Vraag het de VMBO er! Snuffelonderzoek naar VMBO vanuit leerling-perspectief. Januari 2011 P.S. Onderzoek Nijmegen

Transcriptie

1 Vraag het de VMBO er! Snuffelonderzoek naar VMBO vanuit leerling-perspectief Januari 2011 P.S. Onderzoek Nijmegen

2 Opdrachtgever LAKS Contactpersonen: Chanine Drijver en Anne Hertman Opdrachtnemer P.S. Onderzoek Contactpersoon: Petra Smolders Uitvoering: Maud Claessens en Petra Smolders Nijmegen, januari 2011

3 Samenvatting Aanleiding Het LAKS wil door middel van enquêtes (snuffelonderzoek) onder scholieren er achter komen wat er goed gaat op het VMBO en wat de knelpunten voor VMBO ers zijn. Doel van het onderzoek Het doel van het onderzoek is inzicht krijgen in het VMBO vanuit leerling-perspectief. Hoofdvraag van het onderzoek Welke mening hebben VMBO-scholieren over het onderwijs dat zij volgen? Afname enquêtes Tijdens de Week van het VMBO heeft het LAKS zes locaties van VMBO-scholen bezocht. Op de verschillende locaties hebben zij de enquêtes aan VMBO ers uitgedeeld en weer in ontvangst genomen. In totaal zijn 767 enquêtes geanalyseerd in het rapport. Conclusies Lesinhoud Over de lesinhoud is de meerderheid van de leerlingen tevreden. De meeste VMBO ers leren nieuwe dingen en vinden het VMBO niet moeilijk. De resultaten leiden tot de vraag of de VMBO-leerling wel voldoende wordt uitgedaagd op het VMBO. Studie- en beroepsbegeleiding Studie- en beroepsbegeleiding wordt in het vierde jaar kritischer beoordeeld dan in de eerste drie jaren van het VMBO. Studie- en beroepskeuzes zijn onderwerpen die later op het VMBO belangrijker worden. Het lijkt erop dat leerlingen zich in het vierde jaar meer bewust bezig gaan houden met studie- en beroepskeuzes en wel of niet doorstuderen. Daarbij is goede begeleiding en de juiste keuze van een profiel van belang. Profielkeuze VMBO ers geven aan dat zij vroeg een profiel moeten kiezen. Hierbij zit een verschil tussen de eersteen tweedejaars VMBO ers die nog geen profiel hebben gekozen, en derde en vierdejaars die al wel een keuze hebben gemaakt. Rapportcijfer Het VMBO scoort gemiddeld een 7,4. Aanbevelingen Hoe uitdagend is het VMBO? Een concrete aanbeveling is om te kijken naar de uitdagingen en kansen die er liggen voor VMBO ers en deze in kaart te brengen. De verwachting is dat verschillen tussen scholen zichtbaar zullen zijn. Uitdagend onderwijs staat niet op zich, ook andere aspecten spelen hierbij een belangrijke rol, zoals vertrouwen en sfeer op school. Dit onderwerp kan dus meegenomen bij het onder de loep nemen van scholen. Studie- en beroepsbegeleiding Een aanbeveling is om onderzoek te doen naar het laatste jaar van het VMBO wat betreft studie- en beroepsbegeleiding. Hoe wordt studie- en beroepsbegeleiding georganiseerd? Op welke manier zou een profielkeuze wel beter ondersteund kunnen worden en op welke tijdstip zou deze keuze gemaakt moeten worden volgens vierdejaars? Wat zou er, wat betreft vierdejaars, op het VMBO moeten gebeuren om van de 6,6 een 7,5 te maken?

4 Inhoudsopgave Samenvatting Inhoudsopgave p. 4 Hoofdstuk 1 Inleiding en methode p Aanleiding p Doel en onderzoeksvraag p Uitvoering p. 6 Hoofdstuk 2 Resultaten p Kenmerken VMBO ers p Veiligheid p Lesinhoud p Eens/oneensvragen p Rapportcijfer p. 15 Hoofdstuk 3 Conclusies p Belangrijkste conclusies p Aanbevelingen voor vervolgonderzoek p. 17 Bijlagen 1 Enquête 2 Over LAKS 3 Over PS Goed aan het VMBO: dat je alles tegen je mentor kan zeggen. 4

5 Hoofdstuk 1 Inleiding en methode In dit hoofdstuk wordt beschreven waarom het onderzoek is uitgevoerd en op welke manier dit is gebeurd. 1.1 Aanleiding De laatste jaren is er veel te doen geweest rondom het VMBO. In onderzoeksrapporten, literatuur en de media wordt geschreven dat het niet goed gaat op het VMBO en er wordt steeds weer opnieuw gewezen op allerlei problemen. Het VMBO zou een slecht imago hebben, VMBO ers zouden te vroeg moeten kiezen wat ze willen, het VMBO is te moeilijk voor scholieren, het is er onveilig. Echter, de VMBO er zelf is hierover niet aan het woord geweest. Er wordt veel over het VMBO gepraat, maar niet met de VMBO er zelf. Aangezien LAKS een organisatie is voor en door scholieren willen zij door middel van dit onderzoek achterhalen hoe het nu echt met het VMBO gesteld is. Wat vindt de VMBO er nu eigenlijk zelf van het VMBO? Het LAKS is op zoek naar de mening van de scholier over zijn/haar eigen onderwijs. Door middel van enquêtes (snuffelonderzoek) onder scholieren willen zij er achter komen wat er goed gaat op het VMBO en wat de knelpunten voor de scholier op het VMBO zijn. Er wordt veel over de VMBO er gepraat, maar niet met de VMBO er! 1.2 Doel en onderzoeksvraag Doel van het onderzoek Het doel van het onderzoek is inzicht krijgen in de situatie op het VMBO vanuit leerling-perspectief. Dit is nodig om inzicht te krijgen in zaken die erg goed gaan op het VMBO en om verder onderzoek te kunnen doen naar knelpunten op het VMBO. Hoofdvraag van het onderzoek Welke mening hebben VMBO-scholieren over het onderwijs dat zij volgen? Subvragen 1. Welke knelpunten zijn er volgens scholieren op het VMBO? 2. Welke zaken gaan volgens scholieren goed op het VMBO? 5

6 1.3 Uitvoering Het onderzoek bestaat uit deskresearch en fieldresearch. Tijdens de deskresearch zijn documenten en rapporten verzameld die over het VMBO gaan. Deze stukken zijn verzameld door LAKS om zo een compleet beeld te krijgen van het VMBO. Ook gaven ze duidelijkheid over welke onderwerpen in de enquête terug moesten komen. De informatie uit de deskresearch is door P.S. omgezet in een enquête voor VMBO ers. Bij het maken van de enquête is gelet op de volgende punten: er moet uit de vragen nieuwe informatie naar voren komen; de vragen moeten snel en makkelijk in te vullen zijn door VMBO ers; de vragen moeten schriftelijk en mondeling goed te gebruiken zijn. De enquêtevragen zijn getoetst bij zes VMBO-leerlingen tijdens een bijeenkomst bij LAKS. P.S. was hierbij aanwezig en heeft de opmerkingen van de leerlingen direct verwerkt in de enquête. Afname enquêtes Tijdens de Week van het VMBO in week heeft het LAKS zes locaties van VMBO-scholen bezocht (wegens privacy worden de scholen niet vermeld in dit rapport). LAKS heeft tijdens het benaderen van de verschillende scholen gelet op een goede spreiding door het land (steden en dorpen, randstad en provincie). Op alle locaties zijn enquêtes uitgedeeld en weer in ontvangst genomen. Na inlevering van een compleet ingevulde enquête kregen de leerlingen een lootje. Tijdens de grote pauze won degene waarvan het lootje werd getrokken een ipod Nano. Dit heeft er voor gezorgd dat veel VMBO ers de enquête invulden. Aantallen en betrouwbaarheid In totaal zijn 801 enquêtes ingevuld. 34 enquêtes waren niet volledig ingevuld dus die zijn niet meegenomen in de analyses. Dit betekent dat 767 enquêtes zijn geanalyseerd in dit rapport. Niet alle leerlingen hebben alle vragen ingevuld. Zo kan het voorkomen dat het totaal aantal leerlingen dat een vraag heeft ingevuld lager is dan 767. Bij elke tabel of grafiek staat vermeld hoeveel leerlingen in totaal de vraag hebben ingevuld. Op de bezochte scholen zitten samen in totaal scholieren. Daarvan heeft 37,2% de enquête volledig ingevuld. Dit is een erg hoge respons. Door de hoge respons kan er gesproken worden over een betrouwbaarheid van 95%. Dit betekent dat de uitkomsten van de enquête ook gelden voor de andere leerlingen op de scholen die bezocht zijn (die geen enquête hebben ingevuld). De steekproef is niet getoetst aan de populatie, maar wat betreft de omvang van de steekproef en de verdeling tussen de schooljaren kan gesproken worden over een redelijk betrouwbaar beeld voor alle VMBO ers in Nederland. Onderwijsniveau in Nederland 19% 28% 53% VMBO HAVO VWO 6

7 Hoofdstuk 2 Resultaten In dit hoofdstuk zijn de uitkomsten van de enquêtes te zien. Onder elke grafiek staat het aantal enquêtes dat is meegenomen in die grafiek (n =). De antwoorden die leerlingen gaven op de open vraag aan het einde van de enquête zijn als losse citaten in dit hoofdstuk verwerkt. Ik vind het goed van school dat er veel aandacht wordt gegeven aan bijles. 2.1 Kenmerken VMBO ers Van de VMBO ers die de enquête hebben ingevuld is 47,8% jongen en 52,5% meisje. Geslacht Aantal Procent Jongen ,8 Meisje ,2 Totaal ,0 Schooljaar Het schooljaar waarin de VMBO ers zitten is bijna gelijk verdeeld. 25,7% zit in jaar 1, 25,1% zit in schooljaar 2. In schooljaar 3 zit 20,1% en in schooljaar 4 zit 29,1% van de VMBO ers. n = 708 7

8 Niveau Veruit de meeste scholieren volgen de theoretische leerweg (61,3%). Daarna volgt 24,4% van de scholieren de kaderberoepsgerichte leerweg. 9,1% volgt de basisberoepsgerichte leerweg en 5,2% volgt de gemengde leerweg. n = 692 8

9 2.2 Veiligheid De docenten ondersteunen je goed en er wordt rekening gehouden met dyslexie. 90,2% van de VMBO ers voelt zich zeker of redelijk veilig op school. 2,7% voelt zich niet echt of absoluut niet veilig op school. Van alle scholieren vindt 71,4% dat er weinig of geen geweld voorkomt op school. 11,5% van de scholieren vindt dat er redelijk en zeker te veel geweld voorkomt om school. 91,8% van de leerlingen hebben vrienden en vriendinnen op school. 2,7% antwoord niet echt of absoluut niet bij de vraag of men vrienden/vriendinnen op school heeft. 71,1% van de scholieren is tevreden over de leerkrachten op het VMBO. 10,1% vindt de leerkrachten niet echt of absoluut niet oké. Van de leerlingen geeft 84,5% aan dat zij niet echt of absoluut niet gepest worden. 7,2% antwoord met gemiddeld op de vraag of zij wel eens gepest worden. 8,3% geeft aan redelijk of zeker gepest te worden. n = 765 9

10 2.3 Lesinhoud 72,9% van de leerlingen geeft aan veel nieuwe dingen te leren op het VMBO. 16,9% geeft als antwoord gemiddeld op deze stelling en 10,0% geeft aan geen nieuwe dingen te leren op het VMBO. 66,4% van de VMBO ers heeft ingevuld dat zij het VMBO niet echt of absoluut niet moeilijk vindt. 21,2% vindt het VMBO gemiddeld moeilijk en 12,5% geeft aan het VMBO redelijk tot erg moeilijk te vinden. De leraren geven niet op om jou iets nieuws te leren. Met de stelling: Ik vind dat we te veel huiswerk krijgen is 28,0% het eens. Bijna 30% vindt de hoeveelheid huiswerk gemiddeld en 42,3% is het niet echt of absoluut niet eens met deze stelling. Meer dan de helft van de leerlingen (56,2%) vindt dat de leraren hun best doen om de lessen leuk te maken. 25,3% heeft hier gemiddeld aangekruist. 18,5% is het hier (absoluut) niet (echt) mee eens. n =

11 2.4 Eens/oneensvragen 58,9% van de VMBO-scholieren zou nog steeds naar school gaan ook al zou dat niet hoeven. 41,1% zou niet meer naar school gaan als dat niet meer zou hoeven. Hierin zit geen verschil tussen leerjaren of niveau. Als ik niet naar school zou hoeven zou ik niet meer gaan Eens Oneens Totaal Aantal % 41,1 58,9 100,0 Ik vind de lessen heel erg leuk en ik heb het heel erg naar mijn zin. 704 scholieren hebben deze vraag ingevuld. Daarvan vindt 88,8% niet dat er te veel lesuitval is op het VMBO. 11,2% vindt dat wel. Hierin is geen verschil tussen groepen (schooljaar of niveau). Er is te veel lesuitval op het vmbo Eens Oneens Totaal Aantal % 11,2 88,8 100,0 Gemiddeld vindt 55,3% niet dat zij te veel tijd aan school moeten besteden, 44,7% vindt dat zij wel te veel tijd aan school moeten besteden. Dit verschilt (significant) per schooljaar. In schooljaar 1 vindt 65,2% van de leerlingen dat zij niet te veel tijd aan school hoeven te besteden, terwijl dit in schooljaar 4, 48,5% is. Ik vind dat ik te veel tijd aan school moet besteden Schooljaar Eens Oneens Totaal Totaal Aantal % 34,8 65,2 100,0 Aantal % 44,6 55,4 100,0 Aantal % 47,5 52,5 100,0 Aantal % 51,5 48,5 100,0 Aantal % 44,7 55,3 100,0 11

12 Van alle scholieren vindt 57,9% dat zij niet te vroeg een profiel hoeven te kiezen, 42,1% vindt dit wel. De verschillen tussen schooljaren lopen op. In schooljaar 1 vindt 20,2% dat je te vroeg moet kiezen, in schooljaar 2 is dit 32,4%. In jaar 3 vindt 51,8% dat zij te vroeg moeten kiezen en 62,9% van de vierdejaars scholieren vindt dat ook. Ik vind dat ik op het vmbo te vroeg moet kiezen welk profiel ik wil Schooljaar Eens Oneens Totaal Totaal Aantal % 20,2 79,8 100,0 Aantal % 32,4 67,6 100,0 Aantal % 51,8 48,2 100,0 Aantal % 62,9 37,1 100,0 Aantal % 42,1 57,9 100,0 Bijna iedereen kent elkaar en dat maakt het gezellig. Ook over goede begeleiding in studie- en beroepskeuze denken de leerlingen van de vier schooljaren verschillend. Gemiddeld genomen is 69,0% het eens met deze stelling. In schooljaar 1 is dit 80,2%, in schooljaar 2 is dit 76,6%. In schooljaar 3 is 73,9% het hier mee eens en in schooljaar 4 is 49,5% het hier mee eens. Ik word goed begeleid in studie- en beroepskeuze Schooljaar Eens Oneens Totaal Totaal Aantal % 80,2 19,8 100,0 Aantal % 76,6 23,4 100,0 Aantal % 73,9 26,1 100,0 Aantal % 49,5 50,5 100,0 Aantal % 69,0 31,0 100,0 12

13 Een grote meerderheid wil na het VMBO doorstuderen, meer dan 80%. In leerjaar 1, 2 en 3 ligt dit gemiddelde rond de 77/78%. In schooljaar 4 wil bijna 88% verder studeren. Ik wil na het vmbo verder studeren Schooljaar Eens Oneens Totaal Totaal Aantal % 78,3 21,7 100,0 Aantal % 77,6 22,4 100,0 Aantal % 77,1 22,9 100,0 Aantal % 87,8 12,2 100,0 Aantal % 80,7 19,3 100,0 Ik vind het goed omdat mensen op hun eigen niveau kunnen leren. 76,0% is het oneens met de stelling: Je hebt niet zoveel aan een VMBO-diploma. In schooljaar 1 is 86,6% het hiermee oneens en in schooljaar 2 is dit 80,5%. In schooljaar 3 is 74,6% het oneens met de stelling en in leerjaar 4 is 63,9% het oneens met de stelling. Je hebt niet zoveel aan een VMBO-diploma Schooljaar Eens Oneens Totaal Totaal Aantal % 13,4 86,6 100,0 Aantal % 19,5 80,5 100,0 Aantal % 25,4 74,6 100,0 Aantal % 36,1 63,9 100,0 Aantal % 24,0 76,0 100,0 13

14 58,5% van de leerlingen weet precies wat ze na het VMBO willen gaan doen. In leerjaar 1 is dit 52,0% en in leerjaar 2 is dit 65,7%. 53,9% van de leerlingen in schooljaar 3 weet precies wat ze willen gaan doen na het VMBO en dit geldt voor 61,1% van de vierdejaars leerlingen. Ik weet precies wat ik na het vmbo wil gaan doen Schooljaar Eens Oneens Totaal Totaal Aantal % 52,0 48,0 100,0 Aantal % 65,7 34,3 100,0 Aantal % 53,9 46,1 100,0 Aantal % 61,1 38,9 100,0 Aantal % 58,5 41,5 100,0 Goede leerweg met veel keuzes om door te leren. Bij onderstaande vraag konden leerlingen de drie mogelijkheden aankruisen die zij het belangrijkste vonden. VMBO ers zouden graag willen veranderen dat de lessen interessanter worden en dat je betere kansen hebt na het VMBO. Ook betere docenten en meer hulp met je profielkeuze zijn belangrijk voor VMBO ers. Ik zou graag aan het vmbo willen veranderen: Aantal Procent Dat de lessen interessanter worden ,7 Dat je betere kansen hebt na het VMBO ,5 Dat er betere docenten komen ,9 Dat je beter geholpen wordt met je profielkeuze ,5 Dat je minder vroeg je profiel moet kiezen ,1 Dat het veiliger wordt 147 7,3 Dat er minder lesuitval is 89 4,4 Dat de leraren strenger worden 72 3,6 Totaal

15 2.5 Rapportcijfer Het is goed dat je met je handen kan werken. Het VMBO krijgt gemiddeld een 7,4 als rapportcijfer. Er zitten verschillen tussen de vier schooljaren. Bij de eersteklassers scoort het VMBO het hoogst met een 8,2. In de tweede klas scoort het VMBO een 7,7 en in het derde jaar een 7,4, In het laatste jaar waarderen de VMBO ers het onderwijs met een 6,6. Gemiddeld cijfer per schooljaar Schooljaar Cijfer Aantal lln 1 8, , , ,6 204 Totaal 7,

16 Hoofdstuk 3 Conclusies en aanbevelingen In dit hoofdstuk worden de belangrijkste conclusies van dit onderzoek beschreven. Daarna worden aanbevelingen gedaan voor vervolgonderzoek. 3.1 Belangrijkste conclusies Veiligheid Over de veiligheid op school zijn de leerlingen erg positief. 90% voelt zich veilig op school en meer dan 70% ervaart weinig of geen geweld op school. Meer dan 90% van de leerlingen heeft vrienden en vriendinnen op school en 85% geeft aan niet gepest te worden. 71% van de VMBO ers is tevreden over de leerkrachten op het VMBO. Het is positief dat veiligheid zo hoog scoort, leerlingen voelen zich fijn op school met vrienden en vriendinnen. Er zitten geen verschillen tussen de schooljaren of niveaus van het VMBO. Lesinhoud Over de lesinhoud is de meerderheid van de leerlingen tevreden. Bijna driekwart van de VMBO ers geeft aan veel nieuwe dingen te leren op het VMBO. 66,4% vindt het VMBO niet moeilijk en bij deze stellingen geeft 21,2% gemiddeld aan. Men kan zich bij deze percentages afvragen of de VMBOleerling wel voldoende wordt uitgedaagd op het VMBO. Leraren Meer dan de helft van de leerlingen vindt dat de leraren hun best doen om de lessen leuk te maken. In combinatie met de inzet van leraren die hoog scoort kan geconcludeerd worden dat de leerlingen tevreden zijn over hun leerkrachten. De leerkrachten zetten zich in voor hun leerlingen, tijdens en buiten de lessen. Dit komt ook in de open vraag aan het einde van de enquête meerdere malen terug. Schoolwerk Bijna 90% vindt niet dat er te veel lesuitval is op het VMBO. In de open reacties aan het einde van de enquête komt duidelijk naar voren dat van lesuitval weinig sprake is. Hieruit kan de conclusie worden getrokken dat als er lesuitval is, de leerlingen dat in ieder geval niet als te veel ervaren. Over de hoeveelheid huiswerk zijn de meningen verdeeld. Bijna 30% vindt dat zij te veel huiswerk krijgen en nog eens 30% vindt de hoeveelheid huiswerk gemiddeld. 42% is het niet echt of absoluut niet eens met de stelling dan zij te veel huiswerk krijgen. De meningen over de hoeveelheid huiswerk zijn dus sterk verdeeld. Iets meer dan de helft (55,3%) van de totale groep leerlingen vindt niet dat zij te veel tijd aan school moeten besteden. In schooljaar 1 vindt 65,2% van de leerlingen dat zij niet te veel tijd aan school hoeft te besteden, terwijl dit in schooljaar 4 nog maar 48,5% is. Hieruit wordt geconcludeerd dat leerlingen in schooljaar 4 het drukker hebben dan in de lagere schooljaren. Profielkeuze Van alle scholieren vindt 42% dat zij te vroeg een profiel moeten kiezen. Schooljaar 1 en 2 zitten onder dit gemiddelde met 20% en 32%. In schooljaar 3 vindt 52% dat zij te vroeg moeten kiezen en 63% van de vierdejaars scholieren vindt dat ook. Een conclusie kan zijn dat op het moment dat de VMBO ers hun profiel hebben gekozen, zij niet volledig achter hun keuze staan. Zij komen misschien later in de opleiding wel tot inzichten waardoor zij een ander profiel hadden willen kiezen. De leerlingen uit het eerste en tweede jaar hebben deze keuze nog niet gemaakt, dus zij weten nog niet wat de consequenties zijn. 16

17 Studie- en beroepskeuze Ook over goede begeleiding in studie- en beroepskeuze denken de leerlingen van de vier schooljaren verschillend. Gemiddeld genomen is 69% het eens met de uitspraak over goede begeleiding tijdens studie- en beroepskeuzes. In schooljaar 1, 2 en 3 ligt dit tussen de 70% en 80%. In schooljaar 4 is 49,5% het hier mee eens. Hier zou kunnen meespelen dat goede begeleiding in het vierdejaar belangrijker wordt dan in de lagere jaren. Studie- en beroepskeuze zijn natuurlijk onderwerpen die later op het VMBO belangrijker worden. Deze uitkomsten zouden ook nog te maken kunnen hebben met het feit dat in het vierde jaar meer leerlingen willen doorstuderen dan in de eerdere jaren. In schooljaar 4 wil bijna 88% doorstuderen, terwijl het algemeen gemiddelde op 80% ligt. Het lijkt erop dat leerlingen zich in het vierde jaar meer bewust gaan bezighouden met studie- en beroepskeuze en doorstuderen. Daarbij is goede begeleiding van belang en ook de juiste keuze van een profiel hangt hiermee samen. VMBO-diploma Over de stelling, Je hebt niet zoveel aan een VMBO-diploma, worden de meningen naarmate leerlingen verder in de opleiding komen negatiever. In schooljaar 1 is 87% het hiermee oneens en in schooljaar 2 is dit 81%. In schooljaar 3 is 75% het oneens met de stelling en in leerjaar 4 is 64% het oneens met de stelling. Dit houdt in dat in leerjaar 4, waar leerlingen zich meer gaan bezighouden met vervolgstudies of werk, er meer leerlingen zijn die het gevoel hebben dat je aan (alleen) een VMBO-diploma niet zoveel hebt. Waarschijnlijk realiseren zij zich (als vierdejaars) beter dat alleen een VMBO-diploma geen startkwalificatie voor de arbeidsmarkt is. Dit zou ook een van de redenen kunnen zijn waarom 88% van de vierdejaars VMBO ers wil doorstuderen. De begeleiding voor een goede doorstroom naar een vervolgopleiding is belangrijk. Rapportcijfer Bij de eersteklassers scoort het VMBO het hoogst met een 8,2. In de tweede klas scoort het VMBO een 7,7 en in het derde jaar een 7,4. In het laatste jaar waarderen de VMBO ers het onderwijs met een 6,6. Deze verdeling zou te maken kunnen hebben met verschillende factoren zoals drukte op school, begeleiding in studie- en beroepskeuze en het imago van het VMBO. Daarnaast zou geconcludeerd kunnen worden dat naarmate de leerlingen langer op het VMBO zitten, zij kritischer worden op hun school. In het eerste jaar zijn veel zaken nieuw en spannend, dan is het moeilijk om kritisch aan te geven wat er niet goed gaat. In de tweede en derde wordt dit al meer ontwikkeld en in de vierde hebben de leerlingen een helder beeld van het onderwijs dat zij volgen en durven zij hier ook een duidelijke mening over te geven. 3.2 Aanbevelingen voor vervolgonderzoek De insteek van deze enquête was een zo breed mogelijk beeld krijgen van het VMBO, dat is gelukt. Diverse onderwerpen zoals veiligheid, inhoud, diploma en keuzes maken komen in de enquête naar voren. Alle enquêtevragen zijn geanalyseerd en er zijn conclusies getrokken. In deze paragraaf wordt kort beschreven voor welke onderwerpen vervolgonderzoek interessant zou zijn. Hoe uitdagend is het VMBO? Lesinhoud en moeilijkheidgraad van de lesstof zijn in dit onderzoek aangestipt. De uitkomsten over deze onderwerpen roepen vragen op. Bijna driekwart van de VMBO ers geeft aan nieuwe dingen te leren en bijna 70% vindt het VMBO niet moeilijk. Is het VMBO wel uitdagend genoeg voor leerlingen? Vervolgonderzoek op dit punt zou kunnen leiden tot een beter inzicht in wat de VMBO er vindt van de lesstof, de moeilijkheidsgraad van het VMBO en hoe uitdagend het VMBO nu eigenlijk is. Worden VMBO ers voldoende geprikkeld op school? Halen zij eruit wat er in zit en worden zij hierin voldoende ondersteund door docenten en het onderwijssysteem? Een concrete aanbeveling is om te kijken naar de uitdagingen en kansen die er liggen voor VMBO ers en deze in kaart te brengen. 17

18 Studie- en beroepsbegeleiding De belangrijkste en meest opvallende conclusie is dat er grote verschillen zitten in de uitkomsten van vierdejaars VMBO ers en eerste-, tweede- en derdejaars VMBO ers. Wat betreft het kiezen van het profiel: meer dan de helft van de vierdejaars leerlingen vindt dat zij te vroeg hun profiel moeten kiezen. Minder dan de helft van de vierdejaars vindt dat zij goed begeleid worden in studie- en beroepskeuze (tegenover een gemiddelde van 69%). In het vierde jaar weet 88% van de scholieren dat zij wil doorstuderen. Ook zijn vierdejaars kritisch over de mogelijkheden na het VMBO, ruim 36% geeft aan het gevoel te hebben dat zij niet veel aan (alleen) het VMBO-diploma hebben. Daarbij geven vierdejaars een minder hoog cijfer aan hun school dan de andere leerlingen. Een aanbeveling is om onderzoek te doen naar het laatste jaar van het VMBO wat betreft studie- en beroepsbegeleiding. Hoe wordt studie- en beroepsbegeleiding georganiseerd? Hoe komt het dat vierdejaars het gevoel hebben weinig aan het VMBO-diploma te hebben? Op welke manier zou een profielkeuze wel beter ondersteund kunnen worden en op welke tijdstip zou deze keuze gemaakt moeten worden volgens vierdejaars? Wat zou er, wat betreft vierdejaars, op het VMBO moeten gebeuren om van de 6,6 een 7,5 te maken? 18

19 Bijlage 1 Enquête Vragenlijst VMBO Zodra je alle vragen hebt ingevuld kun je de enquête inleveren en maak je kans op een ipod Nano, in de grote pauze wordt bekend gemaakt wie deze heeft gewonnen! Omcirkel wat op jou van toepassing is. Ik ben een: jongen / meisje Ik zit in schooljaar: Ik zit op niveau: BB KB GL TL Zet een kruisje bij wat jij vindt. Veiligheid Zeker Redelijk Gemiddeld Niet echt Absoluut niet Ik voel me veilig op school Er komt op mijn school te veel geweld voor Ik heb vrienden/vriendinnen op school De leraren zijn oké bij ons op school Ik word wel eens gepest op school Lesinhoud Zeker Redelijk Gemiddeld Niet echt Absoluut Niet Ik leer veel nieuwe dingen op het vmbo Ik vind het vmbo moeilijk Ik vind dat we veel huiswerk krijgen De leraren doen hun best om de lessen leuk te maken Zet een kruisje bij alle stellingen of je het er mee eens bent of niet Als ik niet naar school zou hoeven zou ik niet meer gaan Er is te veel lesuitval op het vmbo Ik vind dat ik te veel tijd aan school moet besteden Eens Oneens Zou je de vragen op de achterkant ook in willen vullen?

20 Zet een kruisje bij alle stellingen of je het er mee eens bent of niet Ik vind dat ik op het vmbo te vroeg moet kiezen welk profiel ik wil Ik word goed begeleid in studie- en beroepskeuze Ik wil na het vmbo verder studeren (havo of mbo) Je hebt niet zoveel aan een vmbo-diploma Ik weet precies wat ik straks na het vmbo wil gaan doen Eens Oneens Ik zou graag aan het VMBO willen veranderen dat: (maximaal 3 antwoorden aankruisen) het veiliger wordt (op school) de lessen interessanter worden je minder vroeg een profiel moet kiezen er minder lesuitval is er betere/leukere docenten komen je betere kansen hebt na het vmbo je beter geholpen wordt met het kiezen van je profiel de leraren strenger worden Kun je opschrijven wat jij heel goed vind aan het vmbo? (in één zin) Welk rapportcijfer zou jij, jouw school geven? Bedankt voor het invullen van alle vragen! Lever nu de enquête in, dan maak je kans op een ipod! Deze enquête is gemaakt door LAKS in samenwerking met P.S. Onderzoek.

21 Bijlage 2 Over LAKS Het Landelijk Aktie Komitee Scholieren (LAKS) is een organisatie van, voor en door scholieren. Het LAKS organiseert activiteiten, informeert en vertegenwoordigt scholieren. Het LAKS heeft over alles wat met middelbaar onderwijs te maken een mening. Namens alle scholieren. Verder organiseert het LAKS allerlei projecten voor scholieren. Denk aan themadagen, onderzoeken, debatten, websites en nog veel meer. Scholieren kunnen met al hun vragen en ideeën voor beter onderwijs terecht bij het LAKS! Zo worden sinds 1988 MR/LLR cursussen georganiseerd, verzamelt het LAKS al jaren klachten tijdens de eindexamens, is sinds 1993 op alle middelbare scholen een Leerlingenstatuut verplicht en is er een Klachten- en Informatiecentrum ingericht voor scholieren.

22 Bijlage 3 Over P.S. P.S. voert zowel kwantitatief als kwalitatief onderzoek uit op het gebied van jongeren en onderwijs. Ook geeft zij advies over de uitkomsten. De focus op jongeren en onderwijs komt voor uit P.S.' onderwijsachtergrond en werkervaring met jongeren bij verschillende organisaties. Zij heeft onder meer opdrachten uitgevoerd voor de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Avans Hogeschool, Centrum voor Ondernemerschap, Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs, LAKS en diverse overheidsinstanties.