Drie deelprojecten MARCONI MARCONI: opzet, organisatie en wat eraan vooraf ging Arjen Bosch in opdracht van gemeente Delfzijl www.decoulissen.nl Verkenning Schermdijk Delfzijl v-1 (september 2010) i
Inhoudsopgave Basisvraag MARCONI... 1 Organisatorische opzet... 1 Stuurgroep... 1 Projectgroep... 2 Rondetafelgesprekken... 2 Werkateliers... 2 Wat voorafging, Marconi 1: de initiatieffase... 2 Eerste rondetafelgesprek MARCONI... 2 Eerder afgevallen en aangepaste varianten... 3 Inpolderen van de Dollard ten noorden van Delfzijl... 3 Verschuiven primaire kering rond de oude havenkom en heropenen oude havenmond voor een recreatieve haven... 3 Stuurgroep stemt in met opzet drie deelprojecten... 4 MARCONI: opzet en organisatie (oktober 2010) 1
Drie deelprojecten MARCONI MARCONI: opzet, organisatie en wat er aan vooraf ging Basisvraag MARCONI In de afgelopen decennia nam het maritieme karakter van Delfzijl steeds verder af. De opeenvolgende versterkingen van de keringen met damwanden en kunstwerken (zoals coupures, schuiven, sluizen en dergelijke) zijn hier debet aan en maken het steeds lastiger om dit probleem op te lossen. Als de benadering van veiligheid tegen overstromingen blijft gericht op verhogen van de huidige primaire kering neemt het maritieme karakter nog verder af. Om als gemeente te blijven functioneren in een regio met een krimpende bevolking, werd voor Delfzijl in diezelfde periode het belang van een aantrekkelijke woonomgeving steeds groter. De gemeente wilde nagaan of ze het maritieme karakter van Delfzijl kan versterken door de barrièrewerking van de huidige keringen te verzachten en aantrekkelijke kustzones en havengebieden te creëren, waarbij tegelijk wordt voldaan aan de richtlijnen voor veiligheid voor primaire keringen. Organisatorische opzet De gemeente Delfzijl verheugt zich in de bereidheid van de vele partners om mee te denken over mogelijkheden om het maritieme karakter te versterken. Het integrale karaker van de basisvraag van MARCONI vraagt om een integraal opgezette organisatievorm, waarin deze partners mede vormgeven aan de oplossingen. Stuurgroep Gezamenlijk vormen vertegenwoordigers van GS van Groningen, DB Noorderzijlvest, DB Hunze en Aa s, HID Rijkswaterstaat en B&W Delfzijl een stuurgroep die een projectgroep aanstuurt. MARCONI: opzet en organisatie (oktober 2010) 1
Projectgroep De projectgroep bestaat uit medewerkers van de gemeente Delfzijl. Zij organiseren het werkproces, waarbij ze vooral van buiten naar binnen werken. Rondetafelgesprekken De projectgroep organiseert opiniërende bijeenkomsten met sleutelpersonen die relevant zijn voor MARCONI. De deelname wordt gebaseerd op omgevingsanalyses. De rondetafelgesprekken schetsen een inhoudelijk beeld van de oplossingsrichtingen die op draagvlak kunnen rekenen. Op basis van de uitkomsten van de rondetafelgesprekken besluit de stuurgroep over de inhoudelijke koers van MARCONI. Stuurgroep: DB waterschappen GS provincie HID Rijkswaterstaat B&W gemeente sturen Projectgroep: gemeente organiseert Figuur1 Organisatorische opzet Rondetafel: Sleutelpersonen opiniëren Werkatelier: deskundigen creëren Werkateliers Deelnemers aan de werkateliers werken de inhoudelijke voorstellen uit. Het zijn inhoudelijk deskundigen van in de stuurgroep vertegenwoordigde organisaties, aangevuld met specialisten van kennisinstellingen. De werkateliers bereiden de voorstellen aan stuurgroep en rondetafelgesprekken voor. Wat voorafging, Marconi 1: de initiatieffase De Raad van de gemeente Delfzijl stelde eind 2007 een raadscommissie in en ontwikkelde meerdere ruimtelijke havenconcepten. De commissie constateerde dat in Delfzijl in de afgelopen decennia veel van het maritieme karakter veloren is gegaan door gebrek aan visie op de ontwikkelingen aan de zeezijde. Zij presenteerde in 2007 de Maritieme visie voor Delfzijl. In vervolg daarop ontwikkelde de gemeente in 2008 het Inspiratiedocument Waterfront Delfzijl. Eerste rondetafelgesprek MARCONI In 2009 begon de gemeente de implicaties van de concepten te analyseren en naar een oplossing te werken met het project Maritieme Concepten In Beeld (MARCONI). MARCONI richtte zich op voorstellen die op de middellange termijn zouden kunnen leiden tot versterking van het maritieme karakter van Delfzijl en die tevens: konden bogen op een breed draagvlak; realistisch zijn in het licht van het vigerend beleid; geen blokkades opwerpen voor langetermijnontwikkelingen (buiten het vigerend beleid); en die tevens op korte termijn de verslechtering van het maritieme karakter van Delfzijl stoppen. Op 19 augustus 2009 organiseerde de gemeente Delfzijl een rondetafelgesprek over vier verschillende concepten of oplossingsvarianten, waarbij men tevens mogelijkheden inventariseerde voor het versterken van het maritieme karakter van Delfzijl. Aan dat gesprek namen circa vijftig Verkenning Schermdijk Delfzijl v-1 (september 2010) 2
lokale en regionale sleutelpersonen deel op bestuurs-, directie- en deskundigenniveau (zie Maritieme concepten in beeld ; 2009). In deze bijeenkomst bespraken de deelnemers de basisinventarisatie van de gemeente. Ze kwamen vrij eenduidig met concrete voorstellen voor de keringen en met suggesties voor meer beleefbare, aantrekkelijke kustzones en havengebieden (zie de verslagen in de rapportage: Maritieme concepten in beeld, oktober 2009). De kansenkaart (hieronder opgenomen als figuur 3 op pagina 5) verbeeldt de uitkomsten van dit eerste rondetafelgesprek. De deelnemers constateren dat de Schermdijk de sleutelfactor is, waarvan de mogelijkheden eerst moeten worden onderzocht. Eerder afgevallen en aangepaste varianten Inpolderen van de Dollard ten noorden van Delfzijl Deze variant is alleen al vanwege de enorme inbreuk op natuur en de werking van de Habitaten Vogelrichtlijn op middellange termijn als onuitvoerbaar beoordeeld. Verschuiven primaire kering rond de oude havenkom en heropenen oude havenmond voor een recreatieve haven Belemmering van uitslag van boezemwater in combinatie met het dichtslibben van de oude vaargeul leiden tot het afvallen van deze variant. Met de ingebruikname van de oude havenmond ontstaat een groot baggerbezwaar voor de in te richten recreatieve haven. De argumenten voor het afvallen luidden: benodigde bedrijfsverplaatsingen; inbreuk op de Habitat- en Vogelrichtlijn door aanleg en beheer van de nieuwe vaargeul. Beide afgevallen varianten komen verder niet meer in beeld. Verkenning Schermdijk Delfzijl v-1 (september 2010) 3
Zeesluis in zeehavenkanaal en verleggen primaire kering naar Schermdijk Het bedrijfsleven vond de belemmeringen van een zeesluis voor de scheepvaart in het zeehavenkanaal zwaar wegen en ook de hoge kosten maakte dat deze variant afviel. De belemmeringen voor de scheepvaart kunnen grotendeels vervallen als de zeesluis wordt vervangen door een stormvloedkering. De mogelijkheid voor aanleg van een stormvloedkering neemt de verkenning Schermdijk mee. Stuurgroep stemt in met opzet drie deelprojecten Na het bespreken van de resultaten van het eerste rondetafelgesprek in de stuurgroep, zette de gemeente het Marconiproject voort in de vorm van drie volg-tijdelijke deelprojecten: 1. Schermdijk 2. Multifunctionele dijk 3. Boezembeheer De nummers op de kansenkaart (figuur 3) verwijzen naar de drie deelprojecten. Met dit besluit rondde de initiatieffase van Marconi af en startte de definitie-fase met de drie deelprojecten. De verschillende projectfasen en de beslismomenten (Go No go) momenten zijn schematisch weergegeven in figuur 2. Van de drie deelprojecten verkeert op dit moment alleen het deelproject Schermdijk in (het eind van) de definitiefase. initiatief definitie ontwerp uitvoering beheer Figuur 2 (Deel)projectfasen en beslismomenten: Go No go Verkenning Schermdijk Delfzijl v-1 (september 2010) 4
2) Centrum verbinden met haven 2) Superdijk met integratie van functies 2) Strandje breder 2) Toeristische attractie als scharnierpunt tussen haven en centrum. Infrastructuur inbedden in nieuwe ontwikkelingen 1) De Duinen van Delfzijl 1) Schermdijk kan primaire kering versterken 1) Hoogwaterkering wellicht overbodig door overlap van dijken 3) Boezems trapsgewijs koppelen 2) Infrastructuur, leisure en bedrijvigheid integreren met waterkering 3) Verbindingskanaal 2) Bedrijvigheid als attractie beleefbaar maken 3) Uitwatering via één punt buiten het havensysteem Figuur 3 Toedeling van kansenkaart naar de drie deelprojecten MARCONI (zie pagina 2). Verkenning Schermdijk Delfzijl v-1 (september 2010) 2