Quick scan Ontwikkelingsmogelijkheden het 'Wapen van Schalkwijk'.

Transcriptie

1 Ill IS Intern Stuk gemeente Houten larchiefexemplaar Deponeren Quick scan Ontwikkelingsmogelijkheden het 'Wapen van Schalkwijk'. Aanleiding In de zomer 2009 was er het plan van de Initiatiefgroep voor een dorpshuis in het Wapen van Schalkwijk. De gemeenteraad besloot de oorspronkelijke plannen voor een nieuw dorpshuis aan De Groes II in Schalkwijk voort te zetten. Dankzij het initiatief van de Initiatiefgroep heeft het college de volgende toezegging gedaan: Het college erkent en onderschrijft de beeldbepalende kwaliteit van gebouw Het Wapen en de strategische ligging ervan aan de entree van niet alleen het dorp Schalkwijk maar van het hele Eiland van Schalkwijk. Het college deelt de zorg van de Initiatiefgroep en van vele bewoners van Schalkwijk voor het behoud van Het Wapen. De herontwikkeling van het Wapen wordt gekoppeld aan de gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk. Het Wapen kan zo een pilot-project worden binnen de gebiedsontwikkeling. Het project Eiland van Schalkwijk kan op haar beurt een grote meerwaarde geven aan het Wapen en de bijbehorende omgeving: een 'win-win' situatie. Nieuwe kansen Het Wapen van Schalkwijk is aangekocht door een particulier. De afgelopen jaren waren er verschillende initiatieven voor ontwikkeling. Deze bleken niet haalbaar vanwege te hoge kosten en/of financiele risico's. Het betreft: 1) De realisatie van seniorenwoningen; 2) Restaurant met informatiepunt en ontwikkeling van woningen; 3) Realisatie van zorgwoningen. De integrate gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk biedt nieuwe kansen/mogelijkheden. Het planologisch kader en instrumentarium zullen immers wijzigen. Er is ruimte voor alle initiatieven die passen binnen de Structuurvisie (vaststelling 2010). Nieuwe kansen voor het Wapen

2 Gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk Doelstelling Doelstelling is het behouden en ontwikkelen van het landelijk karakter en de openheid van het gebied met ruimte voor landbouw, natuur, landschap, water, recreatie, cultuurhistorie, wonen en werken. Kaders Vast staat dat er geen grootschalige woningbouw komt op het Eiland van Schalkwijk. Dit wil niet zeggen dat woningbouw is uitgesloten. Woningbouw kan immers bijdragen aan de leefbaarheid van de dorpen en aan de financiele draagkracht voor de integrate gebiedsontwikkeling. In de bestuursopdracht is de randvoorwaarde opgenomen dat de grondexploitatie neutraal moet zijn. De gemeente Houten wil de gebiedsontwikkeling ter hand nemen in samenwerking met alle betrokken partijen. Dit wil zeggen in samenwerking met publieke partijen, en met ruimte voor participate van bewoners, maatschappelijke organisaties, marktpartijen. De gemeente Houten heefteen regiefunctie. Ontwikkelingsrichting Eiland van Schalkwijk De gewenste en haalbare ontwikkelingsrichting wordt inzichtelijk gemaakt aan de hand van thema's. Deze thema's zijn: Recreatie (recreatieve verbindingen, (cultuurhistorische) elementen, pleisterplaatsen), Landbouw: ruimte voor agrariers (eventueel i.c.m. nieuwe/andere vormen van landbouw) Leefbaarheid (wonen, werken, sociale infrastructuur) Natuur & Water Energie Hoewel de gewenste en haalbare ontwikkelingsrichting nog in ontwikkeling is, biedt deze notitie een blik in de keuken van de gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk. De inhoudelijke rode draad die zich aftekent, is een stand van zaken. Deze is gebaseerd op de bijdragen van alle betrokkenen tijdens de bijeenkomsten tot nog toe. Ontwikkelingsrichting Wapen van Schalkwijk Het Wapen van Schalkwijk biedt kansen voor ontwikkeling op zowel lokaal en (boven)regionaal schaalniveau. Enerzijds is het (van oudsher het) hart van het dorp Schalkwijk, anderzijds is het een belangrijke Poort naar het Eiland van Schalkwijk. Deze schaalniveaus kunnen waar mogelijk aan elkaar gekoppeld worden, d.m.v. de functie(s). In lokaal opzicht betreft dit het vervullen van een ontmoetingsfunctie, behoud en versterking van de dorpsidentiteit, behoud van het beeldbepalende gebouw. Dit in het kader van de leefbaarheid. In regionaal opzicht is vooral de locatie van belang. De ligging in het hart van het Eiland, aan de hoofdwegenstructuur (Schalkwijkseweg) en op de lijn Houten-Culemborg/Beusinchem maakt het Wapen goed bereikbaar per auto, fiets en openbaar vervoer. Ook is de locatie goed bereikbaar vanuit Wijk bij Duurstede. Passend binnen de hiervoor beschreven hoofdlijnen zijn de volgende ontwikkelingsrichtingen denkbaar.

3 Recreatie De mogelijkheid om het Wapen van Schalkwijk te ontwikkelen tot een recreatieve poort voor het Eiland van Schalkwijk wordt vanuit verschillende beleidsvelden en projectorganisaties gezien als een kans. Recreatieve ontwikkeling is immers een speerpunt binnen de gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk, de Visie Linieland, visie Kromme Rijnstreek en de gemeentelijke Visie Recreatie en Toerisme De Recreatievisie spreekt van een toenemende belangstelling voor dagrecreatie en toerisme op het platteland. Op het Eiland van Schalkwijk is er grote behoefte aan recreatieve infrastructuur (wandelen en fietsen), pleisterplaatsen en rustpunten. Ook zijn kamperen bij de boer en verkoop van Streekproducten zeer in trek. Om de poortfunctie optimaal te vervullen, kan Wapen van Schalkwijk multifunctioneel worden ontwikkeld. Mogelijkheden zijn: 1. horecavoorzieningen 2. recreatief informatiepunt 3. ruimte voor wisselende activiteiten: verkoop streekproducten, exposities, zalenverhuur, denktank Eiland van Schalkwijk. 4. recreatief transferium Ten eerste kan het Wapen van Schalkwijk worden ontwikkeld tot horecavoorzieningen: pleisterplaats, cafe en/of restaurant, dorpshotel met terras. Het Wapen wordt zo een aantrekkelijke verblijfslocatie en heeft een opvangfunctie voor recreanten. Ten tweede kan een gedeelte van het Wapen van Schalkwijk worden ontwikkeld tot (recreatief) informatiepunt. In de Recreatievisie 2009 is deze mogelijkheid genoemd. Deze functie geeft een meerwaarde aan de gebiedsontwikkeling, door de laagdrempeligheid waarmee het bewoners en bezoekers betrekt bij het gebied en de ontwikkelingen die er spelen. Informatie kan worden verstrekt over: de unieke kenmerken van het Eiland (natuur, landschap, cultuurhistorie, oude ambachten, fruitrassen, streekproducten, archeologie). recreatiemogelijkheden de gebiedsontwikkeling het Eiland van Schalkwijk: proces en pilot-projecten overige projectorganisaties als Linieland Ten derde kan ruimte worden geboden aan wisselende activiteiten (kortdurend, seizoensgebonden, themagericht, zakelijk) die het Wapen zowel tijdens als buiten het recreatieve seizoen aantrekkelijk maken. Mogelijkheden zijn: de verkoop van streekproducten exposities, tentoonstellingen zalenverhuur/ vergaderruimte projectruimte of creatieve plek waar mensen elkaar ontmoeten en ideeen uitwerken om de wereld en het Eiland en een beetje mooier te maken. Vanuit de invalshoek Milieu wordt gezocht naar een passende locatie in midden-nederland. Tot slot leent de locatie zich uitstekend als transferium of TOP- locatie (Toeristisch Overstap-Punt).. De ligging in het hart van het Eiland biedt volop potentie voor aansluiting op en ontwikkeling van de recreatieve infrastructuur. De ligging aan de hoofdstructuur (provinciale weg), maakt een verkeersaantrekkende werking niet problematisch. Daamaast beperkt een transferium het autoverkeer

4 op overige delen van het Eiland. Dit versterkt de recreatieve beleving en tevens de leefbaarheid van de dorpen, door het behoud van rust en ruimte. Aandachtspunt bij de ontwikkeling van het Wapen van Schalkwijk is de relatie met de omgeving. Wanneer het Wapen van Schalkwijk een recreatief-toeristische bestemming krijgt, is het essentieel dat allereerst de recreatieve routes erop aansluiten: wandelen, fietsen, kanoen fluisterboot, e.d. Deze infrastructuur is gedeeltelijk aanwezig (pad Marckenburg), een deel kan worden ontwikkeld, al dan niet gekoppeld aan thema's ais natuur, landschap, archeologie, e.d. Daarnaast is de kwaliteit van de openbare ruimte van belang. Toerisme en recreatie hebben een sterke relatie met de kwaliteit van de openbare ruimte: ontmoeting en verblijf. De directe omgeving, inclusief de provinciale weg, moet het karakter krijgen van een verblijfsgebied. Mogelijkheden zijn het realiseren van een 30 km zone en het versterken van de relatie met de Brink. Parkeren op eigen grondgebied is een vereiste. Dit vergroot de aantrekkingskracht voor lokaal en regionaal gebruik. Leefbaarheid Het Wapen van Schalkwijk kan bijdragen aan de leefbaarheid door behoud van het beeldbepalende gebouw, behoud en versterking van de dorpsidentiteit en het vervullen van een ontmoetingsfunctie. Allereerst wordt het Wapen van Schalkwijk beschouwd als een beeldbepalend gebouw in het hart van Schalkwijk. Het gebouw is onderdeel van de dorpsidentiteit. Het Wapen dient te worden gerenoveerd en kan worden ontwikkeld tot een fraai markeringspunt in het landschap, met een herkenbare dorpse uitstraling. Een aanwijzing tot gemeentelijk monument kan hieraan bijdragen. Dit garandeert immers het behoud van het pand en het oorspronkelijke aanzicht (een gemeentelijk monument dient bij renovatie geen afbreuk te doen aan de monumentale waarde van het pand). Ten tweede is de functionele invulling van belang. De functies die zijn beschreven onder het thema recreatie zijn tevens uitermate geschikt om de leefbaarheid te versterken. Het Wapen vormt zo een schakel tussen het lokale en het (boven)regionale schaalniveau. een horecagelegenheid, zoals een cafe of restaurant, vervult een ontmoetingsfunctie op lokaal niveau. de mogelijkheid van /door middel van zalenverhuur biedt het Wapen een sfeervolle omgeving voor lokale activiteiten (eenmalig en regulier). Bijvoorbeeld voor festiviteiten en bijeenkomsten, al dan niet in relatie met de beide kerken in Schalkwijk: doping, bruiloft, begrafenis, e.d. Op dit moment vervult het Gebouw deze functie. een transferium versterkt de dorpsidentiteit en dorpsbeleving, door middel van het behoud van rust en ruimte. Immers het recreatieve autoverkeer op het Eiland wordt beperkt. een informatiepunt kan de eilandbewoners informeren en betrokken houden bij de ontwikkeling van het Eiland van Schalkwijk. Voor de leefbaarheid is het passend wonen in een prettig woonklimaat van groot belang. Het realiseren van (zorg)appartementen in het Wapen van Schalkwijk, kan hieraan bijdragen. Er is in de kleine kernen immers sprake van een stijgende woningbehoefte van 1 a 2 persoonshuishoudens, o.a. onder de ouderen. Vanuit volkshuisvestelijk oogpunt is het realiseren van appartementen gewenst. Echter, geredeneerd vanuit andere aspecten van leefbaarheid en de integrale gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk, is een publieke functie op deze centrale plek mogelijk meer passend.

5 Energie & Landbouw Voor het thema duurzaamheid/energie is draagvlak onder alle betrokkenen bij de gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk, waaronder de eilandbewoners. Het thema biedt volop kansen voor innovatieve ontwikkelingen. Wanneer het thema Energie wordt gekoppeld aan het thema Landbouw, ontstaan er twee aanknopingspunten voor ontwikkeling van het Wapen in samenhang met de directe omgeving: onderzoek naar nieuwe oplossingen voor geurbestrijding energetische koppeling met veehouderij De ontwikkeling van het Wapen van Schalkwijk tot een verblijfsfunctie wordt grotendeels beperkt door een stankcirkel vanuit het naastliggende agrarische bedrijf. In 2007 is het niet gelukt om met gebiedsgericht milieubeleid deze stankcirkel te verkleinen. Het Milieubeleidsplan 2009 van de gemeente Houten (vastgesteld door college) biedt aanknopingspunten voor 'nieuwe oplossingen'. Mogelijk onderzocht kunnen worden welke 'conflicterende belangen' te beperken zijn door andersoortige geurbestrijding (bijvoorbeeld in samenwerking met de universiteit Wageningen). Dit biedt kansen binnen de gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk. Immers ontwikkelingen op de thema's milieu, landbouw, recreatie en leefbaarheid worden aan elkaar gekoppeld en kunnen elkaar duurzaam versterken. Een dergelijke aanpak is dan ook zeer geschikt als pilot- of icoon- project Een andere mogelijkheid om het Wapen in samenhang met zijn omgeving te ontwikkelen, is een energetische koppeling tussen het agrarisch bedrijf en het Wapen van Schalkwijk. Mogelijk kan er gebruik worden gemaakt van warmte/biomassa van de naastgelegen veehouder, bijvoorbeeld voor verwarming en warm water voor afwasmachines etc. Het gebouw wordt zo duurzaam of toekomstgeschikt ontwikkeld en dienen als pilot- en voorbeeldproject. Natuur & Water Het Wapen van Schalkwijk biedt geen aanknopingspunten voor natuurontwikkeling, anders dan ten behoeve van landschappelijke inpassing. Het behoud van het groene, open karakter en de doorkijken op het Eiland zijn uitgangspunt bij de gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk. Na restauratie kan het Wapen van Schalkwijk een fraai beeld geven in het landschap. Landschappelijke inpassing is in dat geval eerder nodig voor de kuilhopen van naastgelegen boerderij. Wanneer er ook parkeerplaatsen komen, extra bebouwing of andere ontwikkelingen in de tuin achter het pand, dan moet ook dit ingepast worden. Het gemeentelijk beleid en het Landschapsontwikkelingsplan Kromme Rijn geven richtlijnen. Een mogelijkheid is het versterken van het huidige beeld, bijvoorbeeld verdichting verbreding van de singel. Ontwikkelingen op het gebied van water is aantrekkelijk in de vorm van recreatieve verbindingen: kano-routes, fluisterbootjes. Realisatie: Randvoorwaarde binnen de gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk en voor het Wapen van Schalkwijk is de economische haalbaarheid voor ontwikkeling, exploitatie en beheer: voorzieningen dienen zichzelf in stand te houden. De ontwikkelingen van het Wapen moet worden gedragen door marktpartijen. Binnen de gebiedsvisie Eiland van Schalkwijk wordt een uitdagingentraject gestart. Hier worden marktpartijen uitgenodigd nun ideeen plannen en projecten te presenteren. Binnen de gebiedsontwikkeling is samenwerking met alle betrokkenen van belang. Dit betekent: draagvlak voor de nieuwe functies overeenstemming met eigenaar van het Wapen over de functie en exploitatie of over de voorwaarden waarbinnen deze het pand wil verkopen. overeenstemming en met het agrarisch bedrijf aan de provinciale weg nr 3. Het wegnemen van de beperking voor ontwikkeling (geurhinder) is een eerste stap.

6 Conclusie De integrale gebiedsontwikkeling Eiland van Schalkwijk biedt aanknopingspunten om Het Wapen Schalkwijk te ontwikkelen tot een verblijfslocatie die enerzijds de leefbaarheid versterkt, en anderzijds aansluit op de (boven)lokale behoefte aan recreatie op het platteland. Concreet liggen er kansen in een multifunctionele ontwikkeling met een recreatief-toeristische bestemming: een horecavoorziening met verhuur van ruimte(n), een (recreatief) informatiepunt, een transferium. Het Wapen vervult zo een opvang- en ontmoetingsfunctie en biedt ruimte aan activiteiten op regionaal en lokaal schaalniveau. Ook beperkt dit het recreatieve autoverkeer op het Eiland en betrekt het bewoners en bezoekers bij de ontwikkelingen op het Eiland van Schalkwijk. Om het Wapen daadwerkelijk een meerwaarde te geven in de gebiedsontwikkeling, moet het worden ontwikkeld in relatie met de (lokale en de regionale) omgeving. Van belang hierbij zijn de aansluiting op recreatieve infrastructuur (deels nog aan te leggen) en de kwaliteit van de openbare ruimte (de provinciale weg als verblijfsgebied, de relatie met de Brink). Daarnaast biedt een ontwikkeling in samenhang met het naastgelegen agrarische bedrijf kansen om de pilot- of icoonfunctie van het Wapen te versterken. In het kader van de integrale gebiedsontwikkeling kunnen mogelijkheden naar andersoortige geurbestrijding worden onderzocht en zijn er mogelijkheden voor energetische koppeling (bijvoorbeeld biogas ten behoeve van verwarmen). Het Wapen kan zo een voorbeeld zijn van toekomstgericht, duurzaam en integrale ontwikkeling. Vervolq Gezien bovenstaande conclusie biedt het Wapen Schalkwijk te ontwikkelmogelijkheden als een bijzondere verblijfslocatie die de leefbaarheid versterkt en aansluit op het specifieke kleinschalige en dorpse karakter van de nabijgelegen Brink, maar ook een antwoord biedt op de (boven)lokale behoefte aan recreatie op het platteland. Deze kansrijkheid leidt ertoe, dat voor het Wapen binnen de gebiedsvisie Eiland van Schalkwijk een uitdagingentraject gestart gaat worden. Dat wil zeggen dat marktpartijen actief worden uitgenodigd en uitgedaagd hun ideeen, plannen en projecten voor het Wapen van Schalkwijk te presenteren. Voordat we dat mogelijk is, zullen eerst globale randvoorwaarden geformuleerd moeten worden, waarbinnen marktpartijen aan de slag kunnen. Onderzoeksopdracht Concreet kunnen daartoe de volgende stappen ondernomen worden: 1. Formuleren van stedenbouwkundige randvoorwaarden die aansluiten bij het beeldbepalende karakter van het Wapen en recht doen aan de bijzondere ligging aan de rand van het landelijk gebied enerzijds en nabij de mooie Brink anderzijds product: stedenbouwkundige schets, bouwvolumestudie, sfeerbeeld, referentiebeelden gereed: april Voorleggen van deze producten aan de inwoners van Schalkwijk door middel van raadplegen dorpsvereniging en initiatiefgroep, met als doel advies en draagvlak te krijgen, alvorens we er 'de markt mee op gaan' product: breed gedragen stedenbouwkundige randvoorwaarden voor de locatie van het Wapen gereed: mei De randvoorwaarden aan eigenaar en marktpartijen voorleggen, met als doel advies te krijgen over de haalbaarheid. Hiervoor worden een of meerdere marktpartijen worden op hun ervaring met en visie op dit specifieke type locatieontwikkeling. Hierbij worden ook de mogelijkheden voor externe subsidieverstrekking verkend. product: haalbaarheidadvies gebouw- en locatieontwikkeling Wapen van Schalkwijk gereed: augustus Conclusie haalbaarheidsadvies delen met inwoners van Schalkwijk door middel van raadplegen dorpsvereniging en initiatiefgroep, met als doel informatieverstrekking en advisering vanuit Schalkwijk ten behoeve van bestuurlijke besluitvorming. product: stedenbouwkundig kader met doorkijk naar haalbaarheid, voorzien van advies van bewoners gereed: September 2010

7 bestuurlijke besluitvorming kaders locatieontwikkeling Wapen van Schalkwijk product: raadsvoorstel gereed: oktobei7november2010 Opname van het Wapen in het uitdagingentraject, met als doel eigenaar en markt uit te dagen en te stimuleren tot het indienen en realiseren van passende plannen.