2011 NLTHETBESTEEI AANVULLENDLESMATERIAAL:SCHUIM
Colofon Ditiseenuitgavevan HogeschoolVanHallLarenstein LifeSciences Y.H.deJongenC.J.Smink Juni2011 BezoekersadresVHL Agora1 8934CJLeeuwarden Postadres Postbus1528 8901BVLeeuwarden Telefoon058 2846100 Telefax058 2846423 www.vanhall larenstein.nl Contactgegevens M.vanderVelde Hijlkema margje.vandervelde@wur.nl Tel.058 2846377
Inhoud Inleiding... 4 1 Schuim... 5 1.1 Schuiminstabiliteit... 5 1.2 Verhogingvandeschuimstabiliteit... 6 2 Eiwitschuim... 7 3 Schuimvormendeeigenschappenbepalen... 8 4 Slagroom... 9 Bijlagen... 11 Proef1:Hoeontstaatschuim? Proef2:Spoetnik Proef3:Tween Proef4:Osmoseei Proef5:Rauwofgekooktei Proef6:Eiwedstrijd Demoproef7:Hetdrijvendeei Demoproef8:Vulkaanuitbarsting
AanvullingbijHetbesteei schuim Inleiding Inditdocumentstaatschuimcentraal.Hetkanwordengebruiktalstheoretischenpraktisch materiaalteraanvullingvandenltmodulehetbesteei. Indetheoriewordtaandachtgeschonkenaanschuim,eiwitschuimenslagroom.Indebijlagen bevindenzichachtproevenwaarvantweedemoproeven. Page 4
AanvullingbijHetbesteei schuim 1 Schuim Schuimiseenemulsievanluchtineenvloeistof.Doordeenormetoenamevanhet vloeistofoppervlaktijdensdeschuimbereidingisereengrotetoenamevandegrensvlakvrijeenergie. Eenschuimkanwordengevormddoortoevoegenvanmechanischeenergie(mixen)ofdoorde vormingvangasineenvloeistofdoorbijvoorbeeldmicro organismen. Page 5 1.1 Schuiminstabiliteit Devloeistofineenschuimisaanwezigindunnevloeistoffilmstussendeluchtbellen.Vloeistoffilms komensameninzogenaamdelamellen(snijlijnenvanvlakken),welkeweersamenkomenindezoom. Dediktevandevloeistoffilmsisergdun(0,5 1micrometer).Alsdevloeistofuitdefilmsloopt, wordendezezodundatzeuiteindelijkbreken.dituitlopenvandevloeistofuitdefilmswordt veroorzaaktdoor 1 : eengrootverschilindichtheidtussencontinueengedispergeerdefase;ditdichtheidsverschil isveelgroterdantussentweevloeistoffenineenemulsie.devloeistofzalnaarbeneden lopenalsgevolgvandezwaartekracht,waardoorhetschuiminzakt. verdampingvandevloeistof.ditleidtooktotuitdunningvandevloeistoffilms. drukverschiltussenvloeistoffilmsen lamellenenzoom.ditwordtveroorzaaktdoor Laplace druk: p=2g/r,waarbijgdegrensvlakspanningisenrdestraalvandeluchtbel. Ditbetekentdatdegasdrukindegasbelgroterisdandievandeomgeving.Eenvloeistoffilm tussentweeluchtbellenondervindtdrukvanallekanten,daarwaardegrensvlakgekromdis (ziefiguur1),waardoordevloeistofalshetwareuitdefilmwordtgeperst. Figuur1Deelvanschuimstructuur;devloeistoffilmtussenluchtbellen
AanvullingbijHetbesteei schuim Vetdeeltjesspelenookeenbelangrijkerolinschuimstabiliteit.Aangeziendeinteractietussenveten waterveelminderisdantussenwatermoleculenonderling,zaleenvetdeeltjeslechtwordenomringd doorwater.hierdoortrektwaterweguitdebuurtvaneenvetdeeltjeenzaldevloeistoffilmaldaar dunnerwordenenuiteindelijkbreken(ziefiguur2).dittreedtbijvoorbeeldopals metvettelippen biergedronkenwordt. Page 6 Figuur2Hetbrekenvanvloeistoffilmsalsgevolgvanaanwezigheidvanvetdeeltjes Alshetvetgeëmulgeerdaanwezigis,danzalditprobleemzichnietvoordoen,aangezienerdan stabilisatieisdooremulgator. 1.2 Verhogingvandeschuimstabiliteit Schuimkanwordengestabiliseerddoor: verhogingvandeviscositeitincontinuefase.hierdoorzaldevloeistofmindersneluitde lamellenstromen. verhogingvandeosmotischedrukvandevloeistof,opdatminderverdampingplaatsvindt. sterischehinderingvanmacromoleculenofelektrostatischeafstotingtussen emulgatormoleculenindevloeistoffilm.hierdoorzullendetweegrensvlakkenvaneen vloeistoffilmelkaarafstoten. Verschillendeschuimenverschillenflinkwatbetreftstabiliteit.Zozalhetschuimopbierveelsneller inzakkendanslagoomopgebakenzaleenbrosreepnogweerstevigerzijn.alnaargelangde toepassingzalmenhetschuimbepaaldeeigenschappenwillenmeegeven.
AanvullingbijHetbesteei schuim 2 Eiwitschuim Eiwitschuimistebeschouwenalseenverdeling(dispersie)vaneengas(lucht)ineenwaterigefase. Eiwitmoleculenadsorbereninhetgrensvlaklucht waterige faseenstabiliserendeluchtbellen. Instabielwordenvanhetschuimtreedtopwanneerdewaterigefaseuitdeschuimlamellenweglekt (wegdraineert)onderinvloedvandezwaartekracht. Page 7 Deschuimeigenschappenwordenzeernegatiefbeïnvloedindienvettenofvetachtigestoffeninde mixaanwezigzijn. Dewaterigefasewordtdooreensuikertoevoegingzeerviskeusgemaaktwaardoorhetweg drainerenwordttegengegaan.destabiliteitvanheteiwitschuimwordtduszeeraanzienlijkverhoogd, wanneersuikerkristallenmeewordenopgeklopt.indewaterigefasewordthetdanvoordegrote eiwitmoleculenwelmoeilijkeromdoordiffusienaarhetgrensvlaklucht waterteverplaatsen.bijdit soortschuimengebruiktmenwellichtgehydrolyseerdeeiwitten.dehydrolysaatmoleculenzijn kleinerenoppervlakteactiever. Kippenei eiwitgaatbijlangopkloppenopeenbepaaldewijzedenaturerenenditleidttoteen instabiel(overklopt)schuim. Wei eiwittengevenbijlangerdoorkloppeneensteedsstabielerendrogerschuim.bijverhittenvan wei eiwitenkippenei eiwit,zoalsgebeurtbijdebereidingvanschuimpjes(meringue s)treedt denaturatieop,waardooralshetwareeenmechanischestructuuromdeluchtbellenindesuiker massawordtgevormd. Caseïnaten(melkeiwitten)zullenwaarschijnlijkdezestructuurnietvormen,omdatzedoorverhitting nietdenatureren.zekomenreedsindegedenatureerdevormvoor.
AanvullingbijHetbesteei schuim 3 Schuimvormendeeigenschappenbepalen Belangrijkeparametersvoordeschuimeigenschappenvaneeneiwitzijnstabiliteitenopslag.Deze kunnenmetdevolgendeformuleswordenbepaald: Page 8 Stabiliteit=[V2 V3]/V2x100% Opslag=V1/V2x100% V1=volumevanhetschuimnaopslag[ml] V2=vloeistofvolumevanhetschuim[ml] V3=vloeistofvolumedatinéénuuruithetschuimdraineert[ml] Hetvloeistofvolumevanhetschuimkunjebepalendoorhetgewichtvanhetschuimingramtedelen doordedichtheidvandevloeistof[g/ml]. Voorbeeldwerkwijze: 1. Maakeen10%eiwitoplossingineenbekerglasvan150ml 2. Verwarmdeeiwitoplossingnaar50 Cenkoelvervolgensafnaar25 C 3. BrengdepHvandeoplossingop6,5met4NHClofNaOH 4. BepaaldedichtheidvandeoplossingmetbehulpvandedensiteitmetervolgensPaar 5. Klop75mlvandeeiwitoplossinggedurende5minutenmetbehulpvaneenmixer 6. Brenghetschuimoverineenmaatcilindervan1literenmeethetvolumevanhetschuim 7. Weeghetschuim.Hetvolumevandeinhetschuimaanwezigevloeistofkandanworden uitgerekend 8. Brengnaeenuurdeontstanedrainageoverineenmaatcilindervan100mlenleeshetvolume af 9. Berekendestabiliteitenopslagvanhetschuim
AanvullingbijHetbesteei schuim 4 Slagroom Slagroomdienttenminste35%vettebevatten.Vaakisslagroombestemdom,meestalmetsuiker,tot eenschuimtewordengeklopt.slagroomwordtoverwegendverkochtingepasteuriseerdevormin flesjes,kunststofbekersofgroteblikken.maarookwelgesteriliseerdinblik,enzelfsvoorzienvansuiker eneendrijfgasinspuitbussendie geslagen roomafleveren. Page 9 Debelangrijkstespecifiekeeisenzijn: Smaak.Hetproductwordtomdesmaakgegetenendiedientdanookonberispelijktezijn.Een ranzigeofvettigesmaakindeuitgangsmelkmagnietaanwezigzijn.eensterilisatiesmaak,of zelfseenuitgesprokenkooksmaak,wordtnietdooriedereengewaardeerd.hetproductwordt mededaarommeestalgepasteuriseerd. Duurzaamheid.Erkunnenvelesoortenbederfoptreden,terwijlhetjuistgewenstishetproduct vrijlangtebewaren.deuitgangsmelkdientweinigthermosresistentebacteriëntebevatten; vooralbacilluscereusiseendesastreusmicro organismeinslagroom.hetzorgtvooreen instabielevetemulsie.evenminmogenpsychrotrofebacteriënindeuitgangsmelkeenkanstot groeikrijgenwegensdevormingvanhitteresistentelipasen.devrijlangehoudbaarheidstermijn vanhetgepasteuriseerdeproductmaakthetnoodzakelijkomonderkiemarme(ofzelfs aseptische)omstandighedenteverpakken.nabesmettingmetbacteriëngeeftveelklachtenen voorslagroomheeftmendaaromnoglangpasteurisatieindeverpakkingtoegepast. Deroommoetsnelengemakkelijkopgekloptkunnenworden.Hetluchtgehalte(deopslag) moetvoldoendehoogzijn,tenminste50%v/vlucht(=100%opslag). Naopkloppenmoethetproducthomogeenzijn,stevig(d.w.z.zijnvormbehouden),bestand tegenvervorming(opspuiten,roeren),geenvergrovingvanluchtbellengevenenslechtseen geringeafscheidingvanvochtgeven.ditvochtisinsamenstellingongeveergelijkaan roomplasma,maarwordtmeestalserumgenoemd.
AanvullingbijHetbesteei schuim Page 10
Bijlagen Deproevenzijntoegevoegdalsbijlage.Vandeproeven1totenmet6isereenbegeleiderinstructie eneenscholiereninstructie.proef7en8zijndemonstratieproevendiekunnenwordenuitgevoerd dooreentoaofdocent. Proef1:Hoeontstaatschuim? Proef2:Spoetnik Proef3:Tween Proef4:Osmoseei Proef5:Rauwofgekooktei Proef6:Eiwedstrijd Demoproef7:Hetdrijvendeei Demoproef8:Vulkaanuitbarsting
Hoeontstaatschuim? Proefnummer:1 Begeleiderinstructie Informatieproef Erwordthiergebruikgemaaktvansoda,zuiveringszoutenazijn.Hierondervolgendescheikundige namen. - Soda:Na 2 CO 3 - Zuiveringszout:NaHCO 3 - Azijn:CH 3 COOH Hetsodaenzuiveringszoutreagerenbijdezezuur basereactiebeideineenandereverhoudingmet hetazijn.zuiveringszoutineenverhouding1:1metazijn. NaHCO 3 +CH 3 COOH CH 3 COONa+H 2 CO 3 (=H 2 O+CO 2 ) Sodaineenverhoudingmet1:2metazijn. NaHCO 3 +2CH 3 COOH (?)CH 3 COONa+(?)H 2 CO 3 (=(?)H 2 O+(?)CO 2 ) Indereactievergelijkingenisteziendathetontstanekoolzuurgelijkuiteenvaltinkoolstofdioxideen water.ditkomtomdatkoolzuurinstabielis. Benodigdheden - 1ei - 1kopje - 1plasticbekertje - 1lepel - Soda - Schoonmaakazijn - Water Voorbereiding Geen Uitvoeringstijdproef 10minuten Uitvoeringproef Descholierscheidtheteivoorzichtigineiwiteneigeel.Ditwordtgedaandoorheteikapottetikken enheteiwitvervolgensvoorzichtiguitdeschaaltelatenlopen,zonderdatheteigeelmeekomt.het opgevangeneiwitwordtineenkopjegegoten.hierwordentweescheppensodaenhetwateraan toegevoegd.ditmengselwordtgoedgeroerd.vervolgenswordtéénschepjevanditmengsel overgebrachtnaareenplasticbekertje.hierbijwordtééneetlepelschoonmaakazijntoegevoegd.er zalnuschuimontstaan.alshetschuimisgevormdmoetdescholierhetbekertjeproberen ondersteboventehouden(bovendegootsteen).
Vraagenantwoorden 1. Watzijndescheikundebenamingenvoorsodaenazijn? 2. Watisdereactievergelijkingvandereactietussensodaenazijnenwatzijndeeindproducten? 3. Hoeontstaathetschuim? HetgasCO 2 wordtalshetwaregevangeninheteiwit,hierdoorontstaatschuim. DeSoda(natriumbicarbonaat)reageertmetdeazijn(zuur).HierbijkomtCO2,koolstofdioxidevrij, hetzelfdegasalsdebubbeltjesinfrisdrank.hetgaswordtalshetwaregevangeninheteiwit, hierdoorontstaatschuim.
Hoeontstaatschuim? Proefnummer:1 Scholiereninstructie Informatieproef Eiwitschuimistebeschouwenalseenverdeling(dispersie)vaneengas(lucht)ineenwaterigefase. Kippenei eiwitgaatbijlangopkloppenopeenbepaaldewijzedenaturerenenditleidttoteen instabiel(overklopt)schuim. Benodigdheden - 1ei - 1kopje - 1plasticbekertje - 1lepel - Soda - Schoonmaakazijn - Water Werkinstructie Vragen 1. Scheidtheteivoorzichtigineiwiteneigeel.Ditdoejedoorheteikapottetikkenenhet eiwitvoorzichtiguitdeschaaltelatenlopen,zonderdatheteigeelmeekomt. 2. Vangheteiwitopinhetkopje. 3. Voeg2scheppensodaenwatwatertoe. 4. Goedroeren. 5. Doe1schepjevanditmengselinhetplasticbekertje. 6. Voeghier1eetlepelschoonmaakazijnbij. 7. Wachttothetschuimgevormdisenprobeerhetbekertjeondersteboventehouden(boven degootsteenvoordezekerheid). 1. Watzijndescheikundebenamingenvoorsodaenazijn? 2. Watisdereactievergelijkingvandereactietussensodaenazijnenwatzijnde eindproducten. 3. Hoeontstaathetschuim?
Spoetnik Proefnummer:2 Begeleiderinstructie Informatieproef Koolzuurhoudendefrisdrankreageertsamenmetsuikerenkoffiemelktotspoetnik.Tijdensdezereactie ontstaaterveelschuim,ditkomtdoorhettoevoegenvanhetsuiker.hetschuimwatontstaat,blijft staan.ditisnietzobijfrisdrankdiejeineenglasgiet. Benodigdheden Koffiemelk(3eetlepelsp.p.) Suiker(1eetlepelp.p.) Koolzuurhoudendefrisdrank,7up(ongeopendefles) Lepels Plasticwegwerpbekers Voorbereiding Geen Uitvoeringstijdproef 5minuten Uitvoeringproef Heteiwordtgescheidenineiwiteneigeel.Heteiwitwordtopgevangen.Hierwordentweescheppen sodaaantoegevoegdeneenkleinehoeveelheidwater,ditgoedroeren.vervolgenswordteréén schepjevanditmengselineendoorzichtigbekertjegedaan.hierbijgaatééneetlepel schoonmaakazijn,zodathetmengselgaatschuimen. Vragenenantwoorden 1. Waaromblijfthetschuiminregulierefrisdranknietstaan? Inregulierefrisdrankzitgeeneiwit. 2. Waaromblijfthetschuimindespoetnikwelstaan? Hetontstaanvanhetschuimkomtdoorhettoevoegenvansuiker.Ditreageertnamelijk methetkoolzuur.deredendathetschuimblijftstaanligtdusbijdekoffiemelk.hierzitten veeleiwittenin.dezeeiwittenzorgendoormiddelvaneennetwerk(eiwittendieaanelkaar vastgaanzitten)datereenstabielschuimontstaat.opdezelfdemanierzorgeneiwittenin biervooreenstevigeschuimkraag.
Spoetnik Proefnummer:2 Scholiereninstructie Informatieproef Koolzuurhoudendefrisdrankreageertsamenmetsuikerenkoffiemelktotspoetnik.Tijdensdezereactie ontstaaterveelschuim,ditkomtdoorhettoevoegenvanhetsuiker.hetschuimwatontstaat,blijft staan.ditisnietzobijfrisdrankdiejeineenglasgiet. Benodigdheden Koffiemelk Suiker Koolzuurhoudendefrisdrank,7up Lepel Plasticwegwerpbekertje Werkinstructie 1. Doe3eetlepelskoffiemelkinhetbekertje. 2. Voeg1eetlepelsuikerbijdekoffiemelk. 3. Gietvervolgensdefrisdrankerbij. Vragen 1. Waaromblijfthetschuiminregulierefrisdranknietstaan? 2. Waaromblijfthetschuimindespoetnikwelstaan?
Tween Proefnummer:3 Begeleiderinstructie Informatieproef Tween20iseenstofdiejekuntverdunnenmetwater.Alsjeereenbeluchterindoet,wordter schuimgevormd.dehoeveelheidschuimisafhankelijkvanfactorenalsverdunning,tijdvan beluchtingensterktevanbeluchting. Benodigdheden Tween20 20mlmaatcilinder 7x50mlbekerglazen Bellenbeluchter Liniaal Stopwatch Voorbereidingstijd 10minuten Voorbereiding Voerdevoorbereidingopdejuistemanieruitzodatelkeleerling20ml verdunningkrijgt.maakeenreekstweenverdunning10 1 totenmet10 7 inwater.10 0 iseenbuismettween20.voeg1mltweentoeaan9ml water,ditwordtverdunning10 1.Haaluitdezeverdunning1ml oplossingenvoeghettoeaaneennieuwglasmet9mlwater,ditwordt verdunning10 2.Gazoverdertotenmetverdunning10 7. Uitvoeringstijdproef 25minuten Uitvoeringproef Erwordt20mlvandeelkeverdunning10 1 totenmet10 7 overgebrachtineenbekerglas.metbehulpvaneenbellenbeluchter wordterluchtindeverdunninggebracht.vervolgenswordthetaantal mlschuimenoverigevloeistofgemetenmeteenliniaal.nahetstoppen vanhetdoorleidenvandeluchtwordterna30sec,1min,5minen15 min.dezelfdemetinguitgevoerd. Vragenenantwoorden 1. Wathetverschilinschuimhoeveelheidtijdenshetdoorleiden vanluchtenna15minuten? 2. Watishetverbandtussendehoeveelheidschuimendeoverige
vloeistof?
Tween Proefnummer:3 Scholiereninstructie Informatieproef Tweeniseenstofdiejekuntverdunnenmetwater.Alsjeereenbeluchterindoet,wordterschuim gevormd.dehoeveelheidschuimisafhankelijkvanfactorenalsverdunning,tijdvanbeluchtingen sterktevanbeluchting. Benodigdheden Tween200 20mlmaatcilinder 7x50mlbekerglazen Bellenbeluchter Liniaal Stopwatch Werkinstructie 1. DoevanelkeTweenverdunning(10 1 totenmet10 7 ) 20mlineenbekerglas. 2. Brengm.b.v.eenbellenbeluchterluchtindeoplossing. 3. Meethetaantalmlschuimenmloverigevloeistof. 4. Stopmethetdoorleidenvanlucht. 5. Meethetaantalmlschuimenmloverigevloeistofoptijdstippenvolgenstabel1. Tabel1Schuimvorming Verdunning:. Tijd (min.) Schuim (ml) Overige vloeistof (ml) Vragen 0,0 0,5 1,0 5,0 15,0 1. Wathetverschilinschuimhoeveelheidtijdenshetdoorleidenvanluchtenna15minuten? 2. Watishetverbandtussendehoeveelheidschuimendeoverigevloeistof?
Osmoseei Proefnummer:4 Begeleiderinstructie Benodigdheden: Ei Rekje Naald Boortje Glazenbuisvan50cmlengte Bekerglas250ml Bizonkit,ofvullendelijm Uitvoeringproef: Eeneiblijft2dagenstaanzodatereenluchtkamerontstaat.Hierinwordteengaatjegeprikt.Het schilwordtopengepeldzodathetmembraanzichtbaaris.indeoverliggendezijdevanheteiwordt eengaatjegeboord.erwordteenglazenbuisinheteigeplaatstenvastgeklemd.metlijmwordthet gaatjewaterdichtgemaakt.vervolgenszalhetosmoseverschijnseloptreden,waardoordeinhoud vanheteideglazenbuisintrekt. Uitvoeringstijdproef: 2dagen Vraagenantwoord: 1. Hoehoogdenkjedathetstruifzalstijgen?Enhoekandit? Hetstruifgaatdoortotdeconcentratieinenbuitenheteigelijkis(osmotischprincipe).Door verstoppingindebuiskandedrukinheteizogrootwordendatdeaanhechtingstukbarst.
Osmoseei Proefnummer:4 Scholiereninstructie Informatieproef: Hetverschijnselosmosekanoptredenbijeeneimeteenglazenbuiserin.Voerdevolgendestappen uitenjezultzienwatergebeurt. Werkinstructie: 1. Zeteeneigedurende2dagenineenrekjeindezelfdestand,zodatjeweetdatdeluchtkamer boveninzit. 2. Maakmeteennaaldeengatindedopopdeplaatswaarjedeluchtkamerverwacht.Ganiet doorhetbinnenstevliesheen,ditwordthetosmose membraan. 3. Pelhetschilvanheteizoveropendatjeeenredelijkeoppervlaktemembraanhebt. 4. Maaknumeteenboortjevoorzichtigeengaatjeindeoverliggendezijdevanhetei.Ditmag welinhetstruifkomen. 5. Zetheteinuklemmethet open gaatjenaarbovenensteekhiereenpassendeglazenof plasticbuisin.vanongeveer50cmlengte. 6. Klemdebuisineenstatiefenfixeerhetzodatdebuisrechtbovenheteistaatentotinhet eigeelinheteisteekt. 7. Nugajemetbisontixofeenvergelijkbarevullendelijmhetgaatjewaterdichtmaken.Goed drogen,endaarnakanhetosmosewonderplaatsvinden. 8. Zetheteimetdebuiszoverinenbekerglasvan250mlgevuldmetkraanwater.Enwachtaf watergebeurd.hetkanweleenkleinhalfuurtjedurenvoorjeietsziet. 9. Kijkomhetkwartierofjenogverschilzietmetjeeerderewaarneming. 10. Hoehoogdenkjedathetstruifzalstijgen?Enhoekandit?
Rauwofgekooktei Proefnummer:5 Begeleiderinstructie Benodigdheden: 6Eieren Voorbereidingstijd: 10minuten Voorbereiding: Kookdrieeierenenlaatdrieeierenrauw. Nummerdeeierenalsvolgt: Gekooktei 529 498 241 268 Rauwei 774 362 Uitvoeringproef: Deleerlingendraaienbeideeierenrondenkijkenwatergebeurdenwathetverschilistussende eieren.vervolgensdraaienzeweerbeideeierenrond,maartikkennuéénkeerheteiaan.ze observerenwatergebeurtenkijkenwathetverschilistussenbeideeieren.erwordtduséén gekookteienéénrauweigebruiktvoordeproef.deandereviereierenzijnreserve,vooralsereen eistukgaat. Uitvoeringstijdproef: 3min. Antwoorden: 1. Eigenmening. 2. Alshetgoedisdraaitéénvandetweeeierenveelsnellerenmakkelijkerronddanhetandere. Hetandereeidraaiteenbeetjelangzaam.Hetsnelleeiisgekooktenhetlangzameeiisrauw. Alsjeeeneikooktdanzorgjeervoordatdebinnenkantvaneeneihardwordt.De binnenkantzitdaardoorvastindeschaal.bijeenrauweizitdebinnenkantlosenisvloeibaar. Alsjehetgekookteeidraaitdandraaiendebinnenkantendeschaalvanheteigelijktijdig. Alsjeeenrauweidraaitdandraaiendezachtelossebinnenkantendeschaalniethelemaal gelijk.zewerkenelkaareenbeetjetegen,hierdoorwiebeltheteieenbeetjeengaathet langzamer.
Rauwofgekooktei Proefnummer:5 3. Alshetgoedisstopteenvandeeierenmetdraaienalsjehetloslaat.Hetandereeigaatnog evendoormetdraaien. Hetgekookteeistoptmetdraaienomdatdebinnenkantendeschaalaanelkaarvastzitten. Jestoptdoorheteiaantetikkenhetheleei.Bijeenrauweizittendeschaalende binnenkantnietaanelkaarvast.jestoptdoorhetaantikkenweldeschaalmetdraaien,maar debinnenkantniet.debinnenkantgaatdusnogevendoormetdraaienenneemthierdoor weerdeschaalmee.hetrauweeistoptmetdraaiendusnietenhetgekookteeiwel.
Rauwofgekooktei Proefnummer:5 Scholiereninstructie Informatieproef: Eierenkunjekoken,bakkenofrauwgebruiken.GekookteeierenkunjegoedbeschilderenmetPasen. Jemoetdannatuurlijkwelzekerwetenofjouweigekooktisofrauw.Metditproefjekunjedat makkelijkuitvinden. Werkinstructie: 1. Voorjeliggentweeeieren,zemogennietkapot,welkeidenkjijdatgekooktis? 2. Draaiéénvandeeierenrond,bekijkhemgoed. 3. Draainuhetandereeirond,weergoedkijken. 4. Iserverschilindemanierhoedeeierenronddraaien?Hoekomtditdenkje? 5. Herhaalhetronddraaienvoorbeideeieren,maartiknuheelkortdeeierenaan.Watgebeurd erenhoekomtdit?
Eiwedstrijd Proefnummer:6 Begeleiderinstructie Benodigdheden: 2Eieren Karton Uitvoeringproef: Eriseengekookteieneenongekooktei.Doorbeideeierenvaneenhellingtelatenrollenkan wordengekekenwelkeihetsnelstbenedenis. Uitvoeringstijdproef: 10min. Antwoorden: 1. Welkeizaloverdelengtevan80 100cmheteerstbenedenzijn? Hetongekookteeikomtalseerstebeneden.Deverklaringheefttemakenmetdeenergiedie nodigisomheteibenedentekrijgen.dezwaartekrachtzalheteilatenronddraaien(rotatieenergie).doordathetstruifinheteinietmeteenmeegaatdraaien(endusminderrotatieenergieopzalnemen)zaldetotaleenergieomhetongekookteeionderaandehellingte krijgenminderzijndanbijhetgekookteei.bijhetgekookteeiwordtallerotatie energiein devastemassavanhetgeheleeigebruikt. 2. Welkeiishetzwaarst?Hetgekookteeiofhetongekookteei? Hetongekookteeiiszwaarder.
Eiwedstrijd Proefnummer:6 Scholiereninstructie Informatieproef: Zoueengekookteizwaarderzijndaneenongekooktei?Metdezeproefkunjeonderzoekenwelkei hetsneltbenedenis. Werkinstructie: 1. Neemtweeeierenmetdezelfdemassa. 2. Nummerdeeieren1en2. 3. Kookei1gedurendeminimaal5minuten. 4. Maakeenhellingmetkartonwaardeeierenrustigvanafkunnenrollenzonderstuktevallen. Bijvoorbeeldtweelattenmeteenopstaanderandofeenstevigkartoninu vorm. 5. Welkeizaloverdelengtevan80 100cmheteerstbenedenzijn? 6. Welkeiishetzwaarst?Hetgekookteeiofhetongekookteei?
Hetdrijvendeei Proefnummer:7 Begeleiderinstructiedemonstratieproef DezeproefwordtdoordocentofTOAuitgevoerd Informatieproef: Jehebtvastweleenseeneigegeten.Jekuntinplaatsvaneierenetenerookleuketrucjesmeedoen. Metditexperimentlijkthetnetofjekunttoveren. Benodigdheden: 2eieren(rauw) Grootglas(1000ml) Eetlepel Zout Water Weegschaal Voorbereiding: Vuleenbekerglasvan1000mlmet600mlwater. Uitvoeringproef: Laatheteivoorzichtiginhetglasmetwaterzakken.Heteizalnaardebodemzinken.Voeg vervolgenstweeeetlepelszouttoeaanhetwaterenvervolgensevenroeren.vervolgensmoetenze lepelnalepelzouttoevoegentotdatheteidrijft. (10gramzoutop100mlwatergaatheteidrijven) Antwoorden: Zoutwaterheefteengroteredichtheidvanzoetwater.Daardooriszoutwaterzwaarderdan zoetwaterenkunnenvoorwerpenergemakkelijkeropdrijven.
Vulkaanuitbarsting Proefnummer:8 Begeleiderinstructiedemonstratieproef DezeproefwordtdoordocentofTOAuitgevoerd Informatieproef Eenspectaculaireproefwaarbijeenzogenaamdevulkaanuitbarstingplaatsvindt.Dewaterstofperoxide enkaliumjodidereagerenmetelkaarwaardooreenbelletjeswordenvastgehoudendoorhet afwasmiddelenzoontstaateenschuim.ditschuimontstaatzosneldathetdeerlenmeyeruitkruipten overderandvloeit. Benodigdheden Vulkaanmodel(groteerlenmeyer) Afwasmiddel Waterstofperoxide Kaliumjodide Uitvoeringstijdproef 10minuten Uitvoeringproef 1. Plaatsdeerlenmeyeropeengroteschaal(zodatalleschuimdaarinopgevangenwordt) 2. Doeeenscheutjeafwasmiddelindeerlenmeyer 3. Voegerhiereenbeetjewaterstofperoxideaantoe 4. Voegvervolgenseenbeetjekaliumjodidetoeenerontstaatschuim Vraagenantwoord 1. Welkestoffenreagerenmetelkaarwaardoorschuimontstaat? Dewaterstofperoxideenkaliumjodidereagerenmetelkaarwaardooreenbelletjesworden vastgehoudendoorhetafwasmiddelenzoontstaateenschuim.