Niet altijd in de haak
|
|
- Bertha Aerts
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 test wat & hoe Product Visfilet van zalm, pangasius en schol. Gekocht bij 18 viskramen op markten in Amsterdam, Den Haag, Leiden, Rotterdam en Utrecht. Uitvoering De Consumentenbond ging bij alle 18 viskramen twee keer langs; de eerste keer rond uur bij 16 C en de tweede keer om uur bij 31 C. Per keer kochten we drie visfilets die we gekoeld bij het laboratorium afleverden. In het laboratorium werd het totaal aantal bacteriën bepaald; een indicatie voor de versheid. Daarnaast werd gekeken of de E. coli-bacterie aanwezig was; een indicatie voor slechte hygiëne. Niet altijd in de haak Vis van de markt Ruim de helft van de verse vis die wij bij kramen op Nederlandse markten kochten, was helemaal niet vers en soms zelfs bedorven. Hoe is te zien welke vis in de haak is? Tekst Thomas Cammelbeeck
2 visfilets Op een scholfilet van vishandel Bram Muys en zonen op de Utrechtse markt Vredenburg vonden we de E. coli-bacterie De viskraam op de markt biedt iets wat de meeste winkels niet hebben: een enorm aanbod voor een schappelijke prijs. Er werd vroeger niet voor niets gezegd op de markt is uw gulden een daalder waard. De Consumentenbond ging naar 18 markten en kocht er filets van zalm, pangasius en schol om de versheid ervan te laten controleren in een laboratorium. De uitslag liegt er niet om: meer dan de helft van de viskramen verkoopt niet-verse en zelfs bedorven vis, ondanks aanprijzingen als vers uit zee en kwaliteitsvishandel. Vis is dan ook een van de meest bederfelijke producten. Rijkelt Beumer, microbioloog voor Wageningen universiteit, legt uit hoe dat komt: Door de losse structuur en het hoge eiwitgehalte is vis erg aantrekkelijk voor bacteriën. Vis is daardoor bederfelijker dan vlees. Bovendien zijn de meeste op de vis aanwezige bacteriën gewend aan lage temperaturen van de zee en kunnen ze zelfs bij koeling relatief snel in aantal groeien. Zo koel mogelijk bewaren is niet voor niets het advies om bacteriën enigszins in toom te houden. Voor een supermarkt en een viswinkel is dit gemakkelijk, die hebben een koelvitrine. Maar op de markt moet de viskraam het meestal doen met ijs. Op een winterse dag is dat kinderspel, in de zomer niet. Bij te veel marktkramen waar wij vis kochten was het ijs gesmolten of lag de vis opgestapeld óp het ijs in plaats van erin. Bij zes kramen kregen we een visfilet mee die als bedorven moet worden beschouwd; met meer dan 100 miljoen bacteriën per gram. En op de Afrikaandermarkt in Rotterdam kregen we bij de slechtst scorende vishandel Dadi zelfs twee bedorven pangasiusfilets mee. En dat niet alleen: op een van deze twee visfilets troffen we de E. coli-bacterie aan, ook wel poepbacterie genoemd, die aangeeft dat er niet erg hygiënisch wordt gewerkt. Deze darmbacterie vonden we ook op een pangasiusfilet van vishandel Atlantic op dezelfde Rotterdamse markt en op een scholfilet van vishandel Bram Muys en zonen op de Utrechtse markt Vredenburg. Al word je van te veel bacteriën en E. coli meestal niet ziek, het is zorgelijk dat veel viskramen het niet zo nauw lijken te nemen met de versheid en hygiëne. Henry Uitslag, campagneleider voeding bij de Consumentenbond: De resultaten wijzen er op dat veel te veel viskramen hun zaakjes niet op orde hebben. De branche moet hier echt werk van maken. Ook moet de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, de NVWA, voldoende middelen krijgen om streng toezicht uit te kunnen oefenen en in te kunnen grijpen. Bovendien zou de NVWA deze inspectieresultaten openbaar moeten maken, zoals de NVWA wel doet voor een deel van de horeca. Consumenten hebben recht op die informatie en bovendien kan het viskramen aanzetten betere vis te verkopen. Bed van ijs Verse vis verkopen op de markt kan wél. Dat bewijzen vier viskramen op de Haagse markt. Deze grootste markt van Nederland steekt met kop en schouders boven de rest uit. Hoe kan dat? Volendammer Op een pangasiusfilet van vishandel Atlantic op de Afrikaandermarkt in Rotterdam troffen we de E. coli-bacterie aan MSC en ASC De visserij heeft te kampen met problemen als overbevissing, schadelijke vangstmethoden en milieuonvriendelijke kweek. Daarom is het aan te raden vis te kopen met het MSC-keurmerk (voor wild gevangen vis) of ASC-keurmerk (voor kweekvis); dan weet je zeker dat de vis met respect voor de visstand en het milieu is gevangen of met het juiste visvoer en onder goede arbeidsomstandigheden gekweekt. Bij de vis op de markt ontbreekt het steevast aan informatie over keurmerken en over vangstgebied en vangstmethode. Van de door ons bezochte viskramen vermelden alleen vishandel Sier, Steur & Steur en Fa. Siem Schilder & Zonen, beide op de Albert Cuypmarkt, met keurige bordjes wat het vangstgebied is, en of het gekweekte of wild gevangen vis is. Maar dat de vis een keurmerk heeft, staat er niet bij. Ook al is dit zeker bij vis op de markt iets om trots op te zijn. Sier, Steur & Steur legt uit dat hij dit niet mag vermelden: Je dient zelf een gecertificeerd bedrijf te zijn om onverpakte vis als ASC of MSC te mogen verkopen. En wij zijn niet gecertificeerd. oktober 2015 GEZONDGIDS 11
3 visfilets vishandel P. Bond & Zonen verklapt het geheim van de smid: Wij koelen onze vis op een bed ijs van 30 cm, waarboven we de hele dag door vers ijs strooien. Onze voorraad bewaren wij op 0 C in een koelcel aan de overkant van onze kraam. En die beschikbaarheid over een koelcel op de Haagse markt is het voornaamste verschil met de meeste andere marktkramen uit dit onderzoek. Zowel bij nummer 1 en 2, respectievelijk vishandel Atlantic en Volendammer vishandel P. Bond & Zonen, was het aantal bacteriën op alle soorten visfilet die wij er kochten helemaal in orde. Bij vishandel Mediterrane (nummer 3) en vishandel Brouwer (nummer 5) was het aantal bacteriën op een schol- en een pangasiusfilet met meer dan 10 miljoen per gram vis aan de hoge kant. Niet kakelvers, maar nog net voldoende. De enige viskramen buiten Den Haag die in de buurt van deze kwalificatie komen, zijn zeevishandel De Graaf Roos & Zn. (Amsterdamse Dappermarkt) en vishandel Hartevelt (in het centrum van Leiden). Veel ijs, dat lijkt ook hun sleutel tot succes. Herken verse vis Visfilet Frank Devlieghere, hoogleraar microbiologie van de universiteit van Gent en expert op het gebied van bederf van vis, legt uit: Bederf van visfilet manifesteert zich op verschillende manieren. In een viskraam, waar geen voorverpakte visfilets worden verkocht, zullen als eerste geurafwijkingen optreden. Het beste wat je eigenlijk kunt doen, is aan de vis ruiken. Verder kan visfilet bij erg hoge aantallen bacteriën plakkerig aanvoelen of wat verkleuren. Maar als het al zover is, zal de vis al lang serieus stinken. Bij bepaalde vis, zoals pangasius, kan door de bevroren toestand de structuur van de vis zijn aangetast waardoor de vis eenmaal ontdooid vatbaarder is voor bederf. Thuis snel opeten is dan raadzaam. Hele vis Bij een vis met kop en staart zijn er tal van kenmerken om te kunnen beoordelen of de vis vers is. Kijk onder meer of de ogen bol en helder zijn en een zwarte pupil hebben, of de kieuwen rood zijn en of de huid helder en glanzend is. Dat zijn tekenen van versheid. Bij een vis met kop en staart zijn er tal van kenmerken waaraan is te zien of de vis vers is Conclusies Voor wie niet dichtbij de onderzochte markten woont, uit dit onderzoek rollen ook een aantal algemene conclusies. Zo blijkt zalmfilet overal gemiddeld een stuk verser dan pangasius- en scholfilet: vier van elke vijf zalmfilets die wij kochten waren vers, tegenover iets meer dan de helft van de pangasius en scholfilet. En wie vis koopt op een warme dag moet altijd extra opletten; van de vis die wij bij 31 C kochten was 70% niet vers, waarvan 10% zelfs bedorven. Op de koele dag was iets meer dan 50% niet in de haak, waarvan 5% bedorven. Beumer is niet verbaasd over deze resultaten: Ik denk dat je geen vis op de markt moet willen kopen of verkopen als het warmer is dan 30 C. Dat is vragen om moeilijkheden. Wij vonden niet alleen grote verschillen in versheid, ook de prijsverschillen blijken aanzienlijk. Zo kost in veel viskra- 12 GEZONDGIDS oktober 2015
4 men zalmfilet rond de 16 per kilo (1 eurotekentje in de tabel). In Amsterdam moet je bij twee marktkramen op de Albert Cuypmarkt dieper in de buidel tasten; een stukje zalm kost daar 20 per kilo (3 eurotekentjes in de tabel). Vergeleken met de supermarkt is dat nog schappelijk, daar kunnen de prijzen oplopen tot 25 per kilo. Voor scholfilet zijn de prijsverschillen een stuk groter. Bij vishandel Atlantic op de Haagse markt kost een kilo van deze platvis nog geen 7, terwijl we op de Rotterdamse Afrikaandermarkt bij vishandel Dadi 23 per kilo moesten betalen, drie keer zo veel. Dat is zelfs nog duurder dan in de supermarkt, waar een kilo scholfilet gemiddeld tussen de 17 en 20 kost. De Haagse markt is gemiddeld de goedkoopste plek voor een visfilet en de Albert Cuypmarkt de duurste. Overigens weet je vaak pas bij het afrekenen wat de vis kost, want prijsinformatie ontbreekt regelmatig. Zelfs een bonnetje is soms te veel gevraagd. Als onze inkoper een bonnetje wil, krijgt hij als antwoord: Hoezo, dit is geen winkel hoor. De markt heeft zo haar eigen charmes. En ook al is de vis van de markt te vaak niet vers en soms zelf bedorven, dat betekent niet dat je de markt dan maar links moet laten liggen. Want met de tips op pagina 12 is op de markt wél een goed betaalbare, lekkere verse vis te vinden. Herken een goede viskraam visfilets Verse vis stinkt niet, maar ruikt alleen wat ziltig. Een goede viskraam is dan ook te herkennen aan de geur. Ruikt het te erg naar vis, dan kun je beter door naar de volgende. Zoals uit de test blijkt, hebben de beste viskramen een koelcel. Helaas is dit op de markt zelden het geval. Kijk verder hoe de vis erbij ligt. Die moet bedekt zijn met ijs, dus niet alleen óp het ijs liggen. Ook belangrijk; een goede viskraam geeft duidelijke informatie over de prijs, herkomst en soort vis. Test Vis van de markt Prijs zalm Prijs pangasius Prijs schol Versheid Marktkraam 1 Vishandel Atlantic, Haagse Markt, Den Haag êêêêê 2 Volendammer vishandel P. Bond & zonen, Haagse Markt, Den Haag êêêêê 3 Vishandel Mediterrane, Haagse Markt, Den Haag êêêê 4 Zeevishandel De Graaf Roos & Zn., Dappermarkt, Amsterdam êêêê 5 Vishandel Brouwer, Haagse Markt, Den Haag êêêê 6 Vishandel Hartevelt, centrum, Leiden êêêê 7 Vishandel Bram Muys en Zonen, markt Vredenburg, Utrecht êêê 8 Vishandel Atlantic*, Afrikaandermarkt, Rotterdam êê 9 Sier, Steur & Steur, Albert Cuypmarkt, Amsterdam êê 10 Vishandel Said, Haagse Markt, Den Haag êê 11 Zeevishandel Hillebrand de Graaf & Zonen, markt Vredenburg, Utrecht êê 12 Vishandel Fa. Siem Schilder & Zonen, Albert Cuypmarkt, Amsterdam êê 13 Vishandel Kees Tol, Albert Cuypmarkt, Amsterdam êê 14 Vishandel vers uit zee, centrum, Leiden êê 15 Kwaliteitsvishandel Volkert Muys, centrum, Leiden êê 16 Ruisvis, Afrikaandermarkt, Rotterdam êê 17 Vishandel Atlantic*, Afrikaandermarkt, Rotterdam êê 18 Vishandel Dadi, Afrikaandermarkt, Rotterdam ê Hoe meer eurotekentjes, hoe hoger de kiloprijs. Een enkele keer hebben we de kiloprijs niet kunnen achterhalen, te herkennen aan een in de tabel. ê slecht êê matig êêê redelijk êêêê êêêêê goed zeer goed * Vishandel Atlantic staat met twee kramen nagenoeg naast elkaar op de Afrikaandermarkt. De linkerkraam is nummer 8 uit de tabel. oktober 2015 GEZONDGIDS 13
5 BEWUST EN GEZOND LEVEN? Lees de artikelen uit de Gezondgids, dan weet je wat je kunt doen om fit en vitaal te bijven. Kennismaken? Nu 3 gidsen voor 10 Deze actie loopt tot en met 31 december 2015 en stopt automatisch. NU 3 VOOR 10 consumentenbond.nl/3voor10gezondgids
Duurzame Vis. Kabeljauwfilet **
Duurzame Vis Recept: kabeljauw met notenkorst en quinoa PAGINA 10 Pangasiusfilet ** Kabeljauwfilet ** Verse maatjesharing * WIJ HEBBEN EEN RUIME KEUZE AAN DUURZAME VIS. WIJ STREVEN ERNAAR OM ONS VOLLEDIGE
Nadere informatieBewuste Vis. Aldi kiest voor duurzame vis 2.79 1.99 1.59. kabeljauw HOGE KWALITEIT - LAGE PRIJS. Recept: met notenkorst en quinoa
Bewuste Vis Aldi kiest voor duurzame vis WIJ HEBBEN EEN RUIME KEUZE AAN DUURZAME VIS. WIJ STREVEN ERNAAR OM ONS VOLLEDIGE ASSORTIMENT OM TE ZETTEN NAAR DUURZAME PRODUCTEN. Recept: kabeljauw met notenkorst
Nadere informatieVers van de Visser. Resultaten LEI-enquête. Kees Taal en Mike Turenhout. April 2014
Vers van de Visser Resultaten LEI-enquête Kees Taal en Mike Turenhout April 2014 Europees Visserij Fonds: Investeren in een duurzame visserij. Vers van de Visser is geselecteerd in het kader van het Nederlands
Nadere informatieVoedselhygiëne. Doelgroep: bovenbouw. Doelstelling: kinderen inzicht geven in de principes van voedselhygiëne.
Voedselhygiëne Doelgroep: bovenbouw Doelstelling: kinderen inzicht geven in de principes van voedselhygiëne. Activiteit : zoek de fouten (groepswerk) De leerlingen zetten zich in groepjes van vier personen.
Nadere informatiePangasius. Test. Vis met een slechte naam
Ellen Renders en Ruth Sas Test Pangasius Pangasius heeft de naam van een vervuilde vis, met veel zware metalen, te zijn. Dat blijkt niet terecht. Naast een test van deze vissoort, onderwierpen we ook de
Nadere informatieGroente en fruit beoordeeld Naar de groenteboer, markt of supermarkt?
Groente en fruit beoordeeld Naar de groenteboer, markt of supermarkt? Waar moet je zijn voor de beste groente en het beste fruit en wat kosten die? De Consumentenbond nam in de maand maart steekproeven
Nadere informatieHygiëne en voedselveiligheid. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? Voedselveiligheid
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat in op de onderwerpen: voedselbederf; voedselbesmetting; voedselinfectie; voedselvergiftiging. Verder gaat de kaart in op de mogelijkheden om deze ongewenste verschijnselen
Nadere informatieVeilig eten voorkom een voedselinfectie
Veilig eten voorkom een voedselinfectie Elke dag lopen 2.000 Nederlanders een voedselinfectie op. Slechte hygiëne is meestal de oorzaak. Je kunt er flink ziek van worden: denk aan diarree, braken en koorts.
Nadere informatieOnbeperkt onfrisse sushi
test sushi Onbeperkt onfrisse sushi 34 consumentengids september 2015 nummer 9 september 2015 7 Dit is het moment om in te stappen Test Koelkasten Test Laptops + Prijspeiling Printerinkt Eindeloos wachten
Nadere informatieWeek van de smaak. Verantwoord gevangen vis, schaal- en schelpdieren
Week van de smaak 2015 Verantwoord gevangen vis, schaal- en schelpdieren Puur genieten! Gezond, eerlijk én lekker De Week van de Smaak is een jaarlijks evenement waarin gezond en eerlijk eten extra onder
Nadere informatieGetsie...bedorven! Bederf. Micro-organismen en hygiëne. Kies de juiste namen bij de tekeningen
Getsie...bedorven! Bederf Laat enkele producten bederven. Dit zijn: vochtig sneetje brood op een schoteltje onder een bekerglas een beetje melk in een open bekertje in het lokaal een stukje vlees op een
Nadere informatieAdvies en verkoop versproducten
Advies en verkoop versproducten Een gastvrije en vriendelijke verkoper draagt veel bij aan de omzet in een winkel. Vriendelijk zijn kost geen cent. Een deskundige verkoper(ster), een vakspecialist, die
Nadere informatieInfofiche 1. Veilig voedsel. Doelstellingen. De leerlingen zien in dat het belangrijk is om veilig met voedsel om te gaan.
Infofiche 1 Doelstellingen De leerlingen zien in dat het belangrijk is om veilig met voedsel om te gaan. De leerlingen weten hoe ze in de keuken en met voedsel in het algemeen hygiënisch te werk moeten
Nadere informatieProfish & Duurzaamheid
Profish & Duurzaamheid Genieten van vis ook in de toekomst! Profish Food B.V. Januari 2012 wij werken samen, adviseren en ondersteunen de volgende organisaties: Inleiding Tegenwoordig zijn de meeste consumenten
Nadere informatieDAAR ZIT EEN LUCHTJE AAN LEKKERE BEESTJES?
TEST VEILIGHEID HOLLANDSE GARNALEN DAAR ZIT EEN LUCHTJE AAN LEKKERE BEESTJES? 48 CONSUMENTENGIDS DECEMBER 2017 TEKST THOMAS CAMMELBEECK De helft van de geteste Hollandse garnalen is verre van vers. Niet
Nadere informatieDe zee heeft jou nodig!
De zee heeft jou nodig! Je houdt van producten die uit de zee komen en die doen je goed. Maar de vangst en zelfs de kweek van bepaalde vissoorten heeft nare gevolgen: overbevissing, bedreiging met uitsterven,
Nadere informatieInhoudsopgave. 5 Inleiding 5. 67 Schadelijk stoffen. 9 Veilig kopen. 15 Veilig koken. 25 Veilig bewaren. 85 Kwetsbare groepen.
Inhoudsopgave 5 Inleiding 5 9 Veilig kopen n Houdbaarheidsdatum 10 n Vers inkopen 11 15 Veilig koken n Hygiëne 15 n Wassen groente en fruit 19 n Rauw en bereid voedsel apart 20 n Verhitten 20 n Veilig
Nadere informatieInformatiepakket. Veilig de Europese markt op met uw cosmetisch product
Informatiepakket Veilig de Europese markt op met uw cosmetisch product Als u in de EU een cosmetisch product op de markt wilt brengen, moet u voldoen aan strenge regels. Die wettelijke regels zorgen dat
Nadere informatieKies voor vis met toekomst!
Haags Milieucentrum Kies voor vis met toekomst! Resultaten onderzoek duurzame vis in Scheveningen Haags Milieucentrum Kies voor vis met toekomst! Resultaten Onderzoek Duurzame vis in Scheveningen Redactie:
Nadere informatieBijna elf miljoen Nederlanders kochten vorig jaar. Geen last van opdringerige verkopers. Online winkelen
Online winkelen Geen last van opdringerige verkopers Terwijl de kopers wegblijven uit de winkelstraten, wordt er online elk jaar meer gekocht. Ook steeds meer SeniorWeb-leden durven het aan. Waarom vinden
Nadere informatieSommige pubers kunnen echt ongelooflijk hard stinken. Dat is allesbehalve lekker. Heb jij er ook last van?
Zweterige oksels Sommige pubers kunnen echt ongelooflijk hard stinken. Dat is allesbehalve lekker. Heb jij er ook last van? Zweten is heel normaal en zelfs goed voor je. Het zuivert je lichaam en zorgt
Nadere informatieSPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE
Nadere informatieStoofaal van Lon. Een pak van 1 kilo diepgevroren stoofaal met het etiket van het Duurzaam Palingfonds
Stoofaal van Lon Paling kennen en eten we (bijna) allemaal. Grote favoriet hierbij is tegenwoordig de heerlijke gerookte paling of palingfilet. Gestoofde paling is redelijk uit de mode geraakt, maar volkomen
Nadere informatieBetaal niet teveel... ziet u afspraken tussen bedrijven bij aanbestedingen? Meld ze bij ACM. Kansen & keuzes. voor bedrijven en consumenten
Betaal niet teveel... ziet u afspraken tussen bedrijven bij aanbestedingen? Meld ze bij ACM Kansen & keuzes voor bedrijven en consumenten Waarom krijgt u deze folder? U bent inkoper van een bedrijf of
Nadere informatieStandpunt over duurzame vis en kwaliteit - Ondersteund door alle leden van het campagneteam Duurzame vis op de kaart
Standpunt over duurzame vis en kwaliteit - Ondersteund door alle leden van het campagneteam Duurzame vis op de kaart De volgende organisatie maken deel uit van het campagneteam: Wereld Natuur Fonds (WNF),
Nadere informatievis en duurzaamheid verantwoord vis eten = een beter geweten
vis en duurzaamheid verantwoord vis eten = een beter geweten is er nog wel voldoende vis in onze zeeën? waaraan kan ik zien dat vis verantwoord gevangen is? duurzame vis? wat betekent dit? hoe zit het
Nadere informatieHierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Dikkers (PvdA) over de verkoop van bedorven slavinken (2015Z03397).
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78
Nadere informatieRekenen met procenten: docentenblad
Rekenen met procenten: docentenblad In dit project ga je de prijzen van supermarkten vergelijken. Er zijn drie soorten opdrachten: De prijsverschillen opzoeken van twee of meer supermarkten. De prijzen
Nadere informatieHygiëne richtlijn voeding Tijdens en na intensieve chemotherapie of stamceltransplantatie
Hygiëne richtlijn voeding Tijdens en na intensieve chemotherapie of stamceltransplantatie Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2014 pavo 1097 Inleiding U krijgt een intensieve chemotherapie of stamceltransplantatie.
Nadere informatieEnkele tips om op kamp voedselnarigheden te vermijden. Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
BEDERF JE KAMP NIET! Enkele tips om op kamp voedselnarigheden te vermijden Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen BEDERF JE KAMP NIET! HONGER... HONGER... Een vaak gehoord woord wanneer
Nadere informatieSpreekbeurt over ZOUT
Wat is zout? Zout zit in bijna alle voedingsmiddelen die we eten. Zelfs in die producten waarin je het helemaal niet verwacht, zoals zoete koeken en zoete drop. Zout geeft smaak aan het eten. En het zorgt
Nadere informatieBeet! 1. Aanzetten. 1a. Beet! Jij gaat aan de slag met het dossier Beet!. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent.
1. Aanzetten Beet! 1a. Beet! Jij gaat aan de slag met het dossier Beet!. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN 2 UITNODIGING 15 minuten 3 UITZOEKEN 30 minuten
Nadere informatieID PASSEPORT POISSON
ID VISPASPOORT ID PASSEPORT POISSON Kies bewust! Motivatie Compass duurzaamheidfiches Om u te helpen bewuste keuzes te maken aangaande uw voeding, heeft Compass, in samenwerking met zijn partners, een
Nadere informatieDuurzaam ondernemen. Genieten van vis ook in toekomst! Maart 2014. Profish Food B.V. Oude Rijksstraatweg 24 7390 AB Twello
Duurzaam ondernemen Genieten van vis ook in toekomst! Maart 2014 Profish Food B.V. Oude Rijksstraatweg 24 7390 AB Twello Profish Deutschland GmbH Rottweg 79 D-48683 Ahaus Inleiding Al jaren zet Profish
Nadere informatieAllergenen en de horeca
Allergenen en de horeca KHN s inzet op de Allergenenwetgeving EU: oorspronkelijk voedingswaarden, koolhydraten, vetten, natrium, allergenen.. KHN: voor niet-voorverpakte producten alleen allergenen NL:
Nadere informatieHet geheim van de kok
28 Test hygiëne in Chinese restaurants Het geheim van de kok Chinese restaurants kampen vaak met het imago dat er onhygiënisch gewerkt wordt. Maar onderzoek door de Consumentenbond van 240 maaltijden uit
Nadere informatieDit moet u weten over de nieuwe e.ke0eringswet
Dit moet u weten over de nieuwe e.ke0eringswet > In deze paper leert u: Wat u moet onthouden ivm de nieuwe e.ke0eringswet. Wat er op een e1ket moet van diepvries voor B2C. Wat er op een e1ket moet van
Nadere informatieFAVV ENQUÊTE: DE MENING VAN DE CONSUMENTEN
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen FAVV ENQUÊTE: DE MENING VAN DE CONSUMENTEN BEDANKT DAT U WILT DEELNEMEN AAN ONZE ENQUÊTE. WIJ VRAGEN U SLECHTS ENKELE MINUTEN VAN UW TIJD. UW
Nadere informatieinhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 6.
Paddenstoelen inhoud 1. Inleiding 3 2. Schimmel 4 3. De paddenstoel 5 4. Uit het leven van een paddenstoel 7 5. Soorten paddenstoelen 8 6. Schimmelweetjes 11 7. Filmpjes 13 Pluskaarten 14 Colofon en voorwaarden
Nadere informatieInhoud: Theorie blz. 1 Drogen blz. 1 Zouten blz. 1 Roken blz. 3 Combinaties blz. 3 Experimenten met Rookovens bouwen blz. 5 t/m 8
VIS en VLEES BEWAREN. Inhoud: Theorie blz. 1 Drogen blz. 1 Zouten blz. 1 Roken blz. 3 Combinaties blz. 3 Experimenten met Rookovens bouwen blz. 5 t/m 8 THEORIE: Voedsel bewaren was essentieel in de IJzertijd.
Nadere informatieHeer, U kent mij als geen ander U weet of ik zit of sta en U kent ook mijn gedachten voordat ik iets zeggen ga
Hieronder staan de teksten van nieuwe liedjes, zodat jullie ze thuis ook kunnen oefenen: 'k Heb Jezus nodig heel mijn leven 'k Heb Jezus nodig, heel mijn leven. 'k Heb Jezus nodig, dag aan dag, in m'n
Nadere informatieAssistent horeca, voeding of voedingsindustrie
Economie en handel Assistent horeca, voeding of voedingsindustrie Deel 3 van 4 Maakt voedingsproducten klantgereed Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur:
Nadere informatiede aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.
Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.
Nadere informatieOngekoelde presentatie
Ongekoelde presentatie Een klant die ziek wordt van een heerlijke rijstevlaai of een pizzabroodje u moet er niet aan denken. Om risico s voor de volksgezondheid te voorkomen, mogen bederfelijke producten
Nadere informatieWEEKBERICHT Week
Wij wensen u fijne feestdagen! Na een week hard lopen krijgt u de kans om er twee dagen lekker van te genieten. Hoe u die dagen invult is aan u zelf. Wij hopen dat het naar uw eigen wens ingevuld kan worden.
Nadere informatieDuurzaamheid van vis in sterrenrestaurants.
Good Fish Foundation Duurzaamheid van vis in sterrenrestaurants. Een onderzoek naar het aanbod van vis, schelp- en schaaldieren op de menukaarten van Nederlandse restaurants met Michelin onderscheiding.
Nadere informatieDe sensor, die in het verpakkingsmateriaal wordt ingebouwd en over vijf jaar in de supermarkten wordt verwacht, kan ook lekken opsporen.
Sensor spoort bederf in voedsel-verpakking op 14-01-2014 Pag. 13 Onderzoekers uit Gent, Leuven, Brussel en Nijmegen werken aan een sensor die het mogelijk maakt te controleren of verpakte levensmiddelen
Nadere informatieNederlanders en duurzaam voedsel: bijlage
Nederlanders en duurzaam voedsel: bijlage De vragenlijst De enquête is digitaal afgenomen. De rode tekst betreft programmeeraanwijzingen. Intro. De vragen gaan over voeding. Het gaat hierbij om producten
Nadere informatieDE ZEE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. GP/Amendolia
DE ZEE IS OOK TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS GP/Amendolia Wilkins/GP Deze toolkit is voor alle Greenpeace-vrijwilligers. Hij bevat tips en ideeën om met het onderwerp levende oceanen aan de
Nadere informatieProeven doe je met je tong. Op je tong zitten allemaal smaakpapillen. Je herkent daardoor dat banaan zoet smaakt en citroen zuur.
Over de Tong Op heel veel scholen ga ik smaakproeven doen. Ook op jullie school! En jullie kunnen me daarbij helpen door aan mijn experimenten mee te doen. Als goede proefpersonen willen jullie je natuurlijk
Nadere informatieProductinformatie: Boter en boterproducten. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van jou verwacht? Kwaliteitskenmerken van boter
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over de eigenschappen van boter en boterproducten. We vertellen je ook waar je boter en boterproducten voor kunt gebruiken in de keuken en welke soorten boter
Nadere informatieSCHOONMAAK SCHILDER VEILIGHEID MACHINES KANTINE KLEDING VERPAKKEN SAUNA & WELLNESS GEVELONDERHOUD
WHITEPAPER SCHOONMAAK SCHILDER VEILIGHEID MACHINES KANTINE KLEDING VERPAKKEN SAUNA & WELLNESS GEVELONDERHOUD HACCP, HYGIËNECODES, ISO 22000 EN DE GFSI De wettelijke basisprincipes van voedselveiligheid
Nadere informatieGezondheidscentrum Kruisstraat 23a, 5502 JA Veldhoven
CURSUSAANBOD Voorjaar2012 Gezondheidscentrum Kruisstraat 23a, 5502 JA Veldhoven Cursusaanbod in Zeelst Gezondheidscentrum de Bolzen start dit jaar met het geven van cursussen, workshops en lezingen. De
Nadere informatieVis. Toepassing. Wijting
Wijting Tranche (moot) Darne (middenstuk) Tronçon (staartstuk) Kabeljauw Kabeljauw is een zeevis. De kabeljauw is een rondvis met drie rugvinnen en twee buikvinnen. Zijn lichaam is groenbruin gevlekt en
Nadere informatieEtiketten lezen voor beginners & nieuwe allergenenwetgeving. Nederlandse Coeliakie Dag 2015 Esther Melenberg, dietiste NCV
Etiketten lezen voor beginners & nieuwe allergenenwetgeving Nederlandse Coeliakie Dag 2015 Esther Melenberg, dietiste NCV Agenda 1. Etiketten lezen: de basis 2. Glutenvrij en etiketten 3. Wat is er veranderd
Nadere informatieDrinkwaters. De les ná G-kracht. In deze les gaat het over:
De les ná G-kracht Drinkwaters In deze les gaat het over: Welke rol water speelt voor onze gezondheid Welke soorten drinkwater er zijn Hoe je water het best kunt drinken en serveren Opdracht 1: Ben jij
Nadere informatieIk ga mijn spreekbeurt houden over vuur. Ik heb alvast op het bord geplakt waar ik het over ga hebben:
Ik ga mijn spreekbeurt houden over vuur. Ik heb alvast op het bord geplakt waar ik het over ga hebben: Op het bord 1. Blij met vuur 2. Wat is vuur? 3. Vuur maken 4. Lekker warm 5. Verbranden zonder vlammen
Nadere informatieOefentoets 1 - Leesvaardigheid A1
Oefentoets 1 - Leesvaardigheid A1 Dit is een oefentoets Leesvaardigheid A1 voor het Basisexamen Inburgering. Bij het echte examen is de toets Leesvaardigheid digitaal je maakt de toets op de computer.
Nadere informatieDe visserij. Frank Beens Groep 7
De visserij Frank Beens Groep 7 Inhoud Inleiding Hoofdstukken 1. Geschiedenis 2. Waar wordt op gevist? 3. De Genemuider vissers 4. De visafslag 5. Vis is gezond 6. Vragen Eigen mening Bronvermelding Inleiding
Nadere informatieWilt u ook gratis Milly s Mozaïekkrant ontvangen?
DE AANBIEDINGEN IN DEZE MOZAÏEKKRANT ZIJN GELDIG IN DE MAAND MEI 2013 Winkel: Noordeinde 6 te Spijkenisse Webwinkel: www.millyswinkel.nl Beste lezers, Emailadres: info@millyswinkel.nl De mozaïekkrant van
Nadere informatieBeantwoord alle vragen en maak alle opdrachten in de uitwerkbijlage.
Examen VMBO-KB 2013 tijdvak 2 maandag 17 juni 13.30-15.30 uur Nederlands CSE KB Bij dit examen horen een bijlage en een uitwerkbijlage. Beantwoord alle vragen en maak alle opdrachten in de uitwerkbijlage.
Nadere informatieINFORMATIE OVER BEVOCHTIGINGSSYSTEEM VOOR GROENTE EN FRUIT FRESH IN FRESH OUT
BEVOCHTIGING SUPERMARKTEN TOEPASSINGEN INFORMATIE OVER BEVOCHTIGINGSSYSTEEM VOOR GROENTE EN FRUIT FRESH IN FRESH OUT 14-04-2011 versie 1.2 Introductie In de winter als de kachel brandt en in de zomer als
Nadere informatieTips& Tricks HOE KOOP JE ÉCHT DUURZAAM IN?
Tips& Tricks HOE KOOP JE ÉCHT DUURZAAM IN? Op zoek naar een nieuwe cateraar? En je vindt duurzaamheid belangrijk? Vergeet niet de juiste balans te vinden tussen duurzame, gezonde en gewenste voeding. Alleen
Nadere informatieVerse tong. een topper, maar wel een dure. Analyse
Katrien Renders en Ruth Sas Analyse Verse tong een topper, maar wel een dure Tong is een pareltje van een vis met vaak een stevig prijskaartje. Gelukkig is de kwaliteit van verse tong meestal erg goed.
Nadere informatieE-commerce speerpunt van krantenuitgevers
START PAGINA 1/4 22 December 2011 E-commerce speerpunt van krantenuitgevers D De bestverkochte producten in de VKshop in 2011 nr.2 Romanzo Dvd-serie Italiaanse crimi 2 van 5 Lees meer (VERVOLG) PAGINA
Nadere informatieCursistenmateriaal Werkblad 4 Niveau A2 / 1F ... Opdracht 1, Lezen Lees de tekst. Beantwoord daarna de vragen op bladzijde 3.
Opdracht 1, Lezen Lees de tekst. Beantwoord daarna de vragen op bladzijde 3. Tekst Vaker vette vis! Nederland is een echt waterland: de Noordzee, de Waddenzee, het IJsselmeer en alle rivieren en meren.
Nadere informatieResultaten Panelonderzoek VOEDSELFRAUDE
Resultaten Panelonderzoek VOEDSELFRAUDE 2015 September 2016 1 Wat is voedselfraude volgens consumenten? Bij verkoop van voedsel onjuiste informatie vermelden Dat er opzettelijk met ons voedsel gerommeld
Nadere informatieSPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD
SPREEKBEURT GEELWANG-, GEELBUIK- en ROODWANGSCHILDPAD l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n REPTIELEN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE
Nadere informatieInleiding. 1 Het marktaandeel van biologisch vlees was in 2008 2,2%, een toename van 0,3% sinds 2007. Bron: Biomonitor
Supermarktmonitor Vlees en Vleesvervangers Juli 2009 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Opzet van de Supermarktmonitor... 4 1. Prijs van vleesvervangers en biologisch vlees... 4 2. Aanbod van vleesvervangers
Nadere informatieSmoothiegoodness De introductie
Smoothiegoodness De introductie Hoera!! Hier begint jouw groene smoothieavontuur. Dit betekent een geweldige stap vooruit in je gezondheid en energieniveau, fantastisch dat je eraan gaat beginnen. Misschien
Nadere informatieMicro-organismen kweken en bekijken. Zelf bacteriën kweken. Benodigdheden. Werkwijze. Ziek van virussen?
Micro-organismen kweken en bekijken Zelf bacteriën kweken Je gaat zelf bacteriën kweken. Benodigdheden twee lege petrischaaltjes met daarop je naam, klas en datum brander en lucifers vloeibare voedingsbodem
Nadere informatieAltijd lekvrij. Altijd vers. Altijd gezond.
Altijd lekvrij. Altijd vers. Altijd gezond. www.emsa.com Verser. Dankzij een unieke sluiting. Altijd lekvrij. Omdat alles op zijn plek blijft. Altijd vers. Omdat kieme n buiten blijven. Altijd gezond.
Nadere informatieDe opslag van goederen. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van jou verwacht? Bewaren van voedsel. Wat komt er kijken bij de opslag van goederen?
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over de opslag van producten die horecabedrijven in voorraad hebben. We vertellen waar je op moet letten bij de levering van producten en hoe je ze opslaat. Wat
Nadere informatieBewonerspanel over Fairtrade
Onderzoek, Gemeente Utrecht onderzoek@utrecht.nl / 030 286 1350 www.utrecht.nl/onderzoek Bewonerspanel over Fairtrade Junipeiling 2013: Fairtrade Utrecht is sinds 2010 Fairtrade gemeente en hiermee de
Nadere informatie0800 13 550 meldpunt @favv.be. Een vraag over de voedselveiligheid? Of hebt u er een klacht over? Richt u tot het Meldpunt!
Veilig voedsel Ook u werkt eraan mee! Verantwoordelijke uitgever : Gil Houins Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen D/2003/10413/4 Een vraag over de voedselveiligheid? Of hebt u er
Nadere informatieGesjoemel in het koelvak
Tekst 1 Lees eerst de vragen in het boekje Examen VMBO-KB. Zoek daarna de antwoorden op in de hierna volgende tekst. Je hoeft de tekst dus niet eerst door te lezen. Let op: deze tekst bestaat uit vijf
Nadere informatieConcurrenten kies je zelf uit
Inhoud Voorwoord 7 01. Geef nooit korting! 13 02. Geef in elk geval geen geld! 16 03. Zie ik zo bleek? 19 04. Je kop staat me niet aan 23 05. Nog even naar de prijs kijken 26 06. Bukken terwijl niemand
Nadere informatieNATIONAAL BIERONDERZOEK NEDERLAND 2012 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van bier.
NATIONAAL BIERONDERZOEK NEDERLAND 2012 Een kwantitatief onderzoek naar de beleving en waardering van bier. ODETTE VLEK MSc. WIM PETERS BSc. AMSTERDAM, JUNI 2012 NATIONAAL BIERONDERZOEK NEDERLAND 2012 Een
Nadere informatieRekenen met procenten: leerlingenblad
Rekenen met procenten: leerlingenblad In de supermarkt In dit project ga je de prijzen van supermarkten vergelijken. Er zijn drie soorten opdrachten: De prijsverschillen opzoeken van twee of meer supermarkten.
Nadere informatieToekomst van uw biologische boerderijwinkel.
Toekomst van uw biologische boerderijwinkel. Naam: William Ton (1604410) Docent: Rob van den Idsert Specialisatie: Concept Periode: 2015-D Datum: 27-05-2015 Toekomst van uw biologische boerderijwinkel.
Nadere informatieDirectie Voedings- en Veterinaire Aangelegenheden LNV Consumentenplatform Consumentenonderzoek Natuurlijkheid, waarde voor beleid
Directie Voedings- en Veterinaire Aangelegenheden LNV Consumentenplatform Consumentenonderzoek Natuurlijkheid, waarde voor beleid 11 juni 2004 I Opinie-onderzoek 1. Inleiding 1 2. Associaties met natuurlijkheid
Nadere informatieOPDRACHT1. De nieuwe winkelervaring. Jerrymel Anino(0794209) Esra Isguzar (0841000)
OPDRACHT1 De nieuwe winkelervaring Jerrymel Anino(0794209) Esra Isguzar (0841000) Inleiding We hebben uit de lijst beddenwinkel gekozen. We konden niet samen bedden winkel opzoeken en hadden daarom besloten
Nadere informatieGa naar www.nibud.nl klik bij Test en spel op: Alle tests en spellen Doe de test: Wat voor geldtype ben jij? Uitslag: je bent een
kritisch consument Geld genoeg? In deze opdracht ga je je eigen inkomsten vergelijken met leeftijdgenoten, je maakt een overzicht van je inkomsten en uitgaven. Daarna laat je zien hoe belangrijk reclame
Nadere informatieVoedsel bewaren. Lesinfo. 1.1. Doelstelling. 1.2. Benodigdheden. 1.3. Inleiding
Lesinfo Voedsel bewaren 1.1. Doelstelling De kinderen aantonen dat het belangrijk is om voedsel op de juiste manier te bewaren en een verband kunnen leggen tussen voedingsmiddelen en de geschikte bewaarmethode.
Nadere informatieDe komende jaren ligt de prioriteit bij het aanscherpen van de huidige doelstellingen.
Ambities: De komende jaren ligt de prioriteit bij het aanscherpen van de huidige doelstellingen. Doelstelling: Topkwaliteit aanbieden tegen een scherpe prijs. Onze inkoop doen wij als Fix Fisch B.V. rechtstreeks
Nadere informatieINHOUD VOORWOORD 5. 1. VEILIG KOPEN 7 Houdbaarheidsdatum 8 Vers inkopen 9
VOORWOORD Ons voedsel is nog nooit zo veilig geweest, beweren beleidsmakers en instanties die zich bezig houden met voedselveiligheid. Het Voedingscentrum onderschrijft dit. Toch: 100% veilig voedsel bestaat
Nadere informatieKoop bewust. Veilig voedsel : ook u werkt eraan mee. Koop geen voedingswaren waarvan de verpakking open, vervormd of beschadigd is.
n de winkel Koop bewust Koop geen voedingswaren waarvan de verpakking open, vervormd of beschadigd is. Let op de versheid van hetgeen u koopt. Voor verpakte voedingswaren kijkt u naar de vervaldata: de
Nadere informatieOpstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen
www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar
Nadere informatieHygiëne richtlijn voeding. Tijdens en na intensieve chemotherapie of stamceltransplantatie
Hygiëne richtlijn voeding Tijdens en na intensieve chemotherapie of stamceltransplantatie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Advies bestemd voor:.. Datum:.. Heeft u vragen
Nadere informatieVoor jongeren in het praktijkonderwijs. Meer mensen moeite met taal
PrO -weekkrant Week 47 november 2013 Voor jongeren in het praktijkonderwijs 18-24 november 2013 Eenvoudig Communiceren Meer mensen moeite met taal Foto: ANP Foto: Shutterstock Stichting Lezen en Schrijven
Nadere informatieMicro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen?
Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen Deze kaart gaat over micro-organismen. Microorganismen zitten in voedsel. Als je voedsel bereidt is het belangrijk om te weten wat micro-organismen
Nadere informatieMicrobiologisch onderzoek in levensmiddelen 2006
Microbiologisch onderzoek in levensmiddelen 2006 Augustus 2007 Voedsel en Waren Autoriteit Zuid Signalering & Ontwikkeling VWA Pagina 1 van 8 Samenvatting en conclusie Deze rapportage geeft de resultaten
Nadere informatieAntarctica. De avonturiers Opdrachtenboekje. Uitgaven van het Pass
Antarctica De avonturiers Opdrachtenboekje Uitgaven van het Pass Dit opdrachtenboekje behoort tot Voornaam Voornaam Voornaam Voornaam Voornaam Voornaam Naam Naam Naam Naam Naam Naam Team Naam van de school
Nadere informatieZonder zintuigen weet je niet wat er om je heen gebeurt. Daarom gebruik je oren, je ogen, je neus, je huid en je tong.
Naam: DE ZINTUIGEN OOG, NEUS EN MOND Zintuigen. Doe je ogen eens dicht. Doe eens oordopjes in je oren. Weet je nu nog wel waar je bent? Ben je binnen of buiten? Schijnt de zon? Of regent het? Dat kun je
Nadere informatieCONSUMENT. Bederf je kamp niet! Enkele tips om op kamp voedselnarigheden te vermijden. Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
CONSUMENT Bederf je kamp niet! Enkele tips om op kamp voedselnarigheden te vermijden Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Verantwoordelijke uitgever: Herman Diricks Federaal Agentschap
Nadere informatieDe veranderende markt
De veranderende markt 1 De veranderende markt Vanaf 2000 is de detailhandel sterk veranderd door de opkomst van de computer. Als verkoper kun je de kennis over de geschiedenis en de toekomst van de detailhandel
Nadere informatieVeiligheidsprocedures voor schoolkeukens
Veiligheidsprocedures voor schoolkeukens Voedselveiligheid Stappen van de Personeel ontvangst/levering niet-verse producten gebrekkige hygiëne te hoge temperatuur vervallen houdbaarheidsdatum vervuilde
Nadere informatieKinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT
Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas
Nadere informatieEerst kijken dan kopen
voeding & gezondheid Test schouderham Eerst kijken dan kopen De supermarkt biedt een enorme keus aan hamsoorten. De Consumentenbond onderzocht schouderham, een van de meestverkochte. De prijsverschillen
Nadere informatie