Inhoudsopgave. 5 Inleiding Schadelijk stoffen. 9 Veilig kopen. 15 Veilig koken. 25 Veilig bewaren. 85 Kwetsbare groepen.

Transcriptie

1 Inhoudsopgave 5 Inleiding 5 9 Veilig kopen n Houdbaarheidsdatum 10 n Vers inkopen Veilig koken n Hygiëne 15 n Wassen groente en fruit 19 n Rauw en bereid voedsel apart 20 n Verhitten 20 n Veilig barbecueën Schadelijk stoffen n Dioxines en PCB s 68 n PAK s 69 n Zware metalen 71 n Acrylamide 73 n Natuurlijke gifstoffen 74 n Cafeïnehoudende dranken 77 n Schimmelstoffen 78 n Algengifstoffen 79 n Bestrijdingsmiddelen 80 n Doorstralen 82 n Verpakkingen Veilig bewaren n Voorraadkast of koelkast 25 n Indeling koelkast 27 n Vriezer 30 n Groente en fruit inmaken 32 n Bewaartips Ziekmakers n Voedselvergiftiging 37 n Bacteriën 40 n Meest voorkomende bacteriën 42 n Virussen 52 n Gisten en schimmels 54 n Parasieten en wormen 55 n Hormoongebruik 57 n Antibiotica 58 n Dierziekten 61 n Vakantie & onderweg Kwetsbare groepen n Baby s 85 n Kleine kinderen 90 n Zwangeren 92 n Zieken 94 n Ouderen 95 n Voedselovergevoeligheid Veiligheid van voedsel n NVWA 99 n Hygiënecode & HACCP 102 n Internationale organisaties 103 n E-nummers 104 n Nieuwe technologieën

2 VEILIG KOPEN Er is veel zorg besteed aan ons voedsel voor het in de schappen wordt gelegd. Toch kan er altijd een rotte appel tussen zitten, dus is het belangrijk om je zintuigen gespitst te houden als je eten gaat kopen. Koop niet meer dan je nodig hebt Kijk voor je inkopen gaat doen kritisch naar het verbruik van je huishouden. Het kan aanlokkelijk zijn om grote voorraden aan te leggen en voordeelverpakkingen te kopen, maar als het niet wordt opgegeten, zit je al gauw met kasten vol bedorven waar. Het is daarom zinnig om een boodschappenlijstje te maken. Koop van voedingsmiddelen die je maar weinig gebruikt kleine portieverpakkingen. Hoeveel verspil jij? Per jaar verdwijnt per huishouden gemiddeld 105 kilo voedsel naar het afval, gemiddeld 14% van wat is ingekocht. Dat is bijna één appel op een kilo, ruim een ons gehakt op een kilo of zes sneetjes op een voorgesneden brood. Er zijn veel redenen waarom we eten weggooien. Omdat we n meer hebben ingekocht dan nodig n meer hebben gekookt dan nodig n het niet goed bewaren n denken dat we er ziek van worden Dat is zonde van het geld, want jaarlijks gooi je zo 340 euro weg. Bovendien is het ook nog eens slecht voor het milieu. Om eten te maken en in de supermarkt te krijgen is er namelijk veel energie gebruikt. Vervolgens maakt voedselafval de totale afvalberg nog groter. Door bewust en op maat in te kopen, te bewaren en te koken, gebruik je alleen wat je nodig hebt. Kijk voor meer informatie op 8 9

3 Pas je route aan Wanneer je inkopen gaat doen kun je het best eerst de minst bederfelijke producten pakken, zoals brood, rijst en koek. Pak daarna kaas en melk en als laatste vlees, vis en diepvriesproducten. Houdbaarheidsdatum: THT of TGT? Bedenk bij het kiezen van een product wanneer je het wilt opeten en of het dan nog houdbaar is. De houdbaarheidsdatum die op de verpakking staat, geldt alleen zolang de verpakking nog dicht is. Let daarom ook goed op of de verpakking wel heel is. Koop geen conservenblikken die gedeukt zijn of producten in verpakkingen die bol staan. Er zijn twee soorten houdbaarheidsdatums, THT en TGT. Let op: TGT of THT Waar staat het voor? Op welke producten? Na de datum gebruiken? TGT De Te gebruiken tot - datum geeft aan tot en met welke datum het voedsel veilig gebruikt mag worden. De vermelding Te gebruiken tot komt voor op zeer bederfelijke voedingsmiddelen, zoals verse vis, vers Nee! Door het voedsel kort na aankoop in te vriezen kun je de houdbaarheid verlengen tot na de TGT. gehakt, vlees enz. THT De Ten minste houdbaar tot -datum geeft aan tot en met welke datum het voedsel de juiste kwaliteit behoudt. De vermelding Ten minste houdbaar tot komt voor op een uitgebreide reeks van gekoelde, ingevroren, gedroogde (pasta, rijst), ingeblikte en andere voedingsmiddelen (plantaardige olie, chocolade enz.). Ja, als de verpakking onbeschadigd is en/of de aanblik, de geur en de smaak van het voedsel goed zijn. Hoe lang producten na opening nog houdbaar zijn, verschilt per product. Kijk hiervoor in de bewaarwijzer of op tip! Diepvriesgroenten of groenten in blik of pot zijn goede alternatieven voor vers. Door de snelle verwerking zijn ingevroren groenten zelfs net zo gezond. En in groenten in blik of glazen pot zitten bijna evenveel vitamines en andere voedingsstoffen, als in bereide verse groenten. Ze bevatten echter vaak wel meer zout dan diepvriesgroenten. Deze producten zijn door hun langere houdbaarheidsdatum erg geschikt voor een snelle en gezonde maaltijd en dus altijd handig om op voorraad te hebben. Vers inkopen Houdbaarheid verse producten Bij niet alle verse producten is het wettelijk verplicht om een houdbaarheidsdatum te vermelden. Vaak staat er dan ook geen datum op groente, fruit, brood, vlees en kaas van de versafdeling of markt. Of er staat alleen een verpakkingsdatum op. Hieraan kun je zien wanneer het product is verpakt. Hoe dichterbij de verpakkingsdatum, hoe verser het product. Daarnaast kun je aan de verkoper vragen hoe lang het product houdbaar is. Kijk of de verpakking van verpakte verse producten onbeschadigd is. En let in de winkel op de temperatuur van gekoelde producten. Wat koud hoort te zijn, moet in de winkel ook echt koud aanvoelen. Anders kun je het beter laten staan. Seizoenen Koop groente en fruit van het seizoen. De tijd tussen oogst en verkoop is dan veel korter dan bij producten die van ver worden aangevoerd. Bovendien zijn ze vaak goedkoper en minder belastend voor het milieu

4 Verse producten beoordelen Verse producten kun je vooral beoordelen op uiterlijk, geur, kleur en smaak. Elk product heeft eigenschappen waar je op kunt letten. Groente en fruit n Verse groente heeft een mooie kleur, ook aan de randen. Dat geldt ook voor voorgesneden, panklare groenten. n Groente als knollen en wortels moeten stevig aanvoelen. Blader- en stengelgroente mag niet slap of verlept zijn. n Vers fruit moet ook stevig aanvoelen. De schil mag niet uitgedroogd zijn of beschadigd, want dan krijgen schimmels en bacteriën vrij spel. Vlees en kip n Vers vlees heeft een prettige, bijna frisse geur. Een zure lucht is een teken van bederf. n Een goede structuur is ook een teken van versheid. Plakkerig vlees is bezig te bederven. n Staat er een houdbaarheidsdatum op, gebruik het vlees dan nooit na de uiterste houdbaarheidsdatum (te gebruiken tot). n Bedorven vlees is verkleurd, maar verkleurd vlees niet altijd bedorven! Geur zegt vaak meer over de versheid van vlees, dan kleur. Verse vis n Koop vis zo vers mogelijk. Verse vis heeft geen officiële houdbaarheidsdatum. Het advies is om het op de dag van aankoop op te eten. n Zowel voorverpakte als niet voorverpakte vis moet bij aankoop goed koud aanvoelen. n De ogen van de vis moeten helder zijn en een beetje bol staan. n De kieuwen zijn helder rood en niet slijmerig, alleen makreel heeft bruine kieuwen. n De schubben glinsteren en laten niet makkelijk los. n Verse visfilet glanst en heeft geen verkleuringen. n Verse vis of visfilet heeft niet of nauwelijks geur. Zeker geen vis- of ammoniakgeur! Eieren n Het is wettelijk vastgelegd dat een vers ei nooit ouder mag zijn dan 28 dagen na de legdatum. De THT-datum geeft de dag aan dat het ei 28 dagen oud is. Hierna kun je een ei nog eten, maar kook of bak het altijd volledig. n Wil je weten of een ei vers is? Schudt het zachtjes bij je oor heen en weer. Hoor je niets dan is het kakelvers. Hoor je de inhoud bewegen, dan is het een oud ei. Brood n Vers brood heeft een knapperige korst, is geurig en zacht van binnen. n Kijk bij voorverpakt brood naar de THT-datum. Staat er geen THT-datum op, dan mag het brood niet langer dan 1 dag geleden verpakt zijn. Kijk hiervoor naar de verpakkingsdatum. tip! Wees alert bij goedkope, afgeprijsde producten. Soms zijn deze producten nog maar kort houdbaar, vaak moet je ze op de dag van aankoop al opeten. Op naar huis Nu heb je misschien wel de mooiste producten uit de winkel in je karretje liggen, maar je wilt ze ook onbeschadigd thuis krijgen. Ook hier zijn een paar simpele trucs voor. n Leg bij de kassa eerst de zware spullen, zoals pakken zuivel en wasmiddel, op de loopband. Wanneer je dan je tassen en kratten vult, komen deze zware boodschappen automatisch onderin. Daarmee voorkom je dat groente, fruit en vlees beschadigen, waardoor ze eerder bederven. n Doe diepvriesproducten en gekoelde producten, zoals melk, vlees en vis in een koeltas. Deze zijn het meest kwetsbaar voor bederf. n Breng de boodschappen meteen naar huis en berg ze op zodra je thuis bent. n Zet bederfelijke producten ( gekoeld bewaren ) zo snel mogelijk in de koelkast en diepvriesproducten in de vriezer. Zet producten met het advies koel bewaren op een koele, donkere plek (12-15 C)

5 VEILIG KOKEN Als je ergens zelf invloed kunt hebben op de veiligheid van je voeding, dan is het wel in je eigen keuken. Hygiënisch koken verkleint de kans op een voedselinfectie. Een schoon begin Wanneer je de keukenboel goed schoonhoudt, beperk je de kans op een voedselinfectie aanzienlijk. Maar wat is de beste methode? Was regelmatig je handen De hele dag door kom je met bacteriën, virussen en andere ziekmakers in aanraking. Daarom is het belangrijk om je handen dagelijks regelmatig te wassen. Wen kinderen ook aan om regelmatig hun handen te wassen, bijvoorbeeld na het gebruik van het toilet, na het aaien van huisdieren of dieren op de kinderboerderij, na het buitenspelen in de zandbak en voor het eten. De beste manier om je handen te wassen is: n onder stromend water n met zeep n handenwrijvend over de hele hand n minstens tien seconden n ook tussen de vingers en onder de nagels Na het afspoelen goed afdrogen aan een droge, schone handdoek of nog beter aan een papieren wegwerphanddoek. tip! Onder ringen kunnen zich op de huid bacteriën ophopen. Doe deze handsieraden daarom af voordat je je handen wast en doe ze pas weer aan nadat je klaar bent met koken. Zo voorkom je dat ze besmet worden en bacteriën kunnen overdragen

6 Handen wassen moet vaker dan je denkt, was ze altijd: n voordat je voedsel klaar maakt n voor het eten n na contact met rauw vlees, rauwe groente, vis, gevogelte en rauwe eieren, bijvoorbeeld bij het breken van eieren n na gebruik van toilet n na contact met de afvalbak n na contact met huisdieren n na hoesten of niezen, zeker als je aan het koken bent n na contact met vuil textiel n na het verschonen van de baby Overdreven? Toch niet. Uit onderzoek blijkt dat het juist en regelmatig handenwassen veel infecties kan voorkomen. Met de hand afwassen? Gebruik een afwasborstel In de afwasmachine worden bacteriën beter verwijderd dan wanneer je met de hand afwast. Als je met de hand afwast, zorg dan dat je goed heet water gebruikt. Gebruik liever geen afwassponsje, daar blijven te veel bacteriën in zitten. Gebruik een afwasborstel als hygiënisch alternatief. Droog na het afwassen de vaat goed af met een schone droge theedoek. Drogen aan de lucht kan ook. n Controleer net voor het opstarten of de sproeiarmen van de vaatwasser vrij kunnen ronddraaien. Zo bereiken de waterstralen alle delen van je vaat en treedt er geen beschadiging op. n Laat je vaatwasser leeg draaien met een machinereiniger om zo je vaatwasser van binnenin te reinigen en te ontkalken. Azijn werkt ook goed! n Vergeet bij het schoonmaken de deurrubbers niet. Deze zijn goed schoon te krijgen door ze met een sopje van afwasmiddel en water te behandelen. Keukenhulpmiddelen zoals een garde, staafmixer of blikopener zijn moeilijk schoon te maken. Zet ze daarom voor de afwas in een handwarm sopje, zodat ze een tijdje kunnen weken. Berg ze pas op als ze goed schoon en droog zijn. Te schoon? Het moet allemaal ook niet te schoon zijn, want dan kan ik helemaal niet meer tegen bacteriën, hoor je mensen wel eens zeggen. Dit berust op een gevaarlijk misverstand. Als je van een bepaalde bacterie ziek bent geworden betekent dat niet dat je resistent bent voor een volgende keer. Te schoon bestaat dus niet. Zo houd je de vaatwasser schoon Veel huishoudens hebben tegenwoordig een vaatwasser. Een ideale hulp, maar deze apparaten zijn vaak vochtig en warm en daardoor ook een perfecte leefomgeving voor ziektekiemen. Een teken dat de vaatwasser niet meer helemaal schoon is, is wanneer hij wat gaat stinken, ook al is de vaat net gedaan. Meestal staan in de gebruikershandleiding van de vaatwasser aanwijzingen hoe je de vaatwasser het beste schoon kunt maken. Hier enkele algemene tips om hem schoon te krijgen en te houden. n Verwijder altijd losse etensresten van borden en pannen. Dit kan het filter en het waswater vervuilen of je filter verstoppen. n Kijk regelmatig het filter na en maak hem schoon, zodat hij niet verstopt raakt. n Laat je machine eens per maand op hoge temperatuur draaien (meer dan 70 C). Dit zorgt ervoor dat bacteriën gedood worden. Doekjes en sponsjes Natte vaatdoekjes, keukendoeken en afwassponsjes zitten vol met bacteriën. Als die met eten in aanraking komen, kun je ziek worden. Neem de volgende maatregelen: n Verschoon vaatdoekjes elke dag n Was vaatdoekjes op 60 C n Was je op lage temperaturen? Strijk het keukengoed dan op een hoge temperatuur om de bacteriën te doden n Gebruik keukenrol voor hele vieze oppervlakken n Vervang handdoeken en theedoeken regelmatig n Hang natte doeken uit zodat ze kunnen drogen Sommige mensen bewaren hun vaatdoekjes in chloorwater om te ontsmetten, maar dit doodt bacteriën niet