WOONSERVICE GEBIEDEN

Transcriptie

1 WOONSERVICE GEBIEDEN Jeroen Singelenberg, SEV / George de Kam Radboud Universiteit Beoogde effecten Langer zelfstandig wonen in huidige woning Hogere kwaliteit van leven bij chronische ziekte, ouderdomsziekte of handicap Ook bij intensieve zorg in vertrouwde woonomgeving kunnen blijven Doelmatige inzet van schaars zorgpersoneel 1

2 Resultaat effectenarena s Belangrijkste gj ingrediënten woonservicegebied volgens de proeftuinen 1. Integraal wijkzorgteam/zorgkruispunt in de wijk/ict ondersteuning 2. Wijkservicecentrum met aanbod collectieve basisdiensten voor de wijk 3. Levensloopbestendige woningen bouwen 4. Bouw kleinschalig groepswonen 5. Aanpak sociaal isolement Accenten in praktijk? 1. Thuis wonen in eigen woning 2. Binnen huidige wijk kunnen blijven wonen (verhuizen naar kleinschalig wonen of woonzorgzone in de wijk) 3. Hoger serviceniveau in gehele wijk voor alle bewoners 2

3 Overige belangrijke maatregelen Aanvullen ontbrekende wijkvoorzieningen primaire levensbehoeften (winkels e.d.) Realisering mantelzorgwoningen Individuele basisdiensten aan huis Advisering en stimulering woningaanpassing particuliere eigenaren 10 vooroplopende woonservicegebieden in 10 provincies Herijken van het concept: wat houdt het in? Welke effecten voor de burger? Doorontwikkelen van het concept: 3 ontwikkelingsmodules Looptijd ; Kenniskring SEV Proeftuinen 3

4 1. Bilgaard, Leeuwarden 2. Krakeel, Hoogeveen 3. Berflo Es, Hengelo 4. Meulenvelden, Didam 5. Rond de Regenboog, Dronten 6. Dorp West, De Bilt 7. Zeevang, De Verbinding 8. Noordoost-Middelburg 9. Hoge Vucht, Breda 10. Helden-Panningen Proeftuinen Vergelijkingsgebieden Kern Beuningen Wolfskuil, Nijmegen Proeftuin Bilgaard, Leeuwarden Projectleiding: Gemeente Leeuwarden Projectleiding: Gemeente Leeuwarden Wonen veel ouderen Woningen en voorzieningen op orde Omkeer 2.0 Vergroten deelname inwoners aan de samenleving Mogelijkheden thuistechnologie onderzoeken g j g Efficiëntere inzet vrijwillige hulp Aanbodverschillende diensten in ontmoetingscentrum Ludingawaard 4

5 Proeftuin Berflo Es, Hengelo Projectleiding: Gemeente Hengelo Herindeling Berflo Es bezoekbare woningen (in ontwikkeling) woonomgeving zonder barrières (in ontwikkeling) integraal wijkteam (al actief) Proeftuin Meulenvelden, Didam Projectleiding: woningcorporatie Laris Fysieke aanpak Woon-, ontmoetings- en zorgcentrum De Meulenvelden 5

6 Proeftuin Rondom de Regenboog, Dronten Projectleiding: Coloriet (aanbieder diensten wonen, welzijn en zorg) Woonzorgcentrum De Regenboog en activiteitencentrum De Meerpaal vormen het centrum Diensten aan huis aanbieden en woningen aanpassen Proeftuin Dorp West, De Bilt Projectleiding: Gemeente De Bilt Alle diensten op het gebied van zorg en welzijn afgestemd: samenwerkingsverband MENS Servicecentrum in buurthuis het Hoekie Wijkzorgteam de Bilthuijsen Ouderenadviseur Wonen Welzijn Zorg Wijkdiensten 6

7 Proeftuin Zeevang, De Verbinding Projectleiding: 4 gemeenten Zeevang, Graft-De Rijp, Schermer en Beemster Dekkend netwerk van wonen, zorg en welzijn Zorg op afroep Dorpssteunpunten Mantelzorgwonen Proeftuin Middelburg Noordoost Projectleiding: Gemeente Middelburg Dekkend stelsel van woonservicegebieden hele gemeente Noordoost Bouw van levensloopbestendige woningen Hof van Buren Boven nieuw winkelcentrum Facilitas: diensten voor ouderen om langer zelfstandig te wonen Onderhoud tuin, schoonmaakwerk, etc. 7

8 Proeftuin Hoge Vucht, Breda Projectleiding: Gemeente Breda Gemeentelijk programma Geschikt wonen voor iedereen Wijkrestaurant Raffy en Vuchterhage, lunchservice Rietveldhuis en boodschappenbus Proeftuin Helden-Panningen, Peel en Maas Projectleiding: gemeente Peel en Maas Projectleiding: gemeente Peel en Maas Project 'Leven in het dorp Blijvend Thuis Dorpsdokter Mantelzorg tv Dialoog in het dorp 10 j ti ki 10 jaar actieve samenwerking Veel steun van de bevolking Elk dorp heeft eigen voorzieningen, die breed worden gedragen 8

9 Opgaven Wonen Bepalen opgave: Piramidemodel Aanpassen bestaande voorraad Meenemen particuliere woningvoorraad: Empty Nest Module wonen Herijking kengetallen: CIZ indicaties per wijk en leeftijdsprognose Piramide bouwen: 0-4 sterren woningen Kaarten incl voorzieningen en veiligheid Opgave lokaal bepalen: nieuwbouwen, opplussen, kleine aanpassingen, labels Aanpak particulier bezit: pilots met ontzorging 9

10 piramidemodel Mobiliteitsklassen ICF O A B C geen hulp of hulpmiddelen nodig hoogstens een wandelstok nodig gebruikt rollator of looprek en ontvangt lichte ADL hulp ontvangt veel ADL hulp en maakt soms gebruik van rolstoel en hoog/laag bed 10

11 Woonadviesbureau: functies Gesprekken thuis bij ouderen, chronisch zieken en gehandicapten Aanpassingsmogelijkheden laten zien Aanpassingsplan maken met bewoner Lijst van betrouwbare bedrijven geven Opdrachtgever namens bewoner Financiering (helpen) aanvragen Inspectie van opgeleverd resultaat Aanpassingsstrategiëen Ruime afmetingen van woonhuis en kavel zijn altijd een pré; hellingbaan nodig Voorkeur heeft situering van alle basale functies op de begane grond Smallere eengezinsrijenhuizen hebben traplift als basis ingreep Aanpassing badkamers bijna altijd geslaagd; 2 e toilet is standaard 11

12 Welzijn Opgaven Individuele dienstverlening: - Arbeidsparticipatie: Buurtbeheerbedrijf - Vrijwilligerswerk: Wonen Plus - Commercieel: Lekker Leven Ontmoeting en dagbesteding: vrijwilligerswerk Module welzijn Bouw en exploitatie multifunctionele centra Doelgroepenmix en kostendragers Combineren en scheiden functies: zorg, welzijn, gezondheid, onderwijs, commercieel Leeftijden, leefstijlen Wijkdienstenteams: commercieel, professioneel, additioneel, i vrijwillig illi 12

13 Opgaven Zorg Coördinatie en inpassing cliëntsysteem: meitinker, casemanager Integraal zorgteam: dichtbij, oplossing onrendabele lijnen Module zorg Integrale wijkzorgteams Nachtzorg, zorg op afroep Nabije zorg en ambulante zorg Hoeveel personeel en hoeveel clienten per gebied? Facilitering mantelzorg: mantelzones 13

14 Integraal wijkzorgteam AWBZ-en WMO breed Dag- en nachtzorg + welzijn Verpleging, verzorging en begeleiding Basisformatie : 14 FTE Nabij aanwezig in de wijk (ca 5000 inw) marktaandeel van ca 1/3 nodig (nachtzorg: 100%) Effectmeting tien proeftuinen woonservicegebieden 14

15 Opzet onderzoek Doorlooptijd: oktober mei 2012 Uitvoering onderzoek: Onderzoeksteam Veldwerk: 7 hogescholen Afstudeerders van o.a. Maatschappelijk Werk en Dienstverlening, Ergotherapie, Voeding en Diëtiek, etc. 4 begrippen centraal: Leefgebied: fysieke omgeving Arrangement: sociale omgeving en beschikbare/geleverde diensten/mantelzorg Populatie: kenmerken bevolking, i.c. (kwetsbare) ouderen Configuratie: de combinatie van leefgebied, arrangement en populatie Doelstelling Doelstelling: Het onderzoek brengt de effecten op de kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen in woonservicegebieden in kaart aan de hand van 10 proeftuinen. Daarbij wordt verkend of de verschillen in effecten tussen proeftuinen en vergelijkbare andere woongebieden herleid kunnen worden tot de kenmerken van het woonservicegebied. Kortom, welke effecten treden wel op in proeftuinen en niet in andere woongebieden? Waardoor komt dit? Doelgroep: Kwetsbare ouderen (70+) die zelfstandig wonen in het woonservicegebied De mate van kwetsbaarheid (fysiek, sociaal en psychisch) wordt bepaald aan de hand van een korte vragenlijst bij de voorselectie. 15

16 Effectmeting Aansluiting op ontwikkelingsmodules SEV Maatschappelijke effecten proeftuinen in kaart brengen Algemeen beeld uit Effecten Arena s Zorg: effecten van integraal wijkzorgteam/zorgkruispunt Welzijn: effecten van een wijkservicecentrum/aanbod van collectieve diensten Wonen: effecten van levensloopbestendig bouwen en kleinschalig groepswonen Effecten Arena s: Sleuteleffecten en kernmechanismen woonservicegebieden 16

17 Conceptueel model Zelfstandig wonen Kunnen Willen Verhuismogelijkheid Toegang tot diensten Toegang tot zorg Toegang tot informele zorg Gezondheid laat Geschiktheid h id het toe omgeving g Geschiktheid huis Bekend met mogelijkheden Betaalbaar Gedwongen verhuizing Gehechtheid buurt/omgeving g Beleving vrijheid Gelukkig zijn/ welbevinden Tevredenheid geboden zorg Aantrekkelijkheid buurt Eigenwaarde/ trots Behouden leefstijl Thema s hypotheses Zelfstandig wonen Welbevinden en gezondheid (somatisch en psychosociaal) Informele zorg en professionele diensten Efficiency Verschil tussen proeftuinen 17

18 Methoden - Kwantitatief Triage-instrument, ontwikkeld door UMCG Enquête ouderen (n=150 per proeftuin) Meet kwetsbaarheid, gezondheid en kwaliteit van leven, op basis van o.a.: Groningen Frailty Indicator INTERMED self-assessment Welbevinden-lijst Aanvullende vragenlijsten Toevoeging vanuit het onderzoeksteam, o.a.: Wonen, woonomgeving, mantelzorg en vrijwilligerswerk Lokale toevoeging Vanuit proeftuinen Vanuit hogescholen Vergelijkingsgroepen Aansluiting bij landelijke triage-database NPO Statistische vergelijkingsgebieden (woonmilieutypologie + populatie) Methoden - Kwalitatief Narratieve at methode, ontwikkeld door HAN Vraaggesprekken (n=36 per proeftuin) Betekenis verhalen ouderen Constructie vraagpatronen Onderkennen vraagpatronen met respondenten en betrokkenen (transdisciplinair) Vergelijkingsgebieden Vergelijkingsgebieden Beuningen en Wolfskuil, Nijmegen Vraaggesprekken (n= 36) Vergelijkingsgroepen vraagpatronen-database HAN 18

19 Verwachte resultaten onderzoek Veranderingstheorie(en) eo e(e Inzicht in (maatschappelijke) effecten woonservicegebieden Bijvoorbeeld effecten op de levenskwaliteit Inzicht in effectieve/efficiënte samenwerking organisaties wonen-zorg-welzijn Aanbevelingen voor het optimaliseren van de configuratie van woonservicegebieden, in het algemeen en per proeftuin Stand van zaken Pre triage Brief met uitnodiging deelname en korte vragenlijst: afgerond Positieve respons Pre triage 45,9 % Leertrajecten hogescholen Afronding veldwerk dec Arrangementen in beeld Afronding nov Doelmatigheidsonderzoek van start 19

20 Statistisch resultaat 70% 5 jaar zelfstandig 65% 60% 55% 50% wsg vgl landelijk Aantal zelfstandige 80-plussers (2011) als percentage van de zelfstandige 75- plussers (2006). Een hoog percentage op deze variabele kan een indicatie zijn dat ouderen langer zelfstandig blijven wonen. Netelige kwesties Poldermodel: eist bijzondere harmonie WMO: gemeente neemt vaker regie; maar: veelkoppig en humeurig Zorgaanbieders: concurrentie versus ketenzorg Corporaties: zwarte pieten rond MFC Welzijn: steunt niet op burgerinitiatief 20

21 Belangrijkste knelpunten Duurzame gebiedsgerichte samenwerking: Geen budget, geen verplichting Strategische samenwerking: + Tactische samenwerking: +/- Uitvoerende samenwerking: - Toekomst woonservicegebieden Er is geen alternatief voor wijkconcept Selecteer de fysiek geschikte gebieden Integrale wijkzorg: duurzame prikkel tot samenwerking is essentieel (gemeente) Dienstencentra: licht, klein, in regulier wijk(winkel)centrum Informele zorg: meedenkers gevraagd! 21

22 Duurzame samenwerking Wisseling van directeuren/wethouders of stopzetting provinciale subsidie mag geen gevolgen hebben Borgen doe je met contracten, niet met intentieverklaringen of stichtingen Niet iedereen hoeft mee te doen Gemeente moet durven kiezen voor partners 22