen. De zenuwen lopen in een langwerpige zak naar beneden en verlaten paarsgewijs bij elke tussenwervelschijf deze zak. Nu kan het zijn dat de hernia één of meerdere van de langs de tussenwervelschijf lopende zenuwen klem zet. (zie afbeelding) 1. lendewervel L4 2. lendewervel L5 3. hernia 4. doornuitsteeksel 5. zenuw Door de beklemming van de zenuw, treedt een uitstralende pijn op. Deze pijn straalt via de bil, meestal langs de achter- of buitenzijde van het bovenbeen tot in het onderbeen uitstraalt. Soms straalt de pijn meer in het scheenbeen en naar de grote

4 teen uit. Een andere keer straalt de pijn meer langs de kuit naar de onderkant van de voet. Bij een sterke beklemming van de zenuw kunnen gevoelsstoornissen en zelfs verlammingsverschijnselen ontstaan. Behandeling Een uitpuiling van de tussenwervelschijf gaat vaak weer uit zichzelf terug. Als de klachten echter blijven bestaan kan platte (horizontale) bedrust van nut zijn. In een aantal gevallen verdwijnt de uitpuiling gedurende de bedrust en daarmee ook de beklemming van de zenuw en de klachten van pijn, tintelingen en eventueel krachtverlies. Als de uitpuiling zeer groot is of de anulus is gebarsten, dan helpt bedrust onvoldoende. De hernia moet dan operatief worden verholpen. Onderzoek voor operatie Voorafgaand aan de operatie gaat u naar de anesthesist die uitleg geeft over de narcose. Eventueel wordt aanvullend onderzoek gedaan, zoals bloedprikken, een hartfilm en longfoto. Dit gebeurt op de Preoperatieve Screening (POS). Opname Een dag voor de operatie of op de dag van de operatie wordt u in het Franciscus Gasthuis opgenomen. Ook de fysiotherapeut komt de dag voor de operatie (bij degenen die een dag van tevoren zijn opgenomen, anders komt de fysiotherapeut een dag na operatie) om u te leren hoe u op een goede manier in en uit bed moet komen na de operatie. U moet uw thuismedicatie ook meenemen. Operatie De operatie vindt plaats onder algehele narcose. De narcose wordt ingeleid door een infuus in de onderarm. Bij deze operatie maakt de neurochirurg een verticale snede in de rug. Via de rug wordt de uitpuilende tussenwervelschijf die de klachten veroorzaakt opgezocht. Niet alleen de uitpuiling wordt verwijderd, maar ook de resterende hoeveelheid weefsel van de nucleus pulposis uit de tussenwervelschijf. De onderlinge beweeglijkheid van de wervels neemt door het verwijderen van de tussenwervelschijf af. In de praktijk geeft dit echter geen

5 problemen. Er zijn nog voldoende tussenwervelschijven over om het niet meer meedoen van een schijf in uw bewegingen op te vangen. Na de operatie Als de narcose is uitgewerkt, wordt u wakker op de uitslaapkamer. Na de operatie ligt u op uw rug. De verpleegkundigen controleren regelmatig uw bloeddruk en hartslag. Als u goed wakker bent, wordt u door een verpleegkundige van uw afdeling weer opgehaald. De eerste drie uur na de operatie is het noodzakelijk dat u op uw rug ligt. Daarna helpt een verpleegkundige u met het draaien op uw zij. U krijgt wisselligging : afwisselend op de linker- of rechterzijde. Wel moet u proberen dit afwisselend draaien niet te vaak te doen. Als richtlijn is ongeveer twee á drie uur op een kant liggen aan te bevelen. Uw rug wordt op deze manier gespaard en de wond aan uw rug kan goed genezen. Draai dus niet te vaak! Draaien in bed moet u met een rechte rug doen. In overleg met uw arts of het verplegend personeel mag u op uw rug of buik liggen, maar dan wel met een rechte rug en mits u zich zo kunt ontspannen. Pijn Na de operatie heeft u pijn, vooral in uw rug en soms ook een krampachtige pijn in uw benen. Het kan ook zijn dat er tijdelijk wat pijn is in het andere been. Dit is een gevolg van de operatie en verdwijnt na een korte tijd weer. Het komt voor dat na de operatie de (zenuw)pijn van voor de operatie weer optreedt, zij het minder hevig en afnemend. Dit komt doordat de zenuw die bekneld heeft gezeten, tijd nodig heeft om te herstellen. Afhankelijk van de duur en mate van beknelling kan dit enkele dagen maar soms ook maanden duren. Het is belangrijk dat u de verpleegkundige vertelt als u pijn heeft. U krijgt dan een pijnstillend middel. De pijn wordt hierdoor draaglijker: u kunt uzelf beter ontspannen, beter slapen en zodoende sneller herstellen van de ingreep.

6 Uit bed De eerste dag na de operatie mag u onder begeleiding van de verpleegkundige of fysiotherapeut alweer uit bed en de daarop volgende dagen gaat u geleidelijk aan, onder begeleiding van een fysiotherapeut uw activiteiten uitbreiden. Als u pijn krijgt tijdens zitten of lopen moet u naar uw rug luisteren en uw bed weer opzoeken. Hieruit blijkt dat niet de snelheid waarmee u revalideert van belang is, maar de manier waarop. Iedereen geneest het best in zijn eigen tempo. Ontslag Op dag twee of drie na de operatie, mag u met ontslag (als het verantwoord is). De hechtingen worden ongeveer na 10 dagen na de operatie verwijderd. U kunt hiervoor naar uw huisarts gaan of naar het ziekenhuis, dan worden ze op de polikliniek door de doktersassistente verwijderd. U vindt de polikliniek Neurochirurgie bij balie 180 op de eerste verdieping. In de eerste weken na de operatie reageren de rugspieren met kramp en stijfheid (vaak 's ochtends). Het is dan ook heel gewoon dat gedurende de eerste weken, soms duurt het zelfs maanden, het bewegen van de rug moeilijk gaat en soms ook pijn doet. Meestal verdwijnen deze klachten vanzelf. Als u pijnklachten blijft houden, dan kunt u onder begeleiding van een fysiotherapeut oefeningen doen. Dit kan nader worden besproken als u na zes weken de polikliniek Neurochirurgie bezoekt voor controle bij de neurochirurg. Enkele adviezen Draag goede schoenen die u voldoende steun bieden en die u makkelijk kunt aantrekken. Draag dus geen hoge hakken. Neem deze schoenen ook mee, zodat u hiermee kunt oefenen na de operatie. Gebruik een hoge rechte stoel met goede rugsteun om op te gaan zitten. Liever geen zachte lage stoelen.

7 Adviezen voor thuis Neem voldoende rust. Sta de eerste weken 's ochtends wat later op en ga 's avonds tijdig naar bed. Wij adviseren u dringend de eerste weken ook 's middags gedurende één à twee uur te rusten in bed. Doe 's ochtends, 's middags en 's avonds een kwartier lang de oefeningen, zoals u die in het ziekenhuis heeft geleerd. Wandel elke dag een beetje en bouw dit gedurende een maand langzaam op tot één à anderhalf uur. Vermijd het tillen van zware voorwerpen. Na een paar maanden mag u weer tillen. Voorwerpen die zwaarder wegen dan 30 à 40 kilogram, kunt u beter aan iemand anders overlaten. De eerste maand na ontslag liever niet zelf autorijden. Daarna is auto besturen weer toegestaan. U kunt zelf het beste beslissen, afgaande op uw bewegingsmogelijkheden of u de wagen zelf bestuurt of dit aan een ander overlaat. De noodzaak voor huishoudelijke hulp wordt per patiënt bekeken en met u besproken voordat u met ontslag gaat. Huishoudelijke hulp vraagt u bij de gemeente aan. Dit dient u zelf te doen. Het wordt niet meer vanuit het ziekenhuis geregeld. De folders hiervan zijn op de afdeling Neurologie beschikbaar. Eén tot twee weken na ontslag mag u weer zwemmen. Dit moet wel langzaam en voorzichtig opgebouwd worden. De meeste sporten zijn enkele maanden na ontslag weer gewoon toegestaan, met uitzondering van die sporten waarbij teveel kracht op de rug wordt uitgeoefend, zoals wedstrijdroeien, paardrijden, judo, worstelen, gewichtheffen en surfen. Seksuele gemeenschap is gewoon toegestaan. Het is wel belangrijk dat u erop let dat u uw rug niet overmatig belast. Werkhervatting is afhankelijk van het herstel en van wat voor werk u verricht. Bespreek dit met de neurochirurg na ongeveer zes weken tijdens het controlebezoek. Na de operatie is het verstandig GEEN fysiotherapeutische behandeling door derden te laten verrichten. Op de afdeling Neurologie is het boekje Een steuntje in de rug, rugklachten wat doe ik er zelf aan?, met nuttige tips voor de thuissituatie verkrijgbaar (kosten 6 euro).

8 Complicaties Zoals bij elke chirurgische ingreep, is ook hier een aantal complicaties bekend, zoals: de operatie heeft onvoldoende geholpen; een verminderde kracht en gevoel in een bepaald deel van een been of voet. Dit is meestal van tijdelijke aard en herstelt meestal vanzelf; een wondontsteking; liquor lekkage; risico's van narcose, zoals bij elke andere ingreep die onder narcose plaatsvindt. Vragen Als u na het lezen van deze folder vragen heeft, dan kunt u deze uiteraard stellen aan uw behandelend arts, de assistente op de polikliniek Neurochirurgie of de verpleegkundige van de afdeling. Als u na ontslag uit Franciscus Gasthuis nog vragen heeft, dan kunt u telefonisch contact opnemen met de polikliniek Neurochirurgie, via telefoonnummer U vindt ook meer informatie op of u kunt een filmpje bekijken waarop de hernia stapsgewijs wordt besproken. Hiervoor surft u naar onder: Filmpjes Categorie neurologie-hernia September