Biovelddag. Dinsdag 3 oktober 2017 Toelichting veldproeven. Proefbedrijf Biologische Landbouw Gabriëlstraat 11, 8800 Rumbeke Beitem.

Transcriptie

1 Biovelddag Dinsdag 3 oktober 2017 Toelichting veldproeven Proefbedrijf Biologische Landbouw Gabriëlstraat 11, 8800 Rumbeke Beitem Voor uw agenda: Zondag 15 en maandag 16 oktober 2017 BioXpo in Brussels Expo 1 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

2 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

3 TEELTPLAN BIOLOGISCH PROEFBEDRIJF 2017 TEELTPLAN BIOLOGISCH PROEFBEDRIJF aardappel bloemkool witte kool broccoli Nat Grasland - Natuurweide Nat Grasland 7 grasklaver 7 16 Nat Grasland - Natuurweide prei Nat Grasland 18 2 NOTITIES 12 bloemkool prei broccoli 2 soja grasklaver quinoa 4 aardappel aardappelen P R E I 4 wortelen 6 5 grasklaver grasklaver zomertarwe P R E I wintertarwe spelt wintertarwe SPELT aardappelen 7 Weide 3 HOEVE diverse HOEVE Hoogstam 18 boomgaard courgette boon spinazie 17 SPELT Weide Hoogstam bloemkool wortel 9 10 prei knolselder zomertarwe knolselder boomgaard TEELTPLAN Perceel 1-6: rotatie 1 Perceel 7-12: rotatie 2 13 grasklaver Perceel 13-18: diverse 13 3 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

4 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

5 INHOUD 01_ TEMPERATUUR EN NEERSLAG IN _ REGISTREER JE OP INAGRO.BE _ PUBLICATIES _ INTERESSE DIVERSIFICATIE VOOR LOKALE VOEDING OP VLAAMSE BIO- AKKERS? _ RASSENPROEF LATE HERFSTPREI _ KNOPKRUID _ BLOEMKOOL TWEEDE VRUCHT _ BEHEERSING VAN KOOLVLIEG _ BLOEMKOOL - KNOLVOET _ ROLLER CRIMPER _ SPRUITKOOL - BLADLUIS _ RASSENPROEF ZAADVASTE RODE BIET _ GROENBEMESTERS ALS RUWVOEDER _ MAAIMESTSTOF _ COURGETTE WITZIEKTE _ PLANTTIJDSTIP WINTERPREI _ PREI MEERWAARDE VAN RUSTGEWASSEN _ KNOLSELDER RIJPADEN _ AARDAPPEL RITNAALDEN _ RASSENPROEF AARDAPPEL Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

6 01_ TEMPERATUUR EN NEERSLAG IN 2017 Bron: meetpaal Beitem Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

7 02_ REGISTREER JE OP INAGRO.BE Schuif aan bij Inagro en groei als ondernemer. Met deze slogan lanceerde Inagro op 6 januari 2015 een nieuw initiatief om haar communicatie met en dienstverlening aan de land- en tuinbouwers te verbeteren, te versterken en te personaliseren. Met enkele eenvoudige muisklikken maken landbouwers of telers een persoonlijke account aan op het vernieuwde Nieuwsbrieven Via uw inagro-account krijgt u in de eerste plaats een wekelijks nieuwsbericht in uw mailbox. Dit bericht bundelt alle info en agendapunten volgens uw persoonlijke voorkeuren. Belangrijk is dat u deze aanvinkt bij het aanmaken van uw account of in uw persoonlijk profiel. U kan kiezen voor één of meerdere sectoren waarin u actief bent of u kunt ook bepaalde sectoroverschrijdende thema s zoals bodem, water, energie, opvolgen. Op die manier krijgt u een op uw maat samengestelde nieuwsbrief. Inagro s gewasbeschermingsapplicatie is het adres van de webapplicatie van Inagro en de opvolger van het boekje vijanden van gewassen. Deze applicatie, toegankelijk via elk toestel (pc, laptop, tablet en smartphone), biedt u de meest actuele informatie inzake beheersing van ziekten, plagen en onkruiden in meer dan vijftig teelten en is op elk moment en eender waar onmiddellijk raadpleegbaar. Met een handige zoekfunctionaliteit vindt u precies de informatie die u nodig heeft voor uw teelten. De applicatie is in twee richtingen te gebruiken: ofwel kiest u een teelt en een vijand om na te gaan welke handelsmiddelen erkend zijn, ofwel kiest u een handelsmiddel of een actieve stof om op te zoeken in welke teelt en tegen welke vijanden u ze kunt gebruiken. Bovendien zijn er handige filterfuncties die u toelaten om de zoekresultaten te beperken tot middelen met een bepaalde maximale wachttijd of bufferzone of tot die middelen die toegelaten zijn in de biologische teelt. Meer info? Femke Temmerman T E femke.temmerman@inagro.be 7 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

8 03_ PUBLICATIES Publicaties biologische landbouw van Inagro Inagro publiceerde de voorbije jaren verschillende brochures met telkens een specifieke focus op een item van de biologische teelt. Gezien de regelmatige vraag hebben wij al deze publicaties downloadbaar gemaakt op onze website. U vindt ze onder de rubriek Diensten & Producten => Publicaties => Thema biologische productie of via volgende link: Ook nieuwe publicaties worden in deze rubriek ondergebracht. Teeltgids quinoa 2017 De landbouw van de 21ste eeuw kampt met uitdagingen door de aangroeiende wereldbevolking en de veranderende klimatologische omstandigheden. Hernieuwde aandacht gaat naar het super gewas quinoa dat een belangrijke rol wordt toebedeeld in de strijd tegen honger, ondervoeding en armoede in de wereld. Onder het motto een toekomst gezaaid duizenden jaren geleden werd 2013 door FAO (Food and Agriculture Organisation) uitgeroepen tot internationaal jaar van quinoa. Ook in Vlaanderen staat de teeltdiversificatie in de landbouw op het programma en staan nieuwe teelten en teelten van vroeger in de kijker. Quinoa is door zijn unieke eigenschappen een gewas met een brede waaier aan toepassingsmogelijkheden die momenteel nog te weinig gekend en benut worden. In 2014 richtte ILVO (teelt gangbare landbouw) het quinoa-platform op, samen met Inagro (biologische teelt), PCG (screening herbiciden), Proefcentrum Herent (demo rassen) en Departement Landbouw en Visserij (demo rassen in Paulatem). HoGent (screening herbiciden, rassen) versterkte de groep in De krachten werden gebundeld om in Vlaanderen beschikbare quinoa-rassen uit te testen zowel in de gangbare als de biologische landbouw. Naar aanleiding van het mini-symposium en netwerkevent Quinoa in Vlaanderen: van plant tot klant (Melle, 8 juni 2017) maakten we deze teeltgids waarin de technische ervaring opgedaan in het quinoa platform gebundeld wordt. Je vindt de gids op de website van ILVO: 7.pdf Teeltfiches vlinderbloemigen In het kader van het demonstratieproject Vlinderbloemigen en vergroening werden teeltfiches opgesteld met alle praktische info voor de teelt van luzerne, rode klaver, winterveldbonen, droge erwt als zomerteelt en zomerveldboon. Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

9 Benieuwd naar de oogstresultaten van de voorgestelde proeven? Of wil je op de hoogte blijven van de volgende activiteiten? Schrijf je dan in op de nieuwsbrief van CCBT vzw op Biologische landbouw is complex en vraagt van boeren heel wat kennis en vaardigheden. Toch bleef de uitwisseling van deze kennis over de landsgrenzen heen tot nog toe beperkt. Zeventien partners uit 12 Europese landen vullen dit hiaat in en ontwikkelden het online platform Inagro en Bioforum zijn de Vlaamse partners. Dit platform brengt de meest performante tools voor biologische akkerbouw uit de betreffende landen samen in een vijftal clusters: bodemkwaliteit en vruchtbaarheid, nutriëntenbeheer, pest- en ziektebestrijding, onkruidbestrijding en gewasspecifieke oplossingen. Daarnaast kunnen boeren en onderzoekers ook nieuwe ideeën delen via het platform. Via digitale vertaling is dit platform ook beschikbaar in het Nederlands. This project has received funding from the European Union s Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement No This communication only reflects the author s view. The Research Executive Agency is not responsible for any use that may be made of the information provided. 9 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

10 04_ INTERESSE DIVERSIFICATIE VOOR LOKALE VOEDING OP VLAAMSE BIO-AKKERS? Kijken we naar onze naburige regio s (Wallonië, Frankrijk, Duitsland, ) en naar ons verre verleden, dan is duidelijk dat een brede traditie aan kennis en genetica in kleine akkerbouwteelten verloren is gegaan. Spelt kende een kleine opleving de voorbije jaren. Mogelijk is haver nu aan de orde. Erwten, bonen, lupinen, linzen, zijn nagenoeg onbekend. En wat betekent het om deze gewassen gemengd te telen? Ondertussen spreken we van innovatieve teelten als quinoa en gierst. We ervaren dat enkele biologische akkerbouwers hierin terug verandering wil en opnieuw wil inzetten op menselijke voeding. Alleen, hoe begin je hieraan? Tegelijk neemt ook de interesse voor granen / eiwitgewassen van lokale origine terug toe. Biobakkers zoeken hoogwaardige biologische baktarwe om de hoek. Vegetarische voeding zit in de lift en zoekt naar meer identiteit. Volop marktkansen. Alleen vinden we elkaar doorheen de keten moeilijk. Korte keten is niet steeds mogelijk. Vaak zijn ook tussenschakels nodig. Hoe maken we de keten rond? Het Europese project Diverimpact heeft als doel om het potentieel van gewasdiversificatie voor optimale opbrengst en ecosysteemdiensten maximaal te benutten door - De performantie van gewasdiversificatie door vruchtwisseling en intercropping in beeld te brengen. - Oplossingen aan te reiken voor ervaren knelpunten en drempels doorheen de keten. Diverimpact wil hiertoe 25 case-studies in Europa in hun ontwikkeling ondersteunen gedurende de komende 4 à 5 jaar. Inagro en Bioforum stelden twee casestudies voor: (1) Diversificatie voor lokale voeding op Vlaamse bio-akkers en (2) Samenwerking gespecialiseerde biologische vee- en groentebedrijven. Oproep Heb je interesse om meerwaarde te halen uit je akkerbouwgewassen? Wil je hierbij aansluiting vinden bij humane voeding? Wil je creatief met akkerbouwgewassen aan de slag? Wil je met collega s en andere partijen in de keten aan de slag gaan om lokale initiatieven vorm te geven en de kennis hieromtrent onderling delen? Dan nodigen wij jullie uit om samen de krachten te bundelen. Via Diverimpact kunnen Inagro en Bioforum u hierin ondersteunen en krijgt elke casestudy ook een klein werkbudget. Meer info? Lieven Delanote T E lieven.delanote@inagro.be An Jamart M E an.jamart@bioforumvl.be This project has received funding from the European Union s Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement No This communication only reflects the author s view. The Research Executive Agency is not responsible for any use that may be made of the information provided. Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

11 05_ KNOLSELDER TEELT EN RASSEN Planten Plantafstand Ras Oogst 9 mei x 32 cm Rowena (Bejo) Oktober Context In de biologische teelt van knolselder is bladvlekkenziekte (selderroest/ Septoria apiicola) vaak de beperkende factor in het najaar. Om een goede opbrengst te halen moet men de aantasting voor zijn en is de rassenkeuze belangrijk. Anderzijds is een voldoende en kwalitatieve opbrengst vereist. Rassen Nr. Type Zaadhuis Zaad* 1 Alicia Bejo Zaden BV NCB 2 Balena Bejo Zaden BV BIO 3 Bejo 3008 Bejo Zaden BV NCB 4 Ibis Bingenheimer Saatgut AG BIO 5 Markiz Bayer NCB 6 Prinz Bayer NCB 7 Rex Bayer NCB 8 Rowena Bejo Zaden BV BIO 9 Se52 Sativa BIO 10 Se54 Sativa BIO *bio = biologisch zaaizaad, ncb = niet chemisch behandeld zaaizaad 11 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

12 Teeltverloop Voorteelt 2016 Prei Bemesting 30/03/17 12/04/17 09/05/17 Grondbewerking 27/03 20/04 05/05 08/05 Planten Haspargit (0,6 ton/ha) Runderstalmest (25 ton / ha) Organische korrelmeststof OPF (50 E/ha) Vernietigen groenbemester: cultivator + rotoreg Niet kerend met diepwoeler (Neolab) Rotoreggen 09/05/17 70 x 32 cm Onkruidbestrijding 22/05 25/7 05/06, 09/08 Juni augustus September Gewasbescherming Mei juni wiedeggen schoffelen met messen, vingerwieders en wiedegelementen wieden met de hak of hand (12,5u/ha) aanaarden Omheind met kippendraad tegen hazen Nihil Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

13 06_ RASSENPROEF LATE HERFSTPREI Zaaien Planten Ras Oogst 14 maart juni 2017, Poulton, Cherokee December (Skater: 30 maart) 70x10 cm (buitenproef) Context In de biologische preiteelt is de rassenkeuze het voornaamste instrument ter beheersing van ziekten en sleet. In de herfst zijn vooral roest, purpervlekkenziekte en de houdbaarheid in het veld bepalende factoren. Daarnaast dienen zich ook de eerste biologische hybriderassen aan. Teeltverloop Voorteelt 2016 Grasklaver Bemesting 30/03/ /04/2017 Haspargit 667 kg / ha Runderstalmest 30 ton / ha Grondbewerking 14/04/ /04/ /04 16/05 07/06/2017 Onkruidbestrijding Combinatie van: Klepelen grasklaver Infrezen resten grasklaver Inwerken en bewerken met cultivator, rotoreg Diepwoelen, rotoreggen, ponsen Schoffelen met messen, vingerwieders, wiedhark, wiedeg en aanaarden met aanaardmessen Manueel overblijvende onkruiden verwijderen Gewasbescherming 26/06-5/09 Preimot: 8x Xentari (Bt) 1 kg/ha, 1x Boomerang (spinosad) 0,8 l/ha Rassen Nr. Ras Zaadhuis Zaad * 1 Aylton Nunhems NCB 2 Belton Hild Samen GmbH BIO 3 Cherokee Vitalis Biologische Zaden BIO 4 Curling Bejo Zaden BV BIO 5 Keeper Bejo Zaden BV NCB 6 Nunton Nunhems NCB 7 Pluston Nunhems NCB 8 Poulton Nunhems NCB 9 Skater Bejo NCB 13 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

14 Besluit rassenproef late herfst 2016 De rassenproef biologische prei late herfst 2016 groeide minder door dan gewoonlijk vanwege de late plantdatum en natte plantomstandigheden, gevolgd door droogte tot oktober. Als gevolg hiervan is de gemiddelde opbrengst laag (24,6 ton/ha). Cherokee en Keeper, twee hybrides die in biologische zaadvorm beschikbaar zijn, evenaren het standaardras Poulton en zijn beloftevol voor de toekomst. Cherokee realiseert hierbij een iets hogere opbrengst bij een voldoende kwaliteit. Keeper haalt een gemiddelde opbrengst en presenteert mooi in de bak. Colletotrichum is mogelijk een aandachtspunt voor Keeper. Bij de andere biologische hybrides bevestigen Belton en Pluston hun resultaten van voorgaande jaren. Belton is gezond, maar iets te bleek. Beide rassen vormen vrij snel een (te) lange schacht. Curling deed het in deze omstandigheden minder goed met een opbrengst onder 20 ton/ha. Nunton is een nieuwkomer die het zowel in opbrengst als kwaliteit goed deed. Aylton haalde een gemiddelde opbrengst met een goede presentatie in de bak. De zaadvaste biologische rassen Blauwgroene Herfst en Herfstreuzen 2 zijn vrij ziektegevoelig en behalen niet dezelfde standaard qua opbrengst en kwaliteit. Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

15 07_ KNOPKRUID Context Knopkruid is een snelle en oppervlakkige kiemer (<4 mm) en een probleemonkruid in de biologische groenteteelt. Thermische en mechanische technieken kunnen, afhankelijk het moment, slim gecombineerd worden om kieming te induceren of om kieming te verhinderen. Bepalende factoren zijn o.a. diepte-instelling, timing en frequentie van de mechanische en thermische behandelingen. Kunnen we deze mogelijkheden nog beter strategisch benutten? Proefopzet en verloop Wat is het effect op herkieming en de aanwezige zaadbank van knopkruid als we variëren in: schoffeldiepte? bestrijdingstechniek? Op 2 juli werd het zaaibed aangelegd d.m.v. rotoreggen. Er werd 5 maal een onkruidbestrijding uitgevoerd op 17/7, 26/7, 7/8, 16/8 en 23/8. Telkens voor de bewerking telden we knopkruiden en andere onkruiden. Voor en na de proef werd de zaadbank van knopkruid bemonsterd in de bodemlaag tot 5 cm diep. Objecten: Nr Object Nr Object 1 Schoffel 1cm diep 2 Schoffel 2 cm diep 3 Schoffel 3 cm diep 4 Schoffel 4 cm diep 5 Schoffel 1cm diep + wiedeg 6 Schoffel 2 cm diep + wiedeg 7 Schoffel 3 cm diep + wiedeg 8 Schoffel 4 cm diep + wiedeg 9 controle 1 Schoffel diep 2 Schoffel ondiep 3 2x schoffel diep 4 2x schoffel ondiep 5 Wiedeggen diep 6 Wiedeggen ondiep 7 Branden 8 controle Voorlopige vaststellingen Meerdere soorten gemonitord: in de zaadbank vooral straatgras en knopkruid sterk aanwezig. Knopkruid aan kiemkrachtige zaden/m² (5 cm diep). Knopkruid: o o De mechanische bewerkingen toonden geen significante verschillen in herkieming. Herhaald branden zorgde in juli en augustus effectief voor een reductie van herkiemend knopkruid, wat al na 2 toepassingen te merken was. In het voorjaar was dit niet merkbaar. De herhaalde mechanische bewerkingen hadden een significant effect op de grootte van de oppervlakkige zaadbank (30-60% reductie in kiemende zaden tot 5 cm diep). Bij het branden was er geen reductie: enkel de knopkruidzaden in de bovenste millimeters bodem worden uitgeput. 15 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

16 Knopkruid brongericht aanpakken op biologische groentebedrijven Het project Knopkruid brongericht aanpakken op biologische groentebedrijven is mogelijk dankzij de steun van de Vlaamse overheid Departement Landbouw en Visserij en wordt uitgevoerd door Universiteit Gent, Inagro en ILVO. Meer info over dit project vind je in de BIOpraktijk nieuwsbrief: & Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

17 08_ BLOEMKOOL TWEEDE VRUCHT Teeltverloop Voorteelt Quinoa / zomertarwe eerste vrucht bloemkool Bemesting 12/07/2017 OPF korrelmeststof (11-0-5) 50 E/ha (toediening in de rij) Grondbewerking 5/07/ /07/2017 Infrezen resten bloemkool 1 e vrucht doortrekken met Neolab in combinatie met rotoreggen Onkruidbestrijding 25/07/2017 9/08/ /08/2017 Schoffelen met vingerwieders en wiedegelementen Schoffelen met vingerwieders en wiedegelementen aanaarden met aanaardmessen Gewasbescherming 12/07/2017 plantbakbehandeling met Conserve Pro (spinosad) 48 ml/1000 pl Beregening 27/07/ /07/ /07/ ml/m² (proef knolvoet) 45 ml/m² (proef knolvoet) 20 ml/m² (alles) 17 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

18 09_ BEHEERSING VAN KOOLVLIEG Planten ras Oogst 13 juli 2017 Ansari okt - nov Doel van de proef Zoeken naar de optimale strategie om schade door koolvlieg te vermijden in een dubbelteelt van kool op hetzelfde perceel: tijdelijk of continu afdekken met insectengaas of klimaatnet en/of standaardbehandelingen met spinosad. De proef wordt aangelegd over twee vruchten bloemkool op een perceel van het proefbedrijf. Dit seizoen loopt de proef voor het tweede jaar. Proefobjecten Nr Eerste vrucht Tweede vrucht 1 Afdekken tot oogst Afdekken tot oogst 2 Afdekken 3 à 4 weken Afdekken 3 à 4 weken 3 Afdekken tot oogst Nihil 4 Afdekken 3 à 4 weken Nihil 5 Spinosad Nihil 6 Spinosad Spinosad 7 Nihil Afdekken tot oogst Resultaten 2016 In 2016 was er in de 1e vrucht geen significant effect van de afdekkingen en de plantbakbehandeling op de opbrengst van de bloemkool. Bij de beoordeling van de achtergebleven wortels na de oogst, zagen we wel een effect op de schade van koolvlieg. De wortels in de onbehandelde veldjes waren duidelijk meer aangetast dan de wortels in de afgedekte of behandelde veldjes. In de langst afgedekte objecten (1 en 3), waren de wortels het minst aangetast. De behandelingen leidden ook in de 2e vrucht niet tot significante opbrengstverschillen. Bij de eindbeoordeling van de wortels werd in alle veldjes schade aan de wortels vastgesteld, maar deze keer waren er geen verschillen tussen de objecten. De ontwikkeling van de derde generatie koolvlieg resulteerde in deze proef dus niet in significante verschillen in wortelaantasting. Als eerste voorzichtige conclusie zouden we kunnen stellen dat een bescherming van de tweede teelt bloemkool tegen koolvlieg niet (altijd) nodig lijkt. Het afdekken van de tweede vrucht blijkt in deze proef het risico op aantasting door koolvlieg ook niet te verhogen. Ten slotte resulteerde ook een behandeling met spinosad (object 6) of opnieuw afdekken tot aan de oogst (object 1) niet in minder aantasting. Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

19 Eerste resultaten 2017 In de eerste vrucht zijn er, net als in 2016, weinig planten uitgevallen door koolvliegaantasting. De verschillen in aantasting van de wortels, beoordeeld na de oogst, waren vergelijkbaar met deze in In de tweede vrucht is er geen uitval door koolvliegschade waargenomen. Er was in het proefveld wel veel uitval te wijten aan Rhizoctonia (zwartpoten). 19 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

20 10_ BLOEMKOOL - KNOLVOET Planten Ras Oogst 13 juli 2017 Ansari / Clarina okt - nov Doel van de proef Het effect nagaan van het toedienen van kalkmeststoffen in de plantrij op de aantasting door knolvoet. Naast varianten met verschil in dosis en soort kalkmeststof is er ook een variant met een knolvoet resistent ras in de proef opgenomen. Knolvoet wordt veroorzaakt door Plasmodiophora brassicae, een obligate biotrofe schimmel die onder vorm van rustsporen jaren in de bodem kan overleven. Na kieming infecteert de schimmel de wortels van kruisbloemige waardplanten waardoor bolvormige verdikkingen ontstaan op de wortels. Een sterke aantasting van knolvoet in bloemkool kan leiden tot opbrengstverliezen. De beheersing van knolvoet in de praktijk steunt vooral op het gebruik van resistente rassen en voldoende vruchtwisseling. Verder heeft onderzoek aangetoond dat een bekalking de aantasting kan onderdrukken. Hierbij blijkt ook de gebruikte soort kalkmeststof een verschillende invloed te hebben. Proefobjecten Alle kalkmeststoffen werden toegediend in de plantrij vóór het planten. Er werden drie soorten (snelwerkende) kalkmeststof getest in twee dosissen: Agrocarb (Deloof), zeewierkalk (DCM), Miramag Superfine (Miramag). Daarnaast werd ook een variant aangelegd met het knolvoetresistente ras Clarina. Plantuitval Nr Ras Kalkmeststof ZBW ZBW/ha Dosis (kg/ha) 1 Faraday Nihil Faraday Agrocarb Faraday Agrocarb Faraday Zeewierkalk Faraday Zeewierkalk Faraday Miramag Superfine Faraday Miramag Superfine Clarina Nihil Clarina Agrocarb Clarina Agrocarb Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

21 Resultaten In de afgelopen twee proefjaren was er geen of slechts zeer lage druk van knolvoet. Hierdoor kon de invloed van de verschillende bekalkingsstrategieën op de aantasting door knolvoet niet aangetoond worden. Op basis van de ph metingen gedurende de teeltperiode (telkens een drietal metingen in de rij) konden we wel aantonen dat het toedienen van Agrocarb of zeewierkalk, aan een dosis van ongeveer 1000 kg/ha in de rij, de bodem ph voor bepaalde tijd boven de 7 kan brengen. Bij deze licht basische bodem ph kunnen de sporen van de schimmel moeilijk kiemen waardoor er geen secundaire zoösporen gevormd worden. 21 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

22 11_ ROLLER CRIMPER Planten Plantafstand Ras Oogst 30 mei * 38 cm Kilazol Oktober Doel Introduceren van wintergroenbedekkers zoals rogge en wintererwt en uittesten van de rollercrimper voor vernietiging van de groenbedekkers in het voorjaar. Bij gebruik van de rollercrimper worden de groenbedekkers in het voorjaar plat gerold en gekneusd. Het hoofdgewas wordt vervolgens in deze platgerolde groenbedekker geplant of gezaaid. Bedoeling van deze techniek is en beter bodembeheer en een lager brandstofverbruik. De groenbedekker moet tijdens de teelt zorgen voor voldoende bodembedekking voor een goede onkruidonderdrukking. De rollercrimper techniek wordt dit jaar vergeleken met klepelen en laten liggen van de groenbedekker als mulchlaag of traditioneel inwerken (frezen en diepe grondbewerking). Teeltverloop Frezen Klepelen Roller crimper 28/10/2016 Zaai groenbedekkers 16/03/ kg N/ha OPF Vernietiging groenbedekker / bodembewerking 18/04/2017 Frezen 20/04/2017 Oppervlakkig rotoreggen 16/05/2017 Vaste tandeg 24/05/2017 klepelen 29/05/2017 Rollercrimper: 2x 30/05/2017 Diepe tand (Neolab) + Balk met schijven en Balk met schijven en rotoreg tand tand Planten 30/05/ * 38 cm (Kilazol) Bemesting 30/05/ kg N/ha (OPF) in de rij bij planten 30/08/ kg N/ha OPF Onkruidbeheersing schoffelen met kleine 15/06/2017 mesjes, wiedegelementen en vingers + manueel met hak /07/2017 Aanaarden + manueel - - Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

23 Proefobjecten nr Groenbedekker Vernietiging 1 Rogge (180 kg/ha) Frezen 2 Rogge Klepelen 3 Rogge Roller crimper 4 Erwt (120 kg/ha) Frezen 5 Erwt Klepelen 6 Erwt ingefreesd 25/05/ Rogge-erwt ( kg/ha) Frezen 8 Rogge-erwt Klepelen 9 Rogge-erwt Roller crimper 10 Braak Resultaten 2016 Uit de proef vorig jaar bleek dat er teelttechnisch nog een aantal verbeteringen nodig zijn om groenten te kunnen planten (en oogsten) bij minimale grondbewerking waarbij groenbedekkers worden vernietigd met de rollercrimper. Verder blijkt dat een vlinderbloemige groenbedekker wat extra N levert in het volggewas. In de veldjes met minimale bodembewerking (rollercrimper) ontwikkelden de planten traag. Bovendien vormde de groenbedekker onvoldoende bodembedekking waardoor onkruid en klaver sterk kon ontwikkelen. De uiteindelijke oogst was ondermaats in de rollercrimper veldjes. Tussentijdse resultaten 2017 De groenbedekkers waren onvoldoende ontwikkeld en zorgen daardoor voor onvoldoende bodembedekking. Er dient voldoende aandacht besteed te worden aan een tijdige zaai van de groenbedekkers zodat deze nog voor de winter voldoende kunnen ontwikkelen. Wat betreft gewasontwikkeling van de witte kool en N-nalevering door de groenbedekkers zien we dezelfde trend als vorig jaar. De stikstofbeschikbaarheid was echter algemeen dit jaar zeer krap. Eind augustus werd nog 75 E N/ha bijbemest. Bewerking Groenbedekker NO3 (kg/ha) 7/jul 22/aug 0-60 cm 0-90 cm 3 roller crimper Rogge ingefreesd Erwt roller crimper Rogge-erwt klepelen Rogge klepelen Erwt klepelen Rogge-erwt standaard bewerking Rogge standaard bewerking Erwt standaard bewerking Rogge-erwt standaard bewerking Braak Proef uitgevoerd in het kader van het CORE Organic PLUS ERA-NET met financiële steun van de Vlaamse Overheid, Departement Landbouw en Visserij. In samenwerking met ILVO en Ugent. 23 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

24 12_ SPRUITKOOL - BLADLUIS Context Bladluizen zijn kleine insecten die steek- en zuigschade aan het gewas veroorzaken. Het speeksel van de bladluizen veroorzaakt groeistoornissen bij de plant, waardoor bladeren bobbelig worden. Deze vervormingen kunnen ook wit tot paarsachtig verkleuren. Bovendien kunnen de bladluizen de spruiten koloniseren. Eens de luizen in de spruiten zitten, zijn deze niet meer te bestrijden en wordt het product onverkoopbaar. Op spruitkool komen voornamelijk 2 soorten voor: de groene perzikluis (Myzus persicae) en de melige koolluis (Brevicoryne brassicae). De ongevleugelde exemplaren van de groene perzikluis zijn eerst groen van kleur waarna ze snel gelig verkleuren. Ongevleugelde melige koolluizen zijn grijsgroen van kleur en zijn vaak bedekt met een wit wasachtig poeder waardoor ze een grijze tot blauwige schijn krijgen. Doel Deze proef heeft als doel de werkingsefficiëntie na te gaan van verschillende middelen tegen bladluizen in spruitkool. Alle geteste middelen zijn toegelaten voor gebruik in de biologische teelt maar de producten hebben nog geen erkenning voor gebruik tegen bladluizen in spruitkool. Sommige middelen zijn wel al erkend voor andere toepassingen. Daarnaast experimenteren we voor het eerst met het uitzetten van gekweekte biologische bestrijders in openluchtteelt: larven van de gouden gaasvlieg (Chrysopa carnea) en een galmug (Aphidoletes aphidimyza) (Biobest). Proefobjecten Nr. Behandeling 1 Onbehandeld 2 Proefmiddel 1 3 Chrysopa carnea (gouden gaasvlieg) 4 Proefmiddel 2 5 Proefmiddel 3 6 Aphidoletes aphidimyza (Galmug) 7 Proefmiddel 4 8 Proefmiddel 5 9 Proefmiddel 6 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

25 Teeltverloop Voorteelt Groenbemester Wintertarwe - spelt Snijrogge/erwt Bemesting 11 april 2017 VRM 30 ton/ha 25 juli E/ha OPF (11-0-5) Grondbewerking 11 april 2017 Infrezen resten groenbemester 12 april 2017 Inwerken VRM met vaste tandeg 5 mei 2017 Diep doortrekken met Neolab 8 mei 2017 Rotoreggen Planten 9 mei cm x 70 cm Gewasbescherming 9 mei 2017 Plantbakbehandeling Conserve Pro 48ml / 1000 pl. 9 mei 2017 Afdekken met wildnet 6 juli 2017 Verwijderen wildnet 29 augustus september 2017 Behandelingen volgens het protocol 27 september 2017 Onkruidbestrijding 22 mei 2017 Wiedeggen 26 mei 2017 Wiedeggen 5 juni 2017 Schoffelen met kleine mesjes en wiedegelementen + vingers 12 juni 2017 Aanaarden met aanaardmessen 25 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

26 13_ RASSENPROEF ZAADVASTE RODE BIET Doel In samenwerking met de werkgroep eigen zaadteelt (WEZ) wordt jaarlijks het zaadvaste rassenaanbod van een bepaalde teelt onderzocht. Er liggen herhalingen aan op een aantal praktijkbedrijven waaronder het proefbedrijf biologische landbouw van Inagro. Teeltverloop Voorteelt 2016 Courgette Bemesting 11/04/ ton/ha vaste rundermest Grondbewerking Rotoreggen Zaaien 07/07/ ,5 x 4,8 cm Onkruidbestrijding 18/07, 25/07 25/07, 16/08 Rolschoffelen tussen de rijen Met de hand (wiedbed) Gewasbescherming 26/07/2017 Wildnet (tot 9 augustus) Rassen in proef Nr. Ras Zaadhuis Zaad * 1 Akela RZ Rijk Zwaan NCB 2 Alvro Mono Vitalis Biologische Zaden BIO 3 Detroit 2/Bolivar Hild Samen GmbH BIO 4 Detroit Dark Red Sakata Seed Europe NCB 5 Gesche Bingenheimer Saatgut AG BIO 6 Jannis Bingenheimer Saatgut AG BIO 7 Monty-F1 Rijk Zwaan NCB 8 Robuschka Bingenheimer Saatgut AG BIO 9 Rode Kogel Akelei BIO 10 Ronjana Bingenheimer Saatgut AG BIO 11 Rote Kugel 2/Hilmar Hild Samen GmbH BIO 12 Boro-F1 Bejo BIO Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

27 14_ GROENBEMESTERS ALS RUWVOEDER Zaai Zaaidichtheid Ras Oogst 26 juli 2017 Zie tabel 25 september 2017 Doel Door het warme voorjaar werden een aantal teelten vroeg geoogst. Hierdoor was het mogelijk reeds vroeg een groenbedekker in te zaaien. Anderzijds is er door de aanhoudende droogte een tekort aan ruwvoeder op verschillende (biologische) veebedrijven. Dit maakt het interessant om groenbedekkers te zaaien waarvan nog een snede kan geoogst worden als ruwvoeder. Naast een aantal gekende groenbedekkers zoals Japanse haver en Italiaans raaigras werd ook sorghum (of Soedangras) uitgetest, telkens in combinatie met Alexandrijnse klaver en wikke. Proefobjecten Groenbedekker Kg/ha Kostprijs Sorghum (bicolor x sudanese) + Perzische klaver Sorghum (sudanese) + Alexandr. klaver + wikke Italiaans raaigr + Alexandr. klaver + wikke Japanse haver + Alexandr. klaver + wikke Zomerhaver + Alexandr. klaver + wikke Teeltverloop Bij opkomst van de groenbedekkers was er een zeer sterke ontwikkeling van knopkruid. Sorghum stond zeer dun en bleek. Japanse haver, Italiaans raaigras en zomerhaver ontwikkelden goed. Wat betreft vlinderbloemigen waren de wikkes duidelijk aanwezig. Alexandrijnse klaver werd wellicht weggeconcurreerd door het knopkruid dat massaal aanwezig was. groenbemester gewasontwikkeling beoordeling 19 september kleur onkruid ontwikkeling opbrengst ton/ha 1 Sorghomix 2 d 2,3 c 1 b 30,29 ab 2 Sorghum + Alex Klaver + Wikke 3 c 2,5 c 2 b 33,45 ab 3 Italiaans raaigras + Alex Klaver + Wikke 7,5 b 6,6 b 5,8 a 27,52 b 4 Japanse Haver + Alex Klaver + Wikke 8 a 7,3 ab 5,9 a 34,62 ab 5 Zomerhaver + Alex Klaver + Wikke 7,4 b 8 a 5,8 a 38,78 a 27 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

28 15_ MAAIMESTSTOF Context Op biologische groenteteelt- akkerbouw bedrijven is niet steeds biologische mest vlot beschikbaar. Daarnaast zorgt de mestwetgeving met strengere fosfaatnormen dat er gezocht moet worden naar alternatieven voor dierlijke mest om zowel nutriëntentoevoer als aanvoer van organische stof te kunnen verzekeren. Maaimeststoffen kunnen hier een antwoord bieden. Eerste resultaten Verschillende bemestingsproeven hebben aangetoond dat grasklaver een bemestende waarde heeft vergelijkbaar met stalmest. In de rustgewassen proef (zie verder) werden de mogelijkheden van grasklaver in een teeltrotatie nagegaan. De grasklaver die daarbij gemaaid wordt kan op verschillende manieren benut worden: maaien en vers maaisel op een ander perceel benutten als maaimeststof, maaien en inkuilen voor toediening als maaimeststof op een later tijdstip of verkopen als veevoeder. Kosten maaimeststof: Zaaizaad: +/- 150 /ha Verse grasklaver verleggen: +/- 400 /ha per snede Ingekuilde grasklaver: +/- 500 /ha per snede Jaaropbrengst: 11 ton DS/ha met gemiddelde N-gehalte van 30 kg N/ton DS levert gemiddeld 330 kg N per ha Gemiddeld 4 /kg N toegediend uit maaimeststof Actie in het kader van het ADLO- demo project Praktijkgerichte oplossingen voor OS-opbouw in bio onder MAP5 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

29 16_ COURGETTE WITZIEKTE Context Echte meeldauw of witziekte is een vaak voorkomende schimmelziekte bij courgette. De schimmel tast voornamelijk de bladeren aan waarbij zowel aan de onderzijde als aan de bovenzijde poederig wit schimmelpluis verschijnt. Na enige tijd sterven de aangetaste bladeren af wat leidt tot een verminderde fotosynthese capaciteit en bijgevolg tot een lagere opbrengst. Doel Met deze proef willen we de effectiviteit nagaan van beschikbare en van nieuwe, nog niet erkende middelen die toegestaan zijn in de biologische teelt, voor de beheersing van witziekte in courgette. Deze proef ligt voor het tweede jaar aan op het proefbedrijf. Proefobjecten Nr. Behandeling Werkzame stof Dosis Erkenning 1 Agricolle Natuurlijke polysachariden Geen erkenning nodig 3 l/ha (uit zeewier) (fysieke werking) 2 Proefmiddel 1 Geen erkenning in courgette 3 Proefmiddel 2 Geen erkenning in courgette 4 Hermovit Zwavel (80%) 5 kg/ha Erkend 5 ProefMiddel 3 Geen erkenning in courgette 6 Serenade ASO Bacillus subtilis strain QST 713 (13.96 g/l) 8 l/ha Erkend 7 Vacciplant Laminarine (45 g/l) 0,75 l/ha Erkend 8 Combinatie Geen erkenning in proefmiddel courgette 9 Silicapower Geen erkenning nodig 3% orthokiezelzuur 0,5 l/ha (bladmeststof) 10 Combinatie Geen erkenning in proefmiddel 1 + courgette Hermovit 11 Controle (water) 29 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

30 Teeltverloop Voorteelt 2016 Bloemkool Bemesting 11 april juli 2017 VRM 20 ton/ha 50 E/ha OPF (11-0-5) Grondbewerking 16 mei juni juli juli juli 2017 Opentrekken met vaste tandeg Oppervlakkig bewerken met Steketee Doortrekken met Neolab Rotoreggen Ruggen trekken + plastiek trekken Planten 20 juli * 77 cm (Ras Aloha) Gewasbescherming 31/07/ /08/ /08/ /08/ /08/ /09/2017 Onkruidbestrijding 29 maart juni 2017 Behandelingen volgens het protocol Maaien met bloter resten laatste stuk bloemkool Oppervlakkig bewerken met schoffelmachine Resultaten 2016 In 2016 werd aangetoond dat zwavel een effectieve werking heeft tegen witziekte. Door omstandigheden werd er in toen laat gestart met de behandelingen, waardoor de middelen met een preventieve werking minder kans kregen en van deze middelen dan ook geen werking kon worden aangetoond. Ondanks de aangetoonde werking van zwavel werd er in 2016 geen verschil in opbrengst en kwaliteit van de courgettes tussen de objecten genoteerd. Eerste resultaten 2017 Dit jaar werd er tijdig gestart met de behandelingen en konden de preventieve middelen 2 keer ingezet worden vooraleer er witziekte optrad. Veel van de geteste middelen vertonen een potentiële remmende werking tegen witziekte en zwavel heeft ook in deze proef weer een effectieve werking tegen witziekte. Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

31 17_ PLANTTIJDSTIP WINTERPREI Planten Plantafstand Ras Oogst Zie proefschema 70 x 10 cm Aylton Januari Doel en context Zaai- en planttijdstip van winterprei heeft een invloed op opbrengst, de sleet en bewaring in het veld op het einde van het seizoen. Proefopzet De hoofdgrondbewerking gebeurde op 07/06 (diepwoelen). Op vier data plantten we ras Aylton. Alle planten werden de dag zelf getrokken uit het zaaibed, met uitzondering van het laatste tijdstip (4 dagen eerder). Object Zaaidatum Plantdatum 1 14/03/17 07/06/ /03/17 14/06/ /04/17 27/06/ /04/17 03/07/17 Teeltverloop Voorteelt 2016 Grasklaver Bemesting 30/03/17 22/04/17 Haspargit (0,6 ton/ha) Runderstalmest (30 ton / ha) Grondbewerking 14/04/17 April-mei 07/06/17 Planttijdstippen Klepelen grasklaver Vernietigen groenbemester: frees, cultivator + rotoreg Diepwoelen (Carré Neolab of Amazone) Rotoreggen Planten Zie objecten Onkruidbestrijding Juni - augustus Combinatie schoffelen, vingerwieders, wiedeg, aanaarden + manueel Gewasbescherming Juni - september Preimot: 8x Xentari (Bt) 1 kg/ha, 1x Boomerang (spinosad) 0,8 l/ha 31 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

32 18_ PREI MEERWAARDE VAN RUSTGEWASSEN Planten Plantafstand Ras Oogst 2 juni * 70 cm Krypton November Context De strengere fosfaatwetgeving (MAP5) zorgt voor een beperking van de organische bemesting die mag toegediend worden. Daarom willen we nagaan hoe bedrijfseigen organisch materiaal maximaal kan benut worden om de nutriëntenaanvoer en de organische stofopbouw te garanderen. Doel Demonstreren van de meerwaarde van graan of grasklaver als rustgewas in een vruchtwisseling met groenten. Hieraan gekoppeld wordt nagegaan hoe de grasklaver die hierbij wordt geproduceerd het best kan worden gevaloriseerd. Deze kan worden afgevoerd als veevoeder, kan geklepeld worden en ter plaatse blijven liggen of kan op een ander perceel op het groentebedrijf worden ingezet als maaimeststof. Het effect van de verschillende voorteelten werd opgevolgd in een volgteelt prei. Zowel de N- beschikbaarheid in de bodem als gewasontwikkeling en gewasopbrengst worden bepaald. Objecten Nr Voorteelt Grasklaver Mulch 2 Grasklaver Maaien + Afvoeren 3 Zomergerst met onderzaai klaver Stro laten liggen 4 Zomergerst met onderzaai klaver Stro afvoeren 5 Rode biet 6 Maïs Teeltverloop Voorteelt 2016 Zie proefopzet Bemesting 22 april 2017 VRM 30 ton/ha Grondbewerking 14 april april mei mei mei mei 2017 Klepelen + infrezen + rotoreggen grasklaver Inwerken VRM met vaste tandeg Oppervlakkig rotoreggen Opentrekken met vaste tandeg Rotoreggen Doortrekken met Neolab + rotoreggen Planten Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

33 1 en 2 juni * 70 (ras Krypton) Gewasbescherming 26 juni 5 sept 2017 Onkruidbestrijding 15 & 22 juni juli augustus Behandelingen met Xentari (tegen preimot) 1 behandeling met Spinosad Schoffelen met kleine mesjes, vingers en wiedegelement 4x wiedeggen aanaarden Eerste resultaten De grasklaver werd ingezaaid in het najaar Deze werd in keer gemulchd waarbij in totaal 14 ton DS/ha verspreid werd gedurende het jaar. De overige grasklaver werd 3 keer gemaaid en leverde in totaal 11 ton DS/ha die werd afgevoerd (opraapwagen of in pakken). Zomergerst werd geoogst eind augustus. De opbrengst was laag (2,5 ton/ha). Op het object waar het stro bleef liggen werd 2,5 ton stro/ha achtergelaten. Rode biet werd geoogst 12 oktober met een gemiddelde opbrengst van 75 ton/ha. Maïs werd geoogst 11 november met een gemiddelde opbrengst van 35 ton/ha. Op 22 november werd het restnitraat bepaald, dit was voor alle objecten laag (30 kg N/ha). Uit de eerste resultaten blijkt dat in de objecten met een voorteelt (gras)klaver er gemiddeld 100 E N/ha extra beschikbaar is in de bodem 1 maand na planten. Tevens tonen de planten met een (gras)klaver voorteelt een betere gewasstand en zijn ze donkerder van kleur. Voorteelt 2016 NO3 (kg/ha) gewasstand bladkleur 21/apr 3/jul 22/sep 22/sep 0-60 cm 0-60 cm 1 Grasklaver Mulch ,3 6,5 2 Grasklaver Maaien + Afvoeren ,3 6,5 3 Zomergerst met onderzaai klaver Stro laten liggen ,4 6,5 4 Zomergerst met onderzaai klaver Stro afvoeren ,1 6,5 5 Rode Biet ,0 6,1 6 Maïs ,0 6,0 Actie in het kader van het ADLO- demo project Praktijkgerichte oplossingen voor OS-opbouw in bio onder MAP5 33 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

34 19_ KNOLSELDER RIJPADEN Planten Ras Plantafstand Oogst 16 mei 2017 Bejo *32 cm november Zelf aan de slag Met het pilootproject meerjarig vaste rijpaden op breed spoor wil Inagro het concept van Controlled Traffic Farming in Vlaanderen introduceren, aftoetsen en vorm geven. Het kleinschalige en versnipperde karakter van de Vlaamse (biologische) landbouw vormt met name een specifieke uitdaging. Naast de bevestiging van de buitenlandse ervaringen en onderzoeksresultaten, hebben telers vooral ook vragen bij de praktische toepasbaarheid. Hoe pakt dit systeem uit op kleinschalige akkers? Reeds op de terugweg uit Nederland met een innovatiegroep van biologische telers in juni 2015 rijpte het idee omtrent de praktische aanpak op het proefbedrijf biologische landbouw van Inagro. De insteek was dat er een nieuwe tractor aangekocht werd en aangepast werd naar breed spoor, maar dat voor de rest zoveel als mogelijk zou uitgegaan worden van de bestaande mechanisatie. Gezien veel teelten, zowel in eigen mechanisatie als in loonwerk, op 4 rijen met rijafstand van 70 cm worden geplant, kwamen we op een gewenste spoorbreedte van 3 meter. Links en rechts van het bed wordt namelijk 10 cm marge genomen. Dit komt ook goed uit met de standaard werkbreedte van machines voor bodembewerking. Op basis van deze beslissing werd in het voorjaar 2016 een nieuwe tractor aangekocht en aangepast naar breed spoor. zonder ploeg Tegelijk wordt de ploeg aan de kant gezet en willen we de grond zo min mogelijk kerend bewerken. Hiermee volgt het proefbedrijf een aantal voortrekkers in de sector. Buitenlandse ervaringen geven aan dat het rijpadensysteem en niet-kerende grondbewerking elkaar kunnen versterken. Daarnaast maakt het rijpadensysteem een performantere proefveldwerking mogelijk. De verstorende impact van de tractorsporen bij voorafgaande bodembewerkingen wordt tot een absoluut minimum beperkt. Bij combinatie van het vaste rijpadensysteem met niet-kerende grondbewerking moet geen rekening worden gehouden met de ploegvoor. Hierdoor kan elk rijpad als een onafhankelijk proefperceel worden benut en zijn er ook ruimtelijk meer vrijheidsgraden. Tijdens de winterperiode 2016 werden de Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

35 nodige voorbereidingen in het veld genomen. Alle percelen werden uitgetekend in rijpaden van 3m en van de nodige oogst- en spuitgangen voorzien. Ervaringen 2016 Eind april, met de start van het nieuwe seizoen werd de nieuwe tractor op breed spoor in gebruik genomen. De eerste ervaringen zijn positief. Verdere bevestiging is nodig. - Gewenning nodig op de weg. Meer manoeuvreerruimte nodig in schuur. Minstens even wendbaar als klassieke tractor op spoor 1,4 m op veld. Trekt stabieler dan klassiek spoor door bredere wielbasis. Diepwoeler Dent Michel mogelijk. Belangrijk dat machines gelijk in grond trekken (o.a. probleem met cultivator zonder diepterol). - Soms compromis nodig, gezien samenwerking met loonwerk (vb. ruggen trekken wortelen). Ook oogstwerkzaamheden gebeuren klassiek. - Afstandsbediening + beveiliging comfortabel. - In het natte voorjaar 2016 effectief eerder op het land voor mechanische onkruidbestrijding met wiedeg en schoffelmachine. Egaler en nauwkeuriger schoffelwerk mogelijk in het teeltbed, gezien geen verstorende sporen (onder andere fijn schoffelen, minder kluiten bij aanaarden, ). Doordat tractor hoger staat en niet tussen gewas rijdt, ook op later tijdstip nog schoffelbewerking/aanaarden mogelijk zonder gewasschade. Meer straatgras dan voorgaande jaren. Gevolg zachte winter/nat voorjaar of gevolg nietkerend? - Combinatie rijpaden met niet-kerend, geeft algemeen egale bodem. Natte voorjaarsomstandigheden wegen echter ook onvermijdelijk door. Rijpaden + niet-kerend ook vlot mogelijk voor tweede teelt bloemkool. Over alle teelten heen, staat de rij naast het spoor steeds minder dan de rijen in het midden van het bed. Hierdoor heterogeniteit gewas (sortering, oogstdatum, ) Kan dit vermeden / beperkt worden? Lichtere tractor voor schoffelwerk? Resultaten sporenproef herfstprei Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

36 Vlaamse telers aan de slag Parallel met Inagro, tastten enkele Vlaamse biotelers de mogelijkheden voor CTF op hun bedrijf af of waren ze minstens erg nieuwsgierig. Frank Schelfhout kocht recent GPS en heeft al alle gewassen op dezelfde werkbreedte. Voor hem is CTF een logische stap. Thierry Beaucarne is al langer geprikkeld om naar breedspoor te gaan, maar botst op praktische problemen. Jakob Devreese maait sinds vorig jaar met een GPS-gestuurde tractor en is bezorgd om de bodem onder het gras. Jacob Vandenborne, een grootschalige gangbare aardappelteler, zorgt dan weer voor een totaal ander insteek. Binnen de Operationele Groep Controlled Traffic Farming gaan we in 2017 samen aan de slag vanuit de concrete ervaringen en vragen van deze bedrijven. Inagro en ILVO inventariseren relevante ervaringen en kennis. In het dichte en verre buitenland is er al heel wat ervaring. Deze kennis moet de betrokken bedrijfsleiders ondersteunen om, eventueel samen met machineconstructeurs, hun CTFvariant verder te ontwikkelen op maat van hun bedrijf. Op hun beurt engageren Frank, Thierry, Jakob en Jacob zich op hun ervaringen opnieuw te delen. Als vervolg op deze operationele groep, verkennen we de mogelijkheid om een ondernemersgroep op te starten in het kader van het Interregproject Leve(n)de bodem. Vlaamse boeren die op vaste rijpaden werken of die hiermee aan de slag willen en die ervaringen hieromtrent willen uitwisselen met hun collega s, zijn van harte welkom. Meer info? Lieven Delanote T E lieven.delanote@inagro.be Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

37 20_ AARDAPPEL RITNAALDEN Onderzoek naar ritnaalden in Vlaanderen Sinds 2015 werken de Nationale Proeftuin voor Witloof (NPW), Inagro, Hooibeekhoeve en ILVO samen in een Vlaams Landbouwtraject 1 naar de beheersing van ritnaalden. Monitoring van ritnaalden op meer dan 50 praktijkpercelen, identificatie van de gevangen ritnaaldensoorten en proefveldwerking naar mogelijke beheersingsmethoden behoren tot de belangrijkste projectactiviteiten. Resultaten monitoring 2017 Er zijn in 2017 algemeen minder ritnaalden teruggevonden in de lokvallen dan de voorbije twee jaren, ondanks dat er meer percelen zijn opgevolgd. Deze vastgestelde lage activiteit van ritnaalden is te wijten aan de langdurige droogte dit seizoen. De afdeling akkerbouw van Inagro, NPW en Hooibeekhoeve legden enkele proeven om diverse beheersingsmethoden tegen ritnaalden uit te testen. De resultaten zullen in de komende periode gecommuniceerd worden. Verder zullen de partners het volgend seizoen werken aan de lancering van een online-tool om het risico op ritnaalden op een perceel in te schatten. Samenwerking met andere Europese landen Het internationale samenwerkingsverband C-IPM (Coordinated Integrated Pest Management) heeft als doel de geïntegreerde plaagbeheersing in Europa te stimuleren. Onder die koepel is in 2016 het project Spotting the needle in a haystack: Predicting wireworm activity in top soil for integrated pest management in arable crops goedgekeurd. Het project verenigt 14 partners uit zes verschillende landen, met name Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland, Italië, Frankrijk en België. De projectpartners gaan elk met hun eigen expertise en in hun eigen regio op zoek naar sleutelelementen die mede het complexe gedrag van ritnaalden in de bodem kunnen verklaren. De gezamenlijke analyse van al de verzamelde velddata heeft als ultieme doel een voorspellingsmodel voor schade door ritnaalden te ontwikkelen dat op verschillende Europese bodems kan worden toegepast. Niet alleen de ontwikkeling van het model, maar ook de validatie en evaluatie ervan behoren tot de projectacties. 1 Landbouwtraject Sectorbrede geïntegreerde beheersing van ritnaalden ( ) met financiële steun van IWT Vlaanderen, Boerenbond, AVEVE Group, ABS, Bayer CropScience, Belchim Crop protection, Belgapom, Biobest, Certis, Colruyt, Fedagrim, Innoseeds, Joordens Zaden, Pherobank, Pireco, Sanac, Storms Seeds, Synagra, Syngenta en de producenten. 37 Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017

38 21_ RASSENPROEF AARDAPPEL Planten Plantafstand Ras Oogst 05/04/ cm * 33 cm Carolus 13/09/2017 Doel In de biologische teelt van aardappelen kunnen geen chemische fungiciden worden ingezet voor de bestrijding van de aardappelplaag (Phytophthora infestans). Het gebruik van middelen met koper brengt enig soelaas, maar is onvoldoende krachtig bij hoge plaagdruk. Rassen met een goede plaagtolerantie dragen bij tot de teeltzekerheid van biologische aardappelen. Een nieuwe generatie rassen met een goede plaagtolerantie is in ontwikkeling. Anderzijds maakt de snelle evolutie van de plaagschimmel dat een intensieve monitoring van de aangeboden rassen noodzakelijk is om gericht en tijdig de markt te kunnen aansturen. Om de raseigen plaagtolerantie goed in beeld te hebben, wordt er expliciet voor geopteerd om geen plaagbestrijding uit te voeren. Teeltverloop Voorteelt 2016 Bloemkool Bemesting 30/03/17 03/04/17 12/06/ kg/ha Haspargit 30 ton/ha biologische runderstalmest 50 E/ha organische korrelmeststof (NPK ) Grondbewerking 29/03 03/04 04/04/17 Opentrekken met vaste tandeg, oppervlakkig rotoreggen Diepwoelen en rotoreggen Planten 16/02/17 05/04/17 Onkruidbestrijding 19/04 10/05 28/04, 22/05 03/06 Beregening 14/06, 15/06 20/6 29/6 Start voorkiemen (alle rassen) Planten 70 * 33 cm, met carrouselplanter, kleine ruggen Wiedeggen Aanaardend schoffelen Definitief aanaarden mm 25 mm 25 mm Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober

39 Rassen in proef Nr. Zaadhuis Ras Bio* 1 Agria Agrico BIO 2 Alanis Interseed NCB 3 Alouette Agrico NCB 4 Cammeo Caithness BIO 5 Carolus Agrico BIO 6 Chenoa Interseed NCB 7 CMK Meijer BIO 8 Connect Den Hartigh NCB 9 Ecrin Desmazières BIO 10 Mabise Danespo NCB 11 Mayaya Danespo NCB 12 Passion Van Rijn BIO 13 Sevilla Niek Vos BIO 14 Tentation Van Rijn NCB 15 Vitabella Plantera BIO 16 Allians EURO-PLANT BIO 17 Ditta Agrico BIO 18 Jelly EURO-PLANT BIO 19 WW Caithness NCB *NCB = niet chemisch behandeld Besluit 2016 Het proefjaar 2016 was in meerdere opzichten opmerkelijk. Het gewas kreeg in de vegetatieve fase meermaals te maken met een waterverzadigde bodem. Eind juni stak aardappelplaag een eerste keer de kop op. De rest van het groeiseizoen was warm en grote regen bleef uit. Dit zorgde omwille van de bedorven bodemstructuur voor versteende en vaak gebarsten ruggen. Door het slecht ontwikkelde wortelstelsel zorgde dit alsnog voor droogtestress in de laatste groeifase. De rassen behaalden marktbare opbrengsten +35mm van gemiddeld 33 ton/ha. In de groep van plaagresistente of tolerante rassen tellen we 13 exemplaren. Met uitzondering van Bionica behaalden ze opbrengsten tussen 30 en 50 ton/ha. Alouette is opnieuw een kwaliteitsvolle, vastkokende tafelaardappel met rode schil. Carolus leent zich voor de frietindustrie en kan eventueel ook als bloemige tafelaardappel dienst doen. Connect is sterk in het veld en is met een tijdige loofdoding geschikt als bloemige tafelaardappel. Sevilla beproefden we reeds onder het VOS 2006-nummer en was dit jaar zowel qua opbrengst als culinaire kwaliteit eerder matig. Bionica kon slecht overweg met de moeilijke groeiomstandigheden. Voor het eerst dienen zich ook enkele plaagresistente rassen aan in het vastkokende segment. Passion en Tentation zijn voor het eerst in proef en ogen veelbelovend. Het zijn vastkokende tafelaardappels met witgele schil en een goed opbrengstpotentieel. Cammeo is interessant voor wie de witgele vleeskleur kan appreciëren. Twinner kon voorlopig minder overtuigen. De resterende plaagresistente rassen verdienen verder onderzoek in de toekomst: D , Mayaya, TW , VOS Van de plaaggevoelige rassen behaalden Agria, Almonda en Miss Malina elk een opbrengst van zo n 20 ton/ha. Agria houdt zich nog staande omwille van zijn kwalitatieve en polyvalente opbrengst. Almonda is geschikt als vastkokende tafelaardappel, Miss Malina als frietaardappel, maar voor beide rassen zijn er ondertussen resistente alternatieven. Rassen die wegens plaaggevoeligheid niet in aanmerking komen voor de biologische teelt, zijn: Cronos, Lilly, Montana, Noblesse en G07TT Toelichting Veldproeven Biovelddag 3 oktober 2017