Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden

Transcriptie

1 Postadres Postbus 16200, 3500 CE Utrecht Telefoon leden van de gemeenteraad Behandeld door N. Devriese Doorkiesnummer Ons kenmerk Onderwerp Beantwoording Motie bouwen aan Bijlage(n) 1 (in deze brief bijgevoegd) VN Verdrag rechten personen met een handicap Uw kenmerk Verzonden Uw brief van Geachte leden van de raad, Bij antwoord datum, kenmerk en onderwerp vermelden Hierbij ontvangt u de brief waarin ik in ga op de motie 'Bouwen aan VN Verdrag inzake rechten van personen met een handicap (M2015/133)'. In deze motie, aangehouden tijdens de behandeling van het Meerjarenperspectief Onderwijshuisvesting (MPOHV) op 17 september jl., verzoekt u het College: 1. De verschillen tussen het geldende bouwbesluit en te ratificeren VN Verdrag inzichtelijk te maken en de Raad hierover te informeren voor de slotbehandeling van de begroting; 2. Streng toe te zien op de toegankelijkheid van bestaande schoolgebouwen en de omgeving hiervan door, waar aanpassingen nodig blijken, te zorgen dat deze snel en goed verlopen; 3. Nieuw te bouwen schoolgebouwen zo flexibel te ontwerpen dat zij een goede basis vormen voor aanpassingen conform het te ratificeren VN verdrag. Deze toe te passen wanneer nodig en hierover advies in te winnen bij de belangenorganisaties. Bij de behandeling van het MPOHV heb ik u het eerste punt toegezegd. In deze brief kom ik terug op deze toezegging en licht ik de overige punten nader toe. 1. Verschillen bouwbesluit en VN verdrag Hieronder is kort weergegeven wat het (nog te ratificeren) VN Verdrag inhoudt, welke consequenties het verdrag heeft ten aanzien van huidige wetgeving en het verschil met Bouwbesluit. Hieruit kan geconcludeerd worden dat, op basis van de vergelijking tussen het verdrag VN en Bouwbesluit, geen aanvullende eisen worden gesteld ten opzichte van Bouwbesluit Noch dat ratificatie van het verdrag de wijze waarop de gemeente Utrecht omgaat met het bevorderen en waarborgen van een samenleving waarin mensen met een beperking gewoon meedoen, wezenlijk verandert. Het is eerder een versterking van het al ingezette beleid en ondersteunt de bewustwording hierover die al via diverse beleidsvelden wordt beoogd. Toelichting Het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap heeft als doel de mensenrechten van mensen met een beperking te bevorderen, beschermen en waarborgen. In het verdrag staat wat de overheid moet doen om ervoor te zorgen dat de positie van mensen met een beperking verbetert ic. dat discriminatie van deze groep mensen zo veel mogelijk wordt voorkomen.

2 Het verdrag geeft een verdere uitwerking van de rechten en verplichtingen die voortvloeien uit bestaande mensenrechtenverdragen. Het begrip discriminatie op grond van handicap in het verdrag omvat alle vormen van discriminatie, met in begrip van de weigering redelijke aanpassingen te treffen (artikel 2 van het verdrag 1 ). M.a.w. de weigering om doeltreffende maatregelen te nemen wordt beschouwd als discriminatie. Nederland is voornemens het verdrag op korte termijn te bekrachtigen (behandeling TK gepland 7 december 2015). Om dit mogelijk te maken is het noodzakelijk belemmeringen in huidige wetgeving - die op dit moment het handelen in lijn met het verdrag in de weg staan- op te heffen. Dit leidt concreet tot twee wetswijzigingen, waaronder uitbreiding van de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (wgbh/cz). De tweede wijziging betreft de Kieswet 2. Van overige wetgeving heeft het kabinet vastgesteld dat die voldoet aan de uitgangspunten van het verdrag 3. Het onderwijs valt op dit moment al binnen de reikwijdte van de wet gbh/cz. De uitbreiding heeft betrekking op het terrein goederen en diensten 4. Door deze uitbreiding voldoet Nederland aan de verplichting die voortvloeit uit het verdrag en zal discriminatie op een groter aantal terreinen nog beter voorkomen kunnen worden 5. Het wetsvoorstel stelt daarbij nadrukkelijk dat het gaat over de verplichting tot het treffen van doeltreffende aanpassingen in een concreet geval (materieel/immaterieel) en niet over het treffen van algemene voorzieningen 6. Voor concrete gevallen wordt beschreven welke afweging plaatsvindt om doeltreffendheid (noodzakelijkheid en geschiktheid) en (on)evenredigheid van de gevraagde aanpassing vast te stellen. Deze criteria zijn bepalend voor het realiseren van een (materiele of immateriële) aanpassing. Het verdrag stelt geen (en ook geen nieuwe) eisen aan de algemene (toegankelijkheid van) onderwijsgebouwen (of andere gebouwen). Als lokale overheid hebben wij te maken met eisen zoals het Bouwbesluit. Het Bouwbesluit schrijft voor aan welke toegankelijkheidseisen nieuwe (onderwijs)gebouwen moeten voldoen. Alle nieuwe schoolgebouwen moeten voldoen aan deze eisen en zo toegankelijkheid waarborgen. Het financieel kader van het Meerjarenperspectief Onderwijshuisvesting is gebaseerd op het nieuwe, geldende Bouwbesluit Binnen de financiële normen van het huisvestingsplan is het mogelijk gebouwen te realiseren die voldoen aan (de toegankelijkheidseisen en andere eisen conform) Bouwbesluit. De gemeente werkt bovendien al jaren ook op andere terreinen aan het bevorderen van een samenleving waarin iedereen participeert en waarin belemmeringen zoveel mogelijk worden voorkomen. Onder andere door de uitvoering van Agenda 22, vooruitlopend op het VN Verdrag. Het MPOHV betreft alle huisvestingsprojecten tot Agenda 22 is vanzelfsprekend ook onderdeel van 1 VN Verdrag inzake rechten van personen met een handicap, Nederlandse vertaling, september in deze beantwoordingsbrief verder buiten beschouwing gelaten 3 Memorie van Toelichting bij wetsvoorstel (Uitvoering van het op 13 december 2006 te NY tot stand gekomen Verdrag 4 Door uitbreiding met het terrein goederen en diensten komen onder meer horeca, detailhandel, cultuur, sport, recreatie, zorg en internetdiensten ook onder de wet te vallen. Dus ook voor bewegingsonderwijs geldt vanaf dan dezelfde handelswijze als voor onderwijsgebouwen. 5 Memorie van Toelichting bij wetsvoorstel (Uitvoering van het op 13 december 2006 te NY tot stand gekomen Verdrag 6 Amendement O. van Dijk 7 oktober 2015 stelt voor dat het verbod van onderscheid mede inhoudt dat degene tot wie het verbod zich richt gehouden is algemene voorzieningen te treffen tenzij deze voor hem een onevenredige belasting vormen. 2/6

3 de onderwijshuisvestingsprojecten uit het MPOHV, net als de (wettelijke toegankelijkheidseisen uit) het nieuwe Bouwbesluit. Wet Passend Onderwijs De wet Passend Onderwijs regelt sinds 2014 dat zorgplicht bestaat voor een passende onderwijsplek voor alle leerlingen, waardoor geen leerling meer buiten de boot valt op basis van zijn specifieke zorgof onderwijsbehoefte of beperking. Bepaald is dat in regionaal verband (samenwerkingsverband van schoolbesturen) de integrale afweging plaatsvindt om te komen tot de beste (meest passende) voorziening voor leerlingen die niet zonder meer op een reguliere school terecht kunnen. Schoolkeuze is vanzelfsprekend onderdeel van dit afwegingskader. Bijlage 1 geeft extra toelichting op het verdrag in relatie tot huidige wetgeving en gemeentelijk beleid. 2. Toezien op toegankelijkheid bestaande schoolgebouwen Bij bestaande schoolgebouwen kan ook sprake zijn van belemmeringen in de toegankelijkheid voor bijvoorbeeld leerlingen met (fysieke) beperking(en). In het MPOHV hebben gemeente en schoolbesturen hierover in het kader van Passend Onderwijs het volgende afgesproken: Indien aanpassingen nodig zijn in bestaande gebouwen is het OntwikkelingsPerspectiefPlan (OPP) per leerling leidend. Scholen en samenwerkingsverbanden maken hierin de ondersteuningsbehoefte inzichtelijk en bepalen welk aanbod passend is. Eventuele fysieke huisvestingscomponenten (aanpassingen) worden hierin ook inzichtelijk gemaakt. Via het OOGO (gemeente en schoolbesturen/samenwerkingsverband) zal worden beoordeeld welke aanpassingen in redelijkheid wenselijk en noodzakelijk zijn binnen de beschikbare middelen. Dit om te voorkomen dat niet noodzakelijke/geschikte maatregelen worden afgedwongen ten koste van andere minder kostbare/minder ingrijpende maatregelen. Zoals nu ook in het wetsvoorstel t.b.v. ratificatie van het VN verdrag is opgenomen wordt dus situatief gekeken naar de beste oplossing in plaats van het nemen van algemene maatregelen. 3. Flexibel bouwen nieuwe schoolgebouwen als basis voor aanpassingen conform VN Verdrag Alle nieuw te bouwen schoolgebouwen voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit, het VN verdrag stelt geen algemene aanvullende eisen of aanpassingen hier bovenop. Het financieel kader van het Meerjarenperspectief Onderwijshuisvesting is gebaseerd op het nieuwe, geldende Bouwbesluit Binnen dit kader is het mogelijk gebouwen te realiseren die voldoen aan (de toegankelijkheidseisen en andere eisen conform) Bouwbesluit. In principe zijn schoolbesturen als bouwheer verantwoordelijk voor de realisatie van huisvesting binnen de kaders. Aanvullend hierop is in het MPOHV ook gesteld dat, bij de realisatie van nieuwe voorzieningen, deze nieuwe huisvesting redelijkerwijs niet belemmerend mag zijn voor de uitvoering van Passend Onderwijs. Via Agenda 22 zijn we daarnaast blijvend in gesprek met belangenorganisaties zoals Solgu over de toegankelijkheid van onze stad en onze gebouwen. Ik hoop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd, Met vriendelijke groet, Jeroen Kreijkamp 3/6

4 1. Bijlage Toelichting op de juridische/inhoudelijke context van het verdrag in relatie tot de huidige wetten en beleid. Toelichting Verdrag Op 13 december 2006 hebben de Verenigde Naties het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap aangenomen. Dit verdrag heeft als doel de mensenrechten van mensen met een beperking te bevorderen, beschermen en waarborgen. In het verdrag staat wat de overheid moet doen om ervoor te zorgen dat de positie van mensen met een beperking verbetert. Het verdrag is door Nederland ondertekend maar nog niet geratificeerd omdat eerst onderzocht moest worden welke wetten aangepast moeten worden. Het verdrag geeft een verdere uitwerking van de rechten en verplichtingen die voortvloeien uit bestaande mensenrechtenverdragen. Het begrip discriminatie op grond van handicap in het verdrag omvat alle vormen van discriminatie, met in begrip van de weigering redelijke aanpassingen te treffen (artikel 2 van het verdrag 7 ). M.a.w. de weigering om doeltreffende maatregelen te nemen wordt beschouwd als discriminatie. Om te kunnen voldoen aan de verplichtingen van het verdrag worden twee wetten aangepast: de Kieswet en de Wet Gelijke behandeling op grond van handicap op chronische ziekte (WGBH/CZ). Het wetsvoorstel hiervoor is op dit moment in behandeling. In aanvulling op het reeds ingezette beleid zal de overheid, in nauwe samenwerking met belangenorganisaties, gemeenten, sociale partners en bedrijfsleven een plan van aanpak opstellen dat voorziet in overleg op structurele basis, o.m. ter vergroting van bewustwording. Ratificatie brengt ook de plicht mee voor het instellen/aanwijzen van een nationale instantie die toeziet op naleving en implementatie van het verdrag. Besluitvorming in de Tweede kamer staat nu geagendeerd voor december waarna de Eerste Kamer kan ratificeren (begin 2016?). Op grond van het verdrag is de gemeente verplicht om voor de beleidsterreinen waarvoor zij verantwoordelijkheid heeft, te werken aan geleidelijke verwezenlijking van het Verdrag, in samenwerking met de mensen met een handicap en de hen vertegenwoordigende instanties. Hieronder wordt ingegaan op de gevolgen voor de WGBH/CZ, de Kieswet blijft hier nu verder buiten beschouwing. Voorstel wetswijziging WGBH/CZ De verplichting uit het verdrag om redelijke aanpassingen te treffen wordt geïmplementeerd door de Wgbh/cz uit te breiden tot het terrein goederen en diensten. Concreet gaat het om de uitbreiding van artikel 2 van de wet. Dit artikel regelt de verplichting tot het treffen van doeltreffende aanpassingen om te voorkomen dat het recht op gelijke behandeling in concrete situaties wordt geschonden. Op dit moment is dit artikel al van toepassing op een aantal specifiek benoemde terreinen, waaronder arbeid en onderwijs. Door de voorgestelde wijziging wordt de wet uitgebreid met het terrein goederen en diensten. Hierdoor komen onder meer horeca, detailhandel, cultuur, sport, recreatie, zorg en internetdiensten nu ook onder de wet te vallen. De wijziging van de wet betekent hier een uitbreiding van de reikwijdte om discriminatie op deze terreinen te voorkomen. Hierdoor zal de verplichting om naar gelang de behoefte doeltreffende aanpassingen te treffen ook op deze terrein van toepassing zijn. 7 VN Verdrag inzake rechten van personen met een handicap, Nederlandse vertaling, september /6

5 Door het wetsvoorstel WGBH/CZ wordt voldaan aan de verplichting uit het verdrag voor zover het burgerlijke en politieke rechten betreft. Na toetsing is vastgesteld dat de overige regelgeving voldoet aan de uitgangspunten van het verdrag 8. Het wetsvoorstel gaat niet over het treffen van algemene voorzieningen maar gaat uitsluitend over de verplichting tot het treffen van doeltreffende aanpassingen in een concreet geval. Deze aanpassingen kunnen overigens materieel en immaterieel zijn. Noot: Onlangs is een motie ingediend (O. van Dijk, 7 oktober 2015) die wijziging voorstelt naar het treffen van algemene voorzieningen tenzij deze een onevenredige belasting vormen. Zoals vermeld moet behandeling in TK nog plaatsvinden. Samen met de WMO, Participatiewet, Jeugdwet en de Wet Passend Onderwijs beschikken gemeente nu over veel gereedschappen om effectief beleid te voeren in lijn met het Verdrag 9. Toelichting Wet gelijke behandeling op grond van handicap en chronische ziekte (WGBH/CZ) 2003 De wet verplicht om, indien hierom is verzocht, doeltreffende aanpassingen te verrichten voor personen met een handicap of chronische ziekte, tenzij deze aanpassingen een onevenredige belasting vormen. Veel personen met een beperking komen in het dagelijkse leven allerlei drempels tegen. Veel drempels zijn op te lossen door het verlenen van service, andere gevallen vereisen aanpassing van de omgeving. Alle langdurige lichamelijke, verstandelijke en psychische beperkingen vallen onder deze wet. Toelichting artikel 2 WGBH/CZ In artikel 2 10 van de wet is - voor degene tot wie het discriminatie verbod (verbod van onderscheid) zich richt - de verplichting opgenomen om naar gelang de behoefte doeltreffende aanpassingen te verrichten, tenzij deze voor hem een onevenredige belasting vormen. Doeltreffende aanpassingen komt overeen met het begrip redelijke aanpassingen uit het VN verdrag (artikel 2) 11. Het gaat hierbij over aanpassingen die in een concrete situatie nodig zijn en die afhankelijk van de concrete situatie moeten worden ingevuld. Als in een bepaald geval een doeltreffende aanpassing is getroffen, betekent dat niet dat deze aanpassing in andere situaties automatisch moet worden gehonoreerd. Bij aanpassingen moet zowel worden gedacht aan materiele als immateriële aanpassingen (zoals persoonlijke begeleiding). Doeltreffend houdt in geschikt en noodzakelijk: Als de aanpassing de belemmering weg kan nemen (de aanpassing is geschikt) en er geen (goedkoper of minder ingrijpend) alternatief is (de aanpassing is noodzakelijk) is een aanpassing doeltreffend. Wanneer een aanpassing te ingrijpend is, kan sprake zijn van een onevenredige belasting. Iemand met een beperking dient zelf de noodzaak van de aanpassing aan te geven en welke aanpassing nodig is. De onderzoeksplicht, of een doeltreffende maatregel mogelijk is, ligt bij de degene die gevraagd wordt een aanpassing te doen (in overleg/actief handelen). Nadat is vastgesteld dat sprake is van een doeltreffende aanpassing wordt beoordeeld of sprake is van een onevenredige belasting. Dit wordt bepaald op basis van weging enerzijds van de belangen van de persoon met een handicap en anderzijds van de wederpartij. Hierbij dient rekening te worden gehouden met: omvang van middelen, kosten, haalbaarheid (operationeel en technisch), 8 Memorie van Toelichting bij wetsvoorstel (Uitvoering van het op 13 december 2006 te NY tot stand gekomen Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap (Trb.2007,169)), 14 juli Informatiekaart VN Verdrag (VNG/VWS, Transitiebureau WMO), december Memorie van Toelichting bij wetsvoorstel (Uitvoering van het op 13 december 2006 te NY tot stand gekomen Verdrag 11 Memorie van Toelichting bij wetsvoorstel (Uitvoering van het op 13 december 2006 te NY tot stand gekomen Verdrag 5/6

6 onuitvoerbaarheid/onveiligheid en belang van de aanpassing voor de persoon met de handicap. Als sprake is van onevenredige belasting kan de aanpassing achterwege blijven. Utrechtse situatie, Agenda 22 Utrecht werkt al jaren aan een samenleving waarin mensen met een beperking gewoon meedoen. Hiermee werd in 2007 al begonnen door de uitvoering van Agenda 22 en de implementatie hiervan in gemeentelijk beleid. Onder andere Agenda is een voorloper van het VN verdrag, alle regels die in Agenda 22 voorkomen hebben een plaats in het VN Verdrag. Bij het realiseren van nieuwe vastgoedobjecten, openbare ruimten en ook schoolgebouwen wordt zo veel mogelijk gebruik gemaakt van Agenda 22, bijvoorbeeld bij het opstellen of toetsen van Programma s van Eisen. Het VN verdrag versterkt de gemeentelijke ambitie Utrecht toegankelijk Utrecht is door de uitvoering van Agenda 22 voorbereid op het VN verdrag en fungeert als voorbeeld voor andere gemeenten. Toegankelijkheid schoolgebouwen, Bouwbesluit en MPOHV Via de Wet Passend Onderwijs (2014) is bepaald dat voor alle kinderen, dus ook kinderen met een handicap of langdurige ziekte, een passende onderwijsplek beschikbaar moet zijn. Hierbij is het uitgangspunt dat de specifieke onderwijs- én zorg vraag in samenhang worden bekeken. Alle scholen zijn verplicht tot het opstellen van een schoolondersteuningsplannen waaruit blijkt welke onderwijsen zorgondersteuning de individuele school kan bieden en/of waar zij zich op ontwikkelt. Binnen het regionaal netwerk ontstaat hierdoor een dekkend passend aanbod voor kinderen met een specifieke zorg/onderwijsvraag. Gemeente en schoolbesturen voeren regulier overleg over dit dekkend passend aanbod in de stad. Deze regionale schaal maakt het mogelijk een divers aanbod thuis nabij onderwijs te realiseren, gebruik makend van de capaciteiten van de individuele scholen zonder dat alle scholen het hele spectrum aan zorg/ondersteuning moeten kunnen aanbieden. Deze clustering van expertise en kinderen met vergelijkbare zorg/onderwijsbehoefte maakt het mogelijk een kwalitatief aanbod en faciliteiten te realiseren. En dus middelen doelmatig in te zetten op de plek waar dat nodig is. Conclusie: wat zijn de verschillen tussen het bouwbesluit en VN Verdrag? Wat door ratificatie van het verdrag wordt geregeld/bekrachtigd is dat discriminatie inclusief de weigering om aanpassingen te treffen - op een groter aantal terreinen, voor specifieke concrete gevallen, wordt voorkomen. Dit was al geregeld voor onder meer het terrein onderwijs en wordt nu verder uitgebreid. Door de uitbreiding van WGBH/CZ wordt, stelt het kabinet, voldaan aan de verplichting uit het verdrag voor zover het burgerlijke en politieke rechten betreft. Er komen geen nieuwe algemene eisen uit voort die geïmplementeerd moeten worden, specifiek voor het onderwijs of andere gebouwen. Het wetsvoorstel gaat niet over het treffen van algemene voorzieningen maar gaat uitsluitend over de verplichting tot het treffen van doeltreffende aanpassingen in een concreet geval (materieel danwel immaterieel). De wijze van beoordeling t.a.v. doeltreffendheid danwel onevenredige belasting is opgenomen in de Memorie van Toelichting op het wetsvoorstel. Bovendien is na toetsing vastgesteld dat de overige regelgeving voldoet aan de uitgangspunten van het verdrag. Het Verdrag stelt geen aanvullende eisen ten opzichte van Bouwbesluit Samen met de WMO, Participatiewet, Jeugdwet en de Wet Passend Onderwijs beschikken gemeente nu over veel gereedschappen om effectief beleid te voeren in lijn met het Verdrag Agenda 22 is gebaseerd op de 22 VN-Standaard regels voor gelijke kansen voor alle mensen met een handicap uit Informatiekaart VN Verdrag, Transitiebureau WMO, december /6