De Wasserman: moreel oordelen over het verleden

Transcriptie

1 De Wasserman: moreel oordelen over het verleden De Oorlog in de klas Elise Storck ICLON, Interfacultair Centrum voor Lerarenopleiding, Leiden University. Onderwijsontwikkeling The university en to Nascholing discover.

2 2

3 Primo Levi

4 Primo Levi, De verdronkenen en de geredden, Meulenhoff Amsterdam 1991, vert. Frida Vogels (oorpsr. I sommersi e I salvati, Torino 1986), p

5 Domein A (examenprogramma) Punt 7: De kandidaat kan bij het geven van oordelen over het verleden rekening houden met: - het onderscheid tussen feiten en meningen - tijd- en plaatsgebondenheid van interpretaties en oordelen van personen uit het verleden en afkomstig van hedendaagse personen onder wie hij zelf - de rol van waardepatronen in heden en verleden - het ondersteunen van uitspraken met behulp van argumenten 5

6 Keuzes van de docent in bredere Tijdvak 9 ( ) context: wat moet? Canon (venster WO II) - De crisis van het wereldkapitalisme - het voeren van twee oorlogen - de Duitse bezetting van Nederland De Duitsers werden bijgestaan door leden van de Nationaal- Socialistische Beweging (NSB) die een vergelijkbare ideologie hadden, en door meelopers en profiteurs. Aan de andere kant stond het verzet, dat vooral tegen het einde van de oorlog veel aanhang kreeg. Het grootste deel van de bevolking was anti-duits maar passief. clip 6

7 Een bunker op Schiermonnikoog? Overladen programma: Keuzes maken! Gaat dit niet te ver? Is dit niet te gedetailleerd? 7

8 Morele keuzes in oorlogstijd De Oorlog Afl 4 - Welvaart, De Oorlog beroving, afl 4 honger : intro : econ opbloei / schoenindustrie : de bunker De Wassermann op Schiermonnikoog 8

9 NTS/ Lou de Jong, De Bezetting , deel 6 De invloed van de oorlog op het dagelijks leven de Nederlandse industrie en tewerkstelling bunkerbouwers en de bouw van de Atlantikwall 9

10 1977 Keller, Hofland, Verhagen, Vastberaden maar soepel en met mate dia= &refernr= &portalnr= &hostn ame=geschiedenis&mediatype=video&portalid=geschiedenis 10

11 Les met de De Oorlog / Wasserman - Welke klas? - Welk (e) leerdoel(en) / Key Questions? - Welk fragment(en)? (Welke andere bronnen?) - Welke instructie / werkvorm(en)? - Welke nabespreking? / toets? 11

12 Overladen programma docenten moeten keuzes maken: is dit wel verantwoord? Stephane Lévèsque, Thinking Historically. Educating Students for the Twenty-First Century, Toronto

13 Domein A (examenprogramma) Punt 7: De kandidaat kan bij het geven van oordelen over het verleden rekening houden met: - het onderscheid tussen feiten en meningen - tijd- en plaatsgebondenheid van interpretaties en oordelen van personen uit het verleden en afkomstig van hedendaagse personen onder wie hij zelf - de rol van waardepatronen in heden en verleden - het ondersteunen van uitspraken met behulp van argumenten 13

14 Inleven in / oordelen over personen uit het verleden 2010 leerling 14

15 Vragen die kunnen helpen (het verleden) - wie is de auteur/persoon waar het om gaat? Welk doel? Met welke bedoeling? Was hij/zij er bij? Wat was de relatie tussen deze persoon en de gebeurtenis? wat was de politieke, sociaal-economische, cultureel-mentale context van die tijd? Hoe paste deze persoon/auteur daar in: in hoeverre week hij/zij af? Welke rol speelde sociale laag, sexe, etniciteit, opleiding, beroep etc? 15

16 Vragen die kunnen helpen (nu) - wie ben ik? Welk doel? Welke bedoeling heb ik? Wat is mijn relatie tussen deze persoon / gebeurtenis? wat de politieke, sociaal-economische, cultureel-mentale context van de wereld waarin ik leef? Hoe pas ik daar in en in hoeverre wijk ik af? Welke rol spelen mijn sociale laag, sexe, etniciteit etc? 16

17 Wat is er nodig? - Kennis van de (concrete) context: (bewegend) beeld helpt - Vaardigheden / houding: niet de psyche -snatcher of necromancer, maar liever de time traveller : blijft zich bewust van de eigen identiteit als hij in de huid van een ander kruipt - Actieve werkvormen: tribunaal, hot seat, debat, rollenspel, essay schrijven,.. 17

18 Een bunker op Schiermonnikoog? Overladen programma: Keuzes maken! Gaat dit niet te ver? Is dit niet te gedetailleerd? 18

19 WOII Militaire verloop Nazi bezetting van NL Holocaust Tijd Vier fasen in de bezetting Pol/bestuurlijk Provincie van het Derde Rijk Soc.econ Crisis 1929 Exploitatie Dwangarbeid Hongerwinter Cultureel/mentaal Nazificatie Collaboratie Aanpassing Verzet welke keuzes maakten mensen? Welke motieven hadden zij? moreel oordelen: in 1945? in 2010? Werken voor de bezetter: De bouw van de Wasserman 19

20 Levi keert terug naar Auschwitz

21 21