OPWEGNAARINCLUSIEFBELEIDVOORMENSENMETEEN BEPERKING UitvoeringmotieInclusieagenda 16november2016 Mei2017
Inhoud I. ACHTERGROND... 2 I. AANLEIDING: WAAROM IS DIT PLAN OPGESTELD?... 2 II. OPBOUW PLAN VAN AANPAK... 2 II. INTRODUCTIE: WAT IS DE ESSENTIE VAN HET VERDRAG?... 2 I. RANDVOORWAARDEN: WAT VOOR PLAN HEEFT DIT VERDRAG NODIG?... 3 II. DEFINITIE EN DOELSTELLING VAN INCLUSIEF... 3 III. QUICKSCAN INCLUSIEF BELEID... 4 I. PROCES: HOE IS DIT PLAN TOT STAND GEKOMEN?... 4 II. BEWUSTWORDING... 4 III. TOEGANKELIJKHEID... 6 IV. VIER AANBEVELINGEN VOOR EEN LOKALE INCLUSIEAGENDA... 8 I. AANBEVELING 1: DOORGAAN MET DE INGESLAGEN WEG... 8 II. AANBEVELING 2: MEER BEWUSTWORDING... 8 III. AANBEVELING 3: MEER TOEGANKELIJKHEID... 9 IV. AANBEVELING 4: INRICHTING PLATFORM INCLUSIE... 9 V. FINANCIËLE KADERS... 10 1
I. Achtergrond i. Aanleiding: waarom is dit plan opgesteld? Tijdens de raadsvergadering van 16 november 2016 heeft de gemeenteraad van de gemeente Tiel een motie aangenomen, waarin de gemeenteraad het college van B&W verzoekt om met vertegenwoordigers van de doelgroep en hun organisaties tot een plan van aanpak te komen voor het opstellen van een Tielse inclusieagenda. Wat houdt de motie Tielse inclusie agenda in? De motie bestaat uit de volgende opdrachten: Inventarisatie toegankelijkheidsknelpunten tot de openbare gebouwen en de openbare ruimte Wat zijn de wettelijke plichten, financiële middelen en bestaande goede voorbeelden? Aan welke onderdelen van het VN verdrag voldoet de gemeente? De aanleiding voor dit verzoek is de instemming van de Eerste Kamer op 12 april 2016 met de ratificatie van het verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap. De motie is integraal als bijlage bij deze startnotitie opgenomen. II. ii. Opbouw plan van aanpak Dit plan van aanpak is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk twee geven wij de essentie van het VN verdrag en de doelstelling van de inclusieagenda weer. In hoofdstuk drie presenteren we de uitkomsten van de quickscan over toegankelijkheid en bewustwording binnen de gemeente Tiel. Twee belangrijke thema s binnen het VN verdrag. Hoofdstuk 4 geeft vervolgens een beschrijving van de aanpak om te komen tot een inclusieagenda. Het vijfde hoofdstuk gaat over de kosten voor het opstellen van de inclusieagenda. Introductie: wat is de essentie van het Verdrag? Op 13 december 2006 hebben de Verenigde Naties het 'Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap' (CRPD) aangenomen. Dit verdrag heeft als doel de mensenrechten van mensen met een beperking te bevorderen, te beschermen en te waarborgen. Nederland heeft het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap op 30 maart 2007 ondertekend en op 14 juni 2016 geratificeerd. Op 14 juli 2016 is het Verdrag daadwerkelijk in werking getreden en het College voor de Rechten van de Mens gestart als nationale toezichthouder op de implementatie en uitvoering van het Verdrag in Nederland. Het zal monitoren hoe het gaat met de uitvoering van het verdrag en zo nodig hierover met de overheid in gesprek gaan. Het Verdrag is van toepassing op alle soorten handicaps die mensen kunnen beperken in het meedoen in de samenleving. Zowel fysieke, psychische als verstandelijke beperkingen. Het Verdrag beslaat veel terreinen die van belang zijn voor mensen met een handicap. Denk aan arbeid, onderwijs, wonen, goederen en diensten, verkeer en vervoer, zorg, ondersteuning, sport, cultuur, vrijetijdsbesteding en uitgaan. Centraal in het Verdrag staat het bevorderen van inclusie en participatie van mensen met een handicap. Zo komen we tot een inclusieve samenleving waarin iedereen mee kan doen. 2
i. Randvoorwaarden: wat voor plan heeft dit Verdrag nodig? Uit het VN-verdrag volgt een aantal voorwaarden waaraan moet worden voldaan om mensen met een beperking gelijke rechten te garanderen. Bewustwording De gemeente is er voor verantwoordelijk dat de lokale samenleving doordrongen raakt van de positie, behoeften en mogelijkheden van mensen met een beperking. Toegankelijkheid De gemeente is verantwoordelijk voor de toegankelijkheid van de gemeentelijk gebouwen en de gebouwde omgeving voor mensen met een beperking. Daarnaast worden bedrijven bij AMvB verplicht tot eenvoudige aanpassingen ter verbetering van de toegankelijkheid van gebouwen, naar geleidelijkheid en naar evenredigheid. Beleidsvorming De gemeente betrekt mensen met een beperking in alle fasen van beleidsvorming en monitoring. Participatie De gemeente draagt zorg voor de voorwaarden voor integratie en deelname van mensen met een beperking aan educatieve, sociaal-culturele activiteiten, sport en recreatie. ii. Definitie en doelstelling van inclusief In een inclusieve samenleving kunnen mensen met een beperking (lichamelijk, geestelijk of psychisch) en/of chronische ziekte op alle levensgebieden (onderwijs, sport, arbeid) volwaardig deelnemen aan de samenleving. Inclusief beleid is een manier van denken en werken waarbij in alle fasen van de beleidscyclus rekening wordt gehouden met verschillen tussen mensen en dan vooral verschillen tussen mensen met en zonder beperkingen. Het is een brede, overkoepelende benadering voor het bereiken van doelstellingen van maatschappelijke participatie. In de onderstaande afbeelding zien we inclusie afgebeeld. Inclusie wordt hierin gezet ten opzichte van uitsluiting, segregatie en integratie. 3
III. QuickScan inclusief beleid i. Proces: hoe is dit plan tot stand gekomen? Dit plan is op basis van gesprekken met betrokken collega's van de ruimtelijke en sociale domein en vertegenwoordigers van de gehandicaptenraad tot stand gekomen. De input en feedback uit al deze gesprekken vormt de basis voor dit plan van aanpak. In deze QuickScan zijn de artikelen uit het VN-verdrag vertaald naar concrete vragen over het gemeentelijk beleid. De QuickScan geeft inzicht in hoeverre het gemeentelijk beleid voldoet aan het VN-verdrag en op welke punten actie moet worden ondernomen. ii. Bewustwording De gemeente is er voor verantwoordelijk dat de lokale samenleving doordrongen raakt van de positie, behoeften en mogelijkheden van mensen met een beperking. Vragen Antwoorden Toelichting Opmerkingen/ aanbevelingen 1. Heeft de gemeente een visie op de deelname van mensen met een beperking? 2. Faciliteert de gemeente organisaties en netwerken (van mensen met een beperking) om In het Tielse Wmo/jeugd beleidsplan is het volgende opgenomen onder de noemer van de Tielse inclusie-agenda: "Een inclusieve samenleving houdt in dat alle inwoners met een beperking of ziekte op alle levensgebieden volwaardig kunnen meedoen. Beperkingen leiden veelal tot uitsluiting, met alle gevolgen van dien. Dit willen we te allen tijde voorkomen: iedereen telt mee en doet mee. Dit is onze grote opgave in een samenleving die steeds meer gesegregeerd wordt en hogere eisen stelt aan inwoners. Het beleid van de gemeente moet er gericht op zijn dat alle denken en werken die inclusie bevordert. Dat geldt met nadruk ook voor de sociale inclusie van groepen die anders zijn in denken en gedrag. Manieren om de inclusie te bevorderen zijn bijvoorbeeld empowerment van groepen, versterken van de zelfredzaamheid en bevorderen van participatie. Maar ook bij mensen tussen de oren krijgen dat de blik waarmee gekeken wordt (is iemand onder invloed, dementerend, verstandelijk beperkt) van invloed is op hoe goed iemand anders kan functioneren" De gemeente geeft subsidie aan organisaties en verenigingen die zich bezig houden met welzijn, antidiscriminatie, sport en cultuur. We adviseren om Artikel 1 van de Grondwet zichtbaar te maken in het stadhuis maar ook in het openbaar zodat iedereen herinnerd wordt aan 4
bewustwording in de lokale gemeenschap te bevorderen? Voorbeeld uit de kadernota Sport: "De gemeente stimuleert het sporten onder jongeren, ouderen en mensen met een beperking. Dit doet zij door sportverenigingen een waarderingssubsidie te verstrekken, die gerelateerd is aan het aantal jeugdleden, oudere leden en leden met een specifieke beperking". Bureau discriminatie www.ieder1gelijk.nl krijgt jaarlijks een subsidie van de gemeente. Wet re-integratie arbeidsgehandicapten Wet Maatschappelijke ondersteuning het uitgangspunt dat alle Tielenaren een gelijke behandeling horen te krijgen. 3. Is er binnen het gemeentelijk beleid bij alle sectoren en op alle niveaus aandacht voor de consequenties voor mensen met een beperking (Beleidsvorming, Uitvoering, Handhaving). Onvoldoende op het niveau van handhaving - We adviseren om een coördinator aan te wijzen die het onderwerp toegankelijkheid levendig maakt, houdt en handhaaft. 4. Heeft de gemeente bij de voorwaarden voor subsidies en vergunningen waar de burgers een aanbod aan diensten en activiteiten wordt gedaan, opgenomen dat deze toegankelijk moeten zijn voor mensen met een beperking? (Wordt hierop ook getoetst?) 5. Worden gemeentelijke medewerkers geschoold over de problemen waar mensen met een beperking in het dagelijks leven mee te maken kunnen hebben? Nee Voorbeeld uit sportbeleid: De gemeente stimuleert het sporten onder jongeren, ouderen en mensen met een beperking. Dit doet zij door sportverenigingen een waarderingssubsidie te verstrekken, die gerelateerd is aan het aantal jeugdigen, oudere leden en leden met een specifieke beperking. We adviseren om de medewerkers te laten ervaren hoe het aanvoelt om een hulpmiddel zoals een rollator of rolstoel te gebruiken 5
iii. Toegankelijkheid De gemeente is verantwoordelijk voor de toegankelijkheid van gebouwen en de gebouwde omgeving voor mensen met een beperking Vragen Antwoorden Toelichting Opmerkingen / aanbevelingen 1. Toetst de gemeente-aanvragen voor vergunningen voor bouw en verbouw van openbare gebouwen op toegankelijkheid? 2. Toetst de gemeente de eigen (ver)bouwplannen op toegankelijkheid? 3. Is in het gemeentelijke budget rekening gehouden met de kosten voor het toegankelijk maken van openbare ruimten en gebouwen; op voorhand bij nieuwbouw en expliciet bij renovatie en verbouw? 4. Controleert de gemeente na oplevering van nieuwbouw, renovatie en verbouw de toegankelijkheid, bruikbaarheid en uitgankelijkheid? De gemeente maakt gebruik van het handboek Inrichtingshandboek Openbare gebouwen. Het Handboek behandelt allerlei aspecten van toegankelijkheid. Denk bijvoorbeeld aan verlichting, het overbruggen van hoogteverschillen, de toegankelijkheid van parkeerplaatsen, liften, gangen, zitplaatsen, voetpaden, toiletten, tafels en deuren. De externen ( aannemer of ontwerper) worden gewezen op het handboek. In 2011 heeft de gehandicaptenraad Tiel een onderzoek uitgevoerd naar de (on)toegankelijkheid van instellingen in de kunst, cultuur en sport. Uitgangspunt van het onderzoek was dat iedereen in staat moet zijn om zich zelfstandig toegang te verschaffen tot culturele instellingen en sport accommodaties. Het onderzoek is gebaseerd op het gegeven dat een persoon in een rolstoel zelfstandig, dus zonder hulp van anderen, een gebouw kan binnenkomen en zonder hulp de weg kan vinden. We adviseren om de doelgroep actief te betrekken bij het toetsen van bouwplannen en op welke manier hierbij aandacht gegeven wordt aan het onderwerp fysieke toegankelijkheid. Het Bouwbesluit bevat minimale toegankelijkheidseisen en is geen garantie voor een volledig toegankelijk en gebruiksvriendelijk gebouw. Met de toepassing van de NEN- normen die in het Bouwbesluit staan, voldoet de gemeente aan het Bouwbesluit maar is het gebouw nog niet toegankelijk voor iedereen. - We adviseren om te blijven monitoren te evalueren. - - 6
5. Is de gemeente op de hoogte van de toegankelijkheid van voorzieningen binnen haar gemeente en heeft zij een actieprogramma om deze toegankelijk te maken voor mensen met een beperking? 6. Stimuleert de gemeente toegankelijkheidsaanpassingen door bedrijven en dienstverleners? Zie antwoord op vraag 2 - Niet Actie voor de inclusieagenda - 7.Toets de gemeente de inrichting van de openbare ruimte? De gemeente maakt gebruik van het kwaliteitshandboek inrichting & beheer openbare ruimte. Citaten uit het boek over toegankelijkheid: We adviseren om de handhaving in te zetten en te intensiveren 8.Toets de gemeente de toegankelijkheid van het Openbaar Vervoer- busbanen Toegankelijkheid De openbare ruimte moet toegankelijk en aantrekkelijk zijn voor verschillende doelgroepen, van jong tot oud, maar ook voor speciale doelgroepen als mindervaliden. Bereikbaarheid speelt hierbij een belangrijke rol. Uitgangspunt is het beleid voor de begaanbare stad: als een stad goed is voor ouderen en mindervaliden is deze goed voor ons allen. Wij hebben dan een goed ontsloten en bereikbare stad. De volgende kaders worden gesteld om de gemeente zo toegankelijk mogelijk te maken (de begaanbare stad): - In elk ontwerp wordt rekening gehouden met een optimale bereikbaarheid. - Extra aandacht is er voor de routes naar voorzieningen (scholen, centra, openbare gebouwen, etc.). Door het verlagen van drempels en stoepranden is de openbare ruimte voor mindervaliden toegankelijker, omdat zij met de rolstoel vaak niet of moeizaam een stoeprand of drempel op kunnen komen. Door in de openbare ruimte zo min mogelijk obstakels en verhogingen te plaatsen, is het voor mindervaliden gemakkelijker om zich voort te bewegen. - Voor blinden en slechtzienden worden geleidelijnen en markeringen aangebracht, zodat zij zich beter kunnen oriënteren en voortbewegen in de openbare ruimte. Verder is de plaatsbepaling van straatmeubilair belangrijk. Deze moeten op de goede plekken worden opgesteld en mogen geen belemmering vormen. - Plannen worden door derden getoetst op de toegankelijkheid. -Voor ontwerpcriteria, zoals profiel van vrije ruimte, dimensionering tracé, halten, etc. van openbaar vervoersbanen wordt verwezen naar maten voor de bus. Rijbaan 3,50 m breed, alleen toegankelijk lijn- We adviseren om gele strepen zichtbaar te maken. - 7
en busdiensten. Bepaling van de locatie van openbaar vervoerbanen gebeurt in overleg tussen de vervoerder die op het betreffende wegvak rijdt en de Gemeente Tiel. Bushaltes dienen uitgevoerd te worden conform het principe 'toegankelijkheid voor iedereen'. Er wordt gewerkt met de Gelderse ontwerp. - Veerpont Pomona voldoet aan de toegankelijkheidseisen van het openbaar vervoer IV. Vier aanbevelingen voor een lokale inclusieagenda Om tot een plan van aanpak te komen voor een lokale inclusie agenda, bevelen we het volgende aan: i. Aanbeveling 1: Doorgaan met de ingeslagen weg De gemeente Tiel voert al een aantal jaren een actief beleid, gericht op het vergroten van de participatie van mensen met een functiebeperking. Er is al een duidelijke visie op de inclusieve samenleving; er worden subsidies verstrekt om de toegankelijkheid te vergroten; de gemeente toetst aanvragen voor vergunningen voor bouw en verbouw van openbare gebouwen op toegankelijkheid. Maar we zijn nog niet klaar. Er is meer focus, samenhang en minder vrijblijvendheid nodig om de voortgang erin te houden en nieuwe successen te boeken. Dat vraagt een brede inzet vanuit veel maatschappelijke partijen en op veel beleidsdomeinen. Iedereen kan hieraan zijn steentje bijdragen. Het helpt als mensen zonder beperking zich inleven in de leefwereld van iemand met een beperking. Het helpt ook als mensen met een beperking laten zien wat zij te bieden hebben en kunnen aangeven wat zij nodig hebben. Het helpt als professionals daar goed naar luisteren en niet bij voorbaat invullen wat nogal eens leidt tot onnodige investeringen en hulp. Het helpt als ondernemers hierdoor nieuwe kansen zien en hun verantwoordelijkheid nemen. ii. Aanbeveling 2: Meer bewustwording Uit de Quickscan kwam naar voren dat bij veel gemeenteambtenaren de gelijke kansen voor mensen met een beperking al wel tussen de oren zit. Helaas is het nog niet overal opgenomen in het beleid of wordt hierop niet gehandhaafd. Hier heeft de gemeente nog een slag te maken. Om meer bewustwording te realiseren adviseren we het volgende: 1. Voor een goede borging van toegankelijkheid in de ambtelijke organisatie adviseren we een ambtenaar aan te wijzen die het onderwerp toegankelijkheid levendig maakt, houdt en handhaaft. 2. Aanwijzen van een Coördineerde wethouder toegankelijkheid. 3. Aanwijzen van een raadslid als ambassadeur voor het onderwerp toegankelijkheid. Tel heeft al een ambassadeur voor het thema iedereen gelijk. 4. Organiseer trainingen voor het personeel op het gebied van bejegening en problemen waar mensen met een beperking mee te maken hebben. 5. Organiseer samen met de gehandicaptenraad een informatieavond voor de raad over het thema toegankelijkheid. Betrek hierbij mensen van het onderwijs, wonen en bedrijfsleven. 6. Neem in het format voor het collegevoorstel en raadsvoorstel toegankelijkheid als aandachtspunt op, zodat alle medewerkers vooraf gedwongen worden om hier over na te denken. 7. Neem bij een aantal uitgaven van de Stad Tiel een item op over toegankelijkheid om burgers bewust te maken van het belang van toegankelijkheid. Suggestie hiervoor kunnen zijn: a. Seizoensafhankelijke voorbeelden: het belang van snoeien van overhangende takken, bladvrij en sneeuwvrij maken van stoepen 8
b. Ondernemers die zich positief inzetten voor toegankelijkheid c. Burgers die een goed initiatief hebben genomen 8. Meedoen aan de week van de toegankelijkheid, van 3 tot en met 8 oktober 2017. Het thema van dit jaar gaat over een toegankelijke horeca. Wat betekent een toegankelijke horeca? In het kort: a. Dat eet- en drinkgelegenheden fysiek toegankelijk zijn. b. Dat de gelegenheid goed bereikbaar is en dat er geschikte (invaliden)parkeerplaatsen zijn. c. Dat horecagelegenheden mensen met een beperking net zo verwelkomen als mensen zonder beperking. d. Dat informatie begrijpelijk en bruikbaar is. e. Dat mensen met een beperking vrij zijn om te kiezen waar en wat ze willen eten. 9. Artikel 1 van de Grondwet zichtbaar maken in het stadhuis zodat iedereen herinnerd wordt aan het uitgangspunt dat alle Tielenaren een gelijke behandeling horen te krijgen. iii. Aanbeveling 3: Meer toegankelijkheid 1. Om de aansturing, coördinatie en monitoring van toegankelijkheid te verbeteren adviseren we om de vormen van toegankelijkheid onder te verdelen in meerdere onderdelen: a. Fysieke toegankelijkheid van openbare ruimte en gebouwen b. Toegankelijkheid van zorg(voorzieningen), werk en informatie c. Toegankelijkheid van wonen, sport en onderwijs De keuze voor een dergelijke uitsplitsing is gemaakt omdat fysieke toegankelijkheid en de overige vormen van toegankelijkheid zeer verschillende eenheden zijn, een andere aanpak en een andere vraagstelling vergen. In feite is het een verschil tussen hardware en software: fysieke toegankelijkheid gaat over dezelfde kansen om een gebouw binnen te kunnen komen en de overige vormen van toegankelijkheid gaan meer over de vraag of iedereen in dezelfde mate toegang heeft tot voorzieningen, tot informatie, tot kansen. Vandaar de eerste splitsing. De tweede splitsing is die binnen de overige vormen van toegankelijkheid in enerzijds de zaken die direct de organisatie van de gemeente betreffen (zorgvoorzieningen, werk en informatie) en anderzijds de aspecten waarbij een grote rol en verantwoordelijkheid ligt bij externe partijen (wonen, sport en onderwijs). 2. Samenwerken met organisaties, bedrijven voor duurzame toegankelijkheid. Werkgeversorganisaties hebben met het kabinet afgesproken om tot en met 2026 100.000 extra mensen met afstand tot de arbeidsmarkt waaronder mensen met een functionele beperking aan een baan te helpen. 3. Aansluiten bij www.ongehinderd.nl. Via een app kunnen bezoekers van de gemeente eenvoudig toegankelijke gebouwen, winkels, restaurants, musea, parkeergelegenheden e.d. vinden en zien waar de dichtstbijzijnde MIVA toilet zich bevindt. Keuze: de gemeente Tiel kan er voor kiezen aan te sluiten bij www.ongehinderd.nl. Via een app kunnen bezoekers van de gemeente Tiel eenvoudig toegankelijke gebouwen, winkels, restaurants, musea, parkeergelegenheden e.d. vinden en zien waar de dichtstbijzijnde MIVA toilet zich bevindt. De app wordt met behulp van vrijwilligers die ervaringsdeskundig zijn gevuld met de benodigde informatie. Deze vrijwilligers worden door de mensen van Ongehinderd getraind in het beoordelen van een accommodatie en krijgen materiaal in bruikleen om bijvoorbeeld hellinghoeken en afstanden eenvoudig te kunnen meten. De app en een optimale invulling ervan, levert een waardevolle aanvulling op de externe bewegwijzering binnen de gemeente Tiel op het raakvlak van toegankelijkheid en gastvrijheid. iv. Aanbeveling 4: Inrichting Platform Inclusie Het ontstaan van een inclusieve samenleving is een proces in de samenleving zelf. Dat proces kan in beweging gezet en gehouden worden door een Platform inclusie in te richten. Het Platform bestaat uit medewerkers ( van verschillende disciplines) van de gemeente Tiel, vertegenwoordigers van de gehandicaptenraad, binnenstadmanager, vertegenwoordigers uit het onderwijs en bedrijfsleven. Het platvorm adviseert en toetst alle onderwerpen die te maken hebben met de toegankelijkheid. 9
V. Financiële kaders Het opstellen van deze agenda brengt geen kosten met zich mee, dit wordt gedaan binnen de bestaande formatie. De volgende zaken kunnen, indien daarvoor wordt gekozen, kosten met zich mee brengen. Het aansluiten bij Ongehinderd.nl. De eenmalige kosten bedragen ongeveer 21.850 en de jaarlijkse kosten 5050. Voor meer informatie: Zie bijlage Ongehinderd door uw gemeente. De toegankelijkheid van wonen is geen directe verantwoordelijkheid van de gemeente, maar van wooncorporaties en woonzorg aanbieders. Dit betekent dat deze partijen eventuele kosten voor hun rekening moeten nemen. De toegankelijkheid van onderwijs is een verantwoordelijkheid van de schoolbesturen, eventuele kosten zijn voor hun eigen rekening. Het onderwijs is ook sinds de wetswijziging over verantwoordelijk voor onderhoud en aanpassingen van schoolgebouwen per 1 januari 2015, ook zelf verantwoordelijk voor interne aanpassingen. De kosten voor toegankelijkheid van sport zijn al via de Sportnota in onze begroting opgenomen. De investeringen om gebouwen in de sectoren horeca, winkels of onderwijs toegankelijk te maken, zijn voor rekening van de betreffende gebouweigenaren. Via de nieuwe omgevingswet dient de gemeente ook in te gaan op toegankelijkheid, waarbij we twee vliegen in één klap kunnen slaan door nu direct de juiste en concrete eisen aan toegankelijkheid te stellen, die betrekking hebben op alle toekomstige investeringen in bestaande of nieuwe gebouwen of in de openbare ruimte. De gemeente is wel zelf verantwoordelijk voor de openbare ruimte, voor de gemeentelijke accommodaties en voor nieuwbouw van schoolgebouwen. De kosten voor het toegankelijk maken van zowel de openbare ruimte als de gebouwen, worden opgevangen binnen bestaande budgetten of binnen de voor het betreffende project nog op te nemen budget. Met het op te stellen PvE worden de meerkosten tot een minimum beperkt. 10