STRAFSANCTIES IN HET FISCAAL RECHT

Transcriptie

1 STRAFSANCTIES IN HET FISCAAL RECHT Kris HEYRMAN Advocaat-vennoot Dubois, Verlinden, Wauman Berkenlaan 45, 2610 Antwerpen tel:

2 I. Administratieve geldboeten A) Proportionele geldboeten en belastingverhogingen (opgelegd door de Fiscale Administratie) Wanneer? - bij niet-aangifte van inkomsten - bij onvolledige/onjuiste aangifte van inkomsten

3 Hoe bepaald? - volgens aard/ernst van de overtreding - volgens een vastgestelde schaal (10% tot 200%), verschuldigd op het niet aangegeven inkomstengedeelte Inzake inkomstenbelasting mag belasting en belastingverhoging samen niet hoger zijn dan bedrag ontdoken belasting.

4 Schalen toepasselijke belastingverhoging Zonder opzet belastingontduiking: 0%: overtredingen buiten de wil van belastingplichtige om 10%: een eerste overtreding 20%: een tweede overtreding 30%: een derde overtreding 50%: een vierde overtreding Met opzet belastingontduiking 50%: een eerste overtreding 100%: een tweede overtreding 200%: een derde overtreding of bij valsheid in geschriften, gebruik van valse stukken, omkoping of poging tot omkoping ambtenaar

5 Vaststelling percentage belastingverhoging - Een voorgaande overtreding wordt in aanmerking genomen wanneer deze bestraft werd voor één van de 4 aanslagjaren die het aanslagjaar voorafgaan waarvoor de nieuwe overtreding moet worden bestraft. bv. overtreding voor aj % belastingverhoging nieuwe overtreding voor aj % belastingverhoging bv. overtreding voor aj % belastingverhoging nieuwe overtreding voor aj % belastingverhoging (wordt terug beschouwd als eerste overtreding)

6 - Overtreder moet in kennis gesteld worden van belastingverhoging m.b.t. overtreding opdat deze in aanmerking kan genomen worden om de hoogte van belastingverhoging van volgende overtreding te bepalen, - andere regels inzake onroerende voorheffing en bedrijfsvoorheffing.

7 Nalatigheidsintresten inzake inkomstenbelasting Geen belastingverhoging of minder dan 50% belastingverhoging: nalatigheidsintresten verschuldigd vanaf de eerste dag van de maand volgend op de vervaldag van de belastingaanslag. (bedrijfsvoorheffing: gedeelte van de maand van de vervaldag) Een belastingverhoging van 50% of meer: - nalatigheidsintresten verschuldigd vanaf 1 juli van het jaar volgend op het aanslagjaar - dus soms retroactief nalatigheidsintresten verschuldigd

8 Geldboete inzake BTW - overtreding inzake voldoening BTW boete = dubbel van ontdoken of niet tijdige betaalde BTW - onrechtmatige/ongeoorloofde aftrek van BTW boete = dubbel van ten onrechte afgetrokken BTW - overtreding inzake de facturatieverplichtingen boete = dubbel van de op de handeling verschuldigde BTW, maar niet minder dan 50 EUR - verschuldigd individueel, door leverancier, dienstverrichter en medecontractant - niet verschuldigd bij overtredingen die louter toevallig zijn

9 - overtreding inzake invoer (ook onjuiste vermelding invoerdocument) boete = dubbel van de BTW, maar niet minder dan 50 EUR hoofdelijk verschuldigd door diegenen die BTW bij invoer verschuldigd zijn - deskundige schatting inzake BTW - om de normale waarde te bepalen van onroerend goed of werk in onroerende staat - wanneer BTW over een ontoereikende maatstaf is voldaan, het tekort gelijk is aan of groter dan een achtste van de maatstaf, geldboete voor de schuldenaar, gelijk aan de bijkomend verschuldigde BTW

10 - Overtredingen inzake uitvoerdocumenten boete = dubbel van de verschuldigde BTW bij Belgische levering, minimum 50 EUR hoofdelijk verschuldigd door aangever en lastgever

11 Verminderde proportionele BTW-boeten - vaststelling van het bedrag van de proportionele boete volgens een waardeschaal (K.B. nr. 41 dd. 30 januari 1987). - verminderde proportionele boete wanneer geen sprake van fraude. - variëren van 1% tot 100%, - naargelang de begane overtreding - overtreding begaan vóór of vanaf 1 november soms gelijk aan moratoire intrest, berekend over verschuldigde BTW - is er sprake van opzettelijke belastingontduiking: geldboete van 200%

12 - proportionele boete kan ook opgelegd worden wanneer geen BTW meer nagevorderd wordt (BTW reeds betaald) geen BTW meer verschuldigd is bv. bij akkoord met de fiscale administratie: verschuldigde BTW en aftrekbare BTW compenseren elkaar volledig waardoor geen BTW-schuld meer verschuldigd aan de Staat is er toch nog sprake van een overtreding waardoor een proportionele BTW-boete kan opgelegd worden.

13 Andere Vlaamse gewestelijke belastingen - erfbelasting - schenkbelasting - verkeersbelasting - bij overtredingen oplegging van belastingverhogingen, vastgelegd in de Vlaamse Codex Fiscaliteit.

14 B) Niet-proportionele geldboeten 1) bij een overtreding van de bepalingen WIB of de uitvoeringsbesluiten ervan geldboete van 50 EUR tot EUR volgens een vastgelegde waardeschaal (artikelen 229/1 en 229/2 KB/WIB 92) in uitzonderlijke gevallen kan een geldboete oplopen tot meer dan EUR bv. In de aangifte personenbelasting geen melding gemaakt van juridische constructies of de verplichte vermeldingen zijn onvolledig. opgelegde boete van EUR/jaar en per juridische constructie 2) bij overtredingen op vlak van rapporteringsverplichtingen inzake juridische constructies en verrekenprijzen geldboete van tot EUR

15 Vestiging en invordering van de geldboeten gebeurt volgens de regels die van toepassing zijn inzake de personenbelasting Uitzondering: geldboeten inzake voorheffingen volgens de regels van toepassing inzake roerende voorheffing, bedrijfsvoorheffing

16 Overtreding van de BTW-regelgeving - kan bestraft worden met een proportionele geldboete - kan bestraft worden met een niet-proportionele geldboete (artikel 70 4 lid 1 W.BTW) 50 tot EUR per overtreding hoogte boete al naargelang de aard/ernst van de overtreding wordt bepaald volgens een vastgelegde waardeschaal (K.B. nr. 44 dd. 17 juli 2012) - overtreding begaan met opzet Verdubbeling van de boete tot maximaal EUR

17 Andere Vlaamse gewestelijke belastingen - erfbelasting - schenkbelasting - bij overtredingen ook oplegging van niet-proportionele geldboeten vastgelegd in de Vlaamse Codex Fiscaliteit.

18 C) Strafrechtelijk karakter van administratieve geldboeten Wanneer kan een administratieve geldboete als strafsanctie beschouwd worden? De geldboeten moeten aan bepaalde voorwaarden (5) voldoen, zoals geformuleerd door het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (art. 6 EVRM): - alle burgers treffen in hun hoedanigheid van belastingplichtige; - een bepaald bedrag voorschrijven en op de naleving ervan een sanctie stellen; - niet enkel een vergoeding in geld van een schade vormen, maar in essentie herhaling van gelijkaardige handelingen voorkomen; - stoelen op een norm met een algemeen karakter, met eveneens preventief en repressief oogmerk; - zeer zwaar zijn.

19 Rechtspraak Hof van Cassatie en Grondwettelijk Hof volgen EHRM. hoven van beroep en rechtbanken van eerste aanleg kwalificeerden op basis van deze 5 criteria geldboeten als strafsancties. Ook belastingverhogingen werden reeds als strafsancties gekwalificeerd, zeker bij een verhoging van 50% of meer. Mogelijkheid tot beoordeling van de sanctie door een rechter met volle rechtsmacht (sanctie niet enkel juridisch, maar ook op feitelijk vlak beoordelen)

20 D) Rechterlijke toetsing van administratieve geldboeten Hof van Cassatie: - rechter moet kunnen nagaan (toetsingsrecht): zijn alle wettelijke vereisten van de straf voldaan elementen in feite en in rechte kunnen beoordelen nagaan werkelijkheid van de sanctionering stemt sanctionering overeen met de wettelijke voorschriften niet in strijd is met de zorgvuldigheidsplicht van het bestuur - rechter mag nagaan of sanctie verzoenbaar is met algemene rechtsbeginselen (evenredigheidsbeginsel) - rechter mag volgens Hof van Cassatie niet louter uit opportuniteit of billijkheid een boete kwijtschelden of verminderen.

21 ruimere toetsingsmogelijkheid voor rechter volgens: - Europees Hof voor de Rechten van de Mens (arrest dd. 4 maart 2004) - Grondwettelijk Hof (arrest 15 mei 2008) - Hof van Justitie (inzake BTW-boeten, arrest 20 juni 2013) - rechter moet boeten kunnen toetsen aan het evenredigheidsbeginsel - opgelegde sanctie mag niet verder gaan dan wat noodzakelijk is voor de juiste inning van de BTW en ter voorkoming van fraude

22 Toetsingsrecht van de rechter Houdt in: nagaan of de straf niet onevenredig is met de inbreuk verder onderzoeken of het bestuur naar redelijkheid kon overgaan tot oplegging administratieve boete van bepaalde omvang onderzoek zwaarte inbreuk, hoogte van reeds opgelegde sancties onderzoek wijze waarop in gelijkaardige gevallen werd geoordeeld in acht nemen in welke mate het bestuur zelf gebonden was in verband met de sanctie Houdt niet in: omwille van een subjectieve appreciatie t.a.v. de belastingplichtige, boeten kwijtschelden of verminderen om loutere redenen van opportuniteit en tegen wettelijke regels in

23 E) Spontane rechtzetting Wanneer volledige kwijtschelding inzake BTW? bij een spontane rechtzetting door de schuldenaar van zijn toestand vóór enige tussenkomst van een fiscale administratie Strenge rechtspraak bij beoordeling spontaan karakter rechtzetting. Geen sprake van spontane rechtzetting: - bij belastingplichtige bij wie reeds strafvervolgingen zijn ingesteld - rechtzetting fout tussen aankondiging controle en eigenlijke controle - regularisatie in overleg met de administratie

24 F) Genaderecht van de Minister van Financiën genaderecht om boeten kwijt te schelden op grond van het Regentsbesluit van 18 maart 1831 meestal behandeld door adviseurs-generaals van de Administratie van Inning en Invordering Hoe? Minister vraagt aan de administratie een onderzoek naar de argumenten van de belastingplichtige in wiens hoofde de boete is opgelegd en advies te verlenen. advies is niet bindend minister beschikt over ruime appreciatiebevoegdheid Rechterlijke toetsing van beslissing van de Minister is mogelijk.

25 G) Non bis in idem en una via Niemand mag voor een tweede keer worden berecht of gestraft voor een strafbaar feit waarvoor hij reeds is veroordeeld of vrijgesproken (algemene rechtsbeginsel non bis in idem en art. 14 lid 7 BUPO-Verdrag). Vraag? Mag iemand nog een BTW-boete/belastingverhoging opgelegd krijgen wanneer die persoon reeds strafrechtelijk veroordeeld is geweest voor fiscale inbreuken? Kan een strafrechter nog een strafrechtelijke sanctie opleggen (gevangenisstraf of geldboete) nadat een administratieve fiscale boete werd opgelegd?

26 Arrest Zolothukin Dit arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens versoepelt de toepassing van het non bis in idem beginsel. Wanneer wordt dit beginsel geschonden? Bij bestraffing van dezelfde feiten of substantiële feiten, los van elke verdere kwalificatie van de inbreuk en inhoudelijke interpretatie van de vervolging. Een persoon mag na een eerste bestraffing met een sanctie voor dezelfde feiten geen tweede keer worden vervolgd door de overheid. EHRM bevestigt dit nogmaals in het arrest Ruotsalainen.

27 Arrest Aklagaren Arrest van het Hof van Justitie (art. 50 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie) Oordeelt dat een lidstaat van de Europese Unie voor dezelfde feiten een combinatie van fiscale en strafrechtelijke sancties kan opleggen. Dat verandert wanneer de fiscale sanctie een strafrechtelijk karakter heeft: als de sanctie dan definitief is geworden, mag geen strafvervolging worden ingesteld voor dezelfde feiten tegen dezelfde persoon.

28 3 criteria relevant voor beoordeling strafrechtelijk karakter sanctie: juridische kwalificatie inbreuk volgens nationaal recht aard van de inbreuk zwaarte van de sanctie

29 - In 2012 opname van non bis in idem beginsel in het WIB, W.BTW, W.Succ en W.Reg. schorsing opeisbaarheid belastingverhoging en fiscale boeten definitief niet opeisbaar - Vernietiging wet door Grondwettelijk Hof (3 april 2014). - Nog geen nieuwe wet, maar non bis in idem beginsel kan nog steeds ingeroepen worden.

30 H) Verhoging BTW-boeten bij kennisgeving dwangbevel verhoging met 50% om tergend en roekeloze betwistingen tegen te gaan

31 I) Motivering oplegging boete en belastingverhoging Art. 109 Wet 4 augustus 1986 Wet Motivering Bestuurshandelingen 29 juli 1991 vermelding: feiten, toegepaste wetteksten en motieven

32 II. Strafrechtelijke sancties en strafvervolging A) Gewone fiscale fraude gevangenisstraf 8 dagen tot 2 jaar geldboete 250 EUR tot EUR geldboete verhogen met opdeciemen (nu x 8) geldboete van EUR tot EUR

33 ernstige fiscale fraude: gevangenisstraf maximum 5 jaar fiscale fraude: bijzonder opzet vereist (moreel element): bedrieglijk opzet of het oogmerk om te schaden

34 B) Fiscale valsheid in geschriften en gebruik van fiscaal valse stukken gevangenisstraf 8 dagen tot 5 jaar geldboete 250 EUR tot EUR, te verhogen met opdeciemen (nu x 8) vermomming van de waarheid bedrieglijk opzet of oogmerk om te schaden fiscaal voorschrift overtreden ( gewone valsheid in geschriften)

35 C) Beroepsverbod en sluiting bedrijfsinrichting bijkomende strafsanctie uitoefenaars bepaalde beroepen 3 maanden tot 5 jaar gevangenisstraf en geldboete bij overtreding beroepsverbod en sluiting bedrijfsinrichting adviseur moet kennis gehad hebben van fiscale fraude gemeenrechtelijke sancties

36 D) Hoofdelijke gehoudenheid ontdoken belasting werkt van rechtswege (automatisch) bij een strafrechtelijke veroordeling rechtspersonen zijn hoofdelijk gehouden voor geldboeten en kosten ingevolge veroordeling van zaakvoerders, werknemers

37 E) Publicatie gerechtelijke beslissingen bekendmaking in de pers van een fiscale veroordeling op last van de rechter gebeurt bijna nooit

38 F) Uitoefening van de strafvordering door het Openbaar Ministerie kennisgeving fiscale fraude door fiscale ambtenaren aan het Parket: machtiging adviseur-generaal vereist Parket kan informatie opvragen bij fiscale administratie overleg tussen Parket en fiscus vraag om advies van Parket aan fiscus

39 G) Medewerking fiscale ambtenaren aan het strafonderzoek geen actieve medewerking aan het strafonderzoek uitzondering: gedetacheerde ambtenaren

40 H) Burgerlijke partijstelling via burgerlijke partijstelling in een strafproces wordt schadevergoeding gevorderd geen burgerlijke partijstelling voor boeten en belastingverhoging BTW/inkomstenbelastingen

41 I) Verbeurdverklaring fiscale vermogensvoordelen verbeurdverklaring fiscaal vermogensvoordeel is mogelijk ontdoken belasting cumulatie verbeurdverklaring en belastingheffing

42 J) Witwassen Artikel 505 Strafwetboek witwassen van illegale vermogensvoordelen afkomstig van fiscale fraude verbeurdverklaring illegale vermogensvoordelen