Gemeentelijk Grondstoffenplan 2012-2016

voor elkaar Expertisecentrum Omgevingsadvies Stadskantoor Lübeckplein 2 Postbus 10007 8000 GA Zwolle Telefoon (038) 498 24 05 Fax (038) 498 27 41 M.Kruizinga@zwolle.nl www.zwolle.nl Gemeentelijk Grondstoffenplan 2012-2016 Wanneer afval een nieuw leven krijgt! Opdrachtgever Opdrachtnemer Versie 1.1 Wijkzaken Expertisecentrum

Inhoud Leeswijzer 3 Samenvatting en Advies 4 1 Milieuvisie op het gebied van afval 7 1.1 Van afvalbeheer naar grondstoffenbeheer 7 1.2 Ambitie gemeente Zwolle 8 2 Evaluatie beleidsplan 2007-2011 9 2.1 Landelijk beeld 9 2.2 Afvalmonitor gemeente Zwolle 9 2.3 Kunststof verpakkingen 11 2.4 Pilot omgekeerd inzamelen 12 2.5 Sorteeranalyses 14 2.6 Bewonersonderzoek 14 3 Actieplan 2012 2016 15 3.1 Concrete doelstelling en fasering van maatregelen 15 3.2 Inzamelstructuur; service naar de burger 16 3.2.1 Restafval 17 3.2.2 Gft afval en grof tuinafval 18 3.2.3 Oud papier en karton, glas en textiel 18 3.2.4 Kunststof verpakkingen 18 3.2.5 Klein chemisch afval 19 3.2.6 Grof huishoudelijk afval (goedzooi en rotzooi) 19 3.3 Efficiënte uitvoering 20 3.3.1 Container management 20 3.3.2 Luiers en incontinentiemateriaal 22 3.4 Communicatie en Voorlichting 22 3.5 Overige instrumenten 23 3.5.1 Financiële prikkel 23 3.5.2 Ondergrondse verzamelsystemen met toegangscontrole 23 3.5.3 Reinigingsrecht 24 4 Financiële aspecten 25 5 Epiloog 27 6 Bijlage 29 2/32

Leeswijzer Voor u ligt het Gemeentelijk grondstoffenplan 2012-2016. In dit plan spreken we bewust over een grondstoffenplan in plaats van een afvalplan. Aangezien ons afval meer en meer een nuttige toepassing krijgt om daarmee onze basisgrondstoffen te sparen, is afval geen afval meer, maar een waardevolle grondstof die opnieuw kan worden gebruikt. De keuze voor een grondstoffenplan sluit aan bij wens van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu om een materialenbeleid te ontwikkelen in plaats van een landelijk afvalbeheerplan. Grondstoffen worden schaars en Nederland zou een belangrijke rol kunnen spelen in de ontwikkeling van een grondstoffenrotonde. In het kader van dit grondstoffenplan streven we naar een afvalloze samenleving waarbij vrijkomende grondstoffen worden ingezameld en opnieuw worden gebruikt. Afvalinzameling wordt dus meer en meer het inzamelen van waardevolle grondstoffen. Ons restafval dat niet herbruikbaar is, zal steeds verder afnemen. De inhoud van dit Gemeentelijk grondstoffenplan start met een overzicht van de gevraagde bestuurlijke besluiten. De inhoud van dit plan is als volgt uitgewerkt: Hoofdstuk 1: de milieuvisie tot 2015 op het gebied van afval vanuit het perspectief van een afvalloze samenleving. In dit hoofdstuk de ambitie en doelstellingen op hoofdlijnen. Hoofdstuk 2: de huidige afvalinzameling in de gemeente Zwolle, beschreven aan de hand van de afvalmonitor over het jaar 2010 (betreft samenvatting; uitgebreide afvalmonitor is als een apart document beschikbaar). Hoofdstuk 3: vanuit de visie zoals verwoord in het voorgaande hoofdstuk, in dit hoofdstuk de concrete maatregelen per beleidsinstrument. Uitgaande van het perspectief van duurzaamheid geven we een prioritering voor de komende planperiode. Voorts houden we de inzamelinfrastructuur voor de diverse afvalstromen tegen het licht en geven de mogelijke maatregelen weer. Hoofdstuk 4: de voorgestelde maatregelen vertaald in financiële zin. Hoofdstuk 5: Epiloog: een doorkijk naar een breder gemeentelijk duurzaamheidkader waarin het gebied van afval wordt verbreed naar Beheer van de Openbare Ruimte en de opwekking van Duurzame energie. 3/32

Samenvatting en Advies In 2011 loopt het Gemeentelijke Afvalstoffenplan (GAP) 2007-2011 van de gemeente Zwolle ten einde. In het voor u liggende plan kijken wij terug op deze periode en schetsen we de beleidskaders voor de komende planperiode. Hiervoor hebben we een Gemeentelijk grondstoffenplan 2012-2016 opgesteld. In dit plan zijn concrete actiepunten geformuleerd die de ambitie van de gemeente voor een afvalloze en duurzame samenleving dichterbij kunnen brengen. In de timing van de uitvoering van maatregelen speelt de evaluatie van het landelijk beleid ten aanzien van kunststof verpakkingen een belangrijke rol vanwege de mogelijke impact op infrastructuur en kosten. Daarom worden enkele maatregelen pas in de periode 2013-2014 aangepakt. Verder vragen enkele andere onderdelen uit dit plan een nadere verkenning en uitwerking. Deze worden planmatig opgepakt en daarna als afzonderlijke beslispunten voorgelegd. In onderstaande tabel zijn de voorgestelde maatregelen uit het grondstoffenplan 2012-2016 samengevat. Kern hiervan is een nieuwe visie op gemeentelijke afvalbeheer. We gaan ons niet langer focussen op de inzameling van restafval, maar juist op het faciliteren van de burgers bij de gescheiden inzameling van herbruikbare grondstoffen. Door de toenemende welvaart worden grondstoffen schaarser. Een groot deel van de fossiele grondstoffen worden maar slechts kortstondig gebruikt waardoor uitputting dreigt. Door een omdenken van het afvalbeheersysteem, gaan we er voor zorgen dat herbruikbare grondstoffen niet langer in de grijze container verdwijnen. De ambitie is om in de komende planperiode tot een substantiële reductie van 47 kilo restafval per inwoner te komen. Dit is een ambitieuze doelstelling. Maar deze is wel realistisch als we bereid zijn serieuze maatregelen te nemen. Wij adviseren u dit gemeentelijk grondstoffenplan integraal vast te stellen en opdracht te geven voor implementatie. Resumerend levert uitvoering van dit grondstoffenplan: een hogere service voor de burgers; en een hoger milieuprofiel door reductie van restafval en verbetering van afvalscheiding; bij een stabiele of zelfs lagere afvalstoffenheffing. 4/32

In onderstaande tabel treft u een resumé van de in dit grondstoffenplan voorgestelde maatregelen en effecten. Deze worden in de navolgende hoofdstukken verder uitgewerkt en toegelicht. Onderwerp Voorgestelde maatregel Timing Milieueffect Restafval Gefaseerde invoering van model 2012- Reductie restafval omgekeerde inzameling met waar 2016 met 115 kg per mogelijk ondergrondse aansluiting in 2016 wijkvoorzieningen voor restafval (= 47 kg/inw/jr) GFT afval en grof Optimaliseren inzameling door 2012 Toename gescheiden tuinafval verhogen service. inzameling GFT met 35 kg per aansluiting Formaliseren inzet tuinzak 2012 Minder GTA in restafval, meer hergebruik Oud papier, glas Optimaliseren 2012- Toename gescheiden en textiel inzamelvoorzieningen 2016 inzameling herbruikbare grondstoffen met ca 39 kg per aansluiting Kunststof Introductie huis-aan-huis 2012- Toename gescheiden verpakkingen / inzameling 2016 inzameling met ca 35 Droge kg per aansluiting componenten KCA (klein chemisch afval) Systeem van halteplaatsen beëindigen en op afroep KCA inzamelen 2012 Neutraal Grof huishoudelijk afval Aanpassen 250 kg regeling 2013 Te verwachten afname afvalstromen Luiers Stopzetten gescheiden inzameling 2012 -/- 0,3% hergebruikt afval 5/32

Bedrijfsafval Onderzoek afbouwen reinigingsrechtklanten 2012 Nvt Inzameling Invoering container management 2012-2016 Reductie restafval met 5-10% 6/32

1 Milieuvisie op het gebied van afval 1.1 Van afvalbeheer naar grondstoffenbeheer Een van de beleidsvelden waar het thema duurzaamheid een nadrukkelijke rol speelt is afval. In het afvalbeleid is de laatste jaren een snelle ontwikkeling zichtbaar naar een zogenaamd grondstoffenbeleid. De keten wordt verlengd met nieuwe schakels. Zowel aan de voorzijde, bijvoorbeeld bij productontwerp (geen milieudruk naar andere schakels van de keten doorgeven) als ook aan de achterzijde van de keten bij de verwerking van de afvalstoffen naar nuttige toepassingen. Achtergrond hierbij is het streven naar een afvalloze samenleving en het Cradle to Cradle principe. Duurzaam ontwerp en duurzame inzameling en verwerking levert direct hergebruik van producten op of leidt tot nieuwe producten zoals stroom, gas, warmte, grond- en bouwstoffen. Maar zeker zo belangrijk zijn maatregelen die leiden tot een ander aankoopgedrag en consumptiepatroon, om het ontstaan van afval te voorkomen. Onder een juiste regie, gestuurd door aan duurzaamheid verbonden beleidsdoelstellingen op basis van de Ladder van Lansink 1, levert preventie van afval en de verbetering van de gescheiden inzameling, een belangrijke bijdrage aan een duurzame samenleving. Maar ook het anders benutten van afvalstromen door de ontwikkeling van nieuwe conversietechnieken levert bijdragen hier aan. In alle gevallen wordt een substantiële bijdrage geleverd aan de reductie van broeikasgassen. In samenwerking met ROVA wordt voortdurend gezocht naar instrumenten om de hoeveelheid afval terug te dringen en om afvalscheiding en hergebruik te stimuleren. Ook wordt actief gezocht naar innovaties op het gebied van afvalverwerking en bijvoorbeeld de productie van duurzame energie uit afval. Voor ons ligt de ambitie om in 2030 een duurzame samenleving te hebben waarin burgers en bedrijven werken en leven op een manier die geen belemmeringen oplevert voor toekomstige generaties om ook in hun behoeften te kunnen voorzien. Op het gebied van afval betekent dit, dat er geen sprake meer is van afval, maar dat alle grondstoffen en producten in duurzame kringlopen rondgaan. We produceren anders, consumeren anders en als we dan toch restproducten overhouden, dan worden deze gebruikt voor de productie van duurzame warmte en energie. Om tot deze duurzame samenleving te komen is een trendbreuk nodig. We moeten anders gaan denken en anders gaan doen. Dat kan niet anders dan in 1 De Ladder van Lansink is opgebouwd uit de volgende treden: kwantitatieve preventie, kwalitatieve preventie, nuttige toepassing door producthergebruik, idem door materiaalhergebruik, idem als brandstof, verbranden en storten. 7/32

stappen. De beleidsmatige inspanningen voor de eerste stap spitsen zich toe op: het minimaliseren van de hoeveelheid restafval, of te wel de tonnages afval die door middel van de grijze container worden aangeboden en ingezameld; het nuttig hergebruiken van gescheiden ingezamelde afvalstoffen (grondstoffen en/of duurzame energie); het verbeteren van c.q. het vinden van nieuwe conversietechnieken voor de verwerking van afvalstoffen. Naast huishoudelijke afvalstoffen, zullen ook gemeentelijke afvalstromen (waaronder ook biomassa) in de hernieuwde aandacht voor hergebruik en nuttige toepassing worden betrokken. Daarmee zal het totale afvalbeleid een wezenlijke bijdrage leveren aan de gemeentelijke milieu- en klimaatdoelstellingen. 1.2 Ambitie gemeente Zwolle In de notitie Zwolle Duurzaam van september 2010 wordt een voorzet gegeven voor de verdere ontwikkeling van een duurzaamheidvisie. Deze voorzet is gebaseerd op de beschreven gewenste duurzame ontwikkeling uit het collegeakkoord 2010-2014. In de notitie Zwolle Duurzaam zijn vijf principes van duurzaamheid genoemd, namelijk: - Koester diversiteit - Duurzaamheid als leidend principe - Duurzaamheid is van en voor de stad - Benut lokale bronnen - Transitie en innovatie Deze principes worden door de gemeente vertaald in het gemeentelijk beleid. Het nieuwe grondstoffenplan sluit aan op deze principes. 8/32

2 Evaluatie beleidsplan 2007-2011 2.1 Landelijk beeld Per 24 december 2009 is het Landelijk Afvalbeheerplan 2009-2021 (LAP2) van kracht. Dit plan vormt het kader voor het gemeentelijk afvalbeleid 2. Met het Nederlandse afvalbeleid is in de achterliggende jaren veel milieuwinst geboekt. Een verdere vermindering van de milieudruk is echter noodzakelijk om te kunnen beantwoorden aan de behoeften van toekomstige generaties. Uitputting van de fossiele energiebronnen en grondstoffen dreigt en moet worden voorkomen. Het afvalstoffenbeleid moet een bijdrage leveren aan de ambities op het gebied van duurzaamheid. Uit een recente studie van de Universiteit van Utrecht 3 blijkt dat gescheiden inzameling en hergebruik van afvalstoffen een belangrijke bijdrage levert aan het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. In LAP2 is daarom nog meer ingezet op grondstoffenbeleid en zijn de hergebruikdoelstellingen voor gemeenten opgetrokken van 51% naar 60% in 2015. 2.2 Afvalmonitor gemeente Zwolle 4 Gemiddeld genomen ontstaat er in Nederland per inwoner 546 kilo huishoudelijk afval. Daarvan is 256 kilo restafval dat via de grijze minicontainer wordt verwijderd. In Zwolle bedroeg de totale hoeveelheid huishoudelijk afval in 2010 523 kg per inwoner waarvan 232 kg restafval. Uit de resultaten over 2010 blijkt dat de gemeente Zwolle de doelstelling uit het landelijk afvalbeheer plan (LAP2) inzake het percentage bronscheiding hergebruik huishoudelijk afval niet realiseert: de score is 46% ten opzichte van de gestelde landelijke norm van 60% (landelijk norm in LAP1 was 53%). Overigens is er vanaf 2006 wel een verbetering zichtbaar. Niettemin voldoet de gemeente Zwolle nog niet aan de doelstelling uit LAP2. 2 In de bijlage is een overzicht gegeven van het Europees en nationaal beleidskader voor het gemeentelijk afvalbeleid. 3 Saving Materials. Een verkenning van de potentiële bijdrage van duurzaam afval en recyclingbeleid aan broeikasgasemissiereductie in Nederland. Universiteit Utrecht. Copernicus Instituut. September 2010 4 ROVA brengt jaarlijks een afvalmonitor uit. In deze paragraaf treft u een samenvatting daarvan aan. De afvalmonitor 2010 is als apart document beschikbaar. 9/32

Grafiek 1. Beleidsdoelstellingen (vergelijking Zwolle vs landelijke doelstellingen) Gemiddeld 46% 60% GHA-gescheiden 63% 75% KCA Kunststof (*) 13% 38% 90% 92% Doelstelling LAP-1 Realisatie 2010 Textiel 37% 50% Glas 65% 90% Papier 54% 75% GFT 55% 65% 0% 20% 40% 60% 80% 100% In onderstaand overzicht zijn de resultaten van de diverse afvalstromen van 2008 tot 2010 opgenomen, afgezet tegen de gespecificeerde doelstellingen uit het LAP en het gemeentelijk afvalstoffenplan 2007-2011. Tabel 1. Ingezamelde hoeveelheden afval per deelstroom in kilo per inwoner per jaar (vergelijking doelstellingen Zwolle GAP 2007-2011 2011 vs realisatie Zwolle 2010) Afvalcomponent LAPdoelstelling in kg per inwoner Gemeentelijke doelen GAP 2007-2011 Realisatie 2008 Realisatie 2009 Realisatie Restafval Nvt 249 253 256 232 Gft 85 55% bronscheiding 2010 68 70 66 kg en 53% bronscheiding Papier 75 59 64 63 63 Kunststoffen 6 * Nvt - 1,2 5 Glas 23 21 19 18 18 Textiel 5 3,9 4,6 4,4 5,17 KCA 1,90 100% Hergebruik Grofvuil Totale hergebruik doelstelling 75% hergebruik bronscheiding 75% hergebruik 53% Zsm 44%; 2011 53% 1,5 1,5 1,6 en 92% bronscheiding 76% 75% 77% hergebruik 44% 44% 46% * Betreft een voorlopige doelstelling op basis van de landelijke taakstelling Nedvang en de te verwachten inzamelrespons bij niet-diftar gemeenten In 2006 werd 43% van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval in de gemeente Zwolle hergebruikt. In 2010 wordt 46% van de totale hoeveelheid afval middels 10/32

bronscheiding hergebruikt. In totaal is het aandeel hergebruikt afval dus met een kleine 3%-procentpunten toegenomen in de periode 2007-2011. Deze toename is vooral veroorzaakt door invoering van een derde minicontainer voor papier vanaf 2008, de start van de gescheiden inzameling van kunststof vanaf 2009 en het dichtzetten van ondergrondse systemen voor onbevoegden. Totaal bezien heeft dit geresulteerd in een afname van de hoeveelheid restafval van 708 ton in de planperiode 2007-2011. De totale hoeveelheid huishoudelijk afval per inwoner van de gemeente Zwolle is afgenomen van 538 kg in 2006 naar 523 kg per inwoner in 2010. De hoeveelheid restafval per inwoner is vanaf 2006 met 21 kg afgenomen tot 232 kg per inwoner. Hiervoor was de ambitie om in de planperiode op 249 kg restafval per inwoner uit te komen, hetgeen het gemiddelde is van Nederlandse gemeenten met dezelfde stedelijkheidsklasse. Ook landelijk zien we een kleine teruggang in de hoeveelheid huishoudelijk afval en de hoeveelheid huishoudelijk restafval. De start van de kunststof inzameling en de economische crisis zijn factoren die daarin een rol spelen. Met een totale hoeveelheid restafval van 232 kilo per inwoner ligt Zwolle wel boven het gemiddelde in ROVA gemeenten (gemiddeld 200 kg per inwoner). Het verschil in stedelijkheidsklasse en het ontberen van een directe financiële prikkel zijn daarop van invloed. Zwolle scoort echter beter dan vergelijkbare gemeenten in haar stedelijkheidsklasse (232 versus gemiddeld 249 kg restafval). Met betrekking tot de hoeveelheid restafval, gft-afval, oud papier, textiel en grof huisvuil zijn de doelen uit de vorige planperiode gehaald. Met betrekking tot oud papier komt Zwolle zelfs boven het landelijk gemiddelde van vergelijkbare gemeenten in dezelfde stedelijkheidsklasse. Sorteeranalyses ondersteunen de conclusie dat de doorgevoerde maatregelen op het gebied van oud papier succesvol zijn geweest: de hoeveelheid herbruikbaar papier in het restafval is afgenomen. Twee op de drie huishoudens beschikt over een blauwe minicontainer voor papier. Verbetermogelijkheden liggen hier bij de percelen waar niet met minicontainers wordt ingezameld. De inzameldoelstellingen met betrekking tot glas worden (nog) niet gehaald. Hier blijft Zwolle steken op 18 kg per inwoner hetgeen onder het landelijk gemiddelde ligt. Toch geeft 92% van de Zwolse huishoudens aan glas apart in te zamelen. 2.3 Kunststof verpakkingen Een belangrijke verandering in het huishoudelijk afval heeft zich voorgedaan door de introductie van de kunststof inzameling. Deze inzameling is overal in Nederland, ook in Zwolle, voortvarend door burgers opgepakt. Onderstaand zijn de resultaten weergeven van deze kunststofinzameling. Voor de jaren 2009 en 2010 betreft dit de feitelijke ontwikkeling in de gemeente Zwolle ten opzichte 11/32

van andere ROVA-gemeenten en de landelijke doelstelling van Nedvang 5. De inzameling in Zwolle is gestart in september 2009. 25 kg 20 15 10 Ambitie NL ROVA stedelijk ROVA niet stedelijk Zwolle 5 0 2009 2010 2015 Grafiek 2. Inzameling kunststof verpakkingen in kilo per inwoner per jaar Het overzicht maakt duidelijk dat Zwolle gemiddeld genomen rond het landelijk gemiddelde scoort. Het gemiddelde in ROVA-gemeenten ligt hoger omdat de respons in Diftar-gemeenten gemiddeld genomen al boven de 12 kilo per inwoner ligt. Met ruim 5 kg per inwoner in 2010 is in Zwolle, rekening houdende met stedelijkheidsklasse, een goede respons behaald. Voor het jaar 2015 is de ambitie weergegeven. Aangezien er nog een groot potentieel aan verpakkingen in het huishoudelijk restafval aanwezig is, moet een hogere respons te halen zijn. Uiteraard zal dit mede afhangen van de mate waarin het beleidsinstrumentarium (afvalscheidingcampagne Afval scheiden is goud, aanpassingen in de inzamelinfrastructuur) wordt ingezet en deze het beoogde effect sorteert. 2.4 Pilot omgekeerd inzamelen Interessant is hier te vermelden de resultaten die met de gescheiden inzameling worden behaald in de proefwijken Veerallee en Dieze. In deze wijken is het zogenaamd omgekeerd inzamelen geïntroduceerd. Aan huis worden alleen de herbruikbare grondstoffen opgehaald en het restafval wordt door de bewoners weggebracht naar een ondergrondse wijkcontainer. In beide wijken leidt deze aanpassing van infrastructuur en service tot spectaculaire verbeteringen in de gescheiden inzameling. De respons op kunststof verpakkingen stijgt in deze wijken naar boven de 50 kg per aansluiting, hetgeen de hoogste respons is die op dit moment in Nederland wordt behaald. Niet voor niets wordt in Nederland inmiddels vol belangstelling gekeken naar de ervaringen met deze proeven in Zwolle. Bij het starten van de proef werd nog uitgegaan van een succes als er meer dan 10 kg per aansluiting zou worden ingezameld. Later is dit bijgesteld naar 20 kg/aansluiting. Gesteld kan worden dat het omgekeerd inzamelen een groot succes is. Dit blijkt ook uit de resultaten van het tevredenheidsonderzoek 5 Om de landelijke doelstellingen voor hergebruik van kunststof verpakkingen te halen moet gemiddeld per inwoner ongeveer 6 kilo kunststof verpakkingen worden ingezameld. 12/32

dat onder gebruikers is gehouden. In het eerste onderzoek (najaar 2010) gaf 75% van de respondenten aan dat het omgekeerd inzamelen ook na de proef door moet blijven gaan. Verderop in dit grondstoffenplan komen we hier op terug. Grafiek 3. Resultaten kunststof inzameling in proef omgekeerd inzamelen 30 25 20 15 10 5 0 Ingezamelde kunststof verpakkingen 2010 in kg/inwoner Zwolle gemiddeld Veerallee Dieze Grafiek 3 laat zien dat de hoeveelheid gescheiden ingezamelde kunststof verpakkingen door de wijziging in het inzamelsysteem toeneemt van iets meer dan 5 kilo per inwoner naar respectievelijk boven de 15 en 25 kg per inwoner. Het verschil tussen beide wijken wordt vooral veroorzaakt door een verschil in gezinsgrootte. Grafiek 4. Resultaten hoeveelheid restafval per inwoner in proef omgekeerd inzamelen 250 200 150 100 Restafval in kg/inwoner 2010 Zwolle gemiddeld Veerallee Dieze Grafiek 4 laat zien dat de hoeveelheid restafval in de proefwijken spectaculair is gedaald. Door de invoering van het nieuwe systeem daalde de hoeveelheid restafval met respectievelijk 25% en 22% per huisaansluiting. 13/32

2.5 Sorteeranalyses Naast de hoeveelheid ingezamelde afvalstoffen is het interessant om te bezien welk potentieel aan herbruikbare grondstoffen nog in de grijze restafvalcontainer aanwezig is. Hiervoor voert ROVA jaarlijks sorteeranalyses uit op het restafval. In onderstaande tabel is weergegeven wat het aandeel is van diverse herbruikbare grondstoffen in het restafval zoals dat in 2010 in de gemeente Zwolle is ingezameld. Uit deze sorteeranalyses blijkt dat er nog flinke verbeteringen mogelijk zijn in de inzameling van huishoudelijk afval. Tabel 2. Resultaten sorteeranalyses restafval Aanwezig in het restafval (absoluut) (relatief) Reststoffen 35 kg 15,12% GFT 35 kg 15,14% Papier (*) 53 kg 22,93% Glas 9 kg 4,08% Textiel 8,7 kg 3,75% Kunststofverpakkingen 34 kg 14,79% KCA 0,1 kg 0,06% GHA (**) 56 kg 24,13% Totaal restafval 232 kg 100,00% (*) waarvan 27 kg herbruikbaar papier, 14 kg luiers, 7 kg drankenkartons en 6 kg overig papier; (**) waarvan 24 kg grof tuinafval, 10 kg metalen, 8 kg hout, 10 kg steen/puin, 3 kg AEEA en 1 kg tapijten/matten. In de recente sorteeranalyses valt de toename van de fractie grof tuinafval op. Er zijn aanwijzingen dat de vrijgevallen ruimte in de grijze container na de start van de kunststof inzameling gedeeltelijk wordt benut voor de verwijdering van grof tuinafval. 2.6 Bewonersonderzoek Ten behoeve van de nieuwe planvorming heeft de afdeling Onderzoek en Statistiek van de gemeente Zwolle een bewonersonderzoek gehouden onder het Zwolse Burgerpanel. De respons was ruim 4.200 enquêtes. Uit het bewonersonderzoek blijkt dat meer dan 80% van de Zwolse burgers zegt textiel, glas, papier en karton, wit- en bruingoed en KCA te scheiden. De scheiding van gft-afval, kunststof en luiers ligt tussen de 40% en de 65%. Kunststof verpakkingen en luiers worden niet aan huis opgehaald, maar toch 14/32

geeft meer dan 40% aan deze apart in te zamelen. Opvallend is de lage score bij gft-afval. Dit is toch een afvalstroom die aan huis gescheiden wordt ingezameld (met uitzondering van de hoogbouw). Van de Zwolse burgers geeft 63% aan gft-afval te scheiden. De overige burgers zeggen vooral geen gft te scheiden omdat ze die mogelijkheid niet hebben (hoogbouw, binnenstad). Zwolse burgers geven zelf aan dat zij met name verbetermogelijkheden zien in het scheiden van kunststoffen verpakkingen, luiers en gft-afval. Voor restafval en papier wordt met name aangegeven dat er verbeteringen aan te brengen zijn in het schoon houden van ondergrondse containers (rest) en het plaatsen van meer verzamelcontainers voor die adressen waar oud papier niet aan huis wordt opgehaald. Wat verder opvalt is dat met name de communicatie over afval en afval scheiden verbeterd kan worden. Het is opvallend dat veel burgers (nog) niet weten hoe men bepaalde afvalstromen kan scheiden en dat er bijvoorbeeld al een gratis ophaalroute voor grofvuil is. Met betrekking tot de voorlichting over afval geeft meer dan 70% van de Zwolse burgers aan dat men weet waar men vragen over afval kan stellen. De afvalwijzer is daarbij erg belangrijk (65%). Burgers geven wel aan dat zij graag meer informatie willen hebben over wat er met het afval gebeurt (22%), over afvalprojecten (19%), afvalscheidingtips (13%) en op welke dagen afval wordt ingezameld (10%). De klantenservice van ROVA scoort opnieuw hoog qua vriendelijkheid (90%), antwoord hebben op vragen (85%) en bereikbaarheid (85%). Ook het servicecentrum van de gemeente scoort goed op klantvriendelijkheid (90%), antwoord hebben op vragen (80%) en bereikbaarheid (78%). 3 Actieplan 2012 2016 3.1 Concrete doelstelling en fasering van maatregelen De gemeente Zwolle heeft als ambitie om in de planperiode 2012-2016 de hoeveelheid huishoudelijk afval te reduceren met 47 kg per inwoner. Dit betekent een reductiestreven van 21% ten opzichte van de actuele hoeveelheid in 2010. Het reductiestreven moet worden gerealiseerd door preventie en een verbetering van de gescheiden inzameling van herbruikbare grondstoffen. Met dit reductiestreven komt de hoeveelheid restafval ruim onder de 200 kg per inwoner, hetgeen voor een stedelijkheidsklasse 2 gemeente een ambitieuze doelstelling is. Om de doelstellingen te realiseren moeten serieuze maatregelen worden getroffen. Voor een deel worden deze in samenwerking met andere gemeenten binnen ROVA opgepakt. De belangrijkste maatregelen zijn: 15/32

Optimaliseren infrastructuur en service (paragraaf 3.2.) Om de burger aan te moedigen meer grondstoffen uit de grijze restafvalcontainer te houden, zullen we een andere service ten aanzien van afvalinzameling moeten bieden, waar nodig en mogelijk wijkgericht. Afval scheiden moet een vanzelfsprekende optie worden voor burgers, waarvoor hij/zij wordt beloond in de vorm van service en gemak. Een eerste stap is al gezet met de introductie van de gescheiden inzameling van kunststof verpakkingen, maar deze kan worden verbeterd. Efficiënte uitvoering (paragraaf 3.3.) Om de ambitie te realiseren tegen verantwoorde kosten, is het zaak de feitelijke afvalinzameling zo effectief en efficiënt mogelijk in te richten. Inzet van voorlichting en educatie (paragraaf 3.4.) Om de verdere restafval reductie te realiseren zal de burger meer betrokken moeten worden bij het afvalbeleid en de daarin behaalde resultaten. Onderzoek toont aan dat bij het vergroten van kennis en het bieden van comfort (service bieden), burgers graag bereid zijn afval te scheiden. Met het geven van feedback op zijn inspanningen, kan dit effect extra worden versterkt. In dit hoofdstuk zijn de maatregelen benoemd die moeten leiden tot het realiseren van de ambitie. De maatregelen worden gefaseerd ingevoerd. In hoofdstuk 4 wordt het financiële kader van dit actieplan besproken. Uitgangspunt hierbij is dat er een zo min mogelijke stijging van kosten plaats mag vinden vanuit het motto duurzamer, maar niet duurder. 3.2 Inzamelstructuur; service naar de burger In de planperiode wordt waar nodig de afvalinfrastructuur aangepast om afvalscheiding zo goed mogelijk te faciliteren. Afvalscheiding moet een goed alternatief bieden of zo mogelijk zelfs aantrekkelijker worden gemaakt ten opzichte van de verwijdering van restafval. Verdere optimalisering krijgt inhoud door (veelal) op wijk- en buurtniveau gerichte maatregelen te treffen. Een belangrijke stap is al gezet met de start van de gescheiden inzameling van kunststoffen. Bij het uitwerken van de voorstellen zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: - De maatregelen worden gefaseerd uitgevoerd. Dit heeft ook te maken met de landelijke evaluatie van de inzameling van kunststof verpakkingen. Hiervoor is een systeem van producentenverantwoordelijkheid van toepassing. Gemeenten zijn daarmee niet leidend in de organisatie van de inzameling, maar de verantwoordelijk producenten van kunststof verpakkingen. In een landelijke tussen Ministerie, Vereniging van Nederlandse Gemeenten en producentenorganisatie Nedvang te sluiten nieuwe raamovereenkomst, worden de voorwaarden bepaald waaronder gemeenten de inzameling van kunststof verpakkingen kunnen organiseren. Leidend principe daarin is dat de vergoeding van de producenten dekkend 16/32

moet zijn voor de gemeentelijke inzamelkosten. In 2012 loopt de huidige raamovereenkomst af en moet een nieuwe overeenkomst gesloten worden. Totdat zekerheid bestaat over de nieuwe afspraken, kunnen nog geen definitieve investeringen in nieuwe inzamelmiddelen voor kunststof verpakkingen worden gedaan. - De maatregelen worden gebaseerd op de ervaringen uit de inzamelpilots. Zoals in hoofdstuk 1 al is gememoreerd voert ROVA op dit moment in verschillende gemeenten pilots uit met alternatieve inzamelmodellen. Een van de pilots vindt plaats in Zwolle in de wijken Veerallee en Dieze. Doel van de pilots is te onderzoeken of een ander aanbod van containers c.q. een andere frequentie van inzamelen kan bijdragen aan de optimalisatie van de gescheiden inzameling en creatie van breder draagvlak bij de burgers. Over de inzamelpilot Veeralee/Dieze wordt u nog een afzonderlijk evaluatiedocument aangereikt. De ervaringen uit deze en andere pilots worden nu echter al meegenomen in het voorliggende beleidsplan. - In de planperiode 2007-2011 is een belangrijke stap gezet in verbetering van de inzamelstructuur en het straatbeeld. Voorbeeld daarvan zijn de Binnenstad en Assendorp. Hier is de afvalinzameling op wijkniveau georganiseerd en zijn inzamelvoorzieningen waar mogelijk ondergronds gebracht. Daarmee is een belangrijke impuls gegeven aan het kwaliteit van de openbare ruimte. Ook in de komende planperiode zullen wijkvoorzieningen waar mogelijk bij voorkeur ondergronds worden aangelegd. - De gemeente Zwolle is grofweg in twee soorten deelgebieden voor wat betreft afvalinzameling te onderscheiden, namelijk: Stadsgebieden waarbij de afvalinzameling hoofdzakelijk aan huis georganiseerd kan worden (circa 80% van de aansluitingen); Stadsgebieden waarbij de afvalinzameling bij voorkeur met brengvoorzieningen op wijkniveau georganiseerd moet worden (m.n. bij hoogbouw percelen). De positieve resultaten uit de pilot in de Veerallee en Dieze worden vertaald naar nieuw beleid. De inzameling concentreert zich in de komende jaren op de inzameling van herbruikbare grondstoffen, bij voorkeur aan huis. Restafval wordt ontmoedigd. Burgers moeten hun restafval wegbrengen naar wijkverzamelsystemen die ondergronds worden aangelegd. De volgende maatregelen worden voorgesteld (per afvalstroom samengevat). 3.2.1 Restafval Maatregel Introductie omgekeerd inzamelen: Aanleggen van ondergrondse wijkvoorzieningen voor brengen van restafval Doelstelling - Reductie hoeveelheid restafval -/-47 kg/inwoner - Stimuleren gescheiden inzameling herbruikbaar afval Tijdspad 2012-2016 17/32

Toelichting Financiën Door het verleggen van de focus naar inzameling van herbruikbaar afval en het verkleinen van de capaciteit voor restafval, wordt het aanbod van restafval verlaagd. In stadsdelen waar het gebruik van wijkverzamelsystemen tot te hoge kosten leidt (o.a. i.v.m. loopafstanden) of anderszins niet mogelijk is, worden maatwerkoplossingen uitgewerkt. Kosten eenmalig: 16 per aansluiting Kosten structureel: 12 per aansluiting Opbrengsten vermindering restafval: 15 per aansluiting 3.2.2 Gft afval en grof tuinafval Maatregel Optimaliseren inzameling Doelstelling Streven naar gescheiden inzameling van 80 kg gft-afval per inwoner Tijdspad 2012 Toelichting - Meer service bieden op gft-gebied. De invoering van de tuinzak is daar al een voorbeeld van (formaliseren). - Goed communiceren over de mogelijkheden die er al zijn op gftscheidingsgebied. Uit de bewonersonderzoeken van 2010 blijkt dat burgers niet altijd weten dat je bijvoorbeeld tuinafval gratis mag laten ophalen en wegbrengen naar ROVA. Financiën Kosten structureel: 4,50 per aansluiting Opbrengsten: vermindering restafval (zie 3.2.1.) 3.2.3 Oud papier en karton, glas en textiel Maatregel Doelstelling Optimaliseren gescheiden inzameling, met name bij hoogbouw Streven naar gescheiden inzameling van 75 kg oud papier, 23 kg glas en 5 kg textiel (per inwoner) Tijdspad 2012-2016 Toelichting - Inventariseren van bestaande wijkgerichte inzamelvoorzieningen en waar nodig aantal locaties uitbreiden - Wijkgerichte benadering; urgentie bij Stadshagen - Wijkplatforms waar mogelijk betrekken bij inventarisatie en optimalisatie - Inrichten breng voorzieningen voor oud papier bij hoogbouwlocaties en in Binnenstad en Assendorp Financiën Rekening houden met positie van verenigingen en de financiële belangen die hiermee samenhangen Nader te onderzoeken 3.2.4 Kunststof verpakkingen Maatregel Doelstelling Tijdspad Toelichting Introductie huis-aan-huis inzameling bij laagbouw woningen met gebruik van de minicontainer die nu in gebruik is voor restafval. Verhogen inzamelresultaat kunststof verpakkingen naar 20 kg per inwoner 2013 (afhankelijk van landelijke evaluatie kunststof dossier) Zoals in het voorgaande al is beschreven, is het zaak om in de komende planperiode te streven naar een verbetering van de gescheiden inzameling van 18/32

kunststoffen verpakkingen. Dit is te realiseren door burgers meer service te bieden. Uit de proef Omgekeerde Inzameling blijkt dat het aan huis ophalen van kunststoffen verpakkingen een resultaat op kan leveren van meer dan 20 kg gescheiden ingezameld kunststof ten opzichte van de huidige 5 kg per inwoner. Onderzocht kan worden of het bieden van een beloning voor gescheiden inzameling nog een extra stimulerend effect kan bieden. Uit het bewonersonderzoek Zwolle is gebleken dat 71% van de Zwolse burgers graag kunststof verpakkingen aan huis opgehaald zou willen zien. Financiën Kosten structureel: 4 per aansluiting Opbrengsten: 12,25 per aansluiting 3.2.5 Klein chemisch afval Maatregel Doelstelling Inzameling kca op afroep (i.p.v. systeem van halteplaatsen) - Handhaven huidige resultaten van inzameling Verlagen inzamelkosten Tijdspad 2012 Toelichting - Wij stellen u voor om in 2012 over te gaan op een KCA-inzameling op afroep. Op dit moment zijn er nog maandelijkse halteplaatsen in Zwolle. Uit de praktijk blijkt dat deze slecht bezocht worden (gemiddeld 2 klanten per uur) en daardoor erg duur zijn. Een inzameling van KCA op afroep is daarnaast erg klantvriendelijk omdat de burger KCA dan op gezette dagen (per maand/kwartaal) aan huis kan laten ophalen. Financiën Met bovenstaande is een besparing te genereren die ingezet kan worden op andere gebieden ten behoeve van afvalscheiding (omvormen afvalinzamelstructuur). Opbrengsten: 1,20 per aansluiting 3.2.6 Grof huishoudelijk afval (goedzooi en rotzooi) Maatregel - Grof huishoudelijk restafval terugdringen door de 250-kg-regeling te maximeren tot 10 keer per jaar 250 kg per dag voor bouw- en sloopafval en voor niet herbruikbaar grof huishoudelijk restafval. - Goedzooi-inzameling door kringloopbedrijf blijven voorschakelen als mogelijkheid om grof restafval te voorkomen De samenwerking met het kringloopbedrijf intensiveren door het sorteren van herbruikbare huisraad op het afvalbrengstation uit de grof huishoudelijke reststroom Doelstelling Tijdspad 2013 Toelichting Reductie grof huishoudelijk afval en maximaal hergebruik goedzooi De gemeente Zwolle hanteert een regeling voor burgers, waarbij burgers iedere dag gratis 250-kilogram grof huishoudelijk afval bij ROVA op Hessenpoort mogen afleveren. Slechts een kleine groep maakt hier veelvuldig gebruik van (23% van de 86.658 aanbieders (cijfers 2010)). Zij bieden gemiddeld 17 keer per jaar afval aan met een gemiddelde van 168 kilo per keer. Dit zijn de zogenaamde grootverbruikers waarvoor nu álle Zwolse burgers betalen via de vaste gemeentelijke afvalstoffenheffing. Uit onderzoek blijkt ook dat Zwolle in 19/32

vergelijking met andere gemeenten meer grof huishoudelijk afval produceert. Ons advies is een maximum aan dit systeem te gaan verbinden. Het is goed dat er een gratis brengmogelijkheid is voor burgers in het kader van recycling en tegengaan van illegale dumpingen, maar het is nog beter als burgers een reëel limiet opgelegd krijgen van bijvoorbeeld 10 keer 250 kg grofvuil per bezoek. Ons advies is de volgende afvalstromen hiervan uit te zonderen, namelijk recyclebare afvalstromen als papier, glas, textiel, kunststof verpakkingen), KCA en grof tuinafval, alsmede de gevaarlijke en zwaar milieubelastende afvalstoffen als asbest en dakleer. Uit de cijfers van 2010 blijkt dat 77% van de aanbieders hier voldoende aan heeft. In 2010 bood 14% 1 keer per jaar afval aan, met een gemiddelde van 123 kilo per keer. Het merendeel van de aanbieders (68%) bood gemiddeld 4 keer per jaar aan met een gemiddelde van 127 kilo per keer. In deze hoeveelheid zitten ook fracties als groenafval, dakleer en kunststof die bij de nieuwe regeling niet worden meegeteld. Financiën Verder adviseren wij de samenwerking met het kringloopbedrijf te intensiveren door herbruikbare huisraad uit het grof huisvuil te sorteren op het afvalbrengstation. Opbrengsten: 1,82 per aansluiting 3.3 Efficiënte uitvoering Om de ambitie te realiseren tegen verantwoorde kosten, is het zaak de feitelijke afvalinzameling zo effectief en efficiënt mogelijk in te richten. Op korte termijn stellen wij tweetal maatregelen voor die een bijdrage leveren aan een efficiëntere inzameling én aan de reductie van afvalhoeveelheden en kosten. 3.3.1 Container management Maatregel Container management systeem (CMS) Doelstelling - Reductie van huishoudelijk restafval met 5-10% door het weren van afvalstoffen waarvoor geen afvalstoffenheffing wordt betaald. Tijdspad 2012-2016 Toelichting Verkrijgen van inzicht in afvalaanbod t.b.v. beleidsinformatie Momenteel beschikken de bewoners van de laagbouwpercelen in de gemeente Zwolle over een grijze, een groene en een blauwe minicontainer. Van de uitstaande minicontainers is geen actueel adressenbestand bij de gemeente of ROVA voorhanden. Dit betekent dat er geen inzicht is in de feitelijke beheerssituatie van het bestand aan minicontainers in de gemeente. Ook ontbreekt de directe relatie tussen het aanbieden van een minicontainer en het betalen van de afvalstoffenheffing. Uit ervaringcijfers bij andere gemeenten is bekend dat in der loop der tijd ook containers in omloop komen, waarvoor geen afvalstoffenheffing wordt betaald. Met de invoering van een zogenaamd container management systeem 20/32

(CMS) kan dit inzicht wel worden verkregen. Invoering van een CMS betekent concreet dat de minicontainers worden voorzien van een chip. De inzamelvoertuigen zijn voorzien van een registratievoorziening met boordcomputer waardoor iedere minicontainer kan worden herkend. Een nadere verkenning van de voor- en nadelen van deze invoering is nuttig om, mede in het licht van de beleidsmatige ontwikkelingen, een afweging te kunnen maken. Overwegingen bij een CMS Invoering van CMS maakt het mogelijk dat: 1. informatie wordt verkregen voor management-, beleids- en beheersinformatie. Het wordt eenvoudiger om knelpunten te signaleren in de inzameling, zodat het mogelijk is om de inzameling te optimaliseren en efficiënter te laten plaatsvinden. 2. elke minicontainer is gekoppeld aan een bepaald adres waarvoor afvalstoffenheffing wordt betaald. Zoekgeraakte containers kunnen eenvoudig worden getraceerd. 3. het meer dan eens aanbieden van dezelfde container op dezelfde inzameldag onmogelijk is. Daarmee wordt dus voorkomen dat meer afval wordt aangeleverd dan waar men volgens de afvalstoffenheffing recht op heeft. 4. illegale minicontainers worden geweerd. Minicontainers worden met een CMS gekoppeld aan huisadressen waar afvalstoffenheffing wordt betaald. Als dat niet het geval is, wordt de minicontainer automatisch door de boordcomputer geweigerd. Op dezelfde wijze worden minicontainers met bedrijfsafval geweerd. 5. tijd en geld worden bespaard voor de afhandeling van belastingmutaties zoals verhuismeldingen in de gemeente, inschrijving van nieuwe inwoners en de afhandeling van bezwaarschriften. Als iemand niet is ingeschreven en toch een minicontainer aanbiedt, blijft deze staan en wordt die niet geleegd. Men zal zich dan alsnog moeten melden bij de gemeente. 6. er een eerlijker toerekening van de werkelijke kosten plaatsvindt: immers de bewoners van de gemeente behoeven niet meer mee te betalen aan illegale minicontainers en voor het aangeboden bedrijfsafval. 7. er een reductie van het aantal minicontainers en het aanbod van restafval wordt bereikt van 5 tot 10%, conform ervaringen bij andere gemeenten In dit voorstel is uitgegaan van het chipperen van alle minicontainers, dus ook die van kunststof, oud papier en gft-afval. Hierdoor wordt ook belangrijke informatie opgebouwd over het gebruik van de containers en het afvalscheidingsgedrag in Zwolle. Bij de overgang van minicontainers voor restafval naar ondergrondse verzamelsystemen wordt via de uitgifte van een milieupas voor toegangscontrole op het verzamelsysteem, een zelfde effect bereikt als met de chip in de minicontainer. Financiën Kosten eenmalig: 3,50 per aansluiting Kosten structureel: 2,70 per aansluiting Opbrengsten: besparing administratiekosten (algemene middelen) + 12,9 kg restafval per aansluiting (opgenomen in doelstelling 3.2.1.) 21/32

3.3.2 Luiers en incontinentiemateriaal Maatregel Stopzetten gescheiden inzameling luiers Doelstelling Kostenreductie Tijdspad 2012 Toelichting Zwolle is nog een van de weinige gemeenten in Nederland waar luiers gescheiden worden ingezameld. Door het wegvallen van de enige recyclingfabriek voor luier- en incontinentiemateriaal in Nederland, is het milieurendement van de gescheiden inzameling onder druk komen te staan. Minder hergebruik van de deelfracties en grotere transportafstanden maken dat er geen noemenswaardig milieurendement is te halen. Daarnaast blijkt uit de responscijfers dat de opbrengsten van deze inzameling gering zijn (3 kg per inwoner). Dit komt mede door de beperkte inzamelvoorzieningen die ook niet evenredig over de stad zijn verspreid (kinderdagverblijven). Tot slot moet worden geconcludeerd dat de kosten voor de gescheiden inzameling relatief hoog zijn in vergelijking met de opbrengst. Dit geld kan ons inziens beter benut worden door de algemene gemeentelijke afvalinzamelstructuur te verbeteren waardoor meer en betere resultaten worden bereikt. Een bijkomend probleem is dat de luierinzameling via losse bovengrondse containers gebeurt, deels in de openbare ruimte. Dit staat haaks op het gemeentelijk beleid voor het beheren van de openbare ruimte. Om deze redenen wordt voorgesteld de gescheiden inzameling te beëindigen. Financiën Nettobesparing - 1,00 (inclusief verwerking meer restafval) per aansluiting 3.4 Communicatie en Voorlichting Maatregel Tijdspad Toelichting Verhogen kennis en motivatie bij burgers omtrent afvalscheiding 2012-2016, doorlopend In de beleidsvisie van afvalbeheer naar grondstoffenbeheer is een duidelijke rol weggelegd voor voorlichting en educatie. Dit beleidsinstrument krijgt met name een ROVA-brede invulling. Om de reductiedoelstelling te behalen, is de inzet van communicatie namelijk onontbeerlijk. Maatregelen in de inzameling hebben alleen effect als ze gedragen worden door de inwoners. Zij moeten het tenslotte dóen. Hiervoor heeft ROVA een langjarig afvalscheidingprogramma opgestart voor de periode tot 2015. De gemeente Zwolle sluit zich aan bij dit programma. Het vormt daarom ook de kern van hoe we in dit plan voor de periode 2011-2015 tegen communicatie aankijken. De boodschap die voor het afvalscheidingprogramma is geformuleerd is Afval scheiden is Goud! Het doel van het programma is de kennis en de bewustwording van burgers met betrekking tot afval scheiden vergroten om te komen tot het gewenste gedrag. Het resultaat: maximalisatie van de gescheiden inzameling; vermindering van de hoeveelheid restafval conform de doelstelling; het behalen van de gemeentelijke milieudoelstellingen. Het afvalscheidingprogramma bestaat uit drie peilers. De eerste peiler omhelst een overall programma voor communicatie voor alle burgers. In alle uitingen wordt structureel aandacht besteed aan het hoe en waarom van afvalscheiding. Daar waar mogelijk wordt gecommuniceerd over afvalscheiding op wijk en buurt niveau, de nadruk leggend op de resultaten die mede door toedoen van de burger worden bereikt. Dit om het onderwerp dichter bij de burger te brengen. De tweede 22/32

Financiën peiler betreft specifieke communicatie rondom inzamel- en afvalscheidingprojecten. Ook hier wordt een duidelijk link gelegd naar het afvalscheidingprogramma. De derde peiler uit het afvalscheidingprogramma betreft educatie en voorlichting. Door de jeugd (basisschool en voortgezet onderwijs) er bij te betrekken, wordt het gewenste gedrag voor de korte en de lange termijn gestimuleerd. Verschillende keren tijdens de schoolcarrière komen kinderen in contact met het programma, zodat de boodschap beter beklijft en zoveel mogelijk leidt tot het gewenste gedrag. In de drie peilers van het programma komt consequent de boodschap terug: Afval scheiden is Goud! Realisatie binnen bestaand budget 3.5 Overige instrumenten 3.5.1 Financiële prikkel Maatregel Onderzoeken introductie financiële prikkel Doelstelling Reductie restafval Tijdspad 2013 Toelichting Naast de genoemde beleidsinstrumenten in de voorgaande paragrafen, wordt in veel Nederlandse gemeenten ook een financieel instrument gehanteerd, bijvoorbeeld in de vorm van het Diftar systeem. Diftar staat voor gedifferentieerde TARieven. Hierbij betalen burgers afvalstoffenheffing, afhankelijk van de hoeveelheid afval dat zij aanbieden. Oftewel het principe van de vervuiler betaalt. In dit systeem bestaat de gemeentelijke afvalstoffenheffing uit twee delen, te weten een vast bestanddeel (vastrecht) en een variabel bestanddeel (variabele heffing). De variabele heffing wordt dan bepaald door het aantal malen dat men de grijze container ter lediging aanbiedt. In veel ROVA-gemeenten wordt dit systeem toegepast en heeft het bijgedragen aan de reductie van restafval. Een andere variant is de introductie van een beloningsysteem voor het inleveren van herbruikbare grondstoffen. Binnen ROVA wordt de haalbaarheid van een beloningsysteem verkend. Financiën De toepasbaarheid en wenselijkheid van de invoering van een financieel instrument voor de Zwolse situatie zal in een nader onderzoek in kaart worden gebracht. De verkenning zal plaatsvinden in de 2 e helft van 2011 en de bestuurlijke besluitvorming kan dan in het eerste kwartaal van 2012 plaatsvinden. Nader te onderzoeken 3.5.2 Ondergrondse verzamelsystemen met toegangscontrole Maatregel Ondergronds brengen van wijkvoorzieningen (met toegangscontrole) Doelstelling Verbeteren kwaliteit openbare ruimte en reductie restafval Tijdspad 2012-2016 Toelichting In wijken waar de inzameling op wijkniveau moet worden geregeld is de afgelopen jaren gekozen voor ondergrondse voorzieningen uit oogpunt van kwaliteit buitenruimte. Deze voorzieningen zijn uitgerust met een toegangscontrole om niet 23/32

geautoriseerd gebruik tegen te gaan. Dit heeft de afgelopen jaren geleid tot een verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte (bijvoorbeeld Binnenstad en Assendorp) en voor een reductie van de hoeveelheid restafval (o.a. Stadshagen). Dit beleid wordt ook de komende planperiode voortgezet. Bij renovatie en/of nieuwbouw met gestapelde bouw zal zoveel mogelijk in de ontwikkelfase met projectontwikkelaars worden overlegd over de voorzieningen voor afvalverwijdering. Financiën Realisatie binnen bestaand budget, aangevuld met bijdrage woningbouwcoöperaties en projectontwikkelaars. 3.5.3 Reinigingsrecht Maatregel Onderzoek stopzetten gemeentelijk reinigingsrecht Doelstelling Reductie administratieve lasten en reductie oneigenlijke verwerkingskosten bedrijfsafval Tijdspad 2012 Toelichting De gemeente hanteert nog steeds reinigingsrecht voor bedrijven in de stad die meeliften op de inzameling van huishoudelijk afval. Naast opbrengsten aan reinigingsrecht staan hier tevens de afvalkosten tegenover van het ingezamelde bedrijfsafval. Het beëindigen van het reinigingsrecht kan budgetneutraal geschieden, maar draagt bij aan een zorgvuldige splitsing van publieke en private afvalstromen. Bedrijven kunnen een contract afsluiten met ROVA of met andere inzamelaars. Naast de besparing op de administratieve lasten die met dit reinigingsrecht zijn gemoeid, wordt ook beter geborgd dat de kosten voor bedrijfsafval ook volledig door het bedrijfsleven worden gedragen. Financiën Nader te onderzoeken 24/32

4 Financiële aspecten Met de voorgestelde maatregelen willen we de burger belonen voor goed gedrag. Dit doen we door een hogere service te bieden met het huis-aan-huis inzamelen van de waardevolle grondstoffen, binnen de bestaande afvalstoffenheffing (duurzamer, maar niet duurder). Een hogere service heeft gevolgen voor de kosten (hogere ledigingfrequentie, uitbreiding containers, stimulering GFT). Minder restafval leidt evenwel tot besparing op de verwerkingskosten. Daarnaast hebben we te maken met zowel publieke (GFT en restafval) als private financiële regimes (vanuit de producentenverantwoordelijkheid), waarbij er voor de langere termijn onzekerheid is over de prijsontwikkeling van de inzameling in het private domein. Uitgangspunten bij de dekking van de kosten zijn: Invoeren van de maatregelen binnen de bestaande afvalstoffenheffing; Dekking zoeken binnen hetzelfde regime: publieke infrastructuur dekken met belastingen / privaat geïnitieerde inzameling dekken met vergoedingen uit verwijderingsbijdragen producentenverantwoordelijkheid; Dekking binnen zelfde component: vaste kosten gedekt door vaste opbrengsten. Per saldo leidt de implementatie van het gemeentelijk grondstoffenplan tot een lagere afvalstoffenheffing per aansluiting die kan oplopen tot -/- 10,25 per aansluiting. Een aantal systeemwijzigingen leidt direct tot kostenbesparingen. Besparingen in de vorm van efficiëntere logistiek of het stopzetten van onrendabele inzamelvoorzieningen. Hierbij moet gedacht worden aan de maatregelen betreffende KCA en luiers. Om deze besparingen te bereiken moeten echter investeringen worden gedaan. Investeringen in nieuwe inzamelvoorzieningen zoals ondergrondse containers voor restafval, minicontainers voor verpakkingen en invoering van een container management systeem. Naast besparingen in de vorm van efficiëntere logistiek, wordt de totale omvang van de besparingen in belangrijke mate bepaald door de te bereiken reductie in de hoeveelheid restafval. Daalt het aanbod van restafval, dan dalen ook direct de kosten omdat het restafval dan niet ter verwerking aangeboden hoeft te worden bij een afvalverbrandingsinstallatie. 25/32