Illegaal filmkijken? Liever niet!

Transcriptie

1 Speciale les over auteursrecht tekst Illegaal filmkijken? Liever niet! Gratis de allernieuwste films en series kijken? Dan ga je natuurlijk naar een site als Popcorn Time of Zona. Goedkoper dan bijvoorbeeld Netflix of HBO en ook nog eens met een véél groter aanbod. Logisch toch? Ja, behalve dat dergelijke sites meestal illegaal zijn. Ze schenden met hun aanbod namelijk het auteursrecht van de filmmakers. In Duitsland en Denemarken ontvingen verschillende Thuis filmkijken via internet. mensen al boetes voor het illegaal kijken van films en ook het [Foto: Digitaltrends.com] Nederlandse Dutch Filmworks overweegt actie. Moet je je zorgen gaan maken als je piratensites gebruikt? En is het sowieso geen beter idee om dat níet te doen? Bescherming voor makers Om met de laatste vraag te beginnen: piratensites zijn niet voor niets verboden. Dat heeft te maken met het auteursrecht, het recht dat de makers van creatieve werken (zoals foto s, muziek, teksten, films of uitvindingen) beschermt. Auteursrecht wordt met een Engelse term ook wel 'copyright' genoemd. Het geeft de maker van een werk - een auteur - namelijk het alleenrecht om te bepalen óf en hoe dat werk openbaar gemaakt en verspreid mag worden. Dus of het bijvoorbeeld mag worden gedrukt, in een museum vertoond, of op een website geplaatst. Het auteursrecht biedt makers van creatieve producten de kans geld te verdienen met hun werk en hier dus van te leven. Zij kunnen het recht op vertoning of verspreiding namelijk verkopen. Uitgevers betalen voor de teksten en foto s in hun boeken en tijdschriften. Filmdistributeurs betalen voor het recht om dvd s te produceren of films te leveren aan bioscopen. En een muziekdienst als Spotify betaalt artiesten als hun muziek wordt afgespeeld via dat programma. Wanneer creatieve producten zonder toestemming van de makers of auteursrechthebbenden vertoond en verspreid worden, wordt hun auteursrecht geschonden. Bovendien hebben de makers dan geen inkomsten van hun werk. Onrechtmatig uitwisselen Piratensites als Popcorn Time bieden films en series (of muziek) aan zónder toestemming en betaling van de auteursrechthebbenden. Daarmee is hun aanbod illegaal en downloaden uit illegale bronnen is sinds 2014 wettelijk verboden. Maar er is nog meer: bij gebruik van Popcorn Time werk je zelf mee aan het verspreiden van auteursrechtelijk beschermd materiaal. Een ict-journalist legt uit: De meeste piratensites werken op basis van torrent streaming. Tijdens het kijken van de film ben je als gebruiker steeds stukjes film aan het downloaden, maar ook weer aan het uploaden en doorsturen naar computers van andere kijkers. Jij openbaart en verspreidt het illegale materiaal dus ook. De Nederlandse filmdistributeur Dutch Filmworks, dat de distributierechten bezit op onder meer The Wolf of Wall Street en de filmversie van Spangas, is het goed zat. Het zorgt voor veel frustratie dat we enorm hard werken om mooie films te maken en verspreiden, en dat die dan gewoon gratis te zien zijn, aldus DFW-woordvoerder Peter de Haan. Dutch Filmworks beraadt zich op de mogelijkheden om gebruikers van piratensites - gewoon individuele kijkers - te vervolgen en schadevergoeding te laten betalen. We willen aankaarten dat illegale downloaders verkeerd bezig zijn. Het idee is nu dat je piratensites gewoon kunt gebruiken en dat je toch niet wordt gepakt. Dat is voor ons onacceptabel, aldus De Haan. Schadeclaims In Duitsland worden al schadeclaims verstuurd naar foutkijkers. Zij krijgen veelal een brief van (de advocaat van) een auteursrechthebbende, die twee opties biedt: óf een rechtszaak, óf instemming met een schadevergoeding van enkele honderden euro's. Velen betalen, om een gang naar de rechter (met als gevolg mogelijk een strafblad) te voorkomen. Ook enkele Denen kregen onlangs een rekening van omgerekend 300 euro gepresenteerd voor een avondje Popcorn Time kijken. In Nederland is de regel dat de wettelijke schade moet worden vastgesteld. Ict-jurist Engelfriet: In principe worden bij een inbreuk op het auteursrecht de misgelopen kosten gerekend, zoals de prijs pagina 1 van 11

2 Speciale les over auteursrecht tekst die een fotograaf normaliter voor gebruik van zijn foto vraagt. Bij het illegaal streamen van een film staat zo'n schade gelijk aan bijvoorbeeld een paar tientjes voor een dvd, of een paar euro voor het digitaal huren van de film. Het probleem zit hem in het opzettelijk schenden van de auteursrechten en meewerken aan verspreiding van illegale content. Daardoor kan de schade aanzienlijk hoger uitvallen. Ook Dutch Filmworks denkt aan hogere schadevergoedingen. De Haan: Het moet wel een afschrikkende werking hebben, en een tientje heeft dat niet. Spotify voor films? In de muziekbranche speelt het probleem van illegaal downloaden of streamen veel minder. Dat is waarschijnlijk te danken aan het bestaan van Spotify, een goedkope, legale dienst met een supergroot aanbod. Waarom is er eigenlijk niet gewoon een Spotify voor films, een Netflix met het aanbod van Popcorn Time? Dat zal veel mensen als muziek in de oren klinken, erkent Thijs Hofmans, redacteur bij ComputerIdee. Toch denkt hij niet dat zo n dienst er komt. Voor één stream op Spotify ontvangen artiesten tussen de 0,005 en 0,007. Dat betekent dat een nummer 200 keer gestreamd moet worden voor je er 1,- mee verdient. Alleen echt grote artiesten verdienen dus geld met de verkoop van hun muziek via Spotify. Bijkomend probleem is dat de productiekosten voor het maken van een film vele malen hoger zijn dan de kosten voor het produceren van een muziekalbum. Een filmbudget loopt vaak in de tientallen miljoenen euro's, dat laat zich dus al helemaal niet gemakkelijk terugverdienen via goedkope streams. Bovendien verdienen filmproducenten veel aan bioscoopbezoek. Vandaar dat ze willen dat films eerst een tijdje alleen in de bioscoop te zien zijn, en niet bij het uitkomen meteen ook op internet beschikbaar zijn. Legaal aanbod Of het angst voor boetes is of een knagend geweten, feit is dat legale filmstreamingsdiensten steeds populairder worden. Halverwege 2015 had Netflix in Nederland ruim 1 miljoen gebruikers, erg veel in vergelijking met andere landen. Bovendien zijn er nog veel meer betaalbare legale alternatieven voorhanden, zoals Google Play Films, itunes, HBO of de Nederlandse aanbieders Videoland en Pathé. Ook providers hebben rechten van films gekocht en bieden filmpakketten aan bij hun internet- en tvabonnementen. Voor een uitgebreid overzicht van legale aanbieders van films én allerlei andere content, kun je tegenwoordig terecht op TheContentmap.nl. Naar: trouw.nl/tr/nl/4324/nieuws/article/detail/ /2015/10/21/hoe-gevaarlijk-is-kijken-naar-popcorn-timestraks.dhtml (Mitzi Pepers, 21/10/15), rtlz.nl/tech/popcorn-time-paniek-krijg-je-een-schadeclaim-op-de-mat (Daniël Verlaan, 22/10/15), computeridee.nl/nieuws/waarom-de-spotify-voor-films-er-nooit-komt/ (Thijs Hofmans, 22/10/15) pagina 2 van 11

3 Speciale les over auteursrecht opdrachten Tekst lezen & tussentijds samenvatten 1. Oriënteer je op de tekst bij deze les: a) Lees de titel, tussenkopjes en inleiding en bekijk het plaatje. Waar gaat de tekst over, denk je? b) Denk je dat het een moeilijke tekst is, of niet zo? Kleur de moeilijkheidsmeter hiernaast in. MAKKIE! 2. Lees de uitleg. Tekstmoeilijkheidsmeter Deze tekst is volgens mij: SÚPERMOEILIJK! Om een tekst goed te begrijpen is het handig als je tussentijds gelezen stukjes samenvat. Zo houd je de hoofdlijn van de tekst in de gaten en zie je beter de verbanden tussen de verschillende tekstdelen en het hoofdonderwerp. 3. Lees de tekst. Stop na het lezen van een tekstdeel steeds en vat de inhoud samen. (Gebruik het schema hieronder.) Bedenk steeds wat het tekstdeel te maken heeft met het hoofdonderwerp in het midden. Bescherming voor makers Schadeclaims Onrechtmatig uitwisselen Illegaal filmkijken? Liever niet! Legaal aanbod Spotify voor films? pagina 1 van 11 pagina 1

4 Speciale les over auteursrecht opdrachten Na het lezen 4. Viel de tekst mee of tegen? Hoe komt dat, denk je? O Er stond heel veel /niet zo veel nieuwe informatie in de tekst O Er stonden veel /weinig moeilijke woorden in de tekst O Ik vond de tekst heel erg / niet zo interessant O Andere reden, namelijk: 5. Hoe ging het tussentijds samenvatten? Hielp dit inderdaad om de tekst beter te begrijpen? O Ik vond het samenvatten goed te doen / best lastig / verschilde per tekstdeel. O Tussentijds samenvatten hielp me wel/ niet om de tekst beter te begrijpen, want: Lastige woorden in de tekst Er stonden best veel moeilijke woorden in de tekst. Het is belangrijk om de betekenis van de woorden te kennen, om de tekst goed te begrijpen! 1. Sites waarop gratis films gekeken kunnen worden zonder toestemming van de filmmakers, worden piratensites genoemd. a) Leg uit waarom dit een toepasselijke (passende) naam is voor zulke sites. b) Welke voorbeelden van piratensites worden in de tekst genoemd? 2. De woorden legaal en illegaal komen veel voor in de tekst. Ze vormen een tegenstelling. a) Aan welk stukje van het woord illegaal zie je dat het om een tegenstelling gaat? b) Wat betekenen de woorden volgens jullie? Vul het hieronder in. legaal =... Voorbeelden van zaken die legaal zijn: illegaal = Voorbeelden van zaken die illegaal zijn: c) Welke zaken die in de tekst worden genoemd zijn legaal, wat is illegaal? Zoek van allebei twee voorbeelden. d) In één van de tussenkopjes staat het woord onrechtmatig. Heeft dat woord meer te maken met legaal of met illegaal? pagina 2 van 11 pagina 2

5 Speciale les over auteursrecht opdrachten 3. Begrijpen jullie onderstaande zinnen? Overleg erover en herformuleer ze in jullie eigen woorden. De betekenis moet wel (min-of-meer) hetzelfde zijn! Vertaal in elk geval de onderstreepte woorden. a) De maker van een creatief werk heeft het alleenrecht om te bepalen óf en hoe dat werk openbaar gemaakt en verspreid mag worden. Kijk in r.16 voor voorbeelden van openbaar maken. b) Dutch Filmworks overweegt actie tegen gebruikers van piratensites. Het bedrijf beraadt zich op de mogelijkheden om foutkijkers te vervolgen. iets overwegen = zich ergens op beraden = c) Bij het verspreiden van illegale content, kan de schade aanzienlijk hoger uitvallen. (r.57-58) d) Een Spotify voor films klinkt veel mensen als muziek in de oren. (r.58) e) Er zijn nog meer betaalbare, legale alternatieven dan Netflix voorhanden. (r.71-72) Meer leren over auteursrecht In de tekst wordt uitgelegd waarom films (en andere creatieve producten) niet zonder toestemming van de makers vertoond en verspreid mogen worden. Dit heeft te maken met auteursrecht. 1. a) Lees de alinea Bescherming voor makers nog eens. b) Bekijk het filmpje Auteursrecht in 2 minuten op de website Betekenis/Omschrijving: Contextzin: Bijbehorend symbool: Engels synoniem: Werkwoorden die je gebruikt met het woord auteursrecht : (het) auteursrecht Voorbeelden van werken die auteursrechtelijk beschermd kunnen zijn: Situaties waarin ik er zelf mee te maken kan krijgen: Voorbeelden van mensen/beroepen die te maken hebben met het auteursrecht: pagina 3 van 11 pagina 3

6 Speciale les over auteursrecht opdrachten 2. Maak een woordvierkant rond het begrip auteursrecht >> zie de vorige pagina. Vul de vakken in het vierkant in. Gebruik de informatie uit de tekst en het filmpje. Denk bij het vierde vak (ook) zelf goed na! 3. Soms heb je zelf te maken met auteursrecht. Lees en bespreek de situaties hieronder. Moet je toestemming vragen? Zo ja, aan wie? Waarom wel of niet? A. Voor mijn boekpresentatie wil ik een illustratie uit het boek gebruiken die op de website van de uitgever staat. Mag ik dat plaatje gewoon in mijn Powerpoint of Prezi zetten? Ja / Nee, want Wel / geen toestemming nodig, van: B. We organiseren een kampioensfeestje op de voetbalclub. We willen eerst film kijken en dan disco houden. Moeten we toestemming vragen voor het vertonen van de film (een gehuurde dvd) en het afspelen van de muziek (zelf gedownloade nummers)? Film: Ja / nee, want Bij ja : Toestemming nodig van Muziek: Ja / nee, want Bij ja : Toestemming nodig van C. Ik heb een stukje op piano gespeeld en wil dat op YouTube zetten? Mag dat zomaar? Ja / Nee, want Wel / geen toestemming nodig, van: 4. Wissel jullie antwoorden uit met een ander groepje, of met de klas. Hadden jullie het antwoord in alle situaties goed? Waren de vragen moeilijk te beantwoorden of niet? Zijn jullie verbaasd over de goede antwoorden? Discussie Discussieer in je groepje of met de hele klas over de volgende stellingen Bepaal eerst van elke stelling of je vóór of tegen bent en noteer een paar argumenten. Filmkijken op piratensites is OK, zolang er nog geen goed legaal aanbod is. Het vervolgen van individuele foutkijkers is een goede manier om illegaal filmkijken te bestrijden. Ik vind dat je alle muziek, films en plaatjes die online staan gewoon moet kunnen gebruiken. pagina 4 van 11 pagina 4

7 Speciale les over auteursrecht - handleiding Handleiding Dit is een speciale les over auteursrecht, gemaakt in opdracht van de Federatie Auteursrechtbelangen in het kader van de Week van de Mediawijsheid De les kan echter ook op een later moment ingezet worden. Bij deze les zijn alleen Nieuwsbegrip Basismaterialen beschikbaar. Er is dus geen tweede tekst in XL en ook geen online woordenschatoefeningen. Voor woordenschat is wel enige extra aandacht binnen de basisles. Onderwerp Strategie Sleutelschema Extra opdracht Auteursrecht (indirect aangekaart vanuit de zaak rond piratensites met gratis illegaal filmaanbod) Samenvatten 1) Tekstspin voor het samenvatten 2) Woordvierkant over auteursrecht Discussieopdracht naar aanleiding van stellingen Clib-niveau 80,7/8+ & voorbereiding Kopieer voor elke leerling de tekst Illegaal filmkijken? Liever niet! (tekst ); Kopieer per leerling of per groepje de bijbehorende opdrachten voor ; Zoek eventueel vast het animatiefilmpje over auteursrecht op, op de site (het staat in principe op de homepage, titel van het filmpje is Auteursrecht in 2 minuten ) Maak voor gebruik bij opdracht 4 eventueel vast twee grote vellen papier met daarop de woorden JA / MEE EENS en NEE / NIET MEE EENS, of verzamel simpelweg een groot rood en een groot groen vel. Maak enkele kopieën van het antwoordenblad achteraan deze handleiding. klassikaal/ drietallen Oriëntatie op de tekst & strategieuitleg Voer de oriëntatie op de tekst desgewenst klassikaal uit en laat de leerlingen de tekstmoeilijkheidsmeter invullen. Geef aan dat de leesstrategie die centraal staat samenvatten is en bespreek het uitlegblokje. Deel de leerlingen in in samenwerkgroepjes (drietallen) en laat de groepjes aan de slag gaan met de tekst. Voeg u zelf bij een groepje zwakkere lezers. Lees samen met de leerlingen de inleiding en model het samenvatten door bijvoorbeeld uw indruk van de tekst (voorspelling) samen te vatten n.a.v. de inleiding. Laat vervolgens een leerling de eerste alinea van het tekstdeel Bescherming voor makers lezen en hardop samenvatten, pagina 1 van 11 pagina 1

8 Speciale les over auteursrecht - handleiding en een andere leerling de tweede alinea. Geef feedback op de samenvatting (compliment over wat goed gaat, aanvulling van zwakkere punten). Laat ook dit groepje daarna de rest van de tekst samen lezen. drietallen NB Zorg dat u tijd heeft voor de discussie (opdr. 4) aan het eind van de les. Laat opdracht 2 eventueel op een later moment (af) maken, of geef deze mee als huiswerk. Woordenschatvergroting Laat de leerlingen in de drietallen werken aan de opdracht. Groepjes die klaar zijn kunnen hun antwoorden uitwisselen en bij onderdelen waarover twijfel is het antwoordenblad raadplegen. Klassikaal /drietallen klassikaal Verdieping rond concept auteursrecht 1. Vraag enkele leerlingen kort naar hun definitie van het begrip auteursrecht ; hebben ze op basis van de tekst begrepen wat auteursrecht is en waarom dat bestaat? Bekijk vervolgens met de klas het filmpje Auteursrecht in 2 minuten. 2. Bespreek het filmpje kort na: Is het begrip auteursrecht nu duidelijker? Wat werd er in het filmpje nog méér verteld over auteursrecht, dat niet in de tekst stond? >> o.a. dat het auteursrecht blijft bestaan tot 70 jaar na de dood van de maker en kan overgaan op nabestaanden, dat je wel kopieën mag maken voor privégebruik, dat in het onderwijs méér mag, en enkele regels voor downloaden en linken 3. Laat de groepjes nu weer verder werken aan het woordvierkant en de stellingen. Discussiëren over stellingen Zie voor de stellingen het opdrachtenmateriaal. Gebruik voor de discussie de werkvorm Hoeken : Maak twee grote vellen papier met daarop de woorden JA, MEE EENS en NEE, NIET MEE EENS en hang die aan weerszijden van de klas op, of wijs simpelweg een JA-hoek en een NEE-hoek aan. Lees de eerste stelling op het opdrachtenblad voor. Laat de leerlingen in de hoek van het antwoord van hun keuze gaan staan. Laat de leerlingen met de anderen in hun hoek overleggen: Waarom hebben ze voor dat standpunt gekozen? Wat zijn de argumenten voor dat standpunt. (1,5-2 minuten) Vraag uit elke hoek een leerling te verwoorden wat de argumenten voor het standpunt zijn. Nadat de standpunten zijn toegelicht, kunt u de voor- en tegenargumenten (zeer) kort samenvatten. Eventueel kunt u de leerlingen hierna nog vragen of ze na het horen van de tegenargumenten misschien van gedachten zijn veranderd. Optioneel: sluit af door het tellen van de stemmen (aantal leerlingen in de hoek) per standpunt. Doe hetzelfde met de volgende stelling(en). pagina 2 van 11 pagina 2

9 Speciale les over auteursrecht - handleiding Nabespreking: - Bespreek zo nodig 1 à 2 vragen/opdrachtonderdelen waarvan u merkte dat ze lastig waren of veel discussie opleverden. Houd de nabespreking beperkt! - Reflecteer kort met de leerlingen op het thema Auteursrecht ; wat hebben ze hierover geleerd en wanneer is het voor hen relevant? Doe dit bijvoorbeeld aan de hand van het woordvierkant of de toepassingsvragen in opdracht 3. pagina 3 van 11 pagina 3

10 Speciale les over auteursrecht - handleiding 4. a) de sites roven eigenlijk de producten van filmmakers, net als piraten schepen overmeesteren en ongevraagd de lading innemen b) Popcorn Time en Zona 5. a) aan het voorvoegsel il-. (In het Engels wordt dit veel vaker gebruikt, bijv. logic <> illogic, literate <> illiterate en ook legal <> illegal. In het Nederlands zie je vooral in-, bijv. compleet <> incompleet, actief <> inactief, competent <> incompetent.) b) en c) legaal = binnen de wet, toegestaan Voorbeelden van zaken die legaal zijn: - via internet films of muziek aanbieden met toestemming en betaling van de maker of producent (zoals bijv. Netflix en Spotify doen) - auteurs betalen om plaatjes of teksten op te nemen in een publicatie - dvd s produceren en films leveren aan bioscopen als je het auteursrecht hebt illegaal = buiten de wet, niet toegestaan, verboden Voorbeelden van zaken die illegaal zijn: - films of muziek aanbieden op internet zonder toestemming van de maker of producent (zoals piratensites doen) - iets downloaden (of streamen) uit een illegale bron - illegaal verkregen materiaal doorsturen naar andere gebruikers d) onrechtmatig (niet volgens het recht/de regels) is in principe een synoniem van illegaal, maar onrechtmatig wordt soms ook gebruikt voor dingen die niet bij wet verboden zijn maar wel tegen de bedoeling van een wet of tegen ongeschreven regels ingaan (de betekenis is dan meer: oneerlijk, onrechtvaardig of wat niet hoort) 6. a) De maker van een creatief werk is de enige die erover mag beslissen óf en hoe dat werk gepubliceerd of voor anderen zichtbaar/hoorbaar/vindbaar gemaakt wordt. b) iets overwegen = het misschien willen doen, zich ergens op beraden = nadenken over de verschillende mogelijkheden die je hebt en welke je daarvan zult kiezen c) Als je (niet alleen zelf kijkt of luistert naar) auteursrechtelijk beschermd materiaal dat zonder toestemming verkregen is (, maar dit materiaal ook) doorstuurt naar of beschikbaar maakt voor anderen, (is de overtreding zwaarder en dus) kan de schade (die de auteur leidt aan misgelopen inkomsten) een stuk/veel/flink hoger worden/blijken te zijn. [NB. content is in principe gewoon inhoud, vaak wordt bedoeld: de content van een website = alle informatie (zowel de tekst en afbeeldingen als te downloaden of streamen bestanden) die op de website staat.] d) Een Spotify voor films lijkt veel mensen iets geweldigs. e) Er zijn nog veel meer andere aanbieders van betaalbare legale content / allerlei andere mogelijkheden/opties om legaal film te kijken beschikbaar. pagina 4 van 11 pagina 4

11 Speciale les over auteursrecht - handleiding 2. Als het goed is hebben jullie ongeveer deze informatie in de invulvakken staan: Betekenis/Omschrijving: - Het recht dat de makers van creatieve werken beschermt. - Het recht van makers van creatieve werken om te bepalen of en hoe hun werk openbaar gemaakt en verspreid wordt. Contextzin: Dankzij het auteursrecht kunnen filmmakers, muzikanten en andere auteurs geld verdienen met / leven van hun werk. Bijbehorend symbool: Engels synoniem: copyright Werkwoorden die je gebruikt met het woord auteursrecht : beschermen, bescherming bieden aan bepalen toestaan / toestemming geven schenden, inbreuk maken/plegen op publiceren, openbaren / openbaar maken, vertonen, aanbieden, verspreiden (= distribueren), beschikbaar maken, enz. (overdragen, verkopen, afstand doen van) (het) auteursrecht Voorbeelden van werken die auteursrechtelijk beschermd kunnen zijn: (delen van/fragmenten uit) [voorbeelden die in de tekst staan:] films, boekteksten, tijdschriftartikelen, foto s, muziekstukken/muzieknummers/songs [maar bijv. ook:] tekeningen, schilderijen, uitvindingen, (opnames van) optredens Voorbeelden van mensen/beroepen die te maken hebben met het auteursrecht: [makersberoepen:] filmmakers (met name regisseurs, kostuum- en decorontwerpers etc.), muzikanten/popartiesten, vormgevers, schrijvers, fotografen [ hulpberoepen :] uitgevers, film- en muziekproducenten, bioscoopuitbaters, websitebeheerders, juristen Situaties waarin je er zelf mee te maken kunt krijgen: als je online films/series wilt kijken of muziek wilt luisteren als je films, muziek of andere dingen wilt downloaden als je dingen deelt via sociale media wanneer je een eigen internetsite hebt of weblog bijhoudt als je zelf muziek, filmpjes of andere creatieve producten maakt 3. A. JA, als je de bron erbij vermeldt Want: 1) het plaatje is een citaat uit het boek en daar is (met bronvermelding) geen toestemming voor nodig, 2) je gebruikt het materiaal binnen een les (onderwijscontext) en je verspreidt het verder niet B. Film & muziek: JA, want je vertoont het in het openbaar, niet in huiselijke kring. In principe moet je toestemming vragen aan de filmproducent en de artiest(en), maar er zijn speciale regelingen bedacht waardoor een bedrijf, school of vereniging gemakkelijk toestemming kan regelen voor dit soort zaken. Dat doe je via en vergoeding aan een organisatie die dan de makers betaalt. Voor de muziek is dat: voor films via C. JA, waarschijnlijk wel Het mag - zonder toestemming - als je de muziek zelf gecomponeerd (bedacht) hebt óf als het een stuk is van een componist/artiest die al meer dan 70 jaar dood is. En van hedendaagse muziek (waar nog auteursrecht op rust) vaak ook! Veel artiesten hebben namelijk regelingen getroffen met YouTube (of dat laten doen door een belangenvereniging, zoals Buma voor muziek) pagina 5 van 11 pagina 5