Goeie hit! Alleen wel gekopieerd

Transcriptie

1 tekst niveau B Goeie hit! Alleen wel gekopieerd Zangers Pharrell Williams en Robin Thicke moeten bijna 7 miljoen euro betalen. Als schadevergoeding. Hun liedje Blurred Lines, een van de grootste hits van 2013, leek té veel op een oud nummer van de zanger Marvin Gaye Geen toestemming Still uit de videoclip bij Blurred Lines Marvin Gaye overleed in Maar zijn muziek, gemaakt in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw, wordt nog steeds veel gedraaid. En veel muzikanten van nu laten zich nog inspireren door zijn stijl. Ze proberen bijvoorbeeld net zo n apart ritme te gebruiken, of combineren net als Gaye jazz en klassiek. De nabestaanden van Gaye, zijn ex-vrouw en twee van zijn kinderen, vonden alleen dat Blurred Lines wel érg veel leek op Gayes hit Got to Give it up uit Janis Gaye zei dat ze de gelijkenissen met Gotta give it up meteen opmerkte toen ze Blurred Lines voor het eerst hoorde. Ze vertelde dat ze aanvankelijk nog heel enthousiast was. Want het was een lekker nummer en ook zou het nieuwe liedje de oude versie vast weer populair maken. Maar toen ze hoorde dat Thicke en Williams geen toestemming hadden gevraagd om dat liedje te gebruiken, werd ze kwaad. Auteursrecht Toestemming vragen om iets wat iemand anders gemaakt heeft te gebruiken, is wel zo netjes. Het is zelfs wettelijk verplicht. Dat is geregeld met het auteursrecht. Het auteursrecht bepaalt dat iemand die iets creëert (bijvoorbeeld een muziekstuk maakt) zelf mag beslissen wat er met zijn werk gebeurt. Zoals waar het te horen of te zien is, en of je er iets aan mag veranderen. Auteursrecht zorgt ervoor dat auteurs - dat zijn niet alleen schrijvers, maar ook fotografen, schilders, filmmakers, uitvinders, enzovoorts - geld kunnen verdienen met wat zij gemaakt hebben. Ze kunnen anderen laten betalen om het werk te gebruiken of vertonen. Zo kunnen zij leven van hun creatieve werk. Als iemand dood is, blijft het auteursrecht op zijn werk nog 70 jaar bestaan. Het gaat dan naar de nabestaanden. Rechtszaak Gayes nabestaanden vonden dat Pharell en Robin Thicke het auteursrecht overtreden hadden. Daarom stapten ze naar de Amerikaanse rechter. Tijdens de rechtszaak werden de twee nummers nauwkeurig met elkaar vergeleken. Na bijna een week overleggen oordeelde de jury dat ze inderdaad wel erg sterk overeenkwamen. Zó sterk dat je kunt zeggen dat Pharrell en Thicke het liedje van Gaye eigenlijk gekopieerd hebben. Iets kopiëren en doen alsof je het zelf bedacht hebt, heet plagiaat plegen. En dat is volgens het auteursrecht dus verboden. Voor straf moesten de twee na-apers 7,3 miljoen dollar (omgerekend ruim 6,8 miljoen euro) betalen aan de familie Gaye. Veel? Dat hangt er vanaf hoe je het bekijkt. De zangers verdienden ieder 5 miljoen dollar met het nummer. Protest Pharrell en Thicke zijn het niet eens met het vonnis. Ze vinden dat de regels veel te streng zijn en het kunstenaars heel lastig maken. "Alles wat je rondom je ziet en hoort is geïnspireerd door iets of iemand," zei Pharell in een interview kort na de rechtszaak. Dat geldt voor muziek, voor mode, voor alles. Als je je niet meer mag laten inspireren, wordt het heel moeilijk om nog mooie dingen te maken. Deze uitspraak beperkt dus iedereen die creatief is." Daarom zullen de zangers tegen het vonnis protesteren. Dat zijn we verplicht aan songschrijvers overal ter wereld. Naar: Jeugdjournaal.nl/artikel/ miljoenenboete-voor-pharrell-en-robin-thicke.html, Deredactie.be/cm/vrtnieuws/cultuur_en_media/muziek/ en Auteursrecht.nl pagina 1 van 9

2 opdrachten niveau B Oriënteren op de tekst & Tekst lezen 1. Je gaat een tekst lezen met de titel Goeie hit! Alleen wel gekopieerd. Bij de tekst staat het volgende plaatje: Still uit de videoclip bij Blurred Lines van Pharell Williams en Robin Thicke Bespreek in je groepje deze vragen: - Kennen jullie de zanger Pharell? Ken je voorbeelden van liedjes van Pharell? - Heb je gehoord dat er iets aan de hand was met Pharells nummer Blurred Lines? Zo nee: kun je het bedenken als je naar de titel van de tekst kijkt? - Heb jij vaak het idee dat liedjes, die je bijvoorbeeld hoort op de radio of op YouTube, op elkaar lijken? 2. Lees de inleiding. Je krijgt nu al een beter idee waar de tekst over gaat. Lees ook de tussenkopjes bij de tekst. a) Welke vragen krijg je over het probleem met Blurred Lines door het lezen van de inleiding en kopjes? Wat zou je er graag nog over willen weten? Schrijf twee vragen op. Het mogen je eigen vragen zijn of vragen van het hele groepje. b) Eén van de kopjes is Auteursrecht. Hebben jullie daar wel eens van gehoord? Wat denk je dat het met de zaak te maken heeft? 3. Lees nu samen de tekst. Gebruik de tips en help elkaar om alles goed te begrijpen! Stop na elk stukje en bespreek het even: Wat zegt de tekst? Vat het samen in jullie eigen woorden. Bedenk wat de verbanden tussen de stukjes zijn. Wat zegt elk stukje over het probleem met het liedje Blurred Lines? Beantwoord het stukje één van jullie vragen? Krijg je nieuwe vragen door het lezen van dit stukje? Schrijf ze op! Komen jullie moeilijke woorden tegen? Wat kunnen ze betekenen? 4. Bekijk na het lezen van de tekst het Jeugdjournaalfilmpje over dit onderwerp. (zie: pagina 1 van 9 pagina 1

3 opdrachten niveau B Woorden uit de tekst leren 1. In de tekst staan gemarkeerde woorden. Welke woorden ken je, welke niet? Kies vijf onbekende woorden uit. Probeer te bedenken wat de betekenis is. Gebruik de tekst en de Woordhulp om achter de betekenis te komen. 2. Tijdens de rechtszaak in Amerika zijn de liedjes Blurred Lines en Got to give it up nauwkeurig met elkaar vergeleken. (r. 28) De conclusie van de jury was dat ze wel héél sterk overeenkwamen. Wat betekent sterk overeenkomen? Wat is het tegenovergestelde van sterk overeenkomen? overeenkomen 3. Pharell en Thicke willen tegen het vonnis van de rechter protesteren. Ze vinden dat ze dat verplicht zijn aan songschrijvers overal ter wereld. (r. 39) Wat bedoelen ze daarmee? Kies uit: a) Ze vinden dat zij in protest moeten komen, voor songschrijvers overal ter wereld. c) Ze vinden dat songschrijvers overal ter wereld in protest zouden moeten komen. d) Ze denken dat andere songschrijvers hen zullen dwingen om te protesteren. 4. Een belangrijk woord in de tekst is auteursrecht. Maak een woordvierkant rond dit begrip. Vul de drie vakken in. Bedenk zelf nog iets voor in het vierde vak. Doel van auteursrecht: (waarom bestaat het?) Andere woorden die te maken hebben met auteursrecht: (het) auteursrecht Voorbeelden van auteurs : pagina 2 van 9 pagina 2

4 opdrachten niveau B Schema over auteursrecht In de tekst wordt uitgelegd waarom je een liedje (of ander creatief werk) niet zomaar mag kopiëren. Dat heeft te maken met auteursrecht. Daarover gaat ook het schema hieronder. [Met toestemming overgenomen van Charlotte s Law & Fine prints] 1. Bekijk het schema. Wanneer kun je dit schema gebruiken? 2. Je zou het schema ook kunnen gebruiken voor de vraag: Mag ik Blurred Lines uitbrengen? Stel dat Pharell Williams dat had gedaan. Welk pad door het schema had hij dan gevolgd? Waar was hij Leuk deuntje, dat Got to give it up uitgekomen? Schrijf de stappen op. van Marvin! Zal ik dat eens gebruiken voor een nieuw nummer? (startvraag) (antwoord) (volgende vraag) of (omcirkel) Dus: pagina 3 van 9 pagina 3

5 opdrachten niveau B Wat vinden jullie? 1. Tijdens de rechtszaak moest de jury bepalen of Blurred Lines en Got to give it up wel of niet veel op elkaar leken. Wat vind jij: hoe erg lijken de liedjes op elkaar? Zet een streepje op de lijn. Totáál niet Héél erg Geef een reden voor je mening: Ik vind Blurred Lines lijken op Got to give it up, want. 2. Op de website van het Jeugdjournaal konden kinderen ook reageren op het nieuws. Hier zie je een paar van hun reacties: ben ~ als veel liedjes op elkaar lijken dan is het niet meer leuk selena ~ als ze toestemming hebben gevraagd dan mag het wel HOBBIT ~ Echt Niet Dat Is Gewoon Diefstal!!! Harry potter ~ Ik zou het ook niet leuk vinden als ze mijn liedjes namaken. Nienke ~ de liedjes leken alleen met het deuntje op elkaar maar de tekst was heel anders fatine ~ Ik denk niet dat het cool is om iemand na te apen. sophie ~ als iemand je nadoet (kopieert) kan dat ook een compliment zijn Kim ~ Een zanger/es moet uniek zijn en iets eigens hebben, als je teveel op een ander lied gaat lijken dan ben je niet goed creatief bezig geweest. Aila ~ het is niet eerlijk want telkens als je een liedje draait, krijgen die mensen geld. Carmen ~ Ik vind het niet nodig, zo veel geld te betalen. Het is maar een liedje. sharon g ~ als ze het er wel bij vermelden op welke het lijkt anders niet Omcirkel of markeer de reacties waarmee je het eens bent. Zet een kruis bij de reacties waarmee je het oneens bent. 3. a) De zangers zijn het niet eens met de beslissing van de rechter, en eigenlijk ook niet met de regels van het auteursrecht. Waarom niet? >> Lees het stukje onder Protest nog eens en let goed op wat Pharell zegt. b) Discussieer in je groepje of met de hele klas over de volgende stellingen: Bepaal eerst van elke stelling of je vóór of tegen bent en noteer een paar argumenten. De schadevergoeding voor Pharell en Robin Thicke is te hoog. Het auteursrecht is níet goed voor de creativiteit. pagina 4 van 9 pagina 4

6 handleiding niveau B Handleiding niveau B Dit is een speciale les over auteursrecht, gemaakt in opdracht van de Federatie Auteursrechtbelangen in het kader van de Week van de Mediawijsheid De les kan echter ook op een later moment ingezet worden. Bij deze les zijn alleen Nieuwsbegrip Basismaterialen beschikbaar. Er is dus geen tweede tekst in XL en ook geen online woordenschatoefeningen. Voor woordenschat is wel enige extra aandacht binnen de basisles. Onderwerp Strategie Sleutelschema Extra opdracht Auteursrecht (indirect aangekaart vanuit de zaak rond de hit Blurred Lines van Pharell Williams en Robin Thicke, die een kopie van een nummer van Marvin Gaye zou zijn) Alle Clib-niveau 62,1/8 1) Woordvierkant over auteursrecht 2) Beslisschema (stroomdiagram) Discussieopdracht naar aanleiding van stellingen & voorbereiding Kopieer voor elke leerling de tekst Goeie hit! Helaas wel gekopieerd (niveau B); Kopieer per leerling of per groepje de bijbehorende opdrachten voor niveau B; Bij opdracht 1: zoek vast de site van het Jeugdjournaal op voor het item over de zaak Blurred Lines: Bij opdracht 4: maak eventueel vast twee grote vellen papier met de woorden JA, MEE EENS en NEE, NIET MEE EENS (of alleen een groot rood en een groot groen vel) klassikaal/ drietallen Oriëntatie & tekst lezen Deel de leerlingen in in samenwerkgroepjes (drietallen) en deel de tekst en opdrachten uit. Laat groepjes betere lezers zelfstandig vraag 1.1 en 1.2 bespreken en vervolgens aan de slag gaan met de tekst. Geef aan dat ze de tekst gezamenlijk moeten lezen (om beurten een stukje hardop) en daarbij alle leesstrategieën moeten toepassen (zoals bij een blokles). Een overzicht van de strategieën staat in het uitlegblokje. Doe met één of meer groepjes zwakkere lezers de voorbespreking samen, model een stukje actief lezen en laat enkele leerlingen een stukje modelen. Laat ook deze groepjes daarna de rest van de tekst samen lezen. pagina 1 van 9 pagina 1

7 handleiding niveau B Filmpje kijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfragment over de kwestie Blurred Lines. In dit fragment komen ook andere voorbeelden voor van nummers die sterk op andere nummers lijken. Vraag de leerlingen wat nou precies het probleem is in de zaak van Blurred Lines; mag je nooit een liedje maken dat op een ander liedje lijkt of is het iets anders? >> iets anders: ze hebben geen toestemming gevraagd aan de maker van het origineel, of in dit geval aan zijn erfgenamen Bespreek eventueel ook kort het begrip auteursrecht ; begrijpen de leerlingen wat dit is? (Ga er nu niet uitgebreid op in; bij opdracht 2 verkennen de leerlingen het begrip verder en in opdracht 4 wordt erover gediscussieerd.) drietallen Woordenschatvergroting & gebruik van een beslisschema Laat de leerlingen in de drietallen werken aan de twee opdrachten. Groepjes die klaar zijn kunnen hun antwoorden uitwisselen en bij onderdelen waarover twijfel is het antwoordenblad raadplegen. NB Zorg dat u tijd overhoudt voor de discussie (opdr. 4) aan het eind van de les. Sla opdracht 3 eventueel over, of laat opdracht 2 op een later moment (af)maken, bijvoorbeeld tijdens zelfstandig werktijd. Nabespreking: Kies 1 à 2 opdrachtonderdelen uit die u de moeite waard vindt om na te bespreken, of waarvan u merkte dat ze lastig waren of veel discussie opleverden. Houd de nabespreking kort! klassikaal Nadenken over de zaak Blurred Lines Doe vraag 4.1 en 4.2 gezamenlijk. Geef leerlingen wel steeds 1-2 minuten individuele bedenktijd vooraf. Discussie over stellingen, werkvorm hoeken Laat de leerlingen kort voor zichzelf nadenken over de twee stellingen. De bedoeling is dat ze van elke stelling hun standpunt/ mening (voor of tegen) bepalen, maar ook enkele argumenten bij dat standpunt noteren. Maak (ondertussen) twee grote vellen papier met daarop de woorden JA, MEE EENS en NEE, NIET MEE EENS en hang die aan weerszijden van de klas op. Werkvorm Hoeken: Lees de eerste stelling op het opdrachtenblad voor. Laat de kinderen in de hoek van het antwoord van hun keuze gaan staan. Laat de kinderen met de anderen in hun hoek bespreken waarom ze daar staan en wat de (twee of drie belangrijkste) argumenten zijn voor hun standpunt. (1,5-2 minuten) Vraag uit elke hoek een leerling te verwoorden wat de argumenten voor het standpunt zijn. Nadat de standpunten zijn toegelicht, kunt u de voor- en pagina 2 van 9 pagina 2

8 handleiding niveau B tegenargumenten (zeer) kort samenvatten. Eventueel kunt u de leerlingen hierna nog vragen of ze na het horen van de tegenargumenten misschien van gedachten zijn veranderd. Optioneel: sluit af door het tellen van de stemmen (aantal leerlingen in de hoek) per standpunt. Doe hetzelfde met de volgende stelling. pagina 3 van 9 pagina 3

9 handleiding niveau B 2. sterk overeenkomen = heel erg op elkaar lijken het tegenovergestelde = zwak / nauwelijks / niet overeenkomen 3. Ze vinden dat zij in protest moeten komen, voor songschrijvers overal ter wereld. 4. Als het goed is hebben jullie ongeveer deze informatie in de drie invulvakken staan: Doel van auteursrecht: Auteursrecht zorgt ervoor dat makers van creatieve werken geld kunnen verdienen met wat zij maken en kunnen leven van hun werk. Voorbeelden van auteurs : (o.a.) schrijvers, fotografen, schilders, filmmakers, uitvinders, muzikanten, zangers, songschrijvers Andere woorden die te maken hebben met auteursrecht: - de auteur, de maker - creatief werk, creëren - om iets creatiefs te maken heb je inspiratie nodig, werk van anderen kan jou inspireren - auteursrecht kun je overdragen (officieel aan iemand anders geven) - volgens het auteursrecht moet je toestemming vragen om iemands werk te vertonen of gebruiken (het) auteursrecht 1. Dit schema kun je bijvoorbeeld gebruiken als je je afvraagt of je een plaatje / filmpje / stukje tekst dat je in een boek of op internet tegenkomt, kunt gebruiken in je werkstuk of presentatie op je eigen website mag zetten (als je bijvoorbeeld blogt). Het schema helpt je om te bepalen of je toestemming voor het gebruik moet vragen (of zou moeten betalen), of herinnert je eraan dat je de bron moet vermelden. 2. startvraag: Wie heeft het nummer Blurred Lines gemaakt? antwoord: IK (je bent nu even Pharell Williams!) volgende vraag: [Heb ik] Werk van een ander nagemaakt? Dus: [Ik heb] Toestemming nodig van de maker (of in dit geval zijn erfgenamen). pagina 4 van 9 pagina 4