Inleiding. 1. Opzet van het onderzoek

Transcriptie

1 417 De voornaamste vaststellingen en conclusies uit het onderzoek naar de doorstroming van ex-onthaalklassers in het secundair onderwijs in het eerste en tweede jaar na het onthaaljaar Mie Sterckx in samenwerking met Sara Gijsen (statistische ondersteuning), Steunpunt Gelijke onderwijskansen (associatie van ECEGO, Steunpunt ICO en Steunpunt NT2) Blijde-Inkomststraat 7, B-3000 Leuven, tel , fax , en Inleiding Anderstalige nieuwkomers tussen 12 en 18 jaar die in Vlaanderen aankomen, hebben recht op één jaar voltijds 'onthaalonderwijs'. In dat jaar kunnen ze in de 'onthaalklas' het Nederlands leren dat ze nodig hebben om in het gewone onderwijs succesvol door te stromen. Of dat is toch de bedoeling. Van zowel onthaalleerkrachten als leerkrachten van de scholen waar de nieuwkomers in doorstromen (ook wel 'vervolgscholen' genoemd) hoorden we dat veel ex-onthaalklassers het moeilijk hebben om aan te sluiten bij de lessen, eens ze zijn doorge-stroomd naar het regulier onderwijs. In dit onderzoek probeerden we vast te stellen of het inderdaad zo slecht gesteld is met de doorstroming van exonthaalklassers. 1. Opzet van het onderzoek Gedurende drie schooljaren ( , en ), volgden wij 113 leerlingen op die in het schooljaar in de onthaalklas zaten. Onze steekproef is relatief klein en daarom kunnen wij meestal enkel trends en tendenzen vaststellen. Het is echter wel zo dat toch 5% van het totaal aantal onthaalklassers in het schooljaar in onze steekproef zitten. Bovendien is de steekproef verspreid over de verschillende regio's en onderwijsnetten in Vlaanderen. Daarom is dit onderzoek ondanks de kleine steekproef wel vrij representatief. De onderzoeksgegevens van het eerste jaar na het onthaaljaar zijn gebaseerd op de volledige rapporten en de behaalde attesten van de leerlingen. Omdat de rapporten per school erg verschillen qua vorm en inhoud en de leerlingen ook in zeer uiteenlopende richtingen terecht zijn gekomen, was het niet zo eenvoudig om de gegevens die we hadden om te zetten in informatie die door een statistisch programma kon verwerkt worden. Daarom besloten we de rapportgegevens, punten en commentaren van de leerlingen om te zetten in schaalscores. Deze scores geven aan in welke mate de leerling functioneert op de vervolgschool (voorzover dit valt of te leiden uit het schoolrapport). Daarbij hanteerden we de volgende descriptoren voor het toekennen van een score.

2 418 Vervolgonderzoek TASAN: score ivm functioneren van leerlingen 1 - hopeloos verloren, functioneert helemaal niet, kan omwille van de taal niet mee - scoort 35 % of minder of (indien voorhanden) ver beneden het klasgemiddelde - uit eventuele commentaar kan je afleiden dat de leerling echt niet meekan omwille van de taal: 'kan de vragen nauwelijks lezen', 'taalprobleem blijft een te zware hindernis' 2 - redt het net niet, heeft het zeer moeilijk omwille van de taal, maar doet inspanningen - scoort of (indien voorhanden) een stuk onder het klasgemiddelde - eventuele commentaar klinkt als 'je doet je best, maar het blijft erg moeilijk', `net iets te weinig', 'taal blijft een probleem' 3 - redt het min of meer, eigenlijk net voldoende om het hoofd boven water te houden, heeft nog veel talige achterstand, maar schijnt toch al een zekere schoolse basistaalvaardigheid te hebben - scoort % of (indien voorhanden) 5 à 10 punten onder het klasgemiddelde - eventuele commentaren klinken bijvoorbeeld als: 'hard je best gedaan', 'doe zo verder', 'goed, maar je moet je Nederlands nog verder oefenen, doet het goed, beschikt over voldoende taalvaardigheid om in de klas te functioneren - scoort 65-74% of (indien voorhanden) rond het klasgemiddelde - eventuele commentaren zijn positief 5 - doet het zeer goed, beschikt over ruim voldoende taalvaardigheid om in de klas te functioneren - de leerling haalt 75 % of meer of (indien voorhanden) meer dan het klasgemiddelde - eventuele commentaren zijn lovend Wij hebben ons voor het toekennen van de score dus gebaseerd op de cijfers van dagelijks werk en examens doorheen het schooljaar, de commentaren op de rapporten en de klasgemiddelden, voorzover deze informatie voorhanden was. Verder hebben we ook de vakken onderverdeeld in vijf groepen:

3 419 De redenering hiervoor was dat het Nederlands dat de leerlingen nodig hebben om te functioneren in de verschillende vakgroepen van een andere aard is, een andere rol speelt of dat de aard van het vak een invloed kan hebben op de manier waarop een leerling functioneert. In het vak Nederlands hebben de leerlingen de taal niet alleen nodig om de opdrachten of uitleg van de leerkracht te begrijpen, maar staat de taal op zich in de kijker, is er ook aandacht voor literatuur, wordt er een grote mondelinge en schriftelijke productie verwacht... In de lessen Frans of Engels komt er niet veel Nederlands aan te pas. Of de leerling hier goed functioneert, hangt onder andere af van de voorkennis die de leerling heeft (misschien kende hij al Frans of Engels voor hij naar Vlaanderen emigreerde), het niveau waarop de lessen starten,... Tijdens zaakvakken en de meer technische of theoretische vakken wordt er vaak abstracte taal gebruikt, zijn er veel specifieke vaktermen,...de taal die in deze vakken gebruikt wordt, is vaak heel anders dan het dagelijkse taalgebruik. Ook voorkennis en schoolse vaardigheden spelen in deze vakken een grote rol. Wiskunde hebben we apart genomen omdat sommige leerlingen met een hoge vooropleiding hier erg goed in zijn (soms zelfs beter dan autochtone leerlingen), terwijl leerlingen met een lage vooropleiding met dit vak veel moeite hebben, niet alleen omwille van de abstracte taal, maar ook omdat ze bepaalde wiskundige basisbegrippen niet kennen. Wij wilden de ervaringen van de leerkrachten hierover graag checken en kozen er daarom voor om wiskunde apart te bekijken. In de praktijkvakken speelt het Nederlands wel een belangrijke rol, maar de leerkracht kan hier gemakkelijk iets demonstreren. Een leerling kan ook kijken wat de anderen doen en hoeft niet noodzakelijk alles te begrijpen om de opdrachten goed te kunnen uitvoeren. Bij de overblijvende vakken (waar godsdienst/zedenleer een buitenbeentje is, omdat dit vak op zeer verschillende manieren kan worden ingevuld) geldt een beetje hetzelfde als voor de praktijkvakken, alleen speelt aanleg hier soms een grote rol. Als een leerling lage punten heeft voor L.O. of P.O., dan kan dat zijn omdat hij niet begrijpt wat hij moet doen, maar het is evengoed mogelijk dat hij helemaal geen aanleg voor tekenen of turnen heeft. Omgekeerd kan het ook zo zijn dat een leerling hoog scoort op één van deze vakken, precies omdat hij er juist wel aanleg voor heeft. Om te zien of er tijdens het jaar een evolutie was, hebben we beslist per vakgroep twee scores toe te kennen, namelijk één voor december (op basis van alle gegevens van september tot december) en één voor juni (op basis van alle gegevens van januari tot eind juni). In het tweede en derde jaar na het onthaaljaar vroegen wij nog enkel op in welke school de leerlingen lesvolgden, in welke studierichtingen en -jaren ze terecht waren gekomen en welk attest ze aan het einde van het schooljaar behaald hebben. Dit artikel is gebaseerd op de onderzoeksgegevens van het eerste en het tweede jaar na het onthaaljaar. De gegevens van het derde jaar na het onthaaljaar zijn nog in volle verwerking1.

4 Belangrijkste tendensen en vaststellingen 2.1 Studierichting Ex-onthaalklassers komen veel meer dan de gemiddelde leerling in de beroepsrichtingen terecht. De ondervertegenwoordiging van de ex-onthaalklassers in de A-richtingen en het ASO en de oververtegenwoordiging van deze leerlingen in de B-richtingen of het BSO, het DBSO en het BUSO neemt nog toe in het tweede onthaaljaar. Globale verschuivingen binnen de verschillende -studie richtingen bij ex-onthaalklassers tussen 2003 en 2004 Vergelijking aanwezigheid exokanners in BUSO en DBSO tussen juni 2003 en juni 2004 (in %) In het eerste jaar na het onthaaljaar gaat 30,6 % van de ex-onthaalklassers die naar het gewoon voltijds onderwijs gaan, naar de A-stroom of het ASO, 5 % naar het TSO, en 64 % naar de B-stroom of het BSO. 4,6 % van alle ex-onthaalklassers gaat naar het DBSO en 4,6 % naar het BUSO. 4,6 % volgt nog een tweede jaar in de onthaalklas. In het tweede jaar na het onthaaljaar gaat 23% van de ex-onthaalklassers die in het gewoon voltijds secundair onderwijs lesvolgen, naar de A-stroom of het ASO, 9% naar het TSO en 68 % naar de B-stroom of het BSO. 7 % van alle ex-onthaalklassers in de steekproef gaat naar het DBSO en 7 % naar het BUSO. Ter vergelijking: in het regulier onderwijs gaat 66 % van de reguliere leerlingen uit het gewoon voltijds onderwijs naar de A-stroom of het ASO, 16 % naar het TSO, 18 % naar de B-stroom of het BSO. Slecht 1,4 % van alle leerlingen in het secundair onderwijs gaat naar het DBSO en 3,75 % naar het BUSO. Met andere woorden: ex-onthaalklassers zitten 2 keer minder in het ASO en TSO dan andere leerlingen. Ze zitten in vergelijking met andere leerlingen 3 keer meer in het BSO, 5 keer meer in het DBSO en 2 keer meer in het BUSO. Eén op 5 van de ex-onthaalklassers komt in het tweede jaar na het onthaaljaar terecht in het 'watervalsysteem' (van een 'moeilijkere' richting naar een 'gemakkelijkere' richting. Drie op vier leerlingen blijven wel dezelfde studierichting volgen als in het eerste jaar. Slechts 3 % van de leerlingen doet een poging om tegen de waterval in te zwemmen. 2.2 Behaalde attesten 61% van de ex-onthaalklassers haalt in het eerste jaar na het onthaaljaar een A-attest. 29 % haalt een C-attest. Het verschil met het gemiddelde slaagpercentage in het secundair onderwijs (eerste en tweede graad samen) is erg groot. Ex-onthaalklassers halen in het eerste jaar na de onthaalklas drie keer zoveer C-attesten als andere leerlingen.

5 421 Ook in het tweede jaar na de onthaalklas vinden we dezelfde trend terug. In verhouding met de gemiddelde leerling halen de ex-onthaalklassers nog steeds minder A- attesten (ongeveer 15 % minder) en veel meer C-attesten (twee en een half keer meer). Toch is er hier een positieve trend te ontdekken. Ten opzichte van juni 2003 halen de ex-onthaalklassers 4 % meer A-attesten en 7 % minder C-attesten. Bovendien halen 2 op 3 leerlingen in het tweede jaar na het onthaalj aar wel een A-attest. Leerlingen die in 2003 een A-attest haalden, hadden in 2004 een grote kans (8 op 10) om opnieuw een A-attest te halen. Minder positief is dat 1 op 2 van de leerlingen die in 2003 een C-attest haalden, in 2004 opnieuw een C-attest haalden. De andere helft haalde dan wel een A-attest. Het lijkt er dus op dat leerlingen die een goede start nemen, op datzelfde elan kunnen verder gaan. Maar de leerlingen die een slechte start nemen, hebben het moeilijker om dit goed te maken. 2.3 Verband gevolgde studierichting en behaalde attesten De cijfers van 2004 bevestigen de trend die we ook in 2003 opmerkten. Het grootste aantal C-attesten worden niet in de A-richting of het ASO gehaald, maar in de B-richting of het BSO. Van de ex-onthaalklassers die in een B-richting of het BSO zitten, haalt één op vier een C-attest. Wie daarentegen in een A-richting of het ASO zit, heeft een grote kans (ongeveer 7 op 10) op een A-attest te halen. Wie in het TSO start, heeft een vrij grote kans (ongeveer 43%) om een B- of C-attest te halen.

6 Met welke vakken hebben de ex-onthaalklassers de meeste moeite in het eerste jaar na het onthaaljaar? Zoals we in punt 1 hebben uitgelegd, hebben we aan de leerlingen op basis van hun rapporten twee scores op een schaal van 1 tot 5 voor de verschillende vakken toegekend: een score voor december en één voor juni. Om te kijken met welke vakken de ex-onthaalklassers de meeste moeite hebben, hebben we deze scores geclusterd door er een gemiddelde van te maken. Gemiddeld halen alle leerlingen een te lage score (<3) op Nederlands en kunnen ze nog net hun hoofd boven water houden bij Vreemde talen, Zaakvakken/techniek en Wiskunde. Bij Praktijk en de andere vakken (Rest) kunnen ze mee. Als we de leerlingen in groepen verdelen naar gelang het attest dat ze haalden, kunnen we significante verbanden vaststellen tussen de manier waarop de leerlingen in de vervolgschool scoren en het attest dat de leerlingen halen. Leerlingen die een B- en een C- attest behaald hebben, vallen uit op vakken als Nederlands, Vreemde talen, Zaakvakken/techniek en Wiskunde. Op praktijk en de 'rest-vakken' halen ze wel een score >3. Deze cijfers lijken de veronderstelling te bevestigen dat leerlingen een andere taalvaardigheid (meer abstract, productief,...) nodig hebben om in vakken als Nederlands, zaakvakken, theorievakken te functioneren dan in de praktijkvakken, of vakken als P.O. of

7 423 L.O. Vreemde talen vormen vaak een extra probleem, omdat enige voorkennis van Engels of Frans ontbreekt en dit dus nog eens talen zijn die er extra bovenop komen. Bij wiskunde zal waarschijnlijk zowel het abstractere taalgebruik als een gebrek aan voorkennis een struikelblok vormen. 2.4 Onderwijsvertraging In het tweede jaar na het onthaaljaar zit slechts 1% van de leerlingen in onze steekproef op leeftijd. 1 op 4 van de leerlingen zit 1 jaar lager dan de normale leeftijd, 57% zit 2 jaar lager, 14% zit 3 jaar lager en 1% zit 4 jaar lager. Bijna 3 op 4 leerlingen zit dus 2 of meer jaren lager dan de gewone leeftijd. Als we de onderwijsvertraging per leerling bekijken in vergelijking met het schooljaar , dan neemt bij 11,5 % van de leerlingen de onderwijsvertraging toe. Bij 83.3 % blijft de onderwijsvertraging gelijk. Bij 5,1 % neemt de onderwijsvertraging af. In dit laatste geval gaat het om leerlingen die op basis van leeftijd een jaar overslaan. 2.5 Aantal bezochte scholen 45 % van de leerlingen zit in het tweede jaar na het onthaaljaar nog steeds op de onthaalschool. 41,6 % is al 1 keer van school veranderd. 13 % van de leerlingen is al 2 keer van school veranderd. Leerlingen die op de onthaalschool zijn blijven les volgen, halen meer A-attesten, schijnen minder onderhevig te zijn aan het watervalsysteem en lopen minder onderwijsvertraging op. Begrip en ervaring van reguliere leerkrachten in de onthaalschool, de aanwezigheid van een vervolgschoolcoach, betere doorstroming van informatie en sporadische contacten met de onthaalleerkrachten spelen hierin wellicht een rol. 2.6 Vooropleiding Van de nieuwkomers uit onze steekproef gingen we na welke leerlingen laaggeschoold waren (minder dan 3 jaar onderwijs voor ze in België aankwamen) en welke hooggeschoold waren (meer dan drie jaar onderwijs gevolgd in het land van herkomst). We gingen na in welke mate de vooropleiding een invloed had op doorstroming in de vervolgschool Verband tussen vooropleiding en behaalde attesten Het verband tussen vooropleiding van de ex-onthaalklassers en het attest dat ze in het eerste jaar na het onthaaljaar behalen, is significant (p<0,05). In 2003 haalt slechts een vierde van de leerlingen met een lage vooropleiding een A-attest. In dit onderzoek betekent een lage vooropleiding dus in ongeveer 6 (58,33 %) op de 10 gevallen een C-attest. 66 % van de leerlingen met een hoge vooropleiding daarentegen behalen een A-attest. We kunnen deze resultaten echter niet veralgemenen, omdat er te weinig leerlingen in de steekproef zijn met een lage vooropleiding.

8 424 Verband tussen vooropleiding en behaalde attesten voor 2003 (in %) Verband tussen vooropleiding en behaalde attesten voor 2004 (in %) In het tweede jaar na het onthaaljaar is het verband tussen vooropleiding en attest nog steeds significant, maar kleiner dan het jaar ervoor. Een derde van de leerlingen met een lage vooropleiding haalt een A-attest. Een lage vooropleiding betekent in het tweede jaar na het onthaaljaar bij 4 op de 10 gevallen een C-attest. Van de leerlingen met een hoge vooropleiding behaalt 72 % een A-attest De leerlingen met een hoge vooropleiding hebben dus meer dan dubbel zoveel kans om in het tweede jaar na het onthaaljaar een A-attest te halen dan leerlingen met een lage vooropleiding. In vergelijking met het eerste jaar na het onthaaljaar halen leerlingen met een lage vooropleiding beduidend minder C-attesten (18,33 % minder). Ze halen dubbel zoveel B- attesten als het schooljaar ervoor. Het aantal A-attesten neemt wat toe. Hier is dus een positieve evolutie Verband tussen vooropleiding en studierichting Als we naar het verband tussen vooropleiding en studierichting kijken, constateren we dat geen enkele leerling met een lage vooropleiding (minder dan drie jaar basisonderwijs) in het tweede jaar na het onthaaljaar in het ASO of het TSO zit. 7 op de 10 van deze leerlingen komen in het BSO terecht. De anderen zitten in het deeltijds onderwijs of het BUSO.

9 425 Een hoge vooropleiding (meer dan drie jaar basisonderwijs) betekent echter niet dat de doorstroming van deze leerlingen te vergelijken is met de gemiddelde leerling in het Vlaamse onderwijs. Slechts 1 op 4 ex-onthaalklassers met een hoge vooropleiding zit in een A-richting of het ASO. Meer dan de helft (55 %) zit echter in het BSO. Toch hebben ex-onthaalklassers met een hogere vooropleiding nog steeds beduidend betere kansen dan leerlingen met een lage vooropleiding. Vergelijken we schooljaar met schooljaar , dan merken we bij leerlingen met een lage vooropleiding een doorstroming van het BSO en een tweede jaar OKAN naar het DBSO en het BUSO. Bij de leerlingen met een hoge vooropleiding zien we vooral een beweging van de A-richting of het ASO naar de B-richting/BSO. Het watervaleffect is bij beide groepen even sterk, alleen starten de leerlingen met een hogere vooropleiding hoger aan de waterval. 3. Grote lijnen De doorstroming van de ex-onthaalklassers in het secundair onderwijs verloopt zowel in het eerste als het tweede jaar na het onthaaljaar erg moeizaam. Ex-onthaalklassers belanden meer dan andere leerlingen in het BSO, DBSO of het BUSO. Ze halen meer C-attesten en minder A-attesten, al maken ze op dit vlak een inhaalbeweging in het tweede jaar na het onthaaljaar. Ze belanden vaak in het watervalsysteem en/of lopen veel onderwijsvertraging op. Bij leerlingen die in de onthaalschool blijven, loopt de doorstroming blijkbaar vlotter. Tenslotte zien we dat leerlingen met een lage vooropleiding duidelijk minder kansen hebben op vlak van studierichting, attesten en onderwijs-vertraging dan leerlingen met een betere vooropleiding. 4. Aanbevelingen Op basis van dit onderzoek en de reacties, suggesties, ervaringen en bestaande projecten van de mensen uit het veld willen wij enkele aanbevelingen doen. 4.1 Op vlak van schooltaalbeleid van onthaalscholen en vervolgscholen 1. Bestaande initiatieven als 'snuffelstages' en `vervolgschoolcoachen' hebben al hun nut bewezen en kunnen inspiratie bieden aan scholen die dit nog niet hebben ingericht. Bij een 'snuffelstage' krijgen de leerlingen de kans om in de vervolgschool een aantal uren les te volgen. Op deze manier krijgen de anderstalige nieuwkomers zelf een beter beeld van de moeilijkheden waarmee ze het volgend jaar zullen geconfronteerd worden, kunnen ze uitproberen welke studierichting hen interesseert, komt er een samenwerking tot stand tussen de onthaalschool en de vervolgscholen, leren leerkrachten van de vervolgschool omgaan met anderstalige nieuwkomers,... Een 'vervolgschoolcoach' is een leerkracht die van de onthaalschool afhangt, maar die in de vervolgschool een aantal uren per week voor de ex-onthaalklassers ter beschikking is. De ex-onthaalklassers mogen enkele uren per week tijdens of soms ook na de lesuren uitleg vragen over lesinhouden of opdrachten die ze op school moeten afwerken. De vervolgschoolcoach is voor de leerlingen een echte hulp, omdat ze thuis meestal niet met

10 426 vragen over aardrijkskunde, Frans of Nederlands terecht kunnen. Dat ze dan op school iemand hebben bij wie ze terecht kunnen, biedt een enorme steun en veiligheid. 2. Sommige onthaalscholen streven ook naar een goede doorstroming van informatie over de ex-onthaalklassers naar de vervolgschool. Ze maken per leerling een uitgebreid dossier op dat ze ter beschikking stellen van de vervolgschool. Het dossier kan allerlei elementen bevatten: observaties, resultaten op toetsen en/of examens, adviezen van de onthaalleerkracht, neerslag van gesprekken met leerling, ouders, een TASAN-rapport, tips voor ondersteuning;... Vaak blijft informatie over de leerprestaties van de exonthaalklassers echter bij 1 persoon in de vervolgschool liggen, terwijl het nuttig zou zijn dat alle leerkrachten die een ex-onthaalklasser in de klas hebben, een idee krijgen over de taalvaardigheid van deze leerlingen. 3. Het Referentiekader met Ontwikkelingsdoelen Taalvaardigheid voor Anderstalige Nieuw-komers, afgekort ROTAN (zie om het gratis te dowloaden), kan een hulp zijn voor zowel onthaalleerkrachten als leerkrachten van de vervolgschool om op een structurele manier leerlijnen uit te bouwen voor het taalvaardig-heideonderwijs aan anderstalige nieuwkomers en ex-onthaalklassers. Op die manier kan het onderwijs nog efficiënter verlopen. Het Referentiekader kan ook een hulpmiddel zijn bij de evaluatie van nieuwkomers en ex-onthaalklassers, als je het gebruikt om aan te geven welke doelstellingen een leerling al (min of meer) onder de knie heeft. 4. Op de vervolgschool moet de opvang van ex-onthaalklassers een zaak worden van de hele school. Als de school dit als een punt opneemt in haar taalbeleid en als er samenwerking en (formeel of informeel) overleg is tussen de leerkrachten over de exonthaalklassers, loopt de opvang veel vlotter. Zowel leerkrachten Nederlands als leerkrachten niet-taalvakken en leerkrachten vreemde talen kunnen hierin een rol spelen. Belangrijk voor alle leerkrachten is dat ze een zo krachtig mogelijke leeromgeving in hun les creëren. Dit komt niet alleen ex-onthaalklassers, maar ook de andere leerlingen ten goede. Hoe krachtiger de leeromgeving, hoe minder extra ingrepen er moeten gedaan worden voor de ex-onthaalklassers. Kenmerken van een krachtige leeromgeving zijn een onder andere positief klimaat in de klas, functionele en motiverende activiteiten die toegankelijk zijn en waarbij er interactie mogelijk is en tenslotte ondersteuning indien nodig. Concrete tips over de manier waarop je een krachtige leeromgeving kan scheppen zijn te vinden op bij anderstalige nieuwkomers/ toetsmateriaal 5. Ook belangrijk is de manier waarop de vervolgschool de ex-onthaalklassers evalueert. Rekening houden met de beginsituatie, een vorm van ondersteuning bieden bij een toets of een examen (bijvoorbeeld een examen mondeling laten afleggen in plaats van schriftelijk), vooral belang hechten aan de inhoud van de boodschap die de ex-onthaalklasser wil overbrengen en minder aan vormfouten in uitspraak of spelling, het gebruiken van permanente evaluatie, het geven van goede feedback, het maken van een duidelijk rapport voor de ouders,... het zijn allemaal initiatieven die ex-onthaalklassers kunnen ondersteunen bij de doorstroming.bij evaluatie moet ook minder gekeken worden naar het product en wel naar het proces. Leerkrachten van de onthaalklas zouden tenslotte de mogelijkheid moeten hebben om aanwezig te zijn op de klassenraad van ex-onthaalklassers.

11 Op vlak van het beleid 1. De ex-onthaalklassers zouden beter moeten opgevolgd worden. Vaak blijkt dat vervolgscholen het pedagogisch dossier van deze leerlingen niet opvragen. Onthaalscholen weten vaak niet waar de leerlingen naar toe zijn. Leerkrachten van vervolgscholen zijn anderzijds vragende partij voor meer informatie over deze leerlingen. Om één van hen te citeren Wij weten pas na drie maanden wat voor vlees we in de kuip hebben en dan hebben we al zoveel tijd verloren.' Er gebeuren door scholen veel verschillende en los van elkaar staande initiatieven om aan dit probleem tegemoet te komen. Meer gestructureerde of aanmoedigende maatregelen op dit vlak kunnen hier soelaas bieden. 2. Dat de doorstroming moeilijk verloopt, daar is zowat iedereen het over eens. Het verschil tussen het onthaaljaar en de vervolgschool is heel groot. Terwijl anderstalige nieuwkomers tijdens het onthaaljaar op hun niveau kunnen lesvolgen, moeten ze het in de vervolgschool opeens zonder of met heel weinig ondersteuning doen. De overgang is voor velen te groot. Een meer geleidelijke overgang kan een oplossing zijn. Een voorstel is daarom een aantal uren te koppelen aan ex-onthaalklassers, zodat er in de vervolgscholen op een structurele manier ondersteuning kan geboden worden als dit nodig is. Nu wordt deze taak op sommige plaatsen al opgenomen door de vervolgschoolcoach (als die er is), maar het is zo dat ex-onthaalklassers zich vaak na verloop van tijd verspreiden over heel veel verschillende scholen, zodat het moeilijk wordt om al deze leerlingen te bereiken. Vaak is er ook geen vervolgschoolcoach. 3. Uren gekoppeld aan de leerlingen zou ook een oplossing kunnen zijn voor de anderstalige nieuwkomers die in landelijke gebieden naar school gaan en die niet in een onthaalklas terecht kunnen omdat de afstand te groot is. 4. In Gent loopt er een succesvol project waarbij ex-onthaalklassers die al enkele jaren zijn doorgestroomd in samenwerking met vrijwillige leerkrachten en studenten exonthaalklassers uitleg geven bij huiswerk, teksten die ze moeten studeren,... Dit project verdient navolging, maar zal wellicht enkel blijven verder lopen als er hiervoor middelen vrij gemaakt worden. 5. Verder pleiten we ervoor dat laaggeschoolde nieuwkomers makkelijker een afwijking zouden krijgen voor een tweede onthaaljaar, indien dit volgens het team van onthaalleerkrachten zinvol zou zijn. 4. Conclusie Anderstalige nieuwkomers zijn vaak heel gemotiveerde leerlingen met een rijkdom aan mogelijkheden als ze hier in België aankomen. Als wij niet in hen investeren, dan dreigen deze leerlingen na een moeizame schoolcarrière in de werkloosheid en de ziekteverzekering terecht te komen. Investeren wij er wel in, dan kunnen zij een rijke bijdrage vormen in onze maatschappij. Aan ons de keuze.

12 428 Noten 1 Een meer uitgebreid rapport van dit onderzoek is te vinden op onze website onder anderstalige nieuwkomers/onderzoek. In het voorjaar zal daar een rapport te vinden zijn waarin ook de gegevens van het schooljaar in terug te vinden zijn. 2 In dit artikel worden er een heleboel afkortingen gebruikt waarmee onder meer de verschillende studierichtingen worden aangeduid waarin de ex-onthaalklassers terecht komen. Hierbij vindt u een verklarend lijstje: ASO: algemeen secundair onderwijs; TSO: technisch secundair onderwijs, BSO: beroeps secundair onderwijs; DBSO: deeltijds beroeps secundair onderwijs; BUSO: buitengewoon secundair onderwijs; OKAN: onthaalklas anderstalige nieuwkomers. Verder vindt u hier nog de verklaring van de verschillende attesten: A-attest: geslaagd; B-attest: geslaagd, maar mag bepaalde studierichtingen niet volgen, tenzij het jaar wordt overgedaan; C-attest: niet geslaagd, moet een jaar overzitten. Tenslote zijn er ook nog de vakken L.O. (lichamelijke opvoeding) en P.O. (plastische opvoeding).