Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,"

Anita Wouters
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik heb de afgelopen dagen erg geworsteld met de evangelielezing van vandaag. Degenen van u die op Facebook zitten, hebben dat kunnen lezen. Veel gedachten, veel meningen, een uitwisseling met mensen binnen en buiten de kerk, die er allemaal hun mening over hebben. Ik heb er mee geworsteld en dat doe ik eigenlijk nog steeds. Verwacht vandaag geen overzichtelijke overdenking met een kop en een staart en een heldere, logisch lijn. Vanmorgen wil ik een aantal gedachten met u delen. Het beeld van een Jezus, die een zweep, een gesel maakt van touwen en die daarmee mensen en dieren de tempel uit jaagt, er uit slaat misschien wel, dat beeld bleef in mijn hoofd hangen. Wat bleef, en blijft nog steeds, mij daarin bezig houden? Het is een vorm van religieus gelegitimeerd geweld. Geweld, dat wordt verdedigd met een beroep op je geloof. En daar heb ik moeite mee. Eigenlijk vind ik dat dat niet kan, dat dat nooit kan: 1

2 dat je geloof, dat je religie gebruikt als reden om iets of iemand te beschadigen, of je wil op te leggen. Ja, ik weet het, soms is geweld nodig. Bij noodweer, of om mensen te helpen, die anders zelf slachtoffer worden. Maar is dat hier, bij Jezus in de tempel het geval? Het past in ieder geval niet bij het beeld, van een lieve, zachtaardige Jezus, die alleen maar goed doet. Zo iemand die op de cover van de glossy staat. Een beetje een hippie, die het heeft over liefde en begrip. Maar deze Jezus, de Jezus die de tempel op z n kop zet, die schuurt en zet ook onze beelden op z n kop. De vraag is of dat op zich erg is. Er zijn commentaren die van dit Bijbelgedeelte een beetje de scherpe kantjes afvijlen. Ze vertellen dat de zweep een typisch herderszweepje is, waar mee een herder de kudde wat vriendelijke aansporingen geeft. En ze zeggen dat als Johannes vertelt dat Jezus ze allemaal de tempel uit drijft, dat daarmee alleen de schapen de runderen worden bedoeld, natuurlijk niet de mensen. Die worden vriendelijk verzocht het pand te verlaten. Interessant, zo n uitleg. Maar eerlijk gezegd, dat is mij te makkelijk. 2

3 Volgens mij was Jezus een schurende, prikkelende, ongemakkelijke persoon, iemand die ons als lezers blijft verrassen en die onze reactie, ons antwoord vraagt. op deze manier maak je van hem een ongevaarlijke, keurige man, die netjes in ons straatje loopt. Iemand die ons alleen maar bevestigt en ons niet meer uitdaagt. Nee, wat mij betreft mag Jezus blijven schuren, net als zo veel verhalen uit de Bijbel, die meer vragen oproepen dan antwoorden geven. Ze dagen ons uit om zelf te denken, en om niets voor zoete koek aan te nemen. Op het moment dat alles klopt, is de spanning weg. En dat geldt ook in het geloof. Waar zit dan mijn moeite met deze tekst? Het probleem is dat zo n tekst een legitimatie kan worden, om zelf ook maar met de zweep tekeer te gaan. Van Jezus wil ik geloven dat zijn verontwaardiging ontstond vanuit zijn compassie, zijn innerlijke ontferming met de mensen die de dupe werden van de wantoestanden in de tempel. Maar hoe vaak zie je niet dat mensen blind gaan voor een goede, heilige zaak. Mensen die overtuigd van hun eigen gelijk niet aarzelen om geweld te gebruiken. En waar compassie ver te zoeken is. Wij kennen uit onze kerkgeschiedenis de beeldenstorm. En iets dergelijks gebeurt nu in de streken waar IS aan de macht is. 3

4 Vanuit een doorgeslagen ijver voor wat in hun ogen de juiste godsdienst is, voor wat voor hen heilig is, wordt alles wat onheilig is vernietigd. En als je de 10 woorden uit Exodus hoort, hebben ze nog ergens een punt ook: het staat er duidelijk: maak geen beelden, want wat dan ook. Maar wat begint met beelden en voorwerpen, zet zich door naar mensen. Ik zal u niet de huiveringwekkende afbeeldingen laten zien van executies en onthoofdingen. Het zijn gruwelijkheden die aantonen hoe religieus gelegitimeerd geweld kan ontsporen. Natuurlijk vinden we dit allemaal onacceptabel. Het is een ontspoorde vorm van geloven, die misschien niet eens zo genoemd mag worden. Maar excessen, uitwassen beginnen ergens. Ergens ontstaat het idee dat het doel de middelen heiligt. Dat geweld acceptabel kan zijn, als het voor de goede zaak is. En vanuit dat oogpunt is de Bijbel een vreselijk boek, dan bol staat van geweld. Niet alleen geweld van onwetende, bloeddorstig heidenen, maar ook geweld dat in Gods naam, of erger nog: in opdracht van God wordt verricht. Goed, we zijn in de kerk over het algemeen geneigd om ongemakkelijke teksten uit het Eerste Testament wat aan de kant te schuiven: dat geldt nu niet meer. Maar hoe komen we weg met een Jezus met een zweep in de hand? We zingen regelmatig het lied Een mens te zijn op aarde, 4

5 twee weken geleden nog, op de eerste zondag van de 40-dagentijd. Met daarin de regels: en net als Jezus worden die t ons heeft voorgedaan Jezus is voor ons, christenen, hèt rol-model, de mens waarin we God zelf zien. Maar geldt dat ook voor deze actie? We hebben het wel eens over navolging, maar is dit navolgings-waardig? Hoe groot is het gevaar dat we in onze passie voor wat wij een goede zaak vinden, mensen kwetsen en beschadigen? We hebben vandaag de 10 geboden gelezen, 10 woorden, 10 richtingaanwijzers voor het goede leven. Woorden die beginnen met: Ik ben JHWH je god die je heeft doen uitgaan uit het land Egypte, uit het diensthuis. Woorden die beginnen met bevrijding en die bedoeld zijn om vrij te blijven, om vrij te leven. Maar hoe vaak zijn die woorden niet gebruikt om mensen op hun plek te zetten en in het gareel te houden. Om het nemen van eigen verantwoordelijkheid te ontmoedigen, om zelf denken en gelijkwaardig gesprek te vermijden, om mensen aan te praten dat ze slecht en zondig zijn. Met het beste en het mooiste in de hand, kunnen wij mensen de meest verschrikkelijke dingen doen. Met woorden die bedoeld zijn om vrij te worden, 5

6 kunnen wij anderen knechten. Zonder compassie, zonder de liefde worden de mooiste dingen waardeloos. Of zelfs gevaarlijk. Het zijn sombere gedachten die deze lezing bij mij opriepen. Somber, omdat ik kijk naar wat er allemaal gebeurt en gebeurd is: in de wereld. In de kerk. In de geschiedenis. Maar ook als ik kijk naar mijzelf. Omdat ik weet dat ook bij mij het beste niet veilig is. Dat ik, net als zoveel mensen, goede bedoelingen laat verrommelen, en steeds weer zie hoe eigen belangen, boosheid of irritatie de kop op steken. Ben ik erg calvinistisch of zwaar gereformeerd, als ik zeg dat de grote opruiming niet in de eerste plaats nodig is in de wereld buiten mij of bij een ander, maar bij mij zelf? Als ik het verhaal over de tempelreiniging lees, dan groeit er, naast alle vragen die ik net met u heb gedeeld, een verlangen naar zuiverheid, naar eenvoud bij mijzelf. Dan groeit de weerzin tegen mijn eigen verrommeling en tegen mijn behoefte om me beter te voelen dan een ander, om me beter voor te doen dan ik ben. Dan wil ik af van het wantrouwen voor het onbekende, van de angst voor de ander en van het steeds maar vasthouden aan mijn eigen gelijk. 6

7 Als er met betrekking tot dit verhaal sprake is van navolging, dan is het misschien het opruimen van mijn eigen bende. Het afbreken van mijn comfort-zone, die me immuun maakt voor een ander, en met laten raken met compassie, met liefde. Dan gaat het juist niet om de ander de les te lezen, maar om onder ogen te zien waarom ik daar behoefte aan heb. Misschien gaat deze lezing om de vraag wat er bij ons zelf moet worden opgeruimd en afgebroken. Maar, anders dan bij Johannes, niet met de zweep er over, als een vorm van zelfkastijding. Ik denk niet dat het helpt als je hard bent voor jezelf, en alles probeert weg te jagen wat we niet vinden passen. Want wie hard is voor zichzelf, zal niet snel mededogen hebben met een ander. Wat denk ik meer helpt is de eerlijke vraag naar onszelf: wat weerhoudt mij om een mens te zijn die bevrijd kan leven? Ben ik de mens die door de Eeuwige is bevrijd uit de slavernij, uit de greep van angst, dood en onderdrukking? Kan ik leven zonder bang te zijn voor wat wie dan ook van mij vindt? Kan ik leven zonder mijzelf of een ander geweld aan te doen, in welke vorm dan ook? Wat zijn de bronnen van mijn onzekerheid en agressie? Hoe ga ik om met anderen, met wie ik het van harte oneens ben? Hoe ga ik om met die delen van mijzèlf, waar ik het van harte mee oneens ben? 7

8 Ik geloof dat als we bereid zijn om die vragen onder ogen te zien, en ons leven te bezien in het licht van Gods liefde voor ons, we meer zullen bereiken, dan we ooit zullen doen met welke vorm van geweld dan ook. In de naam van de Vader de Zoon en de Heilige Geest 8

Vergelijkbare documenten

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, De lezingen van deze zondag voeren ons linea recta naar een van de belangrijkste kernverhalen van de Bijbel: de Exodus. Het volk Israël bevindt zich