Het belang van reinigen of ontsmetten van wonden Ann Van de Winckel De tekenen van infectie Het belang van wondreiniging Wanneer en hoe ontsmetten Wanneer we een wondkweek gaan nemen Antibiotica Besluit Inleiding Nog te vaak worden wonden ontsmet, terwijl dat niet altijd nodig is. Veel belangrijker is het reinigen van wonden. Er word ook nog teveel antibiotica voorgeschreven bij wonden die niet genezen omdat men denkt dat deze geïnfecteerd zijn. Wondbesmetting is de invasie van micro-organismen tot een niveau dat een lokale en/of systemische respons in de gastheer oproept. Deze veroorzaakt lokale weefselschade en belemmert de wondgenezing. 1
TIME T: Tissue management I: Infection M: Moisturebalance E: Edge Tekenen van infectie (TIME) Pijn Warmte Zwelling Roodheid Functieverlies Pus of etter afscheiding (bij chirurgische wonden) Toegenomen wondafmeting Atonewonden Toename exsudaat Ontstaan van tunnel-of fistelvorming Aanwezigheid van etter Het duidelijkste teken van infectie bij een acute wonde is de aanwezigheid van etter Dit kan ook verschijnen bij een chronische wonde (komt niet zo frequent voor) Sommige verbanden vormen een gel => kan voor verwarring zorgen 2
3
Wondreiniging Wondreiniging is een belangrijk onderdeel van de wondzorg Doel: Zichtbaar vuil verwijderen bij een nieuwe wonde Verwijderen van necrotisch en vreemd materiaal Verwijderen van verband en zalfresten Verminderen van geur en bacteriën Infectie kan vaak voorkomen worden Ontsmetten Wanneer ontsmetten? Bij vuile wonden vbschaafwonde Bij tekenen van infectie Bij immuungecompromitteerdepatiënten (bijvoorbeeld patiënten met diabetes of chemopatiënten). Zij zijn vatbaarder voor infecties. Bij insteekplaatsen vbkatheters, sondes, drains Hoe ontsmetten? Waterige oplossing voor open wonden en slijmvliezen Keuze in functie van de kiem Breedspectrum vbpolyvidone-joium, chloramine Alcoholische antiseptica uitsluitend voor intacte huid Ontsmetten mag GEEN ritueel zijn!!! 4
Gebruik geen antibiotica lokaal Minder breed werkingsspectrum dan antiseptica Systemische antibiotica veranderen de microbiologische flora nauwelijks Ontwikkeling van resistentie Voorkom dat een gecontamineerde wond een geïnfecteerde wond wordt! Contaminatie: Wonde niet steriel MO geen invloed op genezingsproces Kolonisatie: Wonde bevat MO die vermenigvuldigen Geen hinder in het genezingsproces Kritische kolonisatie: Geen infectieverschijnselen Vertraagde wondheling, verhoogde exsudaat productie, verandering van kleur in de wonde, abnormaal granulatieweefsel Infectie: Duidelijke groei van MO Ontstekingsreacties, verstoring van genezingsproces 5
Voorkom dat een gecontamineerde wonde een geïnfecteerde wonde wordt! Gecontamineerde en gekoloniseerde wonden ontsmet je niet Kritisch gekoloniseerde en geïnfecteerde wonden wel Altijd de wonde goed reinigen Lokale infectie: Bacteriën dieper in het wondweefsel Vermenigvuldigen in een snel tempo Reactie oproepen bij de gastheer Bevind zich op 1 locatie Verspreidende infectie: Invasie van het omliggende weefsel Tekenen en symptomen strekken uit tot voorbij de wondgrens Systemische infectie: Beïnvloed het lichaam als geheel MO verspreiden via vasculair of lymfatisch systeem Systemische ontstekingsreactie, sepsis en orgaanstoornissen zijn tekenen van systemische infectie 6
Tekenen en symptomen Contaminatie: Alle wonden kunnen micro-organismen bevatten Als er geen geschikte voedings-en fysische omstandigheden beschikbaar zijn, zullen ze zich niet vermenigvuldigen Hun aanwezigheid is van voorbijgaande aard Wondgenezing wordt niet vertraagd Kolonisatie: Microbiële soorten groeien met succes Veroorzaken geen schade aan de gastheer Veroorzaken geen wondinfectie Lokale infectie Verborgen tekenen van lokale infectie Hypergranulatie Wondafbraak en vergroting Vertraagde wondgenezing Nieuwe of toenemende pijn Toenemende geur Klassieke tekenen van lokale infectie Erytheem Lokale warmte Zwelling Vertraagde wondgenezing Nieuwe of toenemende pijn Toenemende geur Verspreiding infectie Erytheem Lymfangitis Wondafbraak Niet specifieke algemene verslechtering Verlies van eetlust Ontsteking, zwelling van lymfeklieren Systemische infectie Ernstige sepsis Septische shock Orgaan falen Overlijden 7
De meest voorkomende wondbacteriën zijn: Staphylococcus aureus Staphylococcus epidermis Streptococcus pyogenes Pseudomonas aeruginosa Clostridium Wondcultuur Om zeker te weten of een wonde geïnfecteerd is of niet Om te weten welke bacterie er in de wonde aanwezig is Niet standaard bij iedere stagnerende wonde Bij tekenen die wijzen op een systemische infectie Iedere chronische wonde is gekoloniseerd Hoe nemen we een wondcultuur? Wonde reinigen, niet ontsmetten Bestrijk het gehele wondbed met een wisser Verzamel pus met een spuit of wattenstaafje Zorg voor voldoende wondvocht op de wisser Wisser zo vlug mogelijk naar het labo 8
Ontsmettingsmiddelen Wanneer ontsmetten: Gebruik het juiste ontsmettingsmiddel op de juiste plaats Geen alcoholische oplossingen op open wonden Gebruik de juiste concentratie Respecteer de juiste contacttijd Gebruik geen gekleurde oplossingen Enkel ontsmettingsmiddelen gebruiken bij infectietekens Ontsmettingsmiddelen Stop antiseptica als er geen tekenen van infectie meer zijn, of als de wonde begint te helen Als er geen tekenen van infectie zijn, gaan we de wonde reinigen en/of spoelen met een fysiologische oplossing of woundcleanser. Kraantjeswater in de thuissituatie Nadelen: De cytotoxiciteithangt af van het product en de gebruikte concentratie Ze zijn cytotoxisch voor fibroblasten, keratinocyten, leukocyten en kunnen de wondheling vertragen Alcoholische antiseptica Ethanol Toxiciteit: niet bruikbaar bij open wonden Onverenigbaar met chloramine Joodalcohol 1% en 2% Niet bruikbaar bij open wonden, niet gebruiken bij zwangere en prematuren Onverenigbaar met chloorhexidine (Hibitane, HAC) 9
Waterige antiseptica Hibitane0,05%, Hibidil0,05% Niet cytotoxisch Onverenigbaar met anionen, joodverbindingenen chloramine Carrel-Dakin Cytotoxisch, kan irriterend werken Onverenigbaar met zuurstofwater, alcohol en joodverbindingen Isobetadinedermicum Niet cytotoxisch in vivo, niet gebruiken bij zwangere, prematuren Neonaten: Niet gedurende een lange tijd gebruiken op uitgebreide open wonden of brandwonden, Cave jood allergie Onverenigbaar met chloorhexidine, zuurstofwater, zilverhoudende ontsmettingsstoffen Waterige antiseptica Waterstofperoxide Cytotoxisch Onverenigbaar met chloramineoplossing en joodverbindingen HAC 3,5% in water, Hacdil Cytotoxisch (vnldoor cetrimonium-bromide) Azijnzuur 1% in water Niet cytotoxisch Antiseptische crèmes/zalven Iso-betadinezalf Niet cytotoxisch in vivo, niet gebruiken bij zwangere en prematuren, bij neonaten niet gedurende een lange tijd of op uitgebreide open wonden of op brandwonden gebruiken wegens risico op te hoge jood resorptie, cave joodallergie Onverenigbaar met chloorhexidine, zuurstofwater, en zilverhoudende ontsmettingsstoffen Chloramine crème Matig cytotoxisch Onverenigbaar met zuurstofwater, alcohol en joodverbindingen 10
Antibacteriële zalven Fucidinzalf, crème Allergie, geen langdurige toepassing op grote oppervlakken bij zuigelingen Neobacitracinehuidzalf Allergie, ototoxisch en nefrotoxisch bij langdurig gebruik door systemische absorptie Flammazinecrème Zilveropstapeling, bij langdurig gebruik in open wonden (> 1mnd), ontstaan van fibrineuzelaag, renale of hematologische bijwerkingen, huiduitslag op propyleenglycol en cetylalcohol Slow-release zilververbanden Acticoat Niet cytotoxisch Onverenigbaarheden: / AquacelAg Niet cytotoxisch Onverenigbaarheden: / Hoelang duurt het effect van ontsmetten? Er is geen onderzoek te vinden, behalve dat we weten dat microorganismen om de 30minuten delen Na enkele uren zijn het er dus meer dan 100000 micro-organismen. 11
Antibiotica Overmatig gebruik van antibiotica heeft geresulteerd in een toename van resistentie wereldwijd 25 a 50% van de kiemen zijn resistent tegen bepaalde antibiotica 700000 mensen gaan per jaar dood door resistentie aan bacteriën in wonden Mag niet routinematig gebruikt worden Wordt te vaak voorgeschreven waar het niet nodig is Preventief gebruik van antibiotica is overbodig Bij gecontamineerde en gekoloniseerde wonden NOOIT gebruik van antibiotica Als je niet zeker bent of de wonde ontstoken is, geen antibiotica Antisepticum maakt bacterie resistent Desinfecterende middelen zoals chloorhexidine bacteriën resistent maken tegen antibiotica Chloorhexidine een van de meest gebruikte antiseptica Als kation bindt chloorhexidine zich aan negatief geladen componenten van bacteriële celwanden, en verstoort de celmembranen dusdanig dat de bacterie het loodje legt Colistine, een antibioticum tegen multiresistente bacteriën, werkt ook zo Bacteriën die resistentie ontwikkelen tegen chloorhexidine soms ook resistent worden tegen colistine => zeldzaam Antisepticum maakt bacterie resistent Proef met Klebsiellapneumoniae 5 van de 6 stammen colistineresistent Bacteriën die colistineresistentiehadden aangekweekt, bleken nog steeds niet tegen chloorhexidine te kunnen Mutaties in twee genen => vermoeden oorzaak resistentie Antisepticagebruik net zo goed een risicofactor als overmatig antibioticagebruik 12
Besluit Alle wonden zijn gecontamineerd. Een wonde geneest in aanwezigheid van bacteriën. Een wonde reinigen zorgt voor het verminderen van het aantal kiemen op de wonde. Men moet steeds beducht zijn op infectie en de klinische tekens ervan. Wonden moeten indien ze geen tekens van infectie vertonen niet ontsmet worden. Dood weefsel verwijderen, het is een belangrijke voedingsbodem voor micro-organismen. Bij risicopatiënten steeds ontsmetten om het woekeren van de bacteriën onder controle te houden Bij infectie de wonde reinigen EN ontsmetten Dank u voor uw aandacht Bibliografie https://www.bing.com/images/search?view=detailv2&ccid=45ze%2f5qe&id=74f4716340cb375e2beef6ef442549ee FF27058D&thid=OIP.45ze_5qENAYCAm1ekGkfiQHaFj&q=infection%2c+kritical+kolonisation&simid=60803418852288 3115&selectedIndex=4&ajaxhist=0 woundsinternational. (2016). Opgehaald van woundinfectionin clinicalpractice: http://www.woundinfectioninstitute.com/wp-content/uploads/2017/03/iwii-wound-infection-in-clinical-practice.pdf J, V. (2008). Ontsmetten of niet ontsmetten.opgehaald van wondzorg.be: http://www.wondzorg.be/teksten/nvkvv_2008_ontsmetten.pdf wonden een steeds grotere bedreiging door de volksgezondheid en economie samenvatting I en II. (2016 nr12). NTVW, p. deel 1. International WoundInfectionInstitute(IWII) Woundinfectionin clinicalpractice. WoundsInternational 2016 EWMA Document: Antimicrobials andnon-healingwounds2013 Impe, M. V. (2016, 1103). www.mediquality.net. Opgehaald van http://aac.asm.org/content/early/2016/10/12/aac.01162-16abstract internationalwoundsinfectioninstitute. (2016). Opgehaald van woundsinternational: https://www.researchgate.net/publication/311612526_iwii_consensus_document 13
Bibliografie CadexomerIodine Dressings.(2017, 0331). Opgehaald van smith&nephew: http://www.smithnephew.com/australia/healthcare/products/product-types/antimicrobial-dressings/cadexomer-iodine-dressings/ J, V. (2008). Ontsmetten of niet ontsmetten.opgehaald van wondzorg.be: http://www.wondzorg.be/teksten/nvkvv_2008_ontsmetten.pdf Jonkers, A. (2012, april). Do's en Don'tsbij debrideren. Opgehaald van special wondzorg: file:///c:/users/gebruiker/documents/studies/nursing%20april%202012%20- %20Do's%20and%20don'ts%20van%20debrideren.pdf Vanwalleghem, G. (2008, juni). Internationaal wondjournaal.opgehaald van wondzorg.be: http://wondzorg.be/teksen/alg_2009%20-%20samenvatting%20wondjournaal.pdf Vitenko, I. (2013, februari 08). Moderne wondzorg. Opgehaald van wondzorg.be: http://www.wondzorg.be/joomla/images/redactie_congres/vlaams-congres-2013-moderne-wz-time.pdf wonden een steeds grotere bedreiging door de volksgezondheid en economie samenvatting I en II. (2016 nr12). NTVW, p. deel 1. International WoundInfectionInstitute(IWII) Woundinfectionin clinicalpractice. WoundsInternational 2016 Bibliografie L, G. (2012). ph en wonden.opgehaald van http/::wondzorg.be/teksten/2010_nvkvvph%20en%20wonden%20luc.pdf ReddyM, C. W. (2013, 02). Chronische wonde: al of niet geïnfecteerd.opgehaald van Minerva: http://www.minervaebm.be/nl/article/121 Van HerendaelB, B. C. (2016, februari 25). portaal.gza.be. Opgehaald van http://portaal.gza.be/kennisbank/procedureboeken/gzaprocsforms/patiëntencoördinatie/afname%20wissers%20gebr uiksaanwijzing%20e%20swab.pdf Vanwaeyenberghe, P. (2010). Waarom een wonde chronisch blijft, en wat is een mogelijke oplossing hiervoor? Opgehaald van wondzorg.be: http://www.wondzorg.be/teksten/alg_2010_waarom%20een%20wonde%20chronisch%20blijft,%20en%20wat%20i s%20een%20mogelijke%20oplossing%20hiervoor.pdf Vanwalleghem, G. (2008, juni). "woundinfectionsin de clinicalpracticean International Consensus. Vanwalleghem, G. (2008, juni). internationaal wondjournaal. Opgehaald van wondzorg.be: http://wondzorg.be/teksten/alg_2009%20-%20samenvatting%internationaal%20wondjournaal.pdf 14