Heath4Peat Valorisatie van natuurbeheerresten uit heideen bosgebieden als bodemverbeteraar voor vollegrond sierteelt en veenalternatief voor containersierteelt Demonstratienamiddag 11 oktober 2016 Boomkwekerij De Nolf Audrey Miserez audrey.miserez@kuleuven.be
Verloop van de namiddag 1. Heath4peat, een aanleiding 2. Stand van zaken Heath4Peat 3. Vollegrondproef 4. Containerproef 4. Bezoek containerproef 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 2
1. Heath4Peat, een aanleiding Eutrofiëring Heide in Europa (dwergstruik gedomineerde vegetatie type dat voorkomt op arme gronden) Intensificatie van de landbouw Landgebruiksveranderingen 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 3
Historische, ecologische en esthetische waarde Waardevolle habitat voor fauna en flora Heide in Europa (dwergstruik gedomineerde vegetatie type dat voorkomt op arme gronden) Habitat Richtlijn SBZ Natura 2000 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 4
NATUURBEHEER Heide in Europa (dwerg struik gedomineerde vegetatie type dat voorkomt op arme gronden) Nutriëntaccumulatie Successie Habitat Richtlijn SBZ Natura 2000 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 5
NATUURBEHEER 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 6
Een opportuniteit Natuurbeheerresten uit heide en bosgebieden C% verhogen Vollegrond sierteelt Veenalternatief Containersierteelt ph verlagend middel Voor houtige kleinfruitteelt 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 7
Belang voor de sierteeltsector VOLLEGROND Percentage tekort aan van bodemkoolstof percelen sierteelt met koolstofgehalte onder de streefzone in Vlaanderen voor de periode 2008 2011 (bron: ph verlagend Bodemkundige middel Dienst van België) Chrysant 35.8 Begonia 31.4 Loofhout CONTAINERTEELT 39.4 Naaldhout 30.2 Boomkwekerij op zoek naar bosbouw duurzame veenalternatieven 38.1 als substraat Laanbomen vandaag: kokos, groencompost en 36.6 wood fiber Taxus 40.0 Buxus 33.9 Rozenkwekerij 40.5 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 8
Projectaanpak Producenten Distributie grondstof Verwerkende bedrijven Distributie product Gebruikers 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 9
2. Stand van zaken project RUIMTELIJKE EN TEMPORELE VARIABILITEIT BEHEERRESTEN 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 10
Oppervlaktes geplagd/gechopperd (ha) Plaggen 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Gemiddeld jaarlijks geplagd Beheer Gemiddeld jaarlijks geplagd Inrichting * Kamp Beverlo (A+B) 5,92 0 0 6,56 4,36 3,4 Schietveld Helchteren 2,95 3,96 2,7 3,2 Uitgevoerd door ANB 28,25 31,24 34,82 35,69 32,5 Mil. Domeinen ANB A'pen 4,18 4,2 Life Kleine Nete 5,32 0,88 5,37 3,9 Life Itter en Oeter 12,99 5,2 Life Together 33 16,5 Vallei vd Zwarte Beek 0,84 0,95 0,9 Life Keiheuvel 30 30,0 Life Visbeek 2,53 1,38 3,05 20,26 7,88 7,0 Life Helvex 14,93 14,9 SOM 43,3 78,4 *Inrichting: tijdelijk een grotere materiaalstroom; dit is geen constante stroom. Chopperen 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Gemiddeld jaarlijks gechopperd Beheer Inrichting? Kamp Beverlo 0 1,42 0,4 2,08 0,6 0,9 Schietveld Helchteren 4,76 0 13,73 6,2 Kleine Brogel 6,95 7,0 Uitgevoerd door ANB 6,47 22,54 2,75 49,86 20,4 SOM 34,4 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 11
Opmerking 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 12
ECOPEDIA: Bij plaggen wordt de bodem afgeschraapt en verwijder je al de vegetatie en het strooisel. Het verwijderen van minerale bodem is niet de bedoeling. ECOPEDIA: Chopperen is het verwijderen van de vegetatie en een deel van de bovenste humuslaag. Het is een maatregel tussen maaien en plaggen. EEN BASIC TYPOLOGIE maaien Bebost Droge heide Naaldbos plaggen Beheertechniek chopperen TYPE beheerrest Vegetatietype (BWK) Zuivere heide Natte heide Gedegradeerde heide 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 13
Beheersbehandelingen (werkwijze!) Plaggen Chopperen Diep Ondiep 1 gang 3 gangen Vegetatie (BWK eenheden) Heiden Oude heide Gedegradeerde heide Graslanden Bossen ce cg ceb cgb cm cd cp cmb cdb Klasse h Klasse p, n, q, f Zuivere heidechopper Heideplagsel (Bosplagsel open gebied) Heidechopper gemengd met gras Heidechopper gemengd met gras en bosstrooisel Grasplagsel Bosplagsel Maaien Heidemaaisel Grasmaaisel 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 14
MATERIAALVARIABILITEIT: voorbeeld stalen 16 17 18 19 20 HP HP BP HP BP Kalmthoutse weide Kalmthoutse weide De Liereman (De Korhaan) De Liereman (Lage Mierseweg) plaggen ANB sep/16 sep/16 Heide plaggen ANB sep/16 sep/16 plaggen De Liereman (De Reenheide) plaggen Natuurpunt vzw sep/16 Nattere deel van de heide Dennenbos met Bochtige Smele Heideherstel plaggen Fluxys Mar/16 sep/16 Droge heide Aanleg gas Natuurpunt vzw Mar/16 sep/16 Dennenbos + Pijpenstro (natter deel) Bosomvorming 21 22 BP HP De Liereman (De Reenheide) plaggen Averbode Bos&Heide plaggen Natuurpunt vzw Natuurpunt vzw Jul/16 Gepland eind 2016 sep/16 Gepland eind 2016 Dennenbos met Pijpenstro a (droger deel) Bosomvorming 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 15
MATERIAALVARIABILITEIT: verschil in eigenschappen Doel: range aan eigenschappen aan de klassen van de basic typologie toevoegen om zo de optimale bestemming van de natuurbeheerresten te kunnen evalueren (obv kwaliteit) 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 16
Een paar parameters ONKRUID 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 17
CHEMISCHE KARAKTERISATIE STROMEN (VOORBEELD) BP HP HC 1 HC 2 ph H2O 4,80±0,04 5,27±0,1 5,67±0,03 5,01±0,05 EC (µs/cm) 106±2 145±8 83±7 86±10 NO 3 N (mg/l sub) NH 4+ N (mg/ l sub) 27±3 48±3 20±2 21±1 32±1 2±1 7±1 1±0,3 P (mg/l sub) 23±2 19±1 24±2 21±2 K (mg/ l sub) 104±10 211±8 318±19 284±13 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 18
FYSISCHE ANALYSE STROMEN (VOORBEELD) Bosplagsel Heideplagsel Heidechopper Klasse I Heidechopper klasse II Norm As (%) 75 68 63 41 1 11 Droge stof (%) 69 58 69 51 20 40 Krimp (%) 26 28 25 25 32 48 Lucht (bij pf1) (%) 17 16 22 20 4 10 Organische stof (%) 25 32 37 59 89 99 SSG (kg/m³) 623 490 434 351 105 205 Poriën (%) 77 81 82 84 88 92 Vocht (%) 31 42 31 49 60 80 Watercapaciteit 115 157 168 220 460 650 Water pf1 (%) 60 64 61 64 80 86 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 19
BIOLOGISCHE ANALYSE (VOORBEELD) RISICO S INSCHATTEN 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 20
Incubatieproef ~realiteit / vollegrond proef op laboschaal ph, EC, %N, %C, NO3, NH4+ 25 C, 130 dagen, 6 tijdsstippen Voorlopig geen invloed op C en Ngehalte Invloed op mineralisatie? november 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 21
3. Vollegrondproef Aanplant van Quercus robur, Fagus sylvatica en Alnus glutinosa 1+1 5 producten werden aangebracht en ingespit: groencompost, heideplagsel, bosplagsel, heidechopper klasse 1 en heidechopper klasse 2 Dosis per ha afgestemd volgens maximale N gift en P limiet 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 22
VOLLEGRONDPROEF Fagus sylvatica Quercus robur Alnus glutinosa 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 23
Uit jaar 1: geen significante C verhoging te hoge initiële C gehalte (1,2%) waardoor stijging moeilijker te bereiken is? (cfr VLACO en BDB) Effect van 1 jaar effect op meerdere jaren Hoeveelheid beheerresten dat toegediend mag worden = gelimiteerd (N en P!) Figuur: Leembodem gebruikt voor monocultuur met laag C gehalte waarop 25 jaar lang jaarlijks ongeveer 16 ton gft compost toegediend werd VELD SYLVA 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 24
Lengtemetingen jaar 1 A A A A B LENGTEMETINGEN Quercus robur HP BP HC 1 HC 2 GC 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 25
A A A A B LENGTEMETINGEN Fagus sylvatica HP BP HC 1 HC 2 GC 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 26
C A A B C LENGTEMETINGEN Alnus glutinosa HP BP HC 1 HC 2 GC 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 27
Voorlopige lengtemeting jaar 2 VOLLEGRONDPROEF Quercus robur B A C BC 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 28
LENGTEMETING Fagus sylvatica GEEN SIGNIFICANTE VERSCHILLEN Opmerking: geen nieuwe beheerresten aangeleverd dit jaar. Planten 1+2 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 29
LENGTEMETING Alnus glutinosa AB A B B A 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 30
Voorlopige conclusie VOLLEGRONDPROEF Geen eenduidige resultaten voor de verschillende gewassen JAAR 2: Bij Quercus beste score voor Heidechopper klasse 1, voor Alnus beste score bij bosplagsel en groencompost Kleine verschillen Mits voorafgaande biologische/chemische controle zijn fracties bruikbaar! 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 31
4. Containerproef Jaar 1 10 planten (zuurminnend en niet zuurminnend) 24 planten per soort, behandeling en substraattype Heidechopper (1) Heidechopper (2) Bosplagsel Heideplagsel 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 32
Jaar 1: een paar resultaten CORNUS 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 33
Jaar 1 ELEAGNUS 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 34
Jaar 1 CONTAINERPROEF plantenrespons afhankelijk van de plant root / shoot ratio zeer verschillend soortelijk gewicht van de beheerresten heeft waarschijnlijk invloed 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 35
CONTAINERPROEF JAAR 2 Omschrijving Dosis Elaegnus ebbengei Cornus a. Sibirica Kokoschips 15% (v/v) Ierse Turf 30% (v/v) Freesturf 25% (v/v) Zodenfractie 30% (v/v) Kalk 1,5 kg m ³ Heidechopper (2) Bosplagsel Heideplagsel Meststof 0,4 kg m ³ Hydrangea pan. Pinky Winky Juniperus s. Blue Arrow Gecoate meststof 4 kg m ³ 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 36
Jaar 2 Voorlopige lengtemeting CONTAINERPROEF Juniperus s. Blue Arrow A BC A B D CD BC C B BC 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 37
Jaar 2 voorlopige lengtemeting CONTAINERPROEF Hydrangea pan. Pinky Winky C AB A C BC B BC AB B 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 38
Jaar 2 voorlopige lengtemeting CONTAINERPROEF Elaeagnus ebbingei A B B B B B B B B B 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 39
Jaar 2 voorlopige lengtemeting CONTAINERPROEF Cornus a. Sibirica B AB A B AB AB C AB B 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 40
Substraatanalyses: een paar voorbeelden JAAR 2 ph H2O 7 6 5 4 3 2 1 0 juli augustus september BP100 BP60 BP30 HP100 HP60 HP30 HC100 HC60 HC30 Controle OPMERKING: Projectpartners zijn bezig met het verwerken van deze resultaten 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 41
Substraatanalyses 700 250 600 Cl (mg/l sub) 200 150 100 50 EC (µs/cm) 500 400 300 200 100 0 juli september 0 juli augustus september 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 42
Voorlopige conclusie CONTAINERPROEF Inmengen van 30 60% bosplagsel geeft voorlopig de beste resultaten 100% restmateriaal geeft meestal minder goede resultaten maar planten zien er zeker niet slecht uit Kleine verschillen: mengsels zijn bruikbaar Wellicht verschil in wortelontwikkeling? (scores afwachten okt nov) 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 43
ph verlagend middel? VACCINIUM PROEF Opstrooiing Spill Over Vaccinium corymbosum Bosplagsel ph 4 4,5 0% 20% 30% Ondermenging Analyses ph EC %N %C Minerale N Bovengrondse en ondergrondse groei en ontwikkeling 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 44
5. Bezoek containerproef Adres: Meirestraat Kruishoutem 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 45
Bedankt voor uw aandacht! 11/10/2016 DEMONSTRATIENAMIDDAG HEATH4PEAT BOOMKWEKERIJ DE NOLF 46