CULTUUR ALS ZUURSTOF EN CEMENT. Cultuurnota GroenLinks Tilburg

Transcriptie

1 CULTUUR ALS ZUURSTOF EN CEMENT Cultuurnota GroenLinks Tilburg

2 ZIN IN DE TOEKOMST Cultuur in Tilburg In Tilburg komt het college in 2011 met een nieuwe kadernota Cultuur. Op basis van de evaluatie van de kadernota KunstenMakers en de aangekondigde bezuinigingen van ongeveer 50 miljoen, speelt ook in Tilburg de discussie over de toekomst van het cultuurbeleid in de stad. Het politieke debat over cultuur lijkt te verschralen naar alleen de economische waarde van cultuur en vooral in het licht te staan van de subsidies die op cultuur worden ingezet. GroenLinks Tilburg heeft haar keuzes in de raad in de afgelopen periode gemaakt aan de hand van haar eigen werkplan Kunst is onaf GroenLinks wil een duurzaam innovatief cultuurbeleid. Een convenant tussen gemeente, ondernemers, onderwijs en de culturele sector in de stad. Een convenant waarmee nieuwe verbindingen, samenwerkingen en vooral een duurzaam klimaat voor cultureel ondernemerschap kunnen ontstaan. Een convenant waarmee wij richting geven en kaders bieden voor de bezuinigingen, maar vooral toekomstperspectief om Tilburg smoel te geven. Met onze eigen wethouder cultuur, Marjo Frenk, durven wij deze uitdaging met ondernemers, onderwijs en de cultuursector aan. GroenLinks heeft zin in de toekomst en vertrouwen in de creatieve industrie en kunstenaars in onze stad! De werkgroep Cultuur Jos van Gerven, Elly Scherpenisse, Leon van Berkel, Merijn Bisschops, Sandra Franken, Ali Yenice. 2

3 Zonder kunst en cultuur geen bezieling, vernieuwing en vooruitgang Veel meer dan bij andere beleidsterreinen staat de legitimiteit van het cultuurbeleid ter discussie. Het belang van kunst is niet uit te drukken in zoveel meer gezondheid, zoveel minder criminaliteit of een zo veel lager begrotingstekort. Maar een bloeiende democratische beschaving kan niet zonder een cultureel aanbod waar een breed deel van de bevolking van profiteert. Cultuurbeleid dient namelijk een algemeen belang. Een democratie kan niet zonder publieke ruimte voor bevraging, weerwoord, nieuwe verhalen en inzichten. Kunstenaar Jonas Staal heeft terecht gesteld dat begrippen als leefbaarheid en vrijheid van meningsuiting leeg zijn zonder architecten, schrijvers en beeldend kunstenaars. Zonder kunst en cultuur geen bezieling, vernieuwing en vooruitgang. Zonder kunstenaars geen krachtige publieke ruimte. In een crisistijd waarin verwachtingen over vanzelfsprekende multiculturaliteit of ongebreidelde groei aan het schuiven gaan, is het juist de kunstenaar die vanwege zijn autonome positie de samenleving een spiegel kan voorhouden. Dat is geen luxe, maar een basisvoorziening van een beschaafde democratie. Hoeveel kost cultuur in Nederland? De Rijksoverheid besteedt per jaar 938 miljoen aan cultuur in de brede zin van het woord. Dat is ongeveer 60,- per Nederlander per jaar. Ongeveer 65% aan cultuursubsidies gaat naar de bibliotheek en amateurkunsten. Volgens schattingen levert de creatieve industrie de Nederlandse samenleving 16,9 miljard op. Cultuur draagt bij aan de ontwikkeling, ontplooiing en identiteit van mensen, zowel van makers als cultuurgenieters. Cultuur geeft plezier, ontmoeting en ontspanning, draagt bij aan een aantrekkelijk woonklimaat en aan de ontwikkeling van de maatschappij door middel van creatieve innovatie. Cultuur kan verbinden en zo de sociale cohesie versterken. Cultuur kan verrassen, een spiegel voorhouden, confronteren en aan het denken zetten. Kritisch zijn ten opzichte van mens en maatschappij is nodig voor de vitaliteit van de samenleving. Creatieve geesten denken buiten de gebaande paden. Door creatief denken ontstaan ideeën die de maatschappij veel geld kunnen opleveren of besparen. Kunst en cultuur stimuleren dit creatieve denken. Dat de waarde van cultuur niet altijd in cijfers is uit te drukken is geen zwakte, maar een kracht. Bij cultuur staat immers de mens centraal: als inspirator, beoefenaar, toeschouwer of mecenas. De niet-materiële waarde van kunst verdient respect en bescherming. De menselijke creativiteit (tradities, sociale gewoonten en creatieve innovatie) kent naast een economische ook een culturele waarde en dient daarom niet behandeld te worden alsof deze enkel commerciële betekenis heeft. 3

4 KUNST EN CULTUUR IN TILBURG De gemeente Tilburg kent al jaren een levendige cultuursector. Vestiging van culturele initiatieven, opleidingen en cultuurmakers hebben geleid tot een divers aanbod in de stad. De informele en formele culturele infrastructuur bestaat uit een netwerk van instellingen, voorzieningen en individuen die onderling samenwerken. Ze worden structureel of projectmatig bekostigd met privaat- en/of gemeenschapsgeld. Inwoners en bezoekers van Tilburg kunnen op uiteenlopende manieren, als beoefenaar of als publiek, in aanraking komen met kunst. Via kunsteducatie op basis- en middelbare scholen, amateurkunst, kunstvakopleidingen, werk- en broedplaatsen voor kunstenaars, individuele kunstenaars en kunstenaarsgroepen, productiehuizen, podia en festivals, expositieruimten, kunst in de openbare ruimte, cultureel erfgoed en faciliterende instanties. Geen kunstdiscipline wordt hierbij uitgesloten: beeldende kunst, film, muziek, dans, theater, architectuur, literatuur, cross-over en multidisciplinair komen allemaal aan bod. Wel zijn er in Tilburg de afgelopen jaren aandachtsgebieden ontstaan: de podiumkunsten (muziek, dans, theater) en beeldende kunst. Cultuur levert een belangrijke bijdrage aan het vestigingsklimaat van Tilburg. Een stad met een actieve cultuursector is een stad waar mensen zich willen vestigen of die mensen willen bezoeken. Diverse andere sectoren, zoals het openbaar vervoer en de horeca, hebben baat bij een levendige culturele sector omdat inwoners en bezoekers van buiten een reden hebben om in de stad uitgaven te doen. Cultuur hoeft niet voor de massa te zijn: juist de diversiteit van het aanbod spreekt veel mensen aan. Uiteenlopende grootschalige en kleinschalige kunstinitiatieven worden bezocht door verschillende bezoekersgroepen. Groepen cultuurgenieters kennen elk hun eigen samenstelling, grootte en manier van beleven, maar voor iedereen staat het delen van een unieke ervaring, samen met andere mensen, centraal. Diversiteit, continuïteit en samenwerking zijn essentieel voor de cultuursector. Door de gemeentelijke ondersteuning zorgvuldig in te zetten, kan Tilburg zijn positie als culturele broedplaats behouden en versterken. 4

5 UITGANGSPUNTEN EN RICHTINGEN Vestigingsklimaat De gemeente heeft een verantwoordelijkheid als het gaat om het bieden van faciliteiten voor ondernemerschap en inkomen van professionele kunstenaars vanwege de kunstvakopleidingen, producenten en kunstenaars die zij in huis heeft gehaald. En een verantwoordelijkheid voor de vele cultuurliefhebbers die er in Tilburg zijn. Biodiversiteit is essentieel voor de gezondheid van een ecosysteem. Hetzelfde geldt voor diversiteit binnen de cultuursector. De cultuursector in Tilburg is bijzonder veelzijdig, doordat het aanbod van onderaf gevoed wordt. Door de diversiteit van de sector centraal te stellen kan Tilburg zich onderscheiden als culturele broedplaats. Samenwerking versterkt de onderlinge banden, leidt tot vernieuwing binnen het huidige culturele aanbod en tot verbreding en verjonging van publiek. Initiatieven komen van organisaties zelf: culturele instellingen, amateurkunst, stedelijke- en wijkorganisaties, onderwijs, ondernemers, etc. Daar is geen cultuurmakelaar voor nodig, maar wel ondersteuning vanuit de gemeente. Cultuur gaat over mensen, niet over stenen. Liever investeren in bestaande infrastructuur, dan in grootschalige nieuwbouwprojecten. Niet alleen de gangbare culturele instellingen, ook de onderscheidende kleinschalige kunstinitiatieven maken Tilburg al jaren tot een bruisende gemeente. Zij weten een aanzienlijk publiek aan zich te binden van trouwe liefhebbers en culturele avonturiers en verdienen meer aandacht in de profilering van Tilburg als culturele broedplaats. 5

6 De van oudsher sterk aanwezige culturele opleidingen sluiten aan bij en voeden de diversiteit in cultuur die Tilburg zo eigen maakt. Het is van belang dat de regio Tilburg genoeg werkgelegenheid biedt voor kunstenaars in de vorm van broedplaatsen, zalen en expositieruimten, producenten, cultuureducatieve projecten en overige opdrachtgevers. Dit maakt vestiging in de stad voor professionele kunstenaars tijdens en na hun studie aantrekkelijk. In Tilburg is er brede interesse voor kunst in de ontwikkelingsfase. Een culturele broedplaats (zoals L Avventura) is onontbeerlijk voor de gehele cultuursector en voor de nieuwe lichting professionele kunstenaars in het bijzonder. Kunstenmakers hebben ruimte nodig om te experimenteren en de discussie aan te gaan met collega s en het publiek. Op die manier ontstaat creatieve vernieuwing. Niet alleen Frankische driehoeken en herdgangen als culturele stedelijke erfenis maar ook toonzettende straten in het centrum, zoals de Nieuwlandstraat en Willem-IIstraat (als culturele corridor van de toekomstige Spoorzone naar de Schouwburg en Kunstcluster) en bepaalde wijken (de Schans, Hasseltstraat, Korenbloemstraat e.d.) krijgen voorrang bij sociaal design, het vestigen van kleinschalige culturele initiatieven en het innoveren van bedrijfspanden tot atelierwoningen. Cultuur is grenzeloos. Brabant Culturele Hoofdstad 2018 of grote internationale evenementen worden gezien als uitdaging en kans om de zichtbaarheid en herkenbaarheid van Tilburg te vergroten en daarnaast het culturele klimaat binnen Tilburg te innoveren en versterken. 6

7 Sociale stijging Cultuureducatie is een basiselement voor sociale stijging. Investeren in kinderen en jongeren is investeren in een nieuwe generatie cultuurbeoefenaars en liefhebbers. Tegelijkertijd mag, met een toekomstige vergrijzing, niet worden vergeten dat de ouderen in de samenleving een grote, onmisbare groep cultuurliefhebbers vormen. De samenwerking tussen scholen, zalen, producenten en kunstenaars in stad verdient stimulering. Activiteiten waarbij jongeren verder leren kijken dan hun neus lang is, nodigen uit tot een leven lang cultureel leren. Kennismaking staat centraal door scholieren op bezoek te laten gaan bij de instellingen in de stad en in aanraking te laten komen met uiteenlopende kunst uit verleden, heden en die van de toekomst. CiST heeft hierin een belangrijke rol. Kennismaking voor en door scholieren met uiteenlopende kunst uit verleden, heden en die van de toekomst biedt mogelijkheden in de aanpak van onderwijsachterstanden en het terugdringen van uitval. De brede scholen bieden kansen voor inzet op cultuureducatie. Uitleenpunten van de Bibliotheek krijgen een plek in de brede scholen. Culturele instellingen nog dichterbij hun activiteiten laten uitvoeren en presenteren. (MFA s, brede scholen, voortgezet onderwijs, verzorgingshuizen en winkelcentra). Stagiaires van kunstvakopleidingen die binnen bestaande verbanden (zie hiervoor) in de wijk een aanbod doen van workshops, cursussen, kunstwerken en/of vastleggen van wat al is. Het hoger onderwijs in Tilburg, verzorgd door Fontys Hogescholen, Avans Hogeschool en de Universiteit van Tilburg (UvT) heeft er baat bij dat Tilburg zich als sterke studentenstad profileert. Dat kan door voldoende stagemogelijkheden en werkplekken te creëren; afstemming van internationale contacten en verbeteren van de doorstroom tussen voortgezet onderwijs, mbo en hoger onderwijs. De relatie met kunst en cultuur lijkt evident, maar kan worden versterkt. Lokale makers kunnen hier een bijdrage aan leveren, bijvoorbeeld door studenten van kunstvakopleidingen hun stage te laten doen in de wijk(netwerken) of brede scholen. Alle Tilburgers de gelegenheid geven cultureel mee te doen, bijvoorbeeld door een stadspas voor minima die gratis of met korting toegang geeft tot kunst en cultuur. Mogelijke partners: Universiteit van Tilburg, Fontys Hogeschool, ROC s, brede scholen, voortgezet onderwijs, basisscholen, Factorium, CIST. 7

8 Leefbaarheid Cultuur draagt bij aan leefbaarheid in wijken en versterkt de sociale cohesie (en daarmee een gevoel van veiligheid) in de wijk. Zowel professionele als amateurkunst hebben hierin een nadrukkelijke rol. Kunst naar de wijken brengen verlaagt de drempel. Evengoed is het van belang dat inwoners geen drempel ervaren om de vele culturele voorzieningen en activiteiten in het centrum te bezoeken, onder andere door brede stadspromotie. Diversiteit in woningen versterken door voor meer atelierwoningen te zorgen in alle wijken en nieuwbouwprojecten. Langdurige leegstand van bedrijfspanden opheffen door deze als ateliers en platforms voor startende ondernemers en makers te dienen. Bij fysieke en ruimtelijke ontwikkelingen in impuls- en actiewijken en nieuwbouwprojecten dient men in een vroeg stadium (toekomstige) bewoners en kunstenaars te betrekken. Braakliggende terreinen veiliger en toegankelijker maken, bijvoorbeeld door deze tijdelijk te laten inrichten door omwonenden, kinderen, scholen en culturele instellingen. 8

9 SAMENWERKEN AAN VERSTERKEN EN INNOVATIE GroenLinks ziet kansen voor kunst en cultuur in nieuwe verbindingen (een convenant) tussen Overheid, Ondernemers, Onderwijs en de culturele sector in de stad. Ondernemers In 2010 spraken ondernemers zich uit tegen de bezuinigingen op cultuur in Tilburg via een advertentie in het Brabants Dagblad. Het culturele klimaat in Tilburg wordt door hen gezien als een van de belangrijkste pijlers in het vestigingsklimaat. Ondernemers profiteren ook van een levendige cultuursector. Bezoekers van culturele activiteiten doen bestedingen in de stad (horeca, vervoer, detailhandel). Maar ook de grote werkgevers in zorg en welzijn, en handel en reparatie hebben belang bij een prettig leefklimaat in de stad. Immers, met een veranderende arbeidsmarkt biedt Tilburg als culturele broedplaats de kans om werknemers zich langdurig te laten vestigen. Juist op het terrein van innovatie van producten en diensten kan kunst en cultuur een bijdrage leveren. Creatieve oplossingen vanuit autonome kunstenaars kunnen nieuwe invalshoeken bieden op productontwikkeling. Tilburg Trakteert en stadspromotie bieden kansen om Tilburg op de kaart te zetten. Social Innovation als inspiratiebron In het kader van Brabantstad Culturele Hoofdstad 2018 is het concept Social Innovation ontwikkeld. Social Innovation staat voor de culturele kracht van Tilburg. Duurzame samenwerkingsverbanden tussen verschillende instellingen, bedrijven en sectoren die tot nieuwe producten leiden. Cultuur biedt bij uitstek mogelijkheden om over grenzen heen met anderen in contact te komen. Dit biedt aanknopingspunten voor duurzame relaties. De huidige economische crisis versterkt het belang van een duurzaam cultureel beleid. Kunst en cultuur zijn belangrijke dragers van de werkgelegenheid, sociale stijging, leefbaarheid, vestigingsklimaat en de innovatie van Tilburg. GroenLinks streeft naar een succesvol, duurzaam en economisch verantwoord beleid dat vorm kan geven aan een kwalitatief hoogstaand cultuurklimaat in Tilburg. Tilburg als culturele en innovatieve broedplaats in Brabant. 9

10 Ondernemers, onderwijs en overheid als uitdragers van kunst en cultuur in Tilburg Het samenspel tussen gemeente, ondernemers, onderwijs en de culturele sector vormt de basis voor het belang van kunst en cultuur voor de hele stad. Een duurzaam cultureel beleid is noodzakelijk voor het behoud en de ontwikkeling van de welvaart en het welzijn in Tilburg. Hieraan dragen alle partijen bij. Ondernemers, door sponsoring en een inhoudelijke bijdrage aan de verdere professionalisering van de creatieve industrie en cultureel ondernemerschap. Onderwijs door stages, onderwijsprogramma en zichtbaarheid in de stad. De culturele sector door de uitdaging aan te gaan om innovaties via kunst tot stand te brengen. De gemeente heeft binnen een convenant een belangrijke regisseursrol. Door middel van subsidies en het faciliteren van overleg komt dit tot uitdrukking. Ondernemers Overheid Onderwijs Mogelijke partners: Kamer van Koophandel, BZW (Brabantse Zeeuwse Werkgeversorganisatie), Bedrijvenoverleg Regio Tilburg (BoRT), MKB Brabant, De Ideale Connectie, netwerkclub KoBra, woningcorporaties, individuele ondernemers zoals Interpolis, CZ, zorgorganisaties en ondernemers uit Handel- en Reparatie en Logistiek. 10