Wegwijs. interculturaliseringsaanbod. in het. voor ouderenzorg in Oost-Vlaanderen

Transcriptie

1 Wegwijs in het interculturaliseringsaanbod voor ouderenzorg in Oost-Vlaanderen

2 2 Voorwoord 3 Inleiding 4 I. Allochtone ouderen 4 1. Vaststellingen 4 2. Risicogroep 7 3. Specifieke noden, wensen en aandachtspunten 8 4. Enkele algemene inzichten 9 II. Interculturalisering: wat? 13 III. Interculturaliseren: waarom? 14 IV. Interculturalisering: hoe? De meerwaarde van samenwerking Relevante organisaties in Oost-Vlaanderen Provinciaal beleid Documentatie- en vormingscentrum Integratiesector Netwerkontwikkeling en participatie Tolk- en vertaaldiensten Sociaaleconomisch streekontwikkelingsbeleid Volwassenenonderwijs Particuliere consultants - procesbegeleiders Het interculturaliseringsaanbod Vormingsmateriaal 27 m.b.t. allochtone ouderen m.b.t. interculturaliteit en diversiteit 3.2 Vorming en training 32 m.b.t. allochtone ouderen m b.t. interculturaliteit en diversiteit 3.3 Procesbegeleiding 37 m.b.t.interculturalisering algemeen m.b.t. interculturalisering van personeel 3.4 Vertalen en tolken 40 sociaal tolken sociaal vertalen leren werken met tolken 3.5 Financiële ondersteuning 43 interculturalisering algemeen interculturalisering van personeel

3 Voorwoord 3 Ons bestuur streeft naar een maatschappij waarin het samenleven niet teruggebracht wordt tot het naast elkaar leven van een aantal subgroepen; waarin achterstellingsmechanismen die bepaalde groepen treffen zoveel mogelijk weggewerkt worden; waarin ieder mens als individu de maximale kansen op een waardig leven krijgt en waarin diversiteit als een vanzelfsprekende zaak wordt gezien. Diensten voor ouderen moeten er dan ook in principe zijn voor alle ouderen, wat hun afkomst ook mag zijn. Het is onze opdracht om dit te faciliteren en ouderenvoorzieningen en -diensten hierin te ondersteunen. De ouderensector heeft er trouwens alle belang bij zich voor te bereiden op de diversiteit van de toekomst want ook bij autochtone senioren neemt de variëteit toe. Het inbrengen van diversiteit komt immers niet enkel allochtone ouderen en gezinnen ten goede, maar iedereen! Een doordacht interculturaliseringsbeleid is onontbeerlijk om de uitdaging van de vergrijzing van onze maatschappij aan te gaan. De toekomst wordt immers met het heden gekocht. We weten dat de eerste stappen zetten naar interculturaliseren vaak niet eenvoudig is. Men weet niet waar te beginnen of hoe het aan te pakken. Gelukkig staan de voorzieningen en diensten er niet alleen voor en kunnen ze rekenen op ondersteuning om een eigen invulling te geven aan interculturalisering. Deze brochure wil voor alle professionelen uit de dienst- en zorgverlening voor ouderen in Oost-Vlaanderen het interculturaliseringsaanbod overzichtelijk in kaart brengen, alsook duidelijk maken dat het samenwerken met andere partners een belangrijke meerwaarde heeft. Het inbrengen van de specialisatie en de expertise van elk van deze partners is de te volgen weg naar een succesvol interculturaliseringsverhaal. Wij hopen dat deze brochure de lezer inspireert en motiveert. Eddy Couckuyt Gedeputeerde Welzijn

4 4 Inleiding Met een waaier van uiteenlopende concrete acties en initiatieven is in Oost- Vlaanderen gedurende de laatste tien jaar gezocht naar manieren om de kloof tussen de zorgsector en ouderen uit etnisch-culturele minderheden te overbruggen. Het provinciebestuur Oost-Vlaanderen heeft hierbij geopteerd om in verschillende fasen te werken. Een eerste fase richtte zich direct tot de allochtone ouderen zelf. Dat werd het project Ouder worden in Vlaanderen, een project dat ook een groot engagement van de integratiesector én van de zorgsector vereiste. In onze provincie hebben we daarnaast nog het project Herinneringen gehad dat de oudste immigranten aan het woord liet. In een tweede fase besefte de provincie ook dat er moest gewerkt worden met en voor de familie van de ouderen, en dat is het project Transculturele Mantelzorg geworden. Deze eerste twee fasen hebben geleid tot het opbouwen van heel wat ervaringen en kennis en tot het verzamelen van heel wat materiaal dat we nu kunnen aanwenden voor de derde en structurele fase: de dienst- en zorgverlening voor ouderen verder helpen ondersteunen en uitbouwen in hun zoektocht om toegankelijke en kwaliteitsvolle zorg voor iedereen te kunnen aanbieden en in dit geval voor allochtone ouderen in het bijzonder. Wegwijs in het interculturaliseringsaanbod voor ouderenzorg in Oost-Vlaanderen maakt hier deel van uit: naast getuigenissen van allochtone ouderen die leven in België (dvd: Oud worden waar dan ook ) en een weerslag van de opgedane ervaringen in het werken met allochtone ouderen (publicatie: Zorg voor allochtone ouderen ), kan deze brochure als sluitstuk van een drieluik gezien worden. In deze brochure willen we aan de hand van de maatschappelijke positie van allochtone ouderen en hun specifieke noden en wensen pleiten voor interculturalisering van onze dienst- en zorgverlening voor ouderen. We moeten immers streven naar een beleid dat zowel inclusief is als op maat van de oudere. Enkel op deze manier kunnen we in de toekomst de sterke vergrijzing en de toenemende variëteit bij de ouderen opvangen. Uiteraard worden door tal van organisaties in de zorgsector al heel wat inspanningen geleverd op dit terrein. Het is dan ook zeker niet de bedoeling om hen met de vinger te wijzen. Integendeel, wij willen bruggen bouwen en organisaties en voorzieningen enkele handvatten aanreiken om hun aanbod beter af te stemmen op de noden van een allochtoon cliënteel.

5 Om de wijzigingen in het interculturaliseringsaanbod op de voet te kunnen volgen, zal deze brochure binnenkort ook online beschikbaar zal zijn op onze provinciale website. I. Allochtone ouderen 1. Vaststellingen m.b.t. allochtone ouderen Met allochtone ouderen bedoelen we in eerste instantie de zogenaamde arbeidsmigranten die 60 jaar en meer zijn, komende uit Zuid-Europa (Italië, Spanje, Griekenland en Portugal), Turkije en Noord-Afrika (Marokko, Algerije en Tunesië). Onderzoek toont immers aan dat zij zich het meest onderscheiden van autochtone ouderen inzake sociaaldemografisch profiel en wensen en verwachtingen aangaande hulp op de oude dag. Dit betekent echter niet dat we de ouderen uit meer recente immigraties links laten liggen, want ook zij hadden niet de intentie om oud te worden in een vreemd land en kampen met vaak dezelfde problemen als de ouderen uit de arbeidsmigratie. Er komen steeds 6 belangrijke vaststellingen m.b.t. allochtone ouderen naar voren 1. 5 Het aantal allochtone ouderen stijgt snel Cuyvers en Kavs hebben berekend dat het aantal Italiaanse zestigplussers tussen 2000 en 2015 (in Vlaanderen en Brussel) minstens met 155% zal stijgen, het aantal Marokkaanse ouderen met 171% en het aantal Turkse ouderen zelfs met 184%. Omdat de zorgbehoefte toeneemt met de leeftijd zal dus ook de zorgvraag van de allochtone ouderen in de nabije toekomst vergroten. De impact van ouderdom laat zich op een jongere leeftijd voelen Vele allochtonen vertonen op hun vijftigste al aandoeningen waarmee autochtone leeftijdsgenoten pas tien jaar later geconfronteerd worden. De reden ligt vaak bij de stress die voortkomt uit het migratieverleden, het oud worden in een vreemd land en de lage sociaaleconomische positie. Voor de mannen speelt daarnaast het zware arbeidsverleden een rol. Bij vrouwen is het gebrek aan beweging, gecombineerd met een onaangepast dieet, een belangrijke boosdoener. Het merendeel van de Italiaanse, Turkse en Marokkaanse eerste-generatie migranten is immers afkomstig uit landbouwgebieden. In het thuisland werkten ook de vrouwen actief mee in de productie. Eens in België gingen ze niet meer uit werken maar bleven de eetgewoonten behouden, die afgestemd zijn op het functioneren in een landbouwomgeving. 1 Zie ook de onderzoeken van Cuyvers en Kavs 2001; Janssens en Timmerman 2003; Berdai 2005; Declercq, Wellens, Demaerschalk en De Coster 2006; Lodewijckx 2007

6 6 De vet- en suikerrijke voeding werd dus niet meer gecompenseerd met voldoende beweging. Een groter risico op armoede Allochtone ouderen hebben vaak lage pensioenen te wijten aan laaggeschoolde arbeid en onvolledige carrières. Integrale zorg door familieleden is een mythe Velen zijn niet vertrouwd met professionele hulp. In de traditionele allochtone culturen wordt zorg voor ouderen gedragen door kinderen en familie. Maar dit systeem kan in België niet meer in alles voorzien. Hier zijn twee redenen voor. Ten eerste worden in een moderne westerse context hoge eisen gesteld aan gezin en werk, waardoor het niet meer zo vanzelfsprekend is om alle zorgtaken op te nemen. Ten tweede is het model van informele zorg niet berekend op langdurige zorg. In het land van herkomst bleven mensen vroeger na een beroerte of hartinfarct vaak minder lang leven. In België is de medische zorg immers beter. Dit heeft als gevolg dat er bij de jongere generaties sprake is van een herdefiniëring van zorg aan hun ouders. De meesten zullen wel nog veel mantelzorg verlenen, maar zijn steeds minder bereid om alle zorgtaken op te nemen. Met andere woorden integrale zorg door familieleden is steeds vaker een mythe! Het probleem is dat deze mythe ook in stand wordt gehouden door de allochtone gezinnen zelf, aangezien dit onderwerp zich in een taboesfeer situeert. De werking van diensten is nauwelijks bekend Ook heel wat Vlamingen, vooral uit de lagere sociaaleconomische klassen, zijn niet op de hoogte van de mogelijkheden van de dienstverlening en zijn ook moeilijk bereikbaar via traditionele informatiecampagnes. Het grote verschil tussen allochtonen en autochtonen is echter dat de meeste Vlamingen die met een hulpvraag geconfronteerd worden, al vrij snel iemand in hun omgeving vinden die zich in het verleden in een gelijkaardige situatie bevond. Deze kan hen dan de nodige informatie en raad geven over waar ze met hun problemen naartoe kunnen. Ook kunnen de Vlaamse kinderen zien hoe hun ouders omgaan met de hulpvraag van hun grootouders. Allochtonen hebben deze voordelen niet. De eerste generatie immigranten vervult een pioniersrol in het ouder worden. Zowel de oudere als de jongere allochtonen staan dus voor een volkomen nieuwe situatie waarin ze opnieuw hun weg moeten zoeken. De kennis van de Nederlandse taal is vaak beperkt De meerderheid van de allochtone ouderen spreekt alleen de eigen moedertaal, zelfs al wonen ze hier al verscheidene jaren. Dat is te wijten aan verschil-

7 lende zaken. Het feit dat ze onmiddellijk werden ingeschakeld op de arbeidsmarkt, zonder onthaalbeleid is een eerste oorzaak. Nederlandse taallessen voor laaggeschoolde anderstaligen bestaan immers pas sinds begin jaren 90. Bovendien zijn velen laaggeschoold en zelfs analfabeet in eigen taal. Het is dan bijzonder moeilijk om een nieuwe taal te leren wegens het ontbreken van enkele basisvaardigheden. Ten derde werden ze aanzien als tijdelijke gasten en beschouwden ze zichzelf ook zo. Vandaar de vroegere term gastarbeiders die sommigen zich wel nog zullen herinneren. Het was immers nooit hun bedoeling om in België te blijven maar om geld te verdienen en dan terug te keren naar huis. Maar de geschiedenis is anders verlopen en ze zijn hier gebleven. Ze hebben immers kinderen en kleinkinderen gekregen en dan wordt het bijzonder moeilijk om nog terug te keren. Door dit alles hebben ze zich niet voorbereid op het oud worden in een vreemd land met alle gevolgen vandien. Veel allochtone ouderen hebben wel Nederlands geleerd maar zijn die taal verloren bij het ouder worden, is een laatste reden. Dat kan zijn omdat ze na hun pensioen te weinig aanleiding hadden om Nederlands te spreken en te onderhouden. Verder is het ook zo dat je een taal die je op latere leeftijd leerde, gemakkelijk weer vergeet bij het ouder worden of door ziekte. Ook autochtone ouderen vergeten vaak hun tweede talen. 7 We willen hier wel opmerken dat dit gebrek aan taalkennis een typisch arbeidsmigratiefenomeen is, dat losstaat van nationaliteit, cultuur of religie. Zo bestaat er een documentaire van Nederlanders die in de jaren 50 gemigreerd zijn naar Australië en met dezelfde problemen zitten: ze hebben weinig contacten met de andere Australiërs en kennen niet of beperkt de Engelse taal (zie overzicht documentaires). 2. Allochtone ouderen als risicogroep Allochtone ouderen dreigen een risicogroep te worden indien er geen maatregelen worden getroffen. Er is immers sprake van een vicieuze cirkel van wederzijdse onbekendheid: geen vraag, geen aanbod. De ouderen kennen het aanbod van de zorgvoorzieningen niet en de voorzieningen kennen de noden en behoeften van de allochtone ouderen niet. Beide aspecten versterken elkaar. Dat is zeker geen verwijt naar de allochtone ouderen of naar de zorgvoorzieningen, maar het is wel een feit dat deze vicieuze cirkel moeilijk te doorbreken is. Door dat alles vallen allochtone ouderen in een gat dat gaapt tussen de afbrokkelende mantelzorg en het onaangepast aanbod. Er is dus nood aan een toegankelijker aanbod: een aanbod dat de drempels bij de ouderen wegwerkt en inspeelt op hun behoeften.

8 8 3. Specifieke noden, wensen en aandachtspunten bij allochtone ouderen Op welke items verschillen allochtone ouderen met de andere ouderen? Met andere woorden, welke culturele aspecten zijn voor de specifieke hulpverleningssituatie relevant? In de sector van de ouderenzorg en -dienstverlening kunnen onder andere volgende aspecten van belang zijn: traditionele genezing de verhouding tussen de seksen religieuze opvattingen en gebruiken ziektebeleving en ziektegedrag taal en communicatie voeding. Bovenstaande opsomming is tot stand gekomen op basis van de bevindingen van het project Ouder worden in Vlaanderen 2 waarin de noden en de wensen van 1500 allochtone ouderen werden geïnventariseerd. In de publicatie Zorg voor allochtone ouderen werd een casestudy uitgewerkt voor Turkse en Marokkaanse moslimouderen 3, maar heel wat zaken zijn ook van toepassing voor andere allochtone ouderen. Per item werden in Zorg voor allochtone ouderen de noden en wensen geschetst om daarna enkele mogelijke oplossingen aan te reiken. Het valt buiten het bestek van deze brochure om dit overzicht uitvoerig en volledig te bespreken, maar de lezer kan dat wel terugvinden in de zojuist vermelde publicatie. Deze kennis kan belangrijk zijn om competente zorg te verlenen en omdat dergelijke verschillen een rol kunnen spelen in het contact tussen de zorgverstrekker en de allochtone oudere. Zicht krijgen op deze zaken en er de nodige aandacht aan besteden kan de zorgvraag en het zorgaanbod dichter bij elkaar brengen en ertoe bijdragen dat de eerste kennismaking met een allochtone oudere beter verloopt. Van de ouderen zelf hebben we immers meermaals gehoord dat die eerste kennismaking zo belangrijk voor hen is! Bovendien helpt deze kennis om de dienst- en hulpverlener beter te laten inspelen op de wensen van de oudere, want de hulpverlener kan dan meer gerichte vragen stellen. In welke mate men tegemoet kan komen aan deze wensen, moet het onderwerp zijn van systematische reflectie tussen de professionele dienst- 2 Ouder worden in Vlaanderen wil de vicieuze cirkel van wederzijdse onbekendheid tussen de allochtone ouderen en de ouderenvoorzieningen doorbreken en werd opgestart en ontwikkeld door de provinciebesturen Oost-Vlaanderen en Limburg, maar wordt nu ook geruime tijd uitgevoerd in Antwerpen en het Brusselse. Er bestaan verschillende taalversies. 3 Talloen, D., Zorg voor allochtone ouderen, Kluwer, Mechelen, 2007, pp

9 verleners, de ouderen en de vertegenwoordigers van de allochtone gemeenschappen. Het bespreekbaar stellen van culturele conflicten en oplossingen zoeken die gebaseerd zijn op dialoog staan hier centraal Enkele algemene inzichten Als besluit van dit hoofdstuk willen we de lezer nog 6 algemene boodschappen over de dienst- en zorgverlening aan allochtone ouderen meegeven. Het belang van een adequate houding en geschikte vaardigheden Een belangrijke valkuil is denken dat het bezitten van kennis voldoende is om competent te handelen. Maar dat is niet zo want het is niet omdat men veel culturele kennis bezit, dat men ook respect heeft voor die verschillen, begrip toont of met verschillen kan omgaan. Succesvol werken met allochtone ouderen is dus niet uitsluitend een kwestie van culturele kennis. Minstens even belangrijk is de vertrouwensrelatie die de beroepskracht legt met de ouderen, want ook op deze manier kan inzicht verkregen worden in de leefwereld van de oudere en kan gezocht worden naar oplossingen die voor beide partijen aanvaardbaar zijn. Hierdoor beseft men nu meer en meer dat interculturele competentie in feite, naast kennis, ook een geschikte houding en geschikte vaardigheden moet bevatten. Het zijn drie componenten van intercultureel competent handelen die even waardevol, maar als aparte benadering te beperkt zijn. De componenten hebben mekaar nodig en ondersteunen elkaar (zie schema). Componenten van interculturele competentie Kennis Verwerven van specifieke kennis over verschillende groepen: gedrag, ideeën, andere kenmerken Vaardigheden Houding Luisteren Respect Vragen stellen Empathie Onderhandelen Zichzelf in vraag kunnen stellen Zijn eigen gedrag kunnen Alert zijn van eigen vooroordelen aanpassen

10 10 De valkuil van overculturaliseren Bij overculturaliseren wordt cultuur gezien als een onveranderlijk standaardpakket van normen en waarden en wordt als enige verklaring beschouwd voor wat er fout loopt in het contact. Dit geeft de illusie van totaalverklaring. Hier is dan sprake van een receptenbenadering, een handboek van hoe je met allochtone ouderen moet omgaan. Men voert daarbij ook vaak iemand van de allochtone gemeenschap ten tonele die uitleg geeft over hoe hun cultuur in mekaar zit. Maar zo werkt het niet, want mensen worden op deze manier gereduceerd tot karikaturen van hun cultuur. Mensen handelen niet enkel op basis van hun cultuur, maar maken ook cultuur. Cultuur leeft, cultuur is dynamisch. Goede kennis zal nooit een exact voorspellende waarde hebben. Deze kennis moet flexibel worden toegepast, men moet namelijk nagaan hoeveel waarde de oudere hecht aan de culturele aspecten en hoe die een belemmering kunnen vormen voor het contact. Bij overculturaliseren worden dus verkeerdelijk persoonlijke en sociale factoren buiten beschouwing gelaten en worden enkel de verschillen tussen groepen benadrukt. Wat men gemeenschappelijk heeft, wordt niet meer gezien. Bovendien heeft men ook geen oog voor de manier waarop ongelijkheid en uitsluiting ontstaan en van invloed kunnen zijn op het leven van de oudere. Overculturaliseren heeft dan ook vaak oversimplificatie, vooroordelen en culturele misverstanden als gevolg, waardoor de kloof tussen hulpverlener en allochtone ouderen wordt vergroot. Rekening houden met de individuele diversiteit blijft dus de boodschap, want de specifieke noden en wensen worden nooit door iedereen gedeeld en hebben geen tijdloos karakter. Kortom, zaligmakende oplossingen bestaan niet. We moeten afstappen van een zogenaamde receptenbenadering: kwalitatief hoogstaande zorg voor allochtonen is meer dan het aanleren van tips en trucs. Men blijft immers afhankelijk van de situatie en van de persoon in kwestie. Op deze manier wordt de kans groter dat de oudere niet enkel als vertegenwoordiger van de eigen groep wordt gezien maar ook als een autonoom individu met een eigen ervaring en een eigen persoonlijkheid. Als je toevallig een Turkse cliënt hebt, is het dus niet verstandig ervan uit te gaan dat hij enkel voedsel wil conform de Islamitische voorschriften (halal). Er bestaat immers de mogelijkheid dat hij bijvoorbeeld een Assyrische Turk is. Die zijn christelijk in plaats van moslim. Een andere mogelijkheid kan zijn dat hij ongelovig is en totaal geen rekening houdt met de halalvoorschriften. Of hij geeft een eigen invulling in welke mate hij rekening houdt met de halalvoorschriften: bijvoorbeeld geen varkensvlees, maar wel niet-ritueel geslacht vlees.

11 De zorgbehoeften bij allochtone ouderen verschillen in wezen weinig van de behoeften bij andere ouderen Wat de aard van de zorgbehoefte betreft die voortvloeit uit de ouderdomsaandoeningen, is er weinig verschil tussen die van de allochtone ouderen en die van de autochtone ouderen. De manier waarop invulling wordt gegeven aan die behoefte kan wel anders zijn: alle ouderen eten graag hun vertrouwd voedsel, er wordt evengoed met allochtone ouderen gecommuniceerd maar het is een andere vorm van communicatie. Kortom, alle ouderen hebben behoefte aan een plaats waar men zichzelf, zijn verleden, vertrouwde elementen en mensen kan terugvinden Men moet dus zowel de overeenkomsten als het universele aspect ervan zien, zonder de verschillen uit het oog te verliezen. De aspecten allochtoon en oud vormen maar een klein deel van de vele kenmerken van een individu. Allochtone ouderen zijn niet fundamenteel anders en behoeven geen verschillende houding dan t.o.v. autochtone ouderen. Ze situeren zich naast andere subgroepen binnen de ouderenzorg. Zij zijn niet alleen allochtone ouderen, maar ook en vooral onze ouderen! 11 De inzichten die men momenteel opdoet m.b.t. allochtone ouderen zullen de algemene kwaliteit van de zorgvoorzieningen ten goede komen Problemen in de dienst- en zorgverlening aan allochtonen zijn meestal een vergrootglas voor algemene knelpunten in de zorg. Ze zijn zelden uniek voor allochtonen en kunnen zich dus net zo goed voordoen onder de autochtone bevolking. Ook tussen autochtonen kunnen bijvoorbeeld misverstanden in de communicatie ontstaan. Wel is het zo dat bij allochtonen problemen in de dienst- of zorgverlening vaak uitvergroot zijn. Aandacht voor allochtone cliënten legt daarmee bloot waar meer in het algemeen knelpunten in het contact liggen, waardoor er gezocht wordt om deze knelpunten te verhelpen. Aandacht voor deze doelgroep legt dus algemene knelpunten bloot waarna er gezocht kan worden naar oplossingen die alle zorgvragers ten goede komen. Zo zijn alle subgroepen (zowel autochtoon als allochtoon) gebaat bij een persoonlijke en respectvolle houding, waarbij de zorgverlener de individuele zorgbehoeften van de oudere centraal kan zetten. De inzet voor allochtone zorgvragers hoeft niet ten koste te gaan van de aandacht voor autochtone ouderen. Het gaat juist om diversiteit in de dienst- en zorgverlening, rekening houdend met de samenstelling van de lokale bevolking. De ouderensector heeft er alle belang bij zich voor te bereiden op de diversiteit van de toekomst want ook bij autochtonen neemt de variëteit toe: mensen beschikken de laatste decennia over steeds meer autonomie om hun leven vorm te geven en confronteren ons met een veelheid van leefstijlen.

12 12 Culturele en ideologische verschillen hoeven concrete oplossingen niet in de weg te staan Men kan ideologisch haaks tegenover elkaar staan en toch in functie van concrete problemen perfect met elkaar in onderhandeling treden en samen zoeken naar oplossingen. Men moet niet steeds blijven steken in grote theoretische en ideologische discussies, maar vooral zoeken naar een oplossing die praktisch haalbaar is. Het is dan ook belangrijk inzicht en bewustwording te krijgen van de eigen culturele waarden en normen, van de neiging te denken in stereotypen en het bezitten van vooroordelen tegenover andere groepen. Een open en respectvolle houding en de wil om tot oplossingen te komen zijn hier fundamenteel. Zo hoor je soms onder sommige diensten dat allochtonen maar Nederlands moeten leren en dat ze zich maar moeten aanpassen. Dergelijke houding is niet enkel in strijd met de beroepsethiek, maar staat het zoeken naar concrete, praktische en haalbare oplossingen in de weg. Er is nood aan pionierswerk door de zorgsector Niet blijven ingewikkelde behoeftenonderzoeken voeren, maar vooral pionieren en dus handelen! Omgaan met allochtone ouderen is in eerste instantie een interactievraagstuk. Het ontbreken van een volledige inventaris van de noden en behoeften vormt geen belemmering om reeds te starten met het aanbod te diversifiëren, aangezien deze kennis te allen tijde flexibel moet worden toegepast en er via vraaggestuurd werken eveneens belangrijke inzichten in de leefwereld van de oudere verkregen kunnen worden. Er is immers nood aan goede praktijkvoorbeelden uit de zorgsector zelf. De expertise van goede zorg moet bovendien bij de zorgsector komen te liggen en niet bij de integratie/diversiteitssector. Om deze bevinding meer kracht bij te zetten verwijs ik graag naar volgende uitspraak van Harry Mertens die lange tijd medewerker was van het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn en al jaren begaan is met de situatie van allochtone ouderen over gans Europa: 80 % van wat wij moeten weten m.b.t. allochtone senioren, weten wij al, en als wij 25 % van die kennis ook daadwerkelijk gaan gebruiken in de zorg voor allochtone ouderen, dan zal hun situatie met 100 % verbeteren.

13 II. Interculturalisering: wat? Interculturalisering is een veranderingsproces dat moet leiden naar een dienstverlening die toegankelijk is voor en een kwalitatief goede hulpverlening biedt aan àlle cliënten, met welke etnisch-culturele achtergrond dan ook. 13 Veranderingsprocessen hebben voor een groot deel te maken met rationeel plannen: een omgevingsanalyse maken, een plan van aanpak opstellen, acties uitvoeren en evalueren. Meer dan bij andere veranderingsprocessen geldt voor interculturalisering dat het ingrijpt op zaken die mensen aan het vel zitten: normen en waarden, omgangsvormen en gewoontes, culturele gevoeligheden. Een snelle oplossing met een quick scan en een stappenplan dat van buitenaf wordt gedropt, hebben dan ook weinig kans om te slagen. Er zijn geen standaardoplossingen voor interculturalisering, het proces is maatwerk afgestemd op de specifieke omstandigheden van de voorziening. Elk interculturaliseringsproces zal dan ook met zijn eigen specifieke succesfactoren en valkuilen te maken krijgen. Tijd en communicatie met àlle betrokkenen zijn twee sleutelfactoren. Een zorgvoorziening moet de tijd nemen om het belang van interculturalisering voor de eigen organisatie te benoemen, de terreinen waarop verandering nodig is en het engagement dat hiervoor nodig is te verduidelijken. Alle functieniveaus en alle aspecten van de organisatie moeten daarbij betrokken worden. Via overleg en inspraak wordt zo langzaam en gestaag gewerkt aan draagvlak. Men kan stellen dat een interculturaliseringsproces inwerkt op vier domeinen: organisatiebeleid (o.a. ontwikkeling van visie en strategische doelen), personeelsbeleid (o.a. verhogen van de interculturele competenties, diversifiëring van het personeelsbestand), cliënteel (o.a. aantrekken van allochtone ouderen, huidig cliënteel leren omgaan met verschillen) en aanbod (o.a. afstemming van vraag en aanbod, overbruggen van de taalkloof) Interculturaliseren toegespitst op allochtone ouderen betekent dat voorzieningen zelf de stap zetten naar hun potentieel cliënteel. Passief afwachten werkt niet. De ouderen hebben te kampen met heel wat drempels en zitten in een zwakkere positie. Het is een groep dat zich vaak gast blijft voelen en vindt dat ze niet in een positie staat om eisen te stellen niettegenstaande sommigen in een moeilijke situatie zitten. Interculturaliseren betekent ook dat het aanbod respect voor verschillen heeft en dat de mogelijkheid bestaat om in dialoog te treden met de oudere.

14 14 Bovendien worden ook enkele praktische schikkingen genomen, bijvoorbeeld inzake voeding, inkleding van de ruimte, rekening houden met enkele feesten die belangrijk zijn voor de oudere in kwestie, een ruimte ter beschikking stellen waar ouderen hun gebed kunnen doen enz. III. Interculturaliseren: waarom? De uitdaging voor de ouderensector bestaat erin om een toegankelijke en kwaliteitsvolle dienst- en zorgverlening te kunnen aanbieden voor iedereen en in dit geval voor allochtone ouderen in het bijzonder. Om dat te bereiken zal men dus moeten interculturaliseren. Dat soort oplossingen noemen we een inclusief beleid. Minderheden kunnen zoveel als mogelijk aansluiten bij de voor de meerderheid uitgebouwde structuren in ons geval de ouderenvoorzieningen. Dat betekent dus dat we geen voorstander zijn om aparte structuren voor allochtone ouderen uit te bouwen niet het minst omdat men nooit dezelfde kwaliteit zal kunnen geven als wat onze zorgstructuren te bieden hebben. Een inclusief beleid geeft bovendien meer mogelijkheden om minderheden en meerderheden naar elkaar te laten toegroeien; zo krijgen minderheden gemakkelijker een volwaardige plaats in de samenleving en worden ze minder vlug gestigmatiseerd. Vandaar dat we vurige bepleiters zijn dat onze zorgsector zelf hiervoor actie onderneemt, omdat die al enorm veel expertise in huis heeft om goede zorg te verlenen! De interculturalisering van voorzieningen moet dus versterkt en ondersteund worden, maar de etnisch-culturele verschillen moeten wel op één lijn worden gezet met andere relevante verschillen, zoals sekseverschillen, leeftijdsverschillen en klassenverschillen. Het wordt dus gezien als een exponent van een algemeen diversiteitsbeleid, en dat is dan weer een onderdeel van algemeen kwaliteitsbeleid. Kwalitatief goede zorg houdt vanzelfsprekend rekening met culturele verschillen. Aangezien dat laatste nog niet vanzelfsprekend is, blijft compensatie via specifiek beleid nuttig en nodig. De weg naar goede kwaliteit is immers niet voor iedereen dezelfde. Het blijft een evenwichtsoefening tussen inclusieve en categoriale maatregelen. Maar deze categoriale of specifieke doelgroepinitiatieven ontplooien zich wel voornamelijk binnen de bestaande zorginstanties en worden bijvoorbeeld niet door de integratiesector of door de allochtone organisaties opgenomen, wat niet wegneemt dat voor hen wel een belangrijke rol is weggelegd om met de diensten samen te werken en te ondersteunen!

15 IV. Interculturalisering: hoe? 1. De meerwaarde van samenwerking De eerste stappen zetten naar interculturaliseren is voor veel organisaties niet eenvoudig. We zouden kunnen spreken van koudwatervrees. Men weet niet waar te beginnen of hoe het aan te pakken. In dit geval zijn er tal van organisaties die je op weg kunnen helpen. Ondersteuning kan je op talloze manieren krijgen. Soms kan je al geholpen zijn met wat hulp bij je visieontwikkeling of door een cursus interculturele competenties. Voor organisaties die meer diepgaande ondersteuning wensen, is er begeleiding voor interculturele trajecten. In sommige gevallen kan zelfs financiële ondersteuning worden bekomen. Er bestaan ook organisaties die de taalkloof kunnen helpen overbruggen en die je kunnen helpen met netwerking en toeleiding. Diensten en voorzieningen voor ouderen kunnen als organisatie dus op heel wat partners een beroep doen wanneer zij de toegankelijkheid van hun aanbod voor allochtone ouderen willen verhogen. De zorgsector staat er niet alleen voor. Uit de praktijk blijkt dat het samenwerken met andere partners een meerwaarde heeft omdat men dan kan gebruikmaken van ieders specialisatie (zie schema). Samenwerking Ieders bijdrage in het interculturaliseringsproces 15 Zorgsector Integratie/diversiteitssector Vakkennis Kennis van de allochtonen Kennis van het werkveld Netwerk doelgroep en de sector Projectmatig werken aan Netwerk interculturalisering Methodische kennis Van trekker naar opvolger Van opvolger naar trekker Bron: Lieve Michielsen (PRIC-Limburg) 2. Relevante organisaties in Oost-Vlaanderen 2.1 Het provinciaal Beleid: Provincie Oost-Vlaanderen, directie Welzijn en Gezondheid De directie Welzijn en Gezondheid van de provincie Oost-Vlaanderen werkt aan de realisatie van de maatschappelijke grondrechten en meer bepaald het

16 16 recht op sociale dienstverlening, behoorlijke huisvesting, aangepaste tewerkstelling en culturele en maatschappelijke ontplooiing. De basiswaarden zijn gelijkwaardigheid, keuzevrijheid, diversiteit, emancipatie, participatie en voldoende levenskwaliteit. Deze directie bestaat uit de dienst Maatschappelijke participatie en de dienst Hulp- en zorgverlening. De dienst Maatschappelijke participatie bestaat onder andere uit het Team Insluiting en Diversiteit dat volgende basisdoelstellingen heeft: Het kunnen aanbieden van toegankelijke en kwaliteitsvolle dienst- en zorgverlening voor iedereen, en voor etnisch-culturele minderheden (en andere kansengroepen) in het bijzonder Bevorderen van maatschappelijke kansen voor etnisch-culturele minderheden en andere kwetsbare groepen. Het bevorderen van het samenleven in diversiteit. Team Insluiting en diversiteit wil deze doelstellingen bereiken door onder meer het ondersteunen van het interculturaliserings- en diversifiëringsproces binnen de dienst- en zorgverlening, het stimuleren van de integratie van interculturele competenties in de beroepsopleidingen, het verbeteren van arbeidskansen voor kansengroepen en door ondersteuning te bieden in de ontwikkeling van vormingen en methodieken inzake één of ander aspect van diversiteit Het is evident dat Team Insluiting en Diversiteit voor het bereiken van haar doelstellingen en in het kader van een meer integraal beleid, vaak moet samenwerken met andere Teams of Diensten van de directie Welzijn en Gezondheid. Dienst Maatschappelijke participatie Team Insluiting en Diversiteit Provinciaal Administratief Centrum W. Wilsonplein 2, 9000 Gent tel fax Documentatie- en vormingscentrum: Wereldcentrum - Steunpunt voor Mondiale Vorming in Oost-Vlaanderen Het Wereldcentrum is een Steunpunt voor Mondiale Vorming in Oost-Vlaanderen. Het Wereldcentrum wordt gefinancierd door de provincie Oost-Vlaanderen maar fungeert als autonome vzw die een een brug wil slaan tussen de provinciale overheid en alle Oost-Vlaamse organisaties die begaan zijn met wereldburgerschap. Thema s als de Noord-Zuidverhoudingen,

17 duurzame ontwikkeling, globalisering, diversiteit, interculturaliteit, vrede en mensenrechten vormen de invalshoek van het Wereldcentrum. In het Wereldcentrum vind je een gespecialiseerd documentatiecentrum rond mondiale thema s, wereldburgerschap, diversiteit en duurzame ontwikkeling. De collectie bestaat vooral uit educatieve materialen maar ook achtergrondinformatie. In de rekken vind je lespakketten, brochures met vormingsactiviteiten, dvd s, educatieve spelen, educatieve koffers en tentoonstellingen. Bovendien wil het Wereldcentrum vzw het bestaande educatief aanbod van niet-gouvernementele organisaties (NGO s), de minderhedensector, sociaal-artistieke projecten, vzw s en freelancers kenbaar maken. 17 Wereldcentrum Steunpunt Steunpunt voor Mondiale Vorming in Oost-Vlaanderen Voldersstraat 1 (ingang via Paddenhoek), 9000 Gent tel doc@wereldcentrum.be Integratiesector Integratiecentra en integratiediensten werken aan een samenleving die positief omgaat met diversiteit. Een samenleving waaraan alle mensen, ongeacht hun afkomst, volwaardig kunnen deelnemen. Integratiediensten maken deel uit van de Stedelijke/gemeentelijke administratie, terwijl integratiecentra (met uitzondering van Vlaams-Brabant en Limburg die deel uitmaken van het provinciebestuur) een vzw-structuur hebben. De integratiediensten en -centra adviseren de lokale besturen bij het voeren van een etnisch-cultureel diversiteitsbeleid. Ze ondersteunen de gemeentelijke diensten, en ze werken samen met lokale verenigingen en voorzieningen, dat alles binnen de krijtlijnen van het Vlaamse diversiteitsbeleid. De integratiediensten spitsen zich toe op: sociale cohesie het verhogen van de toegankelijkheid van voorzieningen, via interculturalisering de participatie van etnisch-culturele minderheden aan het lokale beleid beeldvorming over etnisch-culturele diversiteit en het verhogen van het maatschappelijk draagvlak voor een lokaal diversiteitsbeleid Meer uitleg over de werking van de integratiesector kan u vinden op de website van het ondersteuningscentrum van de integratiesector, namelijk het Vlaams Minderhedencentrum:

18 Integratiediensten Volgende gemeenten in Oost-Vlaanderen hebben een integratiedienst (en -werking): Aalst, Gent, Lokeren, Ronse, Sint-Niklaas, Temse, Zele. In Hamme is er een integratiewerking binnen het OCMW. De integratiedienst Gent heeft als grootstedelijke dienst een uitgebreide werking. Naast de Centrale Werking, de thematische werking Werk en Onderwijs en het projectteam Samenleven in Diversiteit, telt de Integratiedienst 3 verschillende pijlers: Pijler Rechtspositie, waarbij het team Rechtspositie de regelgeving opvolgt omtrent verblijf & nationaliteit en antidiscriminatie. Het team probeert deze regels in hanteerbare rechten en plichten te vertalen. Pijler Diversiteit telt drie teams waaronder het Team Vorming dat stadsdiensten en stadsgerelateerde diensten in Gent laat kennis maken met de etnisch-culturele diversiteit, het Team Sociaal Tolken en Vertalen dat de communicatie bevordert door sociaal tolken en vertalers ter beschikking te stellen (zie Tolk- en Vertaalservice Gent) en het Team Contactpunt Integratie, dat door zijn actieve info- en doorverwijsfunctie het knooppunt vormt tussen de dienstverlening en de bevolking van de stad Gent. In de Pijler Participatie en Inspraak brengt het Team Participatie en Inspraak verschillende groepen samen. Het team bevordert de deelname aan acties en de inspraak bij het beleid. Via het forum Agora wordt het opzetten van nieuwe acties (netwerkprojecten) gestimuleerd. Integratiedienst Gent, Centrale Werking Kaprijkestraat 12, 9000 Gent tel fax integratiedienst@gent.be openingsuren: elke werkdag van 8 tot 13 u en van 14 tot u. De concrete gegevens van de andere Oost-Vlaamse integratiediensten zijn Stedelijke Integratiedienst Aalst Onderwijsstraat 1, 9300 Aalst tel of 35 (Jente) fax lieve.vandeneeckhout@aalst.be; of jente.leus@aalst.be Verantwoordelijken:Lieve Vanden Eekhout OCMW Hamme Sociale Dienst Hospitaalstraat 24 26, 9220 Hamme tel christine.drieghe@hamme.be Verantwoordelijke: Christine Drieghe

19 Stad Lokeren - Dienst Inburgering Groentemarkt 1, 9160 Lokeren tel ellen.fierens@lokeren.be Verantwoordelijke: Ellen Fierens 19 Stedelijke Integratiedienst Ronse Grote Markt 12, 9600 Ronse tel fax luc.balcaen@ronse.be Verantwoordelijke: Luc.Balcaen Dienst Preventie en Samenleving Sint Niklaas Parkstraat 16, 9100 Sint-Niklaas tel (Anne) of 41 fax Verantwoordelijke: Anne Vandevijvere anne.vandevyvere@sint-niklaas.be Gemeentelijke Integratiedienst Temse Kamiel Wauterstraat 9, 9140 Temse tel integratie@temse.be Verantwoordelijke: Ann Scholliers Integratiedienst Zele Markt 50, 9240 Zele tel /36 fax sabine.vanvaerenberg@zele.be Verantwoordelijke: Sabine Vanvaerenberg Integratiecentra In Oost-Vlaanderen zijn er twee particuliere integratiewerkingen met een uitgebreid interculturaliseringsaanbod, namelijk: Intercultureel netwerk Gent (ING vzw) en het Oost-Vlaams Diversiteitscentrum (Odice). Intercultureel Netwerk Gent vzw (ING vzw) Intercultureel Netwerk Gent vzw is het integratiecentrum van Gent. Onder de activiteiten vallen o.a. opvoedingsondersteuning voor Turkse gezinnen (het ouder & kind programma), informatiereeksen voor mensen zonder papieren (Samenleven en oriënteren of SenO) en sociale cohesie projecten in verschillende wijken van Gent. Ook ING vzw heeft een Team Interculturaliseren waar men terecht kan voor vorming en procesbegeleiding. Ten slotte zetelt Intercultureel Netwerk Gent vzw ook in Gentse en Vlaamse overlegstructuren om de belangen van de doelgroep te verdedigen. Intercultureel Netwerk Gent vzw Dok Noord 7, 9000 Gent tel fax info@ingent.be

20 20 Oost-Vlaams Diversiteitscentrum (Odice) ODiCe vzw is een autonoom provinciaal integratiecentrum voor het werkingsgebied Oost-Vlaanderen, uitgezonderd Gent. Het werkingsgebied van Odice wordt opgedeeld in 3 regio s, met elk een regiohuis: Waasland, met regiohuis in Sint-Niklaas, Schelde en Dender, met regiohuis in Dendermonde, Vlaamse Ardennen en Meetjesland, met regiohuis in Ronse. Op de centrale zetel in Gent heeft het Team Interculturalisering een aanbod van advies, vorming en procesbegeleiding. Bij het team rechtspositie kunnen eerstelijndiensten, hulpverleners en vrijwilligers terecht voor informatie en vorming over de juridisch-administratieve problemen waarmee etnisch-culturele minderheden ( en meer in het bijzonder de mensen met een precair of zonder verblijfsstatuut) te maken krijgen. Er is ook een specifieke dienstverlening met betrekking tot de toegankelijkheid van medische zorgverlening voor mensen met een precair of zonder verblijfsstatuut. Ook woonwagenbewoners vinden hun aanspreekpunt binnen dit team. Beide centrale teams verhogen met hun bijdrage de toegankelijkheid van de openbare dienstverlening. Odice vzw - Algemeen Dok Noord 4 gebouw 25, 9000 Gent tel fax odice@odice.be Odice vzw - Regiohuis Waasland Regenteiplein 8, 9100 St-Niklaas tel fax waasland@odice.be Odice vzw - Regiohuis Schelde en Dender Lindanusstraat 26, 9200 Dendermonde tel fax scheldeendender@odice.be Odice vzw - Regiohuis Vlaamse Ardennen en Meetjesland A.L. Vanhovestraat 43a, 9600 Ronse tel fax vlaamseardennen@odice.be 2.4 Netwerkontwikkeling en participatie Federaties en Verenigingen van etnisch-culturele minderheden Ze worden ook wel eens verenigingen van allochtonen of zelforganisaties genoemd. Er zijn tal van lokale verenigingen en enkele Federaties (koepelorganisaties) gehuisvest in Oost-Vlaanderen.

21 Verenigingen van etnisch-culturele minderheden hebben een aantal belangrijke maatschappelijke functies. We kunnen hierbij denken aan functies zoals ontmoeting en gemeenschapsvorming, educatie, dienstverlening, verantwoordelijkheid opnemen, omgaan met democratische beslissingsprocedures, verhogen van maatschappelijke weerbaarheid, belangenverdediging. Het zijn doelstellingen, thema s, activiteiten en acties die zij zelf kiezen en opnemen en die van betekenis zijn voor de groep zelf en voor de omgeving. Verenigingen van etnisch-culturele minderheden kunnen een belangrijke rol spelen om ouderen van hun etnische gemeenschap te bereiken en toe te leiden naar een zorgvoorziening, aangezien ze de ouderen en hun netwerk kennen! 21 We bespreken hier de Oost-Vlaamse Federaties en de moskeeën. Het is evident dat niet alle allochtone ouderen aangesloten zijn bij een vereniging, moslim of praktiserende moslims zijn. Bovendien is de ene vereniging of moskee de andere niet: ze zijn vaak georganiseerd op basis van nationaliteit en ideologische en/of islamitische strekking. Wil men dus bijvoorbeeld alle Turkse ouderen uit de buurt bereiken, dan moet men zich niet alleen tot de moskee of tot één vereniging wenden Federaties Naast tal van lokale verenigingen zijn er 5 federaties die in Oost-Vlaanderen actief zijn: Afrikaans Platform Oost-Vlaanderen (APOV) Elyzeese Velden 76, 9000 Gent tel CDF vzw Federatie van Turkse Vooruitstrevende Verenigingen Afrikalaan 301, 9000 Gent tel fax cdf@skynet.be FMV Federatie van Marokkaanse Verenigingen Pannestraat 1, 9000 Gent tel FZO Vlaanderen Federatie van Zelforganisaties in Vlaanderen Tolhuislaan 84 A, 9000 Gent tel fax info@fzovl.be V.O.E.M. Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims Blazoenstraat 9 A, 9000 Gent tel lien@voem-vzw.be

22 22 Een aparte constructie is AGORA, een Gents netwerk tussen de zojuist vernoemde koepelverenigingen, het stadbestuur van Gent, het opbouwwerk en het integratiecentrum. Het netwerk wil de participatie en inspraak van de Gentse etnisch-culturele gemeenschappen verhogen. AGORA, Participatie en inspraak Kaprijkestraat 12, 9000 Gent tel fax Meer info over het verenigingsleven van etnisch-culturele minderheden kan men vinden op de website van de het Minderhedenforum: Ook kan u de integratiedienst van uw Stad of gemeente contacteren om een overzicht te krijgen van lokale allochtone verenigingen Moskeeën In Oost-Vlaanderen vormen momenteel de ouderen uit Turkije en de Maghreb de belangrijkste groep van de allochtone ouderen. Wegens het feit men in moskeeën heel wat van die allochtone ouderen kan vinden en omdat moskeeën nog erg onbekend blijven bij de dienst- en zorgverlening voor ouderen, lijkt het wenselijk om even stil te staan bij deze religieuze ontmoetingsplaatsen. In Aalst, Gent, Hamme, Lebbeke, Lokeren, Ronse, Sint-Gillis-Waas, Sint- Niklaas, Temse, Waasmunster, Zele en Zelzate zijn één of meerdere moskeeën te vinden. Een overzicht van alle moskeeën in Oost-Vlaanderen kan men ook vinden in de brochure Bezoek eens een moskee Moskeeën en moslims in Oost-Vlaanderen (Provincie Oost-Vlaanderen, 2006, 40 blz.), die u kan bestellen bij de provincie Oost-Vlaanderen ( meer info over moskeeën in uw stad of gemeente of om een bezoek te brengen, kan je terecht bij Odice, Agora of UMIVO: Odice (moskeeën van Oost-Vlaanderen, min regio Gent) waasland@odice.be, vlaamseardennen@odice.be, scheldeendender@odice.be, Agora (moskeeën van regio Gent) Strategisch project levensbeschouwing - info@agora-gent.be, UMIVO Unie van Moskeeën en Islamitische Verenigingen van Oost-Vlaanderen, Samenlevingsopbouw Opbouwwerk doet samen met groepen een appel op overheden en openbare instanties die beslissingen kunnen nemen over het betreffende probleem. Zij

23 worden benaderd om een nieuw beleid te ontwikkelen of het bestaande bij te sturen. 23 Samenlevingsopbouw is actief in wijken, dorpen, gemeentes, regio s, de provincie. Centraal staan de mensen en hun gemeenschappelijke, gedeelde noden en problemen. Hoe zij die ervaren en uitleggen. Mensen worden samengebracht en gemobiliseerd binnen een concreet project. Opbouwwerkers ondersteunen hen om zich in groep stap voor stap te organiseren. Dat wat de mensen zelf weten en kunnen is het vertrekpunt. Samenlevingsopbouw stimuleert mensen om hun stem te laten horen en mee op zoek te gaan naar mogelijke oplossingen voor de noden en knelpunten die ze ervaren. Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen vzw Sint-Jacobsnieuwstraat 50, 9000 Gent tel fax Samenlevingsopbouw Gent vzw Dok Noord 7, 9000 Gent tel fax Tolk- en Vertaaldiensten Tolk- en vertaalservice van het Provinciebestuur Oost-Vlaanderen. De sociale tolk- en vertaalservice van het Provinciebestuur Oost-Vlaanderen werd opgericht in september 1999 en biedt aan diensten, voorzieningen en instellingen sociaal tolken en vertalers aan om hun hulp-/dienstverlening aan anderstaligen te optimaliseren. Anderstaligen zelf kunnen niet rechtstreeks een beroep doen op de sociale tolk- en vertaalservice. Deze voorzieningen en instellingen moeten gelegen zijn binnen het grondgebied van de provincie Oost-Vlaanderen min de regio Groot Gent. Er wordt enkel getolkt ter plaatse en bij voorkeur tijdens de kantooruren.sociaal tolken bij crisissituaties is niet voorzien. Er kan enkel getolkt worden voor intakegesprekken, advies en info, hulpverleningsgesprekken, therapie etc. Voor sociaal vertalen komen uitsluitend officiële documenten of documenten die de cliënt van de voorziening in staat moeten stellen om zijn/haar rechten te laten gelden, in aanmerking( allerlei actes van burgerlijke stand, diploma s, rijbewijzen etc.) Tot op heden kunnen de voorzieningen en instellingen gratis gebruik maken van deze service.

24 24 De provinciale tolk en vertaalservice zorgt voor: het aanmaken van een adressenbestand vertalers-tolken niet-courante talen, het contacteren van de nodige vertalers-tolken, de betaling van de prestaties behandelen van klachten van tolken of hulpverleners. Tolk- en vertaalservice van het Provinciebestuur Oost-Vlaanderen. Provinciaal Administratief Centrum W. Wilsonplein 2, 9000 Gent tel fax Tolk- en Vertaalservice Gent (TGV) De Tolk- en Vertaalservice Gent (TGV) is een sociale tolkendienst die sinds 2001 aan voorzieningen sociaal tolken en vertalers aanbiedt om hun hulp-/ dienstverlening aan anderstaligen te optimaliseren binnen hun inclusief diversiteitsbeleid. De tolkendienst wordt grotendeels gesubsidieerd door Stad Gent en het OCMW. Enkel organisaties die een samenwerkingsakkoord met TGV afgesloten hebben kunnen van de diensten van TGV genieten. Bovendien moet de organisatie werkzaam zijn binnen groot Gent en in de social profit. De dienst verlening van TGV vzw is eveneens uitgebouwd op het tolken ter plaatse. Dit houdt in dat TGV geen sociaal tolken kan voorzien in crisis situaties, noch in het weekend of s nachts. Tolk- en Vertaalservice Gent Wolterslaan 16, 9000 Gent tel (tussen 9 en 12u) info@tgvgent.be De Vlaamse Tolkentelefoon Voor korte telefonische gesprekken kan je een tolk aanvragen bij de Vlaamse Tolkentelefoon ( of tel ). 2.6 Het sociaal-economisch streekontwikkelingsbeleid: de Regionaal Economisch en Sociale Overlegcomités (RESOC s) en de Sociaal-Economische Raden van de Regio (SERR s) De RESOC s organiseren en ondersteunen het overleg tussen de sociale partners en de lokale overheden (steden, gemeenten en provincies) in de verschillende regio s. Oost-Vlaanderen is ingedeeld in vier RESOC s: Gent en rondom Gent, Meetjesland- Leiestreek&Schelde, Waas&Dender, en Zuid-Oost- Vlaanderen. Deze adviesverlenende comités op vlak van socio-economische