Hulpmiddelen Expertise Dienstverlening. vanzelfsprekend

Transcriptie

1 Hulpmiddelen Expertise Dienstverlening vanzelfsprekend Catalogus 2012/2013

2 rdgkompagne Voorwoord Voor u ligt weer een nieuwe catalogus van rdgkompagne Deze catalogus geeft u een overzicht van ons zeer brede aanbod aan hulpmiddelen en diensten. Het is weer een handzaam, gemakkelijk mee te nemen naslagwerk geworden. De opzet is wat anders dan u van de voorgaande edities gewend bent. In plaats van de uitgebreide beschrijvingen bij afzonderlijke producten, geven wij u nu van elke productgroep een algemene uitleg, met voorbeelden van toepassingen, gevolgd door een zeer compleet overzicht van de bijbehorende hulpmiddelen in de vorm van foto s. Voorwoord Hoewel veel van de producten uit de vorige catalogus nog altijd actueel zijn, hebben we ook weer veel nieuwe producten te bieden. Zo hebben we de nieuwe productgroep Cognitieve hulpmiddelen geïntroduceerd en ons aanbod aan aangepaste spelmaterialen uitgebreid. Daarnaast vormt de snelle toename in het gebruik van smartphones en tabletpc s voor ons een nieuwe uitdaging. Voor mensen met een motorische en/of verstandelijke beperking zijn deze apparaten niet of moeilijk bedienbaar en wij merken dan ook dat de vraag naar aanpassingen groeit. In deze catalogus tonen wij u diverse behuizingen, rasters en schakelaars, speciaal bedoeld voor smartphones en tablets. Op het gebied van oogbesturing is rdgkompagne nog steeds dé specialist in Nederland. De ontwikkelingen op dat gebied staan zeker niet stil. Met de lancering van de Tobii PCEye kan oogbesturing nu ook gebruikt worden voor de bediening van standaard computers. En dankzij de ontwikkeling van nieuwe toepassingen komt deze techniek bovendien binnen het bereik van personen met een zeer laag ontwikkelingsniveau, hetgeen voorheen onmogelijk werd geacht. Hierbij kunt u denken aan (interactieve) sensorische stimulering en aan het gebruik van een oogbesturingssysteem om vast te stellen waarnaar een cliënt kijkt en zo een gericht gesprek te kunnen starten. Een gedrukte catalogus heeft helaas altijd de vervelende eigenschap weer razendsnel achterhaald te zijn. Blijft u daarom voor het meest actuele overzicht van onze hulpmiddelen onze website bezoeken. Daar vindt u ook de uitgebreide omschrijvingen van onze producten en de technische gegevens. Wenst u meer informatie over onze hulpmiddelen en diensten, wilt u een hulpmiddel uitproberen, of een afspraak maken voor een adviesgesprek, aarzel dan niet om met ons contact op te nemen. Wij blijven u graag van dienst. De medewerkers en directie van rdgkompagne.

3 Inhoudsopgave rdgkompagne Algemene informatie Inhoudsopgave Hulpmiddelen en vergoedingsregelingen anderzijds, zodat u zelf een rdgkompagne is de grootste adviseur en leverancier in weloverwogen keuze kunt maken. Algemene informatie Voorwoord p 01 Nederland op het gebied van communicatiehulpmiddelen, aangepaste bedieningen, pc- en werkplekaanpassingen, Naast advisering ten behoeve van cliënten, leveren wij ook Inhoudsopgave p 02 omgevingsbediening, middelen voor cognitieve hulpmiddelen aan instellingen, voor algemeen gebruik Algemene informatie p 03 ondersteuning en spelmaterialen voor mensen met een en assessments. Voor eenvoudige hulpmiddelen en spelmaterialen, handicap. waarvoor een advies niet per se noodzakelijk Communicatiehulpmiddelen Starters p 08 Plaatjessystemen p 12 Tekstsystemen p 16 Dynamische systemen p 20 Software p 24 Overige p 28 Bedieningshulpmiddelen Schakelaars p 32 Oogbesturing p 36 Muisbesturing p 40 Tekstinvoer p 46 Visuele compensatie p 52 Werkplekaanpassingen p 56 Omgevingsbediening p 58 Cognitieve ondersteuning p 62 Spelmaterialen p 66 Adaptatietechniek p is, kunt u terecht in onze webshop. Hierbij is ons uitgangspunt een totaaloplossing te bieden, die bestaat uit een optimale combinatie van hulpmiddel, Werkwijze bediening en integratie in de leef- of werkomgeving van Advies de cliënt. Een advies houdt dan ook niet op bij het vinden Onze adviseurs assisteren gebruikers en hun begeleiders van het juiste hulpmiddel: het communicatieapparaat of bij de keuze van het juiste hulpmiddel. Een adviesgesprek de omgevingsbediening moet ook daadwerkelijk gebruikt vindt plaats op locatie. Dat kan zijn bij de cliënt thuis of in kunnen worden. Behalve standaardoplossingen behoren de zorginstelling, maar ook bijvoorbeeld op school. Hierbij ook individuele aanpassingen aan hulpmiddelen tot de zijn normaliter de cliënt, de logopedist of ergotherapeut mogelijkheden. en de partner, een ouder of begeleider aanwezig. In het gesprek wordt de hulpvraag besproken, alsmede de eisen Hoewel rdgkompagne naast adviseur ook leverancier is, waaraan een hulpmiddel moet voldoen en eventuele zijn wij bovenal servicegericht. Bij de zoektocht naar de aanvullende wensen van de cliënt. Hierbij is niet alleen de beste oplossing staat bij ons de cliënt centraal en de vraag functionaliteit van het hulpmiddel van belang, maar ook van de cliënt voorop. Om u optimaal te kunnen helpen, de wijze van bediening. hebben wij een zeer breed scala aan hulpmiddelen in ons assortiment. Hoewel wij voor deze hulpmiddelen uiteraard de beste ondersteuning kunnen bieden, zijn wij niet gebonden aan een vast aanbod. Wij denken graag met u mee, ook buiten vaste kaders, om tot een creatieve oplossing te komen. rdgkompagne is hierin graag uw betrouwbare, betrokken en deskundige partner. Behalve over hulpmiddelen, kunnen wij u ook adviseren over mogelijke vergoedingsregelingen. Om voor vergoeding van een hulpmiddel in aanmerking te komen, moet Als de keuze valt op een bepaald type hulpmiddel, kan in de cliënt aan bepaalde voorwaarden voldoen. Voor de de praktijk worden nagegaan of het gekozen hulpmiddel zorgverzekeraar bijvoorbeeld dient het hulpmiddel de voldoet. Veel van onze hulpmiddelen kunnen op zicht goedkoopste adequate optie te zijn. Onze adviseurs zijn gestuurd worden, zodat de gebruiker de oplossing in zijn tot in detail op de hoogte van wat wel en wat niet wordt of haar dagelijkse omgeving kan uitproberen. vergoed. Derhalve is rdgkompagne in staat om adequaat advies uit te brengen en ondersteuning te bieden wanneer Wanneer een geschikt hulpmiddel is gevonden, wordt een aanvraag onverhoopt problemen oplevert. Wij zoeken bekeken of het moet worden opgebouwd op een rolstoel altijd naar de optimale oplossing voor alle partijen. Indien of andere voorziening en of er nog aanpassingen aan het gewenst kunnen wij echter ons advies opsplitsen en u hulpmiddel noodzakelijk zijn. adviseren over de verschillende mogelijkheden enerzijds Algemene informatie

4 Algemene informatie rdgkompagne Algemene informatie Algemene informatie Aanvraag Op basis van de resultaten van het adviesgesprek wordt door de adviseur, zo nodig in samenspraak met de werktuigbouwkundig specialist, een offerte gemaakt. Deze is nodig om een vergoeding te kunnen aanvragen bij een betalende instantie. Communicatiehulpmiddelen, aangepaste bedieningen en omgevingsbediening vallen onder de ZVW of AWBZ. Voor deze hulpmiddelen heeft rdgkompagne contracten met alle zorgverzekeraars en zorgkantoren. Woningaanpassingen daarentegen vallen onder de WMO. rdgkompagne voert woningaanpassingen uit die nodig zijn voor omgevingsbediening. Hiervoor werken wij samen met gemeenten. Daarnaast heeft rdgkompagne voor het aanpassen van werkplekken ten behoeve van arbeidsre-integratie een overeenkomst met het UWV. Deze aanpassingen worden soms ook (deels) vergoed door de werkgever. Tenslotte zijn er diverse fondsen voor hulpmiddelen die niet volgens een van de genoemde regelingen worden vergoed. Voor de verschillende instanties gelden verschillende aanvraagprocedures en zelfs zorgverzekeraars onderling hanteren verschillende procedures. Ook de benodigde documenten voor de aanvraag verschillen. Dit kunnen bijvoorbeeld zijn een motivatie, een toetsingsformulier en/of een verklaring van de behandelend arts. In sommige gevallen dient de aanvraag door de betrokken therapeut ingediend te worden. De aanvrager stuurt dan de documenten samen met het advies en de offerte van rdgkompagne naar de betreffende instantie. De adviseur kan zo nodig adviseren over de formulering van de motivatie. In andere gevallen wordt gebruik gemaakt van een toetsingsformulier, dat door de adviseur in overleg met de therapeut kan worden ingevuld. Voor sommige zorgverzekeraars heeft rdgkompagne een open machtiging en kunnen wij zelf de toetsing uitvoeren. In die gevallen kunnen wij extra snel tot levering overgaan. Het is een complexe taak een weg te vinden door al deze verschillende procedures. Daar komt nog bij dat procedures, maar ook de wetgeving voortdurend veranderen. rdgkompagne volgt alle ontwikkelingen op de voet, zodat wij steeds op de hoogte blijven en zo nodig tijdig onze interne processen kunnen aanpassen. Zo kunnen wij altijd optimaal adviseren over en ondersteunen bij het indienen van aanvragen. Levering Wanneer de opdracht wordt goedgekeurd, krijgt rdgkompagne hiervan bericht en zullen de artikelen besteld en een eventuele opbouw ingepland worden. Als alle artikelen compleet zijn, zullen deze bij u worden afgeleverd en geïnstalleerd. Ook krijgt u een instructie. Soms volgen er in een later stadium nog meer instructiebezoeken. Voor sommige hulpmiddelen is een instructie niet noodzakelijk. In die gevallen zal het hulpmiddel per post worden bezorgd. Na levering kunnen gebruikers en begeleiders zo nodig terugvallen op onze helpdesk. Wij blijven u dus ook na de uitlevering ondersteunen bij de ingebruikname van het hulpmiddel. Organisatie De adviesgroep van rdgkompagne bestaat uit 11 regioadviseurs, die adviseren op locatie in heel Nederland. De adviseurs werken vanuit drie regioteams, gesitueerd in het oosten, westen en zuiden van het land. Naast adviseurs bestaat elk regioteam uit servicemedewerkers buitendienst en een medewerker binnendienst. Onze hoofdvestiging staat in Enschede. Behalve het doelgroep. Wanneer wij er dus voor kiezen een hulpmiddel regioteam Oost, bevinden zich hier de afdelingen werktuigbouw (WTB), elektro, logistiek, reparaties, helpdesk en altijd een weloverwogen beslissing. wel of juist (nog) niet in ons aanbod op te nemen, dan is dat administratie. Voor het realiseren van technische adaptaties hebben wij in Enschede een goed uitgeruste werkplaats. Bij het zoeken naar oplossingen en introduceren van nieuwe hulpmiddelen kunnen wij gebruikmaken van een ISO-certificering groot wereldwijd netwerk. Elk van onze adviseurs is bovendien productspecialist van een specifieke productgroep Sinds 2009 is rdgkompagne in het bezit van het ISO-9001 certificaat betreffende het gehanteerde kwaliteitssysteem en onderhoudt hiervoor nauw contact met ontwikkelaars en de toepassing ervan. Deze certificering geldt voor het en leveranciers. Hierdoor zijn wij altijd goed op de hoogte gebied adviseren, aanpassen en leveren van communicatiehulpmiddelen, computeraanpassingen en omgevingsbe- Daarnaast werken wij nauw samen met instellingen, hoge- van de laatste ontwikkelingen en nieuwste mogelijkheden. dieningen voor mensen met een handicap, alsmede het scholen en universiteiten, en hebben wij door de jaren verlenen van nazorg hieraan. heen een waardevolle band opgebouwd met veel cliënten en therapeuten. Expertise Het adviesteam van rdgkompagne bestaat uit een groep Dienstverlening professionals met een gezamenlijke ervaring van ruim Naast service gericht op het leveren van hulpmiddelen, 100 jaar en achtergronden in bewegingstechnologie, bieden wij instellingen, bedrijven, instanties en particulieren verschillende aanvullende diensten. Deze ergotherapie en logopedie. Wij vinden het belangrijk voortdurend te werken aan het op peil houden en dienstverlening is uniek en richt zich op advisering, uitbouwen van onze expertise en geven daaraan dan ook ondersteuning, scholing en adaptatie. hoge prioriteit. Hiertoe maken wij onder andere onderdeel uit van ARKOM, een samenwerkingsverband met partners Cursusaanbod uit Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk, met als doel rdgkompagne organiseert enkele malen per jaar workshops het verbeteren en verbreden van kennis en ervaring voor therapeuten, ouders en andere begeleiders. Wij nodigen u van harte uit om aan onze workshops deel te nemen. op het gebied van ondersteunde communicatie vanuit internationaal perspectief ( In de cursus Inrichten dynamische systemen leert u hoe aan rdgkompagne vervult graag een voortrekkersrol en houdt de slag te gaan met het maken van individuele vocabulaires dan ook altijd de blik gericht op de buitenwereld en op voor dynamische communicatiehulpmiddelen. Hierbij ligt de toekomst. Wel vinden wij het belangrijk om nieuwe de nadruk niet op de specifieke eigenschappen van de apparaten of software, maar op de onderliggende methodiek. hulpmiddelen uitgebreid en kritisch te evalueren, alvorens ze te introduceren. Daarbij kijken wij zowel naar technische In deze cursus komt aan bod: hoe stel je een dynamische stabiliteit en functionaliteit, als naar bruikbaarheid voor de kaart op, verschillende (nieuwe) benaderingswijzen, wat Regioteam Oost Regioteam West Regioteam Zuid Algemene informatie 04 05

5 Algemene informatie rdgkompagne Algemene informatie Algemene informatie is er kant-en-klaar op de markt en hoe bruikbaar is dit. Deze cursus is geaccrediteerd voor logopedisten en ergotherapeuten; voor deelname aan deze cursus worden door Stichting ADAP 6 accreditatiepunten toegekend. De basiscursussen Mind Express en Tobii Communicator zijn bedoeld voor mensen die nog niet of weinig met deze software hebben gewerkt. Er wordt getoond wat de mogelijkheden van het betreffende programma zijn en u oefent de basisfuncties. Na afloop van de cursus kunt u in Mind Express of Tobii Communicator een communicatiekaart maken en weet u hoe u de belangrijkste functies gebruikt. De workshop Beginnende communicatie richt zich op het leren inzetten van Easytech hulpmiddelen. Aan bod komen activiteiten met eenvoudige hulpmiddelen voor startende communiceerders op het gebied van actiereactie, keuzes maken en het voeren van eenvoudige gesprekken. Verder leert u zelf speelgoed aanpassen zodat het met een schakelaar bediend kan worden, de computer bedienen met één knop, en de mogelijkheden van de Powerlink en de Big Jack. In de workshop Pc-aanpassingen maakt u kennis met computeraanpassingen voor mensen met motorische beperkingen. Aan bod komen aangepaste toetsenborden, muisvervangers zoals joysticks en hoofdmuizen, oogbesturing en manieren om de computer met schakelaars te bedienen. De basiscursus Handi en Handifon is bedoeld voor therapeuten, begeleiders en ouders van (potentiële) Handi- en Handifongebruikers. In deze cursus worden de mogelijkheden van de beide apparaten getoond en oefent u de basisfuncties. Aan de hand van praktijkvoorbeelden leert u hoe het hulpmiddel succesvol in het dagelijks leven kan worden geïntegreerd. Na de cursus kunt u het apparaat inrichten voor de gebruiker en met diens ontwikkeling laten meegroeien. Deze cursussen worden gegeven in onze vestiging in Utrecht. Data, prijzen en een inschrijfformulier vindt u op onze website. Vocabulaires op maat Met onze vocabulairedienst ondersteunen wij therapeuten en ouders bij het maken van vocabulaires voor symboolgebaseerde dynamische communicatiehulpmiddelen. Het maken van dit soort vocabulaires is een tijdrovende klus; niet alleen omdat het soms zeer uitgebreide vocabulaires betreft, maar ook omdat met veel aspecten rekening moet worden gehouden. Om deze dienst optimaal te kunnen aanbieden, hebben wij een uitgebreide interactieve vragenlijst ontwikkeld, waarin alle relevante aspecten van een goed vocabulaire aan bod komen. In de lijst worden het individuele niveau, de leefwereld en interesses van de gebruiker in kaart gebracht, alsmede aspecten als bediening, type afbeeldingen en kleurgebruik. Bij het invullen van de vragenlijst worden de effecten van de gemaakte keuzes direct zichtbaar gemaakt in de vorm van afbeeldingen. Zo kunt u op een relatief eenvoudige manier aangeven hoe het hulpmiddel voor uw kind of cliënt moet worden ingericht en welke uitingen van belang zijn in zijn of haar leven. Met behulp van uw antwoorden kunnen wij vervolgens het persoonlijke startvocabulaire samenstellen voor de cliënt, waarmee het hulpmiddel bij levering wordt uitgerust. Adaptatietechniek In de eigen werkplaats van rdgkompagne is een groep professionals werkzaam die zich bezighoudt met het adviseren, ontwikkelen en realiseren van individuele aanpassingen die nodig zijn om hulpmiddelen, apparatuur of gereedschappen voor mensen met een handicap goed bedienbaar te maken. Dit kunnen aanpassingen zijn aan de apparatuur zelf, of aan de plaats waar deze gebruikt wordt. Deze werkzaamheden kunnen worden verricht in opdracht van bedrijfsverenigingen, ziektekostenverzekeraars, ziekenhuizen, verpleeghuizen, revalidatiecentra, thuiszorg, (collega)bedrijven, gemeenten en particulieren. Meer over de mogelijkheden leest u op pagina 73. Dienstverlening op maat Uiteraard kunnen partijen ook een beroep op ons doen voor dienstverlening op maat. Wij zetten onze expertise graag voor u in. Instellingen en vrijgevestigde therapeuten kunnen ons inschakelen voor advies of informatie bij de aanschaf van communicatieapparatuur, voor de inrichting van computerlokalen, voor scholing aan medewerkers, voor individuele begeleiding van cliënten of leerlingen en voor ondersteuning bij aanvraagtrajecten. Instellingen kunnen bovendien gebruikmaken van onze afdeling WTB voor het maken van speciale adaptaties, zoals bevestigingen van hulpmiddelen binnen het gebouw of aanpassingen om reeds aanwezige apparatuur te bedienen. Denk daarbij niet alleen aan omgevingsbediening, maar ook bijv. aan het aanpassen van werkgereedschap, hobbymateriaal of muziekinstrumenten. Gebruikers van hulpmiddelen kunnen een beroep op ons doen voor extra begeleiding en ondersteuning, voor advies over hulpmiddelen en adaptaties die buiten de vergoedingsregelingen vallen, voor begeleiding bij het indienen van aanvragen, voor hulp in het keuzeproces en voor het inrichten van vocabulaires. Ook patiëntenorganisaties en belangenverenigingen kunnen een beroep op ons doen voor ondersteuning en advies. Daarnaast kan rdgkompagne informatiebijeenkomsten begeleiden, projecten en andere initiatieven faciliteren, en apparatuur in bruikleen verstrekken voor beurzen of demonstraties. Zorgverzekeraars kunnen onze expertise inschakelen voor protocollisering, second opinions, informatiebijeenkomsten en kennisvergroting van medewerkers. Gemeenten kunnen ons benaderen voor een onafhankelijke beoordeling over de noodzaak van hulpmiddelen en voor het realiseren van voorzieningen. UWV en werkgevers kunnen ons inschakelen voor werkplekaanpassingen en advisering over het inrichten en aanpassen van werkplekken voor mensen met motorische beperkingen. Leveranciers kunnen ons benaderen voor het aanpassen van hun apparatuur of het opbouwen of monteren van apparatuur aan hun voorzieningen. Ontwikkelaars en producenten kunnen gebruikmaken van onze kennis over de markt, over apparatuur en over ziektebeelden. Ook kunnen wij voor hen productevaluaties uitvoeren. Voor opleidingen kunnen wij colleges verzorgen voor studenten, of bijscholingen voor docenten. Verder hebben wij voor studenten regelmatig stage- of projectplaatsen beschikbaar. Onderzoekers kunnen gebruikmaken van onze expertise en ons grote netwerk van klanten en producenten. Daarnaast kunnen wij apparatuur in bruikleen verstrekken ten behoeve van onderzoek. Algemene informatie 06 07

6 Communicatiehulpmiddelen Starters STARTERS Voor wie: mensen met een beginnend of zeer beperkt communicatieniveau. Voor wat: beginnende communicatie, oefenen van communicatieve voorwaarden zoals actie-reactie, beurtwisselen en aandacht vragen. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, of onderweg. Onder starters verstaan wij eenvoudige spraakcomputers wordt de volgende boodschap afgespeeld. Deze functie voor beginnende communicatie. Deze apparaten hebben kan bijvoorbeeld gebruikt worden om de gebruiker een slechts een of enkele knoppen, waaronder spraakbood- verhaal te laten voorlezen terwijl de leerkracht de plaatjes schappen kunnen worden opgenomen. Wanneer de ge- toont, voor het voeren van een eenvoudig gesprek, of voor bruiker op de knop drukt, wordt de boodschap ten gehore het geven van de opeenvolgende instructies voor een taak. gebracht. Voor het maken van de spraakopnames hebben starters een ingebouwde microfoon. Niveaus Heeft het apparaat meerdere niveaus, dan kunnen op elk Starters zijn doorgaans groot van formaat en kleurig niveau verschillende spraakboodschappen opgenomen uitgevoerd. Soms hebben de apparaten een doorzichtig worden. Door een begeleider is het apparaat dan snel aan kapje, waaronder een afbeelding kan worden geplaatst. te passen aan de situatie, door eenvoudig een ander niveau Ook zijn er starters met een klein plateau, waarop een in te stellen. voorwerp kan worden geplaatst. Dit kan voor de gebruiker Communicatiehulpmiddelen > Starters iets duidelijk maken over de spraakboodschap op het Alternatieve bediening apparaat. Op sommige starters kan voor elke knop ook een externe schakelaar aangesloten worden. Zo kan de starter door Sommige starters zijn koppelbaar, zodat ze samengevoegd gebruikers met onvoldoende handfunctie op een alter- kunnen worden tot één systeem met meerdere knoppen, natieve manier bediend worden, bijvoorbeeld door de dat meegroeit met het niveau van de gebruiker. schakelaar bij het hoofd te plaatsen. Stap-voor-stapfunctie Aansluitmogelijkheden Heeft de schakelaar een stap-voor-stapfunctie, dan Ook kan de starter een aansluitmogelijkheid hebben voor kunnen meerdere spraakboodschappen achter elkaar aangepast speelgoed op batterijen. Dit speelgoed kan opgenomen worden. Bij elke activering van de schakelaar dan met behulp van een mini-jackkabeltje op de starter 09 Communicatiehulpmiddelen >>Starters Starters

7 Communicatiehulpmiddelen Starters aangesloten worden. De gebruiker kan het speelgoed nu Daarnaast kunnen starters ingezet worden om de gebruiker met zijn starter bedienen, waarbij eventueel gelijktijdig te kalmeren, bijvoorbeeld met een boodschap van moeder, een spraakboodschap (of lied) klinkt. of met een ingezongen liedje. Gebruik Onderlinge verschillen Starters helpen op een speelse manier de communicatie De starters verschillen onderling van elkaar in: op gang te brengen, door de gebruiker te stimuleren om actief deel te nemen aan activiteiten en communicatievoorwaarden te trainen, zoals beurt wisselen, actie-reactie en initiatief nemen. Starters kunnen ook heel goed gebruikt worden voor het opzetten van groepsactiviteiten, bijvoorbeeld in de klas. Aantal knoppen Grootte van de knop(pen) TalkTrac Communicator Aantal niveaus Aan polsband Aantal spraakboodschappen per niveau Opnamecapaciteit Bedieningsmogelijkheden LITTLEmack, LITTLE Step-by-Step, LITTLE Step-by-Step with Levels, LITTLE Step-by-Step Choice with Levels en LITTLE Step-by-Step Gameplay Aansluitmogelijkheden Talking Brix Koppelbare schakelaars VideoBrix Met videoboodschap Communicatiehulpmiddelen > Starters Partner/Plus en Partner/Plus Stepper Koppelbare schakelaar Partner/Plus 4 BIGmack, BIG Step-by-Step, BIG Step-by-Step with Levels, BIG Step-by-Step Choice with Levels en BIG Step-by-Step Gameplay 10 Italk2 11 Communicatiehulpmiddelen >>Starters Starters

8 Communicatiehulpmiddelen Plaatjessystemen Communicatiehulpmiddelen >>Plaatjessytemen Plaatjessystemen PLAATJESSYSTEMEN Voor wie: mensen met een beginnend of beperkt communicatieniveau. Voor wat: overbrengen van een beperkt aantal communicatieve uitingen. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, of onderweg. Plaatjessystemen hebben een beperkt aantal toetsen Sommige systemen hebben een flexibele indeling, wat waarmee een vast aantal boodschappen overgebracht kan inhoudt dat het aantal toetsen instelbaar is. Zo kan het worden. De systemen zijn bedoeld voor kinderen met een apparaat meegroeien met het niveau van de gebruiker en beginnend communicatief niveau, of volwassenen met een uiteindelijk een goede opstap vormen naar een dynamisch zeer beperkt cognitief niveau. systeem. Onder elke toets kan een spraakboodschap opgenomen Raster worden. Hiervoor hebben de systemen een ingebouwde Plaatjessystemen zijn doorgaans voorzien van een raster, microfoon. Wanneer de gebruiker een toets selecteert, waardoor de toetsen duidelijk van elkaar gescheiden wordt de boodschap uitgesproken. worden. Onder het raster kan een papieren communicatiekaart worden geschoven, waarop pictogrammen of andere Communicatiehulpmiddelen > Plaatjessystemen Plaatjessystemen zijn doorgaans vrij groot van formaat, afbeeldingen zijn afgedrukt. Zo heeft elke toets zijn eigen maar licht van gewicht, want ze moeten gemakkelijk afbeelding. Bij apparaten met een flexibele indeling zijn de meegenomen kunnen worden. Verder zijn de apparaten rasters verwisselbaar. robuust uitgevoerd en hebben ze een goede geluidskwaliteit en instelbaar volume. Niveaus Heeft het apparaat meerdere niveaus, dan kunnen op elk Aantal toetsen niveau verschillende spraakboodschappen opgenomen Het aantal toetsen van plaatjessystemen kan oplopen tot worden. Zo kan het systeem gebruikt worden in verschil In de praktijk is 32 toetsen voor een plaatjessysteem lende situaties, bijv. thuis, op school, in de dierentuin, etc. echter wel het maximum. Bij een groter aantal toetsen Door een begeleider is het apparaat snel aan te passen aan worden deze erg klein. Bovendien zijn gebruikers die de situatie, door eenvoudig een ander niveau in te stellen met meer toetsen kunnen omgaan vaak wel toe aan een en een andere kaart in het apparaat te plaatsen. dynamisch communicatiehulpmiddel (zie pagina 21)

9 Communicatiehulpmiddelen Plaatjessystemen Het niveau kan ingesteld worden met behulp van een Aansluitmogelijkheden knop op het apparaat. Er zijn ook plaatjessystemen met Het plaatjessysteem kan bovendien een of twee aanslui- automatische kaartherkenning. tingen hebben voor aangepast speelgoed op batterijen. Communicatiehulpmiddelen >>Plaatjessystemen Plaatjessystemen In dat geval kan speelgoed met behulp van een mini- Bediening jackkabeltje op het systeem aangesloten worden. De Standaard worden plaatjessystemen bediend door de gebruiker kan het speelgoed vervolgens met zijn plaatjes- toetsen in te drukken. Sommige plaatjessystemen hebben systeem bedienen, waarbij eventueel gelijktijdig een daarnaast aansluitingen voor externe schakelaars. Bij spraakboodschap (of lied) klinkt. apparaten met een kleiner aantal toetsen kunnen soms evenzoveel schakelaars aangesloten worden. De toetsen Daarnaast zijn er systemen die beschikken over een worden dan een-op-een overgenomen door de schakelaars. infrarood zender, die het mogelijk maakt afstandbedienbare spelmaterialen of andere apparaten met behulp van de Daarnaast zijn er apparaten die scannend bediend kunnen toetsen van het plaatjessysteem te bedienen. De zender SuperTalker worden. Op scannende apparaten worden een of twee wordt eenvoudig geprogrammeerd met behulp van de Flexibele indeling van 1 tot 8 toetsen schakelaars aangesloten. Op de toetsen bevinden zich originele afstandsbediening. lichtjes, die een voor een gaan branden. Brandt het lichtje van de gewenste toets, dan activeert de gebruiker zijn of Communicatiekaarten haar schakelaar. De scansnelheid is instelbaar en soms ook De papieren communicatiekaarten kunnen met behulp de scanvolgorde. Heeft de gebruiker twee schakelaars, van speciale software op de pc gemaakt en afgedrukt wor- Tech/Talk en Tech/Scan 8 dan kan hij of zij de snelheid zelf bepalen door met de den. Dankzij deze speciale software krijgen de kaarten en 8 toetsen, in aanraak- en scannende versie ene schakelaar de toetsen te doorlopen en met de andere toetsen exact de juiste afmetingen (zie pagina 25). te activeren. In plaats van lichtjes kunnen sommige plaatjessystemen de toetsen ook aanduiden door middel Onderlinge verschillen van auditieve cues. Dit zijn korte spraakopnames die, Plaatjessystemen verschillen onderling van elkaar in: al dan niet door een koptelefoon, duidelijk maken welke spraakboodschap zich onder de knop bevindt. Dankzij deze alternatieve bedieningsmogelijkheden kunnen de plaatjessystemen ook door cliënten met onvoldoende handfunctie en/of een visuele beperking gebruikt Aantal toetsen en flexibiliteit Tech/Speak en Tech/Scan toetsen, in aanraak- en scannende versie Aantal niveaus en automatische niveauherkenning Opnamecapaciteit Bedieningsmogelijkheden Aansluitmogelijkheden Extra functies Communicatiehulpmiddelen > Plaatjessystemen worden. Lingo Kleine comunicator met 2 tot 8 toetsen GoTalk 4+, 9+ en 20+ De boodschappen op de bovenste rij zijn op elk niveau gelijk ProxTalker 14 Met verplaatsbare symboolkaartjes Tobii S32 QuickTalker 7, 12 en 23 Flexibele indeling van 1 tot 32 toetsen en automatische kaartherkenning De boodschappen op de bovenste rij zijn op elk niveau gelijk 15

10 Communicatiehulpmiddelen Tekstsystemen TEKSTSYSTEMEN Voor wie: mensen met een communicatieve beperking die motorisch en cognitief in staat zijn te typen. Voor wat: overbrengen van communicatieve uitingen over elk gewenst onderwerp. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, op het werk/dagbesteding, of onderweg. Voor jongeren of volwassenen die met tekst kunnen waarin de communicatiepartner niet of moeilijk kan communiceren, wordt meestal gekozen voor een tekstge- meelezen, zoals buitenshuis, in een groep of wanneer de baseerd hulpmiddel. Heeft de gebruiker geen bijkomende gesprekspartner slechtziend is. problemen met de handfunctie of andere aanvullende eisen, dan kan een eenvoudig tekstsysteem volstaan. Bediening De toetsenborden hebben standaard een QWERTY- Tekstsystemen bestaan uit een toetsenbord en een of twee indeling. Sommige systemen zijn ook leverbaar in ABC- tekstdisplays. Systemen met twee displays hebben een uitvoering. extra scherm aan de achterzijde, waarop de communicatiepartner kan meelezen wat de gebruiker typt. De grootte Sommige tekstsystemen zijn standaard voorzien van een van de schermen varieert, alsook het aantal tekstregels en raster voor vingergeleiding, maar voor alle systemen zijn de tekstgrootte. rasters als optie beschikbaar. Rasters kunnen nuttig zijn voor mensen met een beperkte coördinatie of motorische Communicatiehulpmiddelen > Tekstsystemen De meeste tekstsystemen zijn bovendien voorzien van problemen. Door het raster komen de toetsen verzonken een synthetische stem. Naar keuze kan een mannen- of te liggen, zodat de gebruiker de hand op het raster kan vrouwenstem ingesteld worden. Op de verschillende sys- laten rusten en de juiste toets kan kiezen, zonder daarbij temen zijn verschillende spraaksynthesizers geïnstalleerd. ongewenste toetsen in te drukken. Alle beschikbare stemmen zijn goed verstaanbaar, maar welke het prettigst klinkt, is zeer persoonlijk. Op sommige Woordvoorspelling systemen bestaat de mogelijkheid stemmen voor meerdere Voor het versnellen van de tekstinvoer zijn tekstsystemen talen te installeren. voorzien van woord- en/of zinsvoorspelling. De uitgebreidheid van deze functie varieert. Daarnaast is het op De synthetische stem kan uitspreken wat de gebruiker sommige systemen mogelijk veelgebruikte zinnen op te typt. Hierdoor kan het hulpmiddel niet alleen in een-op- slaan. een gesprekken gebruikt worden, maar ook in situaties Communicatiehulpmiddelen >>Tekstsytemen Tekstsystemen

11 Communicatiehulpmiddelen Tekstsystemen Communicatiehulpmiddelen >>Tekstsystemen Tekstsystemen SpeakOut Extra functies Onderlinge verschillen Enkele systemen bieden de mogelijkheid met behulp van Tekstsystemen verschillen onderling van elkaar in: het hulpmiddel te telefoneren en/of sms en. Bij telefoneren wordt de spraak van het hulpmiddel direct door de telefoonlijn gezonden, zodat deze duidelijk verstaanbaar is. Aantal schermen Aantal tekstregels en tekstgrootte op de scherm Stem Uitgebreidheid van de woordvoorspelling Extra functies Allora Dubby II Communicatiehulpmiddelen > Tekstsystemen Lightwriter SL40 en SL40 Connect Standaard voorzien van sms-functie, met de Connect kan men bovendien telefoneren Megabee Tekstgebaseerd doorkijkraam met twee displays Lightwriter Swift Pocketformaat hulpmiddel met intelligente zinsvoorspelling en bediening met pookje 18 19

12 Communicatiehulpmiddelen Dynamische systemen DYNAMISCHE SYSTEMEN Voor wie: mensen met een communicatieve beperking die een groter aantal uitingen willen kunnen overbrengen. Voor wat: overbrengen van voorgeprogrammeerde persoonlijke uitingen, die zijn ingedeeld in categorieën, eventueel aangevuld met een typmodule. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep, op het werk/dagbesteding, of onderweg. Dynamische systemen zijn geschikt voor zowel tekst- als van deze communicatiepagina s typt of kiest de gebruiker symboolcommunicatie. In tegenstelling tot de eerder de boodschappen die hij of zij wil overbrengen. beschreven statische systemen, hebben dynamische systemen geen vaste toetsen, maar een indeling die Geletterde gebruikers kunnen werken met schermtoetsen- kan veranderen. Dit betekent enerzijds dat het scherm borden, zodat men alles kan typen wat men wil zeggen veranderlijk is: elke toets op het scherm kan verwijzen naar en niet in de communicatie beperkt wordt. Voor het een nieuwe pagina met nieuwe toetsen. Anderzijds kan versnellen van de tekstinvoer kan gebruik worden gemaakt ook de inhoud van een dynamisch systeem steeds worden van woord- en zinsvoorspellers. Daarnaast is het mogelijk aangepast, zodat het als het ware kan meegroeien met het te werken met voorgeprogrammeerde boodschappen. niveau, de leefomstandigheden en de interesses van de Deze boodschappen kunnen worden aangeduid met tekst gebruiker. of met afbeeldingen. Voor geletterde gebruikers kan dit een manier zijn om veelgebruikte uitingen snel te kunnen Dynamische systemen zijn speciaal voor de doelgroep kiezen. Communicatiehulpmiddelen > Dynamische systemen ontwikkelde tabletcomputers met communicatiesoftware. De computer is voorzien van een aanraakscherm, Voorgeprogrammeerde boodschappen zijn bovendien krachtige speakers en mogelijkheden voor alternatieve be- geschikt voor ongeletterde gebruikers. Voor hen kunnen diening. Dynamische systemen zijn beschikbaar van zeer de boodschappen worden aangeduid met pictogrammen, draagbaar pocketformaat tot grote 15 apparaten, die meer eigen foto s of afbeeldingen van internet. Boodschappen geschikt zijn voor bijv. oogbesturing. kunnen bestaan uit hele zinnen of uit losse woorden, waarmee de gebruiker zelf zinnen kan opbouwen. Som- Communicatiesoftware mige systemen kunnen hierbij de woorden automatisch Standaard is op dynamische systemen speciale communi- vervoegen. catiesoftware geïnstalleerd. Met behulp van deze software 20 wordt het communicatiehulpmiddel ingericht. Die inrich- Uiteraard kunnen getypte, gekozen of samengestelde ting bestaat uit een verzameling communicatiepagina s, boodschappen ook uitgesproken worden. Hiervoor is die volledig kan worden aangepast aan de wensen en het mogelijk gebruik te maken van synthetische en/of eisen van de gebruiker van het hulpmiddel. Met behulp opgenomen spraak. 21 Communicatiehulpmiddelen >>Dynamische sytemen Dynamische systemen

13 Communicatiehulpmiddelen Dynamische systemen Extra functies Op de grotere en geavanceerdere systemen kunnen Naast directe communicatie hebben veel dynamische bovendien modules voor oogbesturing aangesloten wor- systemen aanvullende mogelijkheden, zoals internetten, den. De gebruiker selecteert dan de toetsen door ernaar en, bellen, sms en, spelen, foto s maken en bekijken, te kijken (zie Oogbesturing). Dit maakt de systemen zelfs muziek luisteren en omgevingsbediening. geschikt voor gebruikers met zeer ernstige motorische problematiek. Bediening Dynamische systemen zijn uitgerust met een aanraak- Formaten en opbouw scherm. Vrijwel alle dynamische systemen bieden boven- De kleinere dynamische systemen zijn door hun formaat dien diverse mogelijkheden voor alternatieve bediening. en gewicht extra geschikt voor gebruikers die kunnen Zingui Daardoor kunnen ze ook bediend worden door gebruikers lopen. Deze systemen worden geleverd met een draagtas. met onvoldoende handfunctie en zijn ze voor mensen met Sommige systemen hebben een uitklapbare beugel, Met vereenvoudigde versie van Mind Express en 8,4 inch scherm degeneratieve aandoeningen snel aanpasbaar. waarmee ze rechtop op een tafel gezet kunnen worden. Zwaardere systemen zijn niet geschikt om te worden Tobii C12 en Tobii C15 Om het aanraakscherm beter bedienbaar te maken, kun- gedragen. Deze systemen, maar ook de kleinere, kunnen nen de systemen voorzien worden van een raster voor worden opgebouwd op bijv. een rolstoel of bij het bed. Met 12 of 15 inch scherm en Tobii Communicator software, ook te combineren met module voor oogbesturing vingergeleiding. Dit kan nuttig zijn voor mensen met een beperkte coördinatie of motorische problemen. Het raster Doelgroep zorgt ervoor dat de toetsen verzonken komen te liggen, Dynamische systemen worden ingezet bij kinderen of zodat de gebruiker de hand op het raster kan laten rusten volwassenen die gebruikmaken van plaatjes om te com- en de juiste toets kan kiezen, zonder daarbij ongewenste municeren, maar waarvoor plaatjessystemen te beperkt toetsen in te drukken. zijn. Een voorwaarde om gebruik te kunnen maken van Tobii C8 Met 8 inch scherm en Tobii Communicator software dynamische systemen is dat de gebruiker kan categoriseren. Daarnaast zijn veel systemen voorzien van een usbaansluiting en aansluitingen voor schakelaars, om het Daarnaast worden dynamische systemen ingezet wanneer apparaat scannend te bedienen. De usb-aansluiting maakt de motorische problemen zo groot zijn, dat bijv. een TouchSpeak het mogelijk een muisvervanger te gebruiken, zoals een eenvoudig tekstsysteem geen optie is. Smart Speciaal ontwikkeld voor mensen met afasie Pocketformaat hulpmiddel met 4 inch scherm hoofdmuis. Bij scanning lichten de toetsen op het scherm Communicatiehulpmiddelen > Dynamische systemen beurtelings op, bijvoorbeeld in de vorm van een gekleurd Tenslotte wordt dit soort hulpmiddelen ingezet voor kader. Bevindt het kader zich om de gewenste toets, dan personen met een progressief ziektebeeld, waarbij het activeert de gebruiker zijn of haar schakelaar. Behalve met hulpmiddel snel aangepast moet kunnen worden aan de een visueel kader kunnen de toetsen ook met auditieve veranderende lichamelijke situatie. cues aangeduid worden. Dit zijn korte spraakopnames die, al dan niet door een koptelefoon, duidelijk maken Onderlinge verschillen welke spraakboodschap of functie zich onder de knop Dynamische systemen verschillen onderling van elkaar in: bevindt. Heeft de gebruiker twee schakelaars, dan kan hij of zij de snelheid zelf bepalen door met de ene schakelaar de toetsen te doorlopen en met de andere te activeren. Bij gebruik van één schakelaar is de scansnelheid instelbaar. Ook de scanvolgorde is instelbaar. Schakelaars zijn er in vele soorten, voor bediening met verschillende lichaamsdelen Formaat / meeneembaarheid Software & mogelijkheden Bedieningsopties Mogelijkheden voor telecommunicatie Met 13,3 inch scherm en Mind Express software, ook te combineren met module voor oogbesturing Aansluitmogelijkheden (zie Schakelaars). 22 Tellus 4 Mogelijkheden voor omgevingsbediening Mobi 2 Met 12 inch scherm en Mind Express software, ook te combineren met module voor oogbesturing 23 Communicatiehulpmiddelen >>Dynamische systemen Dynamische systemen

14 Communicatiehulpmiddelen Software SOFTWARE Voor wie: gebruikers van papieren communicatiekaarten of dynamische systemen en hun therapeuten, ouders en begeleiders. Voor wat: maken van papieren communicatiekaarten of activiteiten en inrichten van dynamische systemen. Voor welke situatie: thuis, in de therapiepraktijk of op school. Grofweg kan onderscheid gemaakt worden tussen twee Inrichten van dynamische systemen soorten programma s voor ondersteunde communicatie: Dynamische systemen worden geleverd met speciale programma s voor het printen van papieren communicatie- communicatiesoftware (zie ook pagina 21). Deze software kaarten en programma s voor het inrichten van dynamische bevat enerzijds de communicatiepagina s voor de gebruiker systemen. van het hulpmiddel en anderzijds het bewerkprogramma waarmee die pagina s worden samengesteld. Printsoftware Communicatiehulpmiddelen > Software Met behulp van printsoftware kunnen papieren communi- De gehele verzameling van communicatiepagina s wordt catiekaarten gemaakt worden, maar ook uiteenlopende ook wel het persoonlijke vocabulaire van de gebruiker activiteiten en educatieve materialen, of dagschema s genoemd. Vooral het maken van een vocabulaire voor voor in de klas of woongroep. Kaarten kunnen voor com- symboolgebruikers is een tijdrovende klus. Er moet met municatie gebruikt worden door symbolen aan te wijzen. veel aspecten rekening gehouden worden: welke bood- Daarnaast kan de software gebruikt worden voor het schappen zijn voor de gebruiker van belang, is een bepaald printen van kaarten voor plaatjessystemen (zie pagina 13). kleurgebruik belangrijk, welke afbeeldingen begrijpt de Voorgedefinieerde sjablonen voor veelgebruikte plaatjes- gebruiker het best, hoeveel toetsen op het scherm kan de systemen zorgen ervoor dat de kaarten en toetsen exact de gebruiker overzien en hoeveel niveaus mag een hiërarchi- juiste afmetingen krijgen voor het betreffende apparaat. U sche structuur hebben, hoe groot moeten de toetsen hoeft alleen nog afbeeldingen toe te voegen, de kaart uit zijn om goed bedienbaar én zichtbaar te zijn, etc. etc. te printen en deze langs de lijnen uit te knippen. rdgkompagne biedt een aantal producten en diensten aan die hierbij kunnen helpen: kant-en-klare vocabulaires (zie Het maken van communicatiekaarten en andere materialen hieronder), de dienst Vocabulaires op maat (zie pagina 6) is eenvoudig. U kunt een van de aanwezige sjablonen kiezen en de cursus Inrichten dynamische systemen (zie pagina 5). of zelf een lay-out maken. Vervolgens voegt u symbolen of 24 andere afbeeldingen toe, en evt. ook tekst. Dan kunt u nog Met sommige programma s kunnen behalve communi- de opmaak en kleur van de verschillende elementen op de catiepagina s ook uiteenlopende andere toepassingen kaart bepalen. Tenslotte drukt u de kaart af. geprogrammeerd worden. Denk bijv. aan pagina s om te internetten, en, bellen en sms en, maar ook 25 Communicatiehulpmiddelen >>Software Software

15 Communicatiehulpmiddelen Software aan spelletjes en oefeningen, gesproken boeken, een taalkundig onderzoek onder verschillende doelgroepen. agenda, fotoalbum of jukebox. Daarnaast kunt u pagina s Bij de uitvoering is rekening gehouden met de kenmerken maken voor het bedienen van apparaten in huis (als het van het hulpmiddel, zodat het vocabulaire bijvoorbeeld hulpmiddel voorzien is van een infraroodzender), en voor optimaal geschikt is voor bediening met de ogen. het maken van foto s (als het hulpmiddel voorzien is van een webcam). Spraaksynthesizers en het gebruik van de eigen stem Communicatiesoftware kan ook op een pc geïnstalleerd Dynamische communicatiehulpmiddelen en tekstsystemen worden om pagina s voor een cliënt of kind voor te zijn vaak voorzien van synthetische spraak voor het uit- bereiden. Deze kunnen dan later naar het hulpmiddel spreken van getypte of geselecteerde boodschappen. Op overgezet worden. Ook kan de software gebruikt worden de verschillende systemen zijn verschillende synthesizers om met een cliënt aan de pc te oefenen, bijv. om vast te geïnstalleerd. Voor elke synthesizer is doorgaans zowel een stellen of de cliënt met een dynamisch systeem overweg mannen- als een vrouwenstem beschikbaar. Alle beschik- zal kunnen. bare stemmen zijn goed verstaanbaar, maar welke het Mind Express Voor het inrichten van dynamische systemen, standaard geïnstalleerd op de Mobi 2 en Tellus 4 en in vereenvoudigde vorm op de Smart en Zingui. prettigst klinkt, is zeer persoonlijk. Tobii SymbolMate Het maken van een volledig gepersonaliseerd vocabulaire Op Windows-gebaseerde dynamische systemen is het Voor het maken van papieren communicatiekaarten en activiteiten en het inrichten van de Tobii S32 is niet altijd noodzakelijk. Met name voor geletterde mogelijk een stem naar keuze te installeren. Dit maakt gebruikers, of wanneer geen sprake is van een cognitieve het ook mogelijk een eigen gedigitaliseerde stem te beperking, kan een kant-en-klaar vocabulaire prima ge- gebruiken. Voor mensen die niet meer kunnen spreken kan schikt zijn. Er zijn kant-en-klare vocabulaires beschikbaar het vervreemdend werken om te moeten communiceren voor verschillende doelgroepen en niveaus. Voor gelet- met de stem van een ander. Voor mensen die dreigen terde gebruikers geeft zo n vocabulaire snel toegang tot hun stem te verliezen, bijv. als gevolg van ALS of een alle functies van het hulpmiddel. Voor kinderen kan het laryngectomie, biedt rdgkompagne daarom de dienst een voordeel zijn dat kant-en-klare vocabulaires toegang stemdigitalisering aan: met behulp van een relatief klein geven tot veel meer uitingen dan al bekend zijn, hetgeen aantal spraakopnames wordt een nieuwe synthetische stem kan helpen bij de taalontwikkeling. Kinderen zonder gegenereerd, die een treffende gelijkenis vertoont met beperkingen worden immers ook aan veel meer woorden de stem van degene die het materiaal heeft ingesproken. blootgesteld dan ze zelf al kunnen gebruiken; op die manier Door opnames van de stem te maken wanneer dat nog breiden zij hun vocabulaire steeds verder uit. Kant-en- kan, kan men in een later stadium de eigen stem in een klare vocabulaires zijn ontwikkeld op basis van uitgebreid communicatiehulpmiddel gebruiken. Kant-en-klare vocabulaires Communicatiehulpmiddelen >>Software Software Kant-en-klare vocabulaires Sono Key Voor tekstgebaseerde communicatie en pc-bediening, zeer geschikt voor oogbesturing Symbol for Windows Paper Chart Maker Voor het maken van papieren communicatiekaarten Communicatiehulpmiddelen > Software Sono Flex Uitgebreid en flexibel symboolgebaseerd vocabulaire SymbolStix Online Voor het downloaden van SymbolStix symbolen Tobii Communicator Sono Primo Voor het inrichten van dynamische systemen en bedienen van de pc, standaard geïnstalleerd op de Tobii C8, C12 en C15 26 Eurovocs Suite Voor tekstgebaseerde communicatie Voor beginnende communiceerders, beschikbaar als kaartenset voor de Tobii S32 en als dynamisch vocabulaire, om de overstap te vereenvoudigen. 27

16 Communicatiehulpmiddelen Overige OVERIGE Voor wie: mensen met een motorische en communicatieve beperking, mensen met een laag stemvolume of mensen met een cognitieve of visuele beperking. Voor wat: hulp oproepen binnenshuis, spreken, lezen en onthouden. Voor welke situatie: thuis, op school/werk of onderweg. Naast een uitgebreid aanbod aan spraakcomputers, heeft kassa s. RFID-chips bevinden zich o.a. in antidiefstalstickers rdgkompagne ook enkele eenvoudigere hulpmiddelen die en in de OV-chipkaart, de bijbehorende scanners bevinden de actieve of passieve communicatie kunnen ondersteunen. zich in de welbekende poortjes. Binnenhuisoproep Er bestaan echter ook barcode- en RFID-scanners met een Voor personen met een motorische en communicatieve spraakfunctie. Deze scanners zijn speciaal bedoeld voor on- beperking kan het van belang zijn te beschikken over een dersteuning van de communicatie. Ze zijn voorzien van een systeem om binnenshuis hulp te kunnen oproepen. Soms ingebouwde microfoon en geheugen voor het opnemen is het communicatieapparaat of de omgevingsbediening en opslaan van spraakboodschappen. Deze boodschappen al met zo n functie uitgerust. Voor separate systemen is worden gekoppeld aan bijgeleverde barcode- of RFID- het belangrijk dat ze bediend kunnen worden met een stickers, die op voorwerpen geplakt kunnen worden. De schakelaar, bijvoorbeeld bij het hoofd, of aangesloten gebruiker haalt de scanner over de sticker en hoort dan de kunnen worden op het communicatieapparaat, de rolstoel- opgenomen spraakboodschap. Communicatiehulpmiddelen > Overige of omgevingsbediening. Deze scanners kunnen een goed hulpmiddel zijn voor Spraakversterkers mensen met cognitieve beperkingen, zoals autisme, afasie Spraakversterkers kunnen een hulpmiddel zijn voor per- en downsyndroom, in therapiesituaties, op school of sonen die problemen hebben met hun verstaanbaarheid thuis. De scanner kan gebruikt worden voor het vergroten door een laag stemvolume. Deze versterkers bestaan uit van de woordenschat, het verbeteren van de uitspraak, een compacte luidspreker en een headset-, dasspeld- of het aanleren van de betekenis van pictogrammen, of keelmicrofoon. Voorwaarde voor gebruik is een goede voor zelfstandigheidsbevordering, bijv. door stickers in articulatie; onduidelijke spraak zal bij versterking niet tot een kookboek te plakken en de instructies in te spreken. een betere verstaanbaarheid leiden. De scanners kunnen ook heel goed gebruikt worden in combinatie met een communicatieschrift, door stickers bij 28 Barcode- en RFID-scanners de pictogrammen te plakken, of met de Pictogenda, bijv. Barcodes (of streepjescodes) kennen we van allerlei voor het overbrengen van boodschappen van ouder naar producten en de bijbehorende scanners zien we bij winkel- leerkracht en vice versa. 29 Communicatiehulpmiddelen >>Overige Overige

17 Communicatiehulpmiddelen Overige Mensen met een visuele beperking kunnen dit soort speler kopiëren. Ook zijn er voorleesapparaten waarop een scanners gebruiken voor het identificeren van voorwerpen, Brailleleesregel kan worden aangesloten. De tekst wordt zoals opbergmappen of cd s. Er zijn ook barcodescanners dan omgezet naar Braille in plaats van spraak. Barcodescanners Voorleesapparaten die de streepjescodes van producten in winkels kunnen scannen en voorlezen. Hiervoor wordt productinformatie Naast voorleesapparaten zijn er diverse voorleesprogram- uit een centrale database gehaald, maar het is ook mogelijk ma s voor op de pc. Deze programma s kunnen e-boeken zelf gesproken informatie toe te voegen. voorlezen, of lezen wat u aanwijst, typt en selecteert. Behalve voor mensen met een visuele beperking, kan dit Voorleesapparaten en -software een uitkomst zijn voor mensen met dyslexie. Een voorleesapparaat is een scanner met voorleesfunctie. B.A.Bar Op de scanner kunnen getypte brieven, boeken, tijdschrif- Memorecorders ten, bijsluiters van medicijnen, gebruiksaanwijzingen of Mensen met een visuele of cognitieve beperking kunnen andere gedrukte materialen geplaatst worden. Het appa- gebaat zijn bij het gebruik van een memorecorder. Memo- raat scant de tekst en leest deze voor met behulp van een recorders zijn bedoeld om spraak op te nemen, bijvoorbeeld spraaksynthesizer. Teksten worden herkend ongeacht hoe als geheugensteun. Voor mensen met visusproblemen zijn ze op de scanner worden geplaatst of hoe ze zijn opge- er memorecorders met voelbare toetsen in verschillende maakt. Sommige voorleesapparaten kunnen de teksten vormen en gesproken feedback bij de verschillende func- ook als geluidsbestand bewaren en naar bijv. een mp3- ties. Sophie en Sophie Pro Voorleessoftware Spraakversterkers Spika Leest wat u aanwijst, typt en selecteert, werkt vanaf USB-stick, ook beschikbaar binnen Fluency TTS Mini Voice Amp Communicatiehulpmiddelen > Overige Echovoice Oproepsystemen Memorecorders Milestone 312 Met voelbare toetsen 30 Funkgong KAKU Aangepaste meeneembare deurbel voor binnenhuisoproep Wireless Pager Te activeren met Jelly Beamer en Big Beamer draadloze schakelaars Infovox 3 Easy Reader Leest wat u aanwijst en typt en leest teksten voor, werkt vanaf USB-stick Leest digitale boeken voor 31 Communicatiehulpmiddelen >>Overige Overige

18 Bedieningshulpmiddelen SCHAKELAARS Voor wie: mensen met een zeer beperkte of ongecontroleerde motoriek, of mensen met een verstandelijke beperking. Voor wat: bedienen van communicatiehulpmiddel, pc, omgevingsbediening, oproepsysteem of spelmateriaal met de hand, het hoofd of een willekeurig ander lichaamsdeel. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep of onderweg; op de rolstoel, in bed of op de werkplek. Een schakelaar is een bedieningshulpmiddel waarmee reactie-software beschikbaar die direct reageert op een een of meer functies uitgevoerd kunnen worden. Denk activering van de schakelaar, er gebeurt meteen iets op het bijvoorbeeld aan de schakelaar waarmee u het licht scherm. Hetzelfde geldt voor aangepast speelgoed. aan en uit schakelt. De hier beschreven schakelaars zijn echter speciaal geschikt om bediend te kunnen worden Binnen andere software en bij hulpmiddelen voor door mensen met verschillende handicaps. Ze kunnen communicatie en omgevingsbediening is de bediening aangesloten worden op de pc, op communicatiehulpmid- indirect. Deze bedieningsvorm wordt scanning genoemd. delen, omgevingsbedieningen en aangepast speelgoed. Bij scanning bestuurt de gebruiker een aanwijskader (of lampje) dat stap-voor-stap de verschillende opties Bedieningshulpmiddelen > Schakelaars Schakelaars zijn beschikbaar in vele soorten en maten. Veel langsloopt. Zodra de aanwijzer bij de gewenste optie schakelaars kunnen slechts één functie uitvoeren. Voor is, activeert de gebruiker zijn of haar schakelaar. Bij het uitvoeren van meerdere functies zijn dan meerdere automatische scanning worden de opties automatisch schakelaars nodig. Er zijn ook gecombineerde schakelaars, doorlopen. Bij stepscanning werkt de gebruiker met twee waarmee twee of meer functies uitgevoerd kunnen schakelaars: met de eerste beweegt hij of zij stap-voor-stap worden. De eenvoudigste schakelaars zijn drukknoppen. zelf de aanwijzer, met de tweede wordt de gewenste optie Geavanceerdere schakelaars kunnen bijv. bediend worden geactiveerd. Vaak worden ook verschillende scanpatronen door te blazen en/of zuigen, of door te knipperen met aangeboden. Zo worden bij lineair scannen alle opties een- de ogen. Schakelaars kunnen op elke plek gemonteerd voor-een doorlopen, terwijl bij rij-kolom scanning eerst de worden, zodat ze naar wens bediend kunnen worden met rijen worden gescand en na selectie de opties binnen de bijv. hand, voet, hoofd of mond. gekozen rij. Voor gebruikers met een visuele beperking kan een lampje of kader onbruikbaar zijn. Voor deze gebruikers 32 Bediening bieden sommige hulpmiddelen de mogelijkheid van Bij schakelaarbediening kan onderscheid gemaakt worden auditieve scanning: vooraf wordt dan voor alle opties een tussen directe en indirecte bediening. Speciaal voor korte auditieve cue ingesproken, die bij het scannen mensen met een laag ontwikkelingsniveau is er actie- hoorbaar wordt gemaakt. 33 Bedieningshulpmiddelen > Schakelaars Schakelaars Schakelaars

19 Bedieningshulpmiddelen Herga voetschakelaar Sommige gebruikers besturen de cursor op hun computer Er zijn ook schakelaars speciaal ontwikkeld voor pc-gebruik. of communicatiehulpmiddel met het hoofd of met de Deze schakelaars zijn voorzien van een usb-aansluiting ogen, maar gebruiken een schakelaar om te klikken. en kunnen niet gebruikt worden voor het bedienen van andere apparaten. Pillow Specs, Jelly Bean en Big Red Aansluiting De meeste schakelaars zijn voorzien van een 3,5 mm Tenslotte zijn er schakelaars en interfacekastjes met een jackaansluiting (mini-jack). Hiermee kunnen ze rechtstreeks Bluetooth-verbinding. Deze schakelaars kunnen behalve aangesloten worden op communicatiehulpmiddelen, ap- op de pc ook gebruikt worden voor de bediening van paraten voor omgevingsbesturing of aangepast speelgoed. smartphones en tabletcomputers. Let wel op dat de Joggle Switch Plate Leaf Met instelbare tegendruk gebruikte app hiervoor geschikt moet zijn en dat niet elke Via een speciaal interfacekastje kunnen deze schakelaars app elke schakelaar ondersteunt. Tip ook aangesloten worden op de computer. Vaak worden deze interfacekastjes geleverd met speciale software, Onderlinge verschillen waarmee de functies van de aangesloten schakelaars Schakelaars verschillen onderling van elkaar in: kunnen worden ingesteld. Op die manier is het bijv. ook mogelijk om met behulp van vier schakelaars de muispijl in vier richtingen te besturen en met behulp van een vijfde schakelaar te klikken. Soft Aantal functies AMDi benaderingsschakelaar Wijze van bediening Bedieningskracht Aansluiting SimplyWorks Send PikoDual Voor het draadloos maken van een standaard schakelaar, te combineren met SimplyWorks Receive (voor pc) en Control (voor bijv. speelgoed) Piko button Micro Light Grasp Papoo schakelaar Formaat Buddy Button en Big Buddy Button Switch Click USB Schakelaar met USB-aansluiting Bluetooth schakelaars en interfacekastjes voor bediening van smartphones en tablets Bedieningshulpmiddelen > Schakelaars SimplyWorks Switch 125 Bluetooth Switch Interface Draadloze schakelaar, te combineren met SimplyWorks Receive (voor pc) en Control (voor bijv. speelgoed) SimplyWorks iclick Draadloze ontvanger met ipad-aansluiting, werkt met SimplyWorks Switch 125 en Send Rocker Cup, Mini Cup en Cap Bluetooth Super Switch USB-interfacekastjes voor pcbediening (alleen klikfuncties) Sip/Puff Blaaszuigschakelaar Blue2 Big Beamer Flex 34 Swifty Draadloze schakelaar met ontvanger Hook Platform Jelly Beamer Draadloze schakelaar met ontvanger ClickToPhone Maakt de functies van een Android telefoon toegankelijk voor schakelaargebruikers Bedien de muziekbibliotheek van uw ipod of iphone met behulp van schakelaars Beam 35 Bedieningshulpmiddelen > Schakelaars Schakelaars Schakelaars

20 Oogbesturing Bedieningshulpmiddelen Oogbesturing OOGBESTURING Voor wie: mensen met een zeer beperkte of ongecontroleerde motoriek, zoals bij de ziektebeelden ALS of CP. Voor wat: bedienen van communicatiehulpmiddel en/of computer met behulp van de ogen. Voor welke situatie: thuis, in de klas/groep of onderweg; op de rolstoel, in bed of op de werkplek. Bedieningshulpmiddelen > Oogbesturing Bedieningshulpmiddelen > Oogbesturing Oogbesturing is een alternatieve methode voor de bediening van computers, ontwikkeld voor mensen met zeer beperkte bewegingsmogelijkheden. De gebruiker hoeft slechts naar het scherm te kijken om objecten aan te klikken. De huidige oogbesturingssystemen werken zeer nauwkeurig, ongeacht de aanwezigheid van een bril of contactlenzen, de kleur van de ogen en lichtomstandigheden. Zodra de gebruiker voor het systeem plaatsneemt, zullen beide ogen van de gebruiker gedetecteerd worden. De eerste keer dat een gebruiker het systeem gaat bedienen, zal er een kalibratie doorlopen moeten worden. Deze kalibratie kan vervolgens als persoonlijk profiel bewaard worden. Dit maakt het mogelijk om een systeem in te zetten voor meerdere gebruikers. Er zijn oogbesturingsmodules voor dynamische communicatiehulpmiddelen en voor pc-bediening. Communicatie Oogbesturing wordt met name toegepast voor de bediening van communicatiehulpmiddelen, voor mensen die niet kunnen spreken en bovendien geen controle hebben over hun handen en andere lichaamsdelen. Was de oogbesturingscamera voorheen in het communicatiehulpmiddel geïntegreerd, de huidige modellen worden er als losse module onder gemonteerd. Groot voordeel is dat bij progressieve aandoeningen het hulpmiddel snel kan worden aangepast aan de veranderende lichamelijke situatie. Voor een effectief gebruik van oogbesturing is wel een bepaald schermformaat vereist. Daarom kunnen alleen de grotere dynamische communicatiehulpmiddelen uitgerust worden met een module voor oogbesturing. De compactste van deze systemen zijn geschikt om te worden opgebouwd op een rolstoel. Het oogbesturingssysteem van Tobii sluit naadloos en draadloos aan op de grotere apparaten uit Tobii s C-serie. Zo ontstaat een zeer betrouwbaar oogbestuurd communicatieapparaat. Daarnaast zijn er modules die aangesloten kunnen worden op de usb-poort van dynamische communicatiehulpmiddelen. Pc-bediening Modules met usb-aansluiting kunnen ook aangesloten worden op standaard pc s. De module wordt dan onder het beeldscherm gemonteerd en aangesloten op de usb-poort