VDL GROEP JAARVERSLAG 2014

Transcriptie

1 VDL GROEP JAARVERSLAG 2014

2

3 VDL GROEP JAARVERSLAG 2014 VDL Groep bv Hoevenweg AW Eindhoven, Nederland Telefoon +31 (0) Fax +31 (0) info@vdlgroep.com

4 INHOUD 3 Kerncijfers 4 Profiel 5 Groepsschema 7 Verslag van de Directie 43 Bericht van de Raad van Commissarissen 44 Controleverklaring 45 Werkmaatschappijen 57 Jaarrekening Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling 2

5 KERNCIJFERS (x euro) Gecombineerde omzet Geconsolideerde omzet Bedrijfsresultaat Winst voor belastingen Winst voor belastingen / omzet 4,7% 5,4% 4,3% 4,9% 6,6% Nettowinst Nettowinst / omzet 4,1% 4,9% 3,2% 3,8% 5,2% Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa Cashflow (Des)investeringen materiële vaste activa Eigen vermogen Totaal vermogen Eigen vermogen / totaal vermogen 55,7% 61,8% 56,2% 54,4% 52,8% Nettowinst / eigen vermogen 11,3% 10,4% 7,2% 11,5% 14,3% Medewerk(st)ers per 31 december

6 PROFIEL VDL GROEP VDL Groep is een internationale, industriële onderneming die zich toelegt op de ontwikkeling, productie en verkoop van halffabricaten, bussen en eindproducten en de assemblage van personenauto s. Vanuit het hoofdkantoor in Eindhoven begeleidt zij haar werkmaatschappijen die zelfstandig functioneren en resultaatverantwoordelijk zijn. In 1953 werd met de oprichting van Metaalindustrie en Constructiewerkplaats P. van der Leegte de basis gelegd voor wat nu VDL Groep is. Door gerichte acquisities en autonome groei heeft dit familiebedrijf zich ontwikkeld tot een groep van inmiddels 85 werkmaatschappijen, verspreid over 19 landen met circa medewerkers. In de toeleveringsbranche is VDL toonaangevend op het gebied van metaalbewerking, mechatronische systemen en modulebouw, kunststofverwerking en oppervlaktebehandeling. Onder de divisie autoassemblage valt het produceren van personenauto s voor derden. De busdivisie bestaat uit chassis & chassis modules, touringcars, openbaarvervoerbussen, mini- & midibussen, speciale voertuigen en gebruikte bussen. De divisie eindproducten is veelomvattend: veersystemen voor de trailer- en truckindustrie, warmte-, koel- en luchttechnische installaties, productieautomatiseringssystemen, installaties voor de olie-, gas- en petrochemische industrie, systemen voor de agrarische sector, zonnebanken en dakkoffers, containerhandlingsystemen, afvalinzamelingssystemen, sigaren- en verpakkingsmachines, componenten voor bulkhandling & afzuiginstallaties en systemen voor explosie- en brandbeveiliging. Naast autonome groei streeft VDL Groep ook naar groei door acquisities. Zij is voortdurend op zoek naar verbetering van haar producten en productieprocessen. Een dergelijke visie vereist een aantal voorwaarden: een modern machinepark, huisvesting gebaseerd op een goede logistiek, een kritisch kwaliteitsbeleid en gedegen vakmanschap. VDL Groep investeert hierin en kan daardoor voldoen aan de door de klant gestelde eisen. VDL Groep heeft een vlakke organisatiestructuur met korte beleidslijnen. De bedrijfscultuur wordt gekenmerkt door de gemeenschappelijke VDL-filosofie van menselijke meerwaarde. Dit vormt de basis voor een hechte samenwerking tussen de medewerkers en de bedrijven binnen de groep. 4

7 GROEPSSCHEMA VDL Groep VDL Nederland VDL Holding Belgium Toeleveringen Autoassemblage Bussen Eindproducten VD Leegte Metaal VDL Nedcar VDL Bus & Coach VDL Agrotech VDL Gereedschapmakerij VDL Bus Chassis VDL Industrial Products VDL TIM Hapert VDL Bus Modules VDL Steelweld VDL VDS Technische Industrie VDL Bus Heerenveen VDL Steelweld UK VDL Laktechniek VDL Bus Venlo VDL Steelweld Deutschland VDL Belgium VDL Bus Roeselare VDL Steelweld Sweden VDL Technics VDL Bus Valkenswaard Hapro International VDL Kunststoffen VDL Bus & Coach Nederland VDL Klima VDL HMI VDL Bus & Coach France VDL Klima Belgium VDL NSA Metaal VDL Bus & Coach Italia VDL Klima France VDL Apparatenbouw VDL Bus & Coach Belgium VDL KTI VDL MPC VDL Bus & Coach Polska VDL Delmas VDL Parree VDL Bus & Coach Deutschland VDL Containersystemen VDL Staalservice VDL Bus & Coach Suisse VDL Containersysteme VDL Lasindustrie VDL Bus & Coach Czech Republic VDL Translift VDL RPI Metaal VDL Bus & Coach South Africa (70%) VDL Weweler VDL Rotech VDL Bus & Coach Serbia VDL Weweler Parts VDL Systems VDL Bus & Coach Danmark Weweler-Colaert VDL Postma VDL Bus Center Nederland Truck & Trailer Industry VDL Industrial Modules VDL Bus Center Deutschland PMB-UVA International VDL Konings VDL Busland VDL USA VDL Wientjes Roden VDL Bus & Coach Service FRY-ZHN VDL Middle East VDL Wientjes Emmen VDL Bus & Coach Service Brabant VDL Services VDL Parts VDL Enabling Technologies Group VDL ETG Eindhoven VDL ETG Research VDL ETG Projects VDL ETG T&D VDL ETG Almelo VDL ETG Singapore VDL ETG Suzhou VDL Network Supplies VDL Fibertech Industries VDL Fibertech Belgium VDL GL Precision (per 3 maart 2015) 5

8 6

9 VERSLAG VAN DE DIRECTIE Het was een bijzonder jaar voor VDL Groep, met op 17 juli 2014 de heropening van VDL Nedcar door Koning Willem-Alexander en de start van de MINI-productie in Nederland. Een andere mijlpaal in onze geschiedenis was de verwelkoming van de e medewerker in augustus bij VDL Steelweld in Breda. Financieel gezien was 2014 een stabiel en goed jaar voor VDL Groep met vier constante kwartalen is in alle opzichten een recordjaar geworden. Natuurlijk heeft de start van de productie bij VDL Nedcar hier een positieve invloed op gehad, maar ook zonder deze bijdrage hebben we een jaar van groei achter de rug. De gecombineerde omzet is gestegen van 1,812 miljard euro in 2013 naar 2,546 miljard euro in De geconsolideerde omzet is uitgekomen op 2,342 miljard euro ten opzichte van 1,632 miljard euro in Het nettoresultaat is toegenomen van 88,6 miljoen euro in 2013 naar 104,2 miljoen euro in De belastingdruk in de eerste helft van 2014 was lager, vanwege het voorziene fiscale verlies bij VDL Nedcar. Het resultaat over 2014 is het beste resultaat uit onze geschiedenis geworden en dat is een prestatie waar wij trots op zijn. Dit geeft weer ruimte voor investeringen in De balanspositie blijft onverminderd sterk met een solvabiliteit van 56%. Het aantal medewerkers is toegenomen van eind 2013 naar eind 2014 (waarvan 81% werkzaam in Nederland). Deze groei van personen is voor 94% autonoom tot stand gekomen. De overige medewerkers zijn met de overname van Translift (Dronten) in dienst gekomen. Door autonoom te groeien laten wij zien dat productie in Nederland en België nog steeds mogelijk is. Hierbij is echter een goed industriebeleid van groot belang. Wij pleiten voor een gelijk speelveld in Europa. Dit is noodzakelijk om hier te kunnen blijven produceren. Goede kredietverlening, kredietverzekering, arbeidsflexibiliteit met een structurele deeltijd-ww en een flexibele arbeidsregeling voor 55-plussers en technische opleidingen zijn hierbij van groot belang. Niet alleen in Europa, maar ook wereldwijd moeten we streven naar een gelijk speelveld. Veel landen in de wereld heffen invoerrechten, maar Europa blijft geloven in een vrije handelszone. We moeten onze handelspartners in de wereld echter op eenzelfde manier behandelen, zoals zij ons behandelen. Alleen dan kan de werkgelegenheid in Europa worden behouden en kunnen wij als één sterk blok onze positie in de wereldeconomie handhaven. 7

10 GECONSOLIDEERDE OMZET OMZET NETTORESULTAAT NETTORESULTAAT (in miljoenen (in euro) miljoenen euro) (in miljoenen (in euro) miljoenen euro) Omzet De gecombineerde omzet over 2014 is uitgekomen op 2,546 miljard euro. Ten opzichte van de 1,812 miljard euro in 2013 is dit een stijging van 41%. Ook de onderlinge leveringen zijn toegenomen, maar als percentage van de totale omzet afgenomen euro mln euro mln Gecombineerde omzet Onderlinge leveringen Geconsolideerde omzet De verhouding tussen de binnenlandse en buitenlandse omzet is in 2014 duidelijk veranderd. Het aandeel van de buitenlandse omzet is in 2014 ten opzichte van 2013 met 10% gestegen. Dit komt met name door de start van de productie bij VDL Nedcar voor onze klant BMW Group in Duitsland euro mln % euro mln % Buitenland Binnenland In 2014 hebben we wereldwijd buiten Nederland aan 111 landen producten geleverd. De buitenlandse omzet, verdeeld over de verschillende continenten, ziet er als volgt uit: Europa 1,571 miljard euro (41 landen), Azië 137 miljoen euro (30 landen), Noord-Amerika 48 miljoen euro (2 landen), Zuid- en Midden-Amerika 28 miljoen euro (15 landen), Afrika 11 miljoen euro (20 landen) en Oceanië 4 miljoen euro (3 landen). Als we de omzet verdelen over de diverse landen zien we dat Duitsland het grootste afzetgebied is geworden en zelfs Nederland voorbij is gestreefd. Daarnaast waren Zweden en Groot- Brittannië belangrijke afzetgebieden. 8

11 OMZET PER LAND (in miljoenen euro) Duitsland 970 Nederland 543 Zweden 108 Groot-Brittannië 106 Singapore 92 België 84 Spanje 53 Frankrijk 51 Verenigde Staten 47 Finland 32 Zwitserland 26 Polen 25 Italië 25 Jamaica 25 Noorwegen 20 Tsjechië 12 Denemarken 12 Overig 111 Divisies Als we de gecombineerde omzet van VDL Groep opsplitsen naar de divisies toeleveringen, autoassemblage, bussen en eindproducten, blijkt dat alle divisies hebben bijgedragen aan de groei, waarbij de divisie autoassemblage de meeste inbreng heeft gehad euro mln % euro mln % Toeleveringen Autoassemblage Bussen Eindproducten Toeleveringen De omzet in de divisie toeleveringen is fractioneel gestegen van 794 miljoen euro in 2013 naar 795 miljoen euro in De voor deze divisie belangrijke semiconductor- en automotive markt liepen in het tweede halfjaar iets terug. Eind 2014 bedroeg de orderportefeuille 250 miljoen euro, ten opzichte van 237 miljoen euro eind De divisie toeleveringen was in 2014 winstgevend, al was het resultaat wel wat minder dan vorig jaar. In 2014 heeft VDL flink geïnvesteerd in onderzoek- en ontwikkelcapaciteit om zodoende onze expertise als hightech toeleverancier verder te optimaliseren. Dit betekent een open samenwerking met klanten op het gebied van research & development. Zo is de samenwerking met ASML geïntensiveerd. VDL heeft de volledige verantwoordelijkheid voor het ontwerp en de fabricage van de wafer handler van ASML op zich genomen. In het eerste kwartaal van 2015 is de omzet in de toeleveringsdivisie met ruim 10% gestegen: van 194 miljoen euro in het eerste kwartaal van 2014 naar 214 miljoen euro. De orderportefeuille eind eerste kwartaal 2015 bedroeg 261 miljoen euro en is daarmee ook hoger dan in dezelfde week vorig jaar (250 miljoen euro). De semiconductor- en automotive markt lijken weer aan te trekken en de verwachtingen voor 2015 zijn redelijk goed te noemen. 9

12 TOELEVERINGEN Mechatronische systemen 53% Metaalbewerking 37% Kunststofverwerking 9% Oppervlaktebehandeling 1% euro mln % euro mln % Mechatronische systemen Metaalbewerking Kunststofverwerking Oppervlaktebehandeling Mechatronische systemen en modulebouw De omzet in de sector mechatronische systemen en modulebouw is gedaald van 432 miljoen euro in 2013 naar 422 miljoen euro in Het voorlopig uitblijven van de definitieve doorbraak van EUV, de volgende generatie lithografiesystemen voor de halfgeleiderindustrie, is hier met name debet aan. Dit uitblijven heeft tot gevolg gehad dat er minder vraag was naar technologieën waar VDL traditioneel een sterke positie in heeft, zoals lithografie en metrologie. Om tegemoet te komen aan de groeiende marktvraag naar de andere half geleider technologieën depositie en etch, heeft VDL haar aanwezigheid in Silicon Valley (Verenigde Staten) verder uitgebouwd. Dit is namelijk de regio waar een concentratie van bedrijven is gevestigd die juist daarin uitblinken. Hierdoor kan ook beter worden ingespeeld op de steeds verdergaande clustering van bedrijven die wereldwijd actief zijn in de sector van productieapparatuur voor halfgeleiders. De markten voor productieapparatuur voor LED en solar hebben zich in het afgelopen jaar ontwikkeld zoals verwacht. Naast deze markten heeft VDL in 2014 ook veel aandacht besteed aan de markt van apparatuur voor wetenschappelijke en technologische toepassingen. Zo werden belangrijke stappen gezet in de samenwerking met instituten als CERN en PSI op het gebied van lineaire versnellers, alsmede met ESO met betrekking tot de ontwikkeling van de grootste telescoop ter wereld in Chili. Voor 2015 verwachten wij een bescheiden groei, die zou kunnen worden aangewakkerd door de opleving van vorige generatie producten van onze klanten in de semiconductorindustrie. Deze kunnen namelijk, als gevolg van de steeds bredere inzet van halfgeleiders, weer competitief ingezet worden. De orderportefeuille laat een stabiel beeld zien en we voorzien een mooi jaar, zeker nu de cijfers van VDL GL Precision te Eindhoven zullen worden meegerekend in deze sector. Dit bedrijf, met 150 medewerkers, is per maart 2015 overgenomen van Gerard van der Leegte, de broer van Wim van der Leegte. 10

13 11

14 12

15 De activiteiten van VDL GL Precision, met name op het gebied van hoogwaardige bewerkingstechnologieën, sluiten goed aan bij de bestaande activiteiten van de sector mechatronische systemen en modulebouw. Het bedrijf is gespecialiseerd in het vervaardigen van zeer complexe fijnmechanische onderdelen en samenstellingen, onder andere voor de halfgeleiderindustrie, de lucht- en ruimtevaart en de optische industrie. Ook een aantal specifieke bewerkingen, waaronder het microlaserlassen, behoort tot de kernactiviteiten, hetgeen voor VDL Groep een welkome aanvulling is. Metaalbewerking De omzet in de sector metaalbewerking is gegroeid van 290 miljoen euro in 2013 naar 294 miljoen euro in Het feit dat wij in vele takken van industrie aanwezig zijn, heeft ons goed geholpen. In de metaalbewerking is VDL onder andere actief in de automotive industrie, voedingsmiddelenindustrie, energiemarkt, telecom, bouw & infrastructuur en afvalverwerkende industrie. Tevens worden steeds nieuwe markten aangeboord en nieuwe producten ontwikkeld die aansluiten bij het huidige productprogramma. In het afgelopen jaar hebben we weer geïnvesteerd in geavanceerde machines en productieprocessen verder geautomatiseerd en gerobotiseerd om onze internationale concurrentiepositie te behouden. Zo heeft VD Leegte Metaal te Hapert per 1 januari 2014 het internationale NEN-EN 1090 lascertificaat volgens de hoogste executieklasse 4 behaald. Dit betekent dat het metaalbewerkingsbedrijf dragende constructiedelen in de zwaarste categorie mag lassen. Met name voor opdrachten in de bouw en infrastructuur is deze nieuwe norm van belang. VDL heeft veel klanten in deze branche. Om aan de vraag van onze klanten in de automotive industrie tegemoet te komen, hebben we met name bij VDL VDS Technische Industrie te Hapert het machinepark stevig uitgebreid met diverse nieuwe machines: een 3D-lasersnijmachine, twee felsmachines, een CNC-puntlasrobot en een geautomatiseerde lascel. Steeds vaker wordt VDL gevraagd om completere producten te leveren, producten vervaardigd met volg-snij-buig gereedschappen gevolgd door diverse verbindingstechnieken zoals robotlassen, puntlassen en/of een diversiteit aan montagewerkzaamheden. Met deze machines kunnen we hieraan voldoen. De prijzen in deze sector staan onverminderd onder druk door het aanbod vanuit lagelonenlanden en klanten verwachten een steeds kortere levertijd. Daarnaast wordt kwaliteit en flexibiliteit vereist. De VDLbedrijven treden steeds vaker op als systeemleverancier, waarbij zij betrokken zijn bij het gehele traject van ontwerp en productie tot en met levering en onderhoud. Door samenwerking tussen de zusterbedrijven toont VDL hierin haar toegevoegde waarde. De orderportefeuille in de sector metaalbewerking is op dit moment goed gevuld. Ondanks de stijgende grondstofprijzen en een moeizaam herstel in sommige markten zijn de vooruitzichten voor 2015 overwegend positief en wordt een lichte groei verwacht. 13

16 Kunststofverwerking De omzet in de kunststofsector is met 11% gestegen: van 65 miljoen euro in 2013 naar 72 miljoen euro in De automotive en medische industrie waren wederom belangrijke markten in het afgelopen jaar. VDL Wientjes Roden is verhuisd naar een nieuwe locatie met cleanroomfaciliteiten. Daar is tevens geïnvesteerd in een draaibank en een freesmachine. Samen met VDL Parree is een 3D-fotomeetsysteem aangeschaft; een zeer nauwkeurig systeem dat tevens geschikt is voor reverse engineering (productverbetering) en dat al een aantal keren op verzoek van klanten is toegepast. Bij VDL Parree in Sevenum is tevens geïnvesteerd in een drietal nieuwe spuitgietmachines (80, 140 en 500 ton) en een CNC-bewerkingsmachine voor de gereedschapmakerij. Hiermee kunnen technieken zoals Mucell (ten behoeve van gewichtsbesparing en vormvastheid van het product) en prägen (om de interne spanningen in het product te reduceren) tijdens het spuitgietproces worden toegepast. VDL Kunststoffen heeft in 2014 haar leveringen aan de logistieke sector flink zien toenemen. Deze leveringen betroffen met name componenten en samenstellingen ten behoeve van interne transportsystemen voor distributiecentra van online verkochte consumentenartikelen. VDL Fibertech Industries heeft zich met haar composieten (carbon en glasvezelversterkte kunststoffen) in 2014 versterkt met de overname van de activiteiten van Acrosoma in België. Hiermee is de veelbelovende techniek van gestikte en gepultrudeerde (door een mal heen getrokken) sandwichpanelen toegevoegd aan het pallet van mogelijkheden. Applicatiegebieden zijn uitgebreid met luchtvaart en transport. Bovengenoemde investeringen in de nieuwste machines, technieken en automatisering gecombineerd met ons hoge kennisniveau op het gebied van kunststoffen, zorgen ervoor dat wij steeds meer als systeemleverancier kunnen optreden en complexe vraagstukken van onze klant kunnen oplossen. De orderportefeuille van de totale kunststofsector is momenteel vrij goed gevuld. Ondanks de sterke stijging van de grondstofprijzen zijn de vooruitzichten voor 2015 redelijk positief en verwachten we een iets hogere omzet dan in Oppervlaktebehandeling In de sector oppervlaktebehandeling is de omzet nagenoeg gelijk gebleven (7 miljoen euro). VDL Laktechniek heeft zich in 2014 geprofileerd als een logistiek partner voor Volvo. Vanuit Eindhoven worden de door ons gelakte delen direct verzonden naar de diverse productielocaties in Europa. Om aan deze wens van de opdrachtgever tegemoet te komen, hebben we een nieuw magazijn ingericht. Onze concurrentiepositie is verstevigd en ondanks de prijsdruk vanuit de automotive sector is de prognose voor 2015 dat de omzet licht zal stijgen ten opzichte van

17 15

18 Autoassemblage De divisie autoassemblage heeft in 2014 voor 775 miljoen euro bijgedragen aan de omzet, ten opzichte van 120 miljoen euro in Deze omzet is overigens niet alleen gerealiseerd door de productie van auto s in opdracht van BMW Group, maar ook door het uitlenen van medewerkers, het leveren van persdelen aan derden en engineerings- en installatiewerkzaamheden. De aanloopkosten over het eerste halfjaar van 2014 zijn gecompenseerd met de daarvoor getroffen voorzieningen. VDL Nedcar heeft in 2014 bijgedragen aan de winst met een licht positief resultaat euro mln % euro mln % Autoassemblage De eerste helft van 2014 stond in het teken van de afronding van de technische aanpassingen van de productiefaciliteiten in én om de fabriek. Tegelijkertijd werden de eerste proefseries van de nieuwe voertuigen gebouwd en de productiefaciliteiten getest. Ook werden ruim 800 nieuwe medewerkers geworven en opgeleid. Uiterlijk op 1 januari 2015 zouden de oorspronkelijke medewerkers weer allemaal aan het werk zijn bij VDL Nedcar, maar dit was medio 2014 reeds het geval en het aantal medewerkers is zelfs opgelopen tot bijna per einde jaar. Op 17 juli 2014 was het dan zo ver: VDL Nedcar te Born werd officieel heropend door Koning Willem- Alexander. Hiermee gaf hij tevens het startsein voor de MINI-productie in Nederland. Zijn grootmoeder en moeder gingen hem voor toen zij de autofabriek in 1968, respectievelijk de vernieuwde productiehallen in 1995 openden. Wij kijken terug op een heugelijke dag, die wij samen met onze medewerkers, klanten en relaties hebben mogen vieren. Vanaf afgelopen zomer produceert VDL Nedcar in opdracht van BMW Group de 3-deurs MINI Hatch. De productiestart is volgens plan verlopen. De kwaliteit en de afleverbetrouwbaarheid voldoen ruimschoots aan de gestelde eisen. In 2014 produceerde VDL Nedcar in totaal voertuigen, allen van het type MINI Hatch. In 2014 heeft VDL Nedcar zich ook gericht op het uitbouwen van haar strategie om zich te ontwikkelen tot een volwaardige onafhankelijke voertuigproducent, die in opdracht voor derden produceert. Er wordt actieve acquisitie ondernomen om nieuwe opdrachtgevers aan te trekken. Met betrokken overheden onderzoeken wij de mogelijkheden om de ruimte en infrastructuur efficiënt en duurzaam in te richten voor toekomstige groei. Tot slot wordt actief gewerkt aan het verhogen van de benutting van de productiecapaciteit van de pershal. 16

19 De productievolumes zullen naar verwachting aanzienlijk toenemen ten opzichte van 2014 en ook voor de langere termijn zijn de vooruitzichten op groei van de productieaantallen en de werkgelegenheid gunstig. Er zijn diverse investeringen gepland; zo is recent een pand aangekocht dat grenst aan het VDL Nedcar terrein. Wij zullen ons daarnaast richten op het versterken en uitbouwen van onze competenties en de acquisitie van nieuwe opdrachten. Ook de ruimtelijke planning zal nadrukkelijk aandacht krijgen. Als onafhankelijke autoproducent zal VDL Nedcar zich steeds flexibel blijven opstellen ten behoeve van haar opdrachtgevers. VDL Nedcar heeft in het eerste kwartaal van 2015 een omzet behaald van 224 miljoen euro ten opzichte van 178 miljoen euro in het eerste kwartaal vorig jaar. De orderportefeuille is ook op de lange termijn goed gevuld. De productie verloopt volgens planning en de vooruitzichten voor 2015 zijn positief. Bussen In de busdivisie is de omzet gestegen van 391 miljoen euro in 2013 naar 417 miljoen euro in Ook de orderportefeuille steeg: van 128 miljoen euro naar 197 miljoen euro einde jaar. Na een zeer kleine opleving in 2013, was er weer sprake van een teruglopende bussenmarkt in Europa. De concurrentie van voertuigen uit lagelonenlanden blijft verder toenemen. Desondanks wist de busdivisie het resultaat substantieel te verbeteren, al blijft het nog steeds licht verliesgevend. Dit is mede het gevolg van de hoge ontwikkelingskosten voor nieuwe producten en productieprocessen in Het aantal verkochte bussen in 2014 was 42% hoger dan in 2013 (1.490 ten opzichte van 1.046) en ons marktaandeel is hierdoor ook toegenomen. Onze complete range aan voertuigen, voor zowel openbaar vervoer als tour, is in Euro 6 uitvoering inmiddels succesvol in de markt gezet. Tevens is er fors geïnvesteerd in hybride en elektrische aandrijfsystemen, wat in 2014 voor het eerst aanzienlijk heeft bijgedragen aan de orderportefeuille. In het afgelopen jaar zijn de effecten van diverse organisatorische wijzigingen meer zichtbaar geworden. De efficiëntie en slagvaardigheid in de busdivisie zijn verder vergroot. Voor 2015 zal de focus liggen op het intensief blijven bewerken van onze thuismarkten voor zowel tourals openbaarvervoerbussen. Verder zullen we ons nog actiever op onze exportmarkten gaan richten. Hierdoor denken we dat we in 2015 op een iets hoger aantal leveringen dan in 2014 zullen uitkomen. In het eerste kwartaal van 2015 is de omzet nagenoeg gelijk gebleven aan het eerste kwartaal van 2014: 102 miljoen euro. De orderportefeuille ten opzichte van vorig jaar eind eerste kwartaal is opgelopen van 139 naar 186 miljoen euro. VDL verwacht een redelijk jaar voor de busdivisie. 17

20 18

21 BUSSEN Touringcars 37% Openbaarvervoerbussen 31% Parts & services 16% Gebruikte bussen 10% Mini- & midibussen 4% Chassis & chassis modules 1% Hoogwaardig Openbaar Vervoer 1% euro mln % euro mln % Touringcars Openbaarvervoerbussen Parts & services Gebruikte bussen Mini- & midibussen Chassis & chassis modules Hoogwaardig Openbaar Vervoer Touringcars In 2014 is de omzet in de sector touringcars gestegen van 136 miljoen euro naar 154 miljoen euro. Het aantal afgeleverde touringcars is echter gedaald van 561 in 2013 naar 544 in De veranderde productmix en de hogere prijs voor Euro 6 voertuigen heeft de omzet positief beïnvloed. Onze klanten, de touringcarbedrijven, hebben al jaren te maken met een zeer moeizame markt en dit heeft zijn weerslag op hun investeringen. De introductie van de nieuwe Euro 6 technologie zorgt weliswaar voor een betere en nog milieubewustere bedrijfstak, maar de kosten blijven stijgen en deze zijn door de touringcarondernemers moeilijk door te belasten aan de eindklanten. Dit is ook de reden dat er het eerste half jaar nog veel bewust op voorraad geproduceerde Euro 5 touringcars zijn verkocht. Vanaf de zomer 2014 waren deze bussen uitverkocht en heeft de volledige omschakeling naar Euro 6 voertuigen plaatsgevonden. Verder heeft VDL Bus & Coach in 2014 de eerste Futura FMD s (Futura Medium Deck) geleverd. Dit is een nieuwe, lagere variant binnen de Futura familie. Het is een rendabele allrounder, een voertuig dat zowel voor tour als voor het luxere intercitywerk kan worden ingezet. De kernwaarden van ons productprogramma zijn: een laag eigengewicht, een laag brandstofverbruik, een hoge passagierscapaciteit, veel bagageruimte en een lage kilometerprijs. Deze maken van de Futura FMD een uiterst rendabele investering voor ondernemers. In 2014 zijn er reeds 65 van deze nieuwe FMD s in de markt gezet. 19

22 Het totale marktvolume voor touringcars lag in 2014 een kleine 3% hoger dan in Deze lichte groei werd voornamelijk gedreven door Duitsland, Spanje, Groot-Brittannië en Ierland. Italië en Frankrijk zijn iets teruggelopen ten opzichte van Het marktaandeel van VDL Bus & Coach in de West-Europese touringcarmarkt is in totaal licht gestegen: van 6,7% naar 6,8%. De grootste vooruitgang werd geboekt in Zweden, waar de FMD2 in grote getale verkocht werd. We verwachten dat de touringcarmarkt in de komende jaren verder onder druk blijft staan, maar in de zuidelijke landen licht kan herstellen. De eerste tekenen daarvan zijn in Spanje en Portugal al zichtbaar, al is het nog te vroeg om van een trend te spreken. Wij blijven ons richten op het doorontwikkelen van de Futura familie en gaan in 2015 hier een nieuw dubbeldekkermodel aan toevoegen. Openbaarvervoerbussen De sector openbaarvervoerbussen heeft een goed jaar achter de rug met zowel een stijging in omzet - van 102 miljoen euro naar 129 miljoen euro - als in aantal afgeleverde bussen. In 2014 zijn er 637 voertuigen geleverd ten opzichte van 561 voertuigen in In een aantal landen heeft slechts een beperkte aankoop van openbaarvervoerbussen plaatsgevonden als gevolg van bezuinigingen bij de overheid, maar dit werd ruimschoots gecompenseerd door hogere aankopen en leveringen in Scandinavië, Duitsland, Nederland en België. De concurrentie is wel weer verder verhevigd, maar wij blijken toch in staat om de werkgelegenheid met betrekking tot bussen binnen Nederland en Vlaams-België te behouden, ondanks de toenemende prijsdruk in combinatie met aanbieders uit lagelonenlanden. De stijging van het aantal leveringen is voor een groot deel te danken aan de Scandinavische markt, waar opnieuw veel openbaarvervoerbedrijven voor VDL-producten hebben gekozen. In Finland is VDL inmiddels alweer voor het derde jaar op rij marktleider door de volledige acceptatie van het lichtgewicht concept dat in de Citea Light Low Entry (LLE) wordt toegepast. Dit levert grote voordelen op ten opzichte van alle andere concurrenten, met name door de lage emissie als gevolg van het gunstige brandstofverbruik en de lagere operationele kosten. Ook steeds meer steden in Duitsland, zoals Düsseldorf en Berlijn, hebben de Citea LLE ontdekt. Berlijn heeft in 2014 na intensief testen voor de LLE gekozen als 12 meter stadsbus voor de komende jaren. In totaal worden er 236 LLE s aangekocht door Berlijn die VDL tussen 2015 en 2017 gespreid gaat leveren. Ook in onze thuismarkt Nederland hebben we 164 Citea LLE s mogen leveren voor inzet in de provincie Noord-Brabant. Buiten een aantal elektrische projecten, waaronder een pilot van 15 Citea s Electric voor de provincie Noord-Brabant, is er tevens een grote order van 120 hybride bussen voor De Lijn in België binnengehaald. Deze worden in 2015 geleverd. Het totale marktvolume voor openbaarvervoerbussen in West-Europa lag 4% lager dan in Deze daling werd voornamelijk veroorzaakt door een forse teruggang in Frankrijk, Italië en Groot-Brittannië. Ondanks deze daling is het marktaandeel van VDL Bus & Coach in de West-Europese openbaarvervoermarkt in totaal bijna één procent gestegen van 5,50% in 2013 naar 6,45% in

23 21

24 22

25 Voor 2015 verwachten we een stabiele tot licht dalende markt. Met name in de belangrijkste openbaarvervoermarkten van VDL zijn er minder leveringen te verwachten, doordat er in het algemeen minder aanbestedingen plaatsvinden voor levering in Voor 2016 lijkt het erop dat dat beeld weer zal omdraaien. VDL gaat de toepassingsmogelijkheden van waterstof verder onderzoeken en zich nog intensiever richten op E-Mobility. De VDL Citea Electric is inmiddels geïntroduceerd, waarbij de hoge mate van modulariteit van de Citea range resulteert in maatwerk voor de vervoerder. De Citea Electric is daardoor inzetbaar voor iedere specifieke lokale situatie. Belangrijke kernwaarden zoals lichtgewicht constructie, optimale toegankelijkheid en comfort voor zowel passagier als chauffeur, zijn hierbij gewaarborgd. Inmiddels lopen er projecten in Finland, Zweden, Duitsland en Nederland. Daarbij zullen er in 2015 zowel 12 als 18 meter gelede elektrische bussen geleverd worden. De 18 meter bussen voor de Duitse stad Keulen krijgen een nieuw BRT (Bus Rapid Transit) design. In België zullen de 120 Citea SLF hybride bussen in operatie gaan. De Citea SLF Hybrid is een afgeleide van de Citea Electric en op dezelfde modulaire bouw gebaseerd. Parts & services 2014 was ondanks de steeds toenemende concurrentie een goed jaar voor parts & services met een omzetgroei van 15% (van 60 naar 69 miljoen euro). De busmarkt blijft op het gebied van parts & services flink in beweging, waarbij met name de prijzen van onderdelen alsook de reparatie & onderhoud condities enorm onder druk blijven staan. Dit komt onder andere door het steeds verder toenemend aantal leveranciers uit China, Brazilië en India, dat een groter marktaandeel in Europa tracht te realiseren. Central Service (voorheen een afdeling binnen VDL Bus & Coach) is per januari 2014 zowel fysiek als organisatorisch geïntegreerd met VDL Parts. Hierdoor zijn alle VDL Bus & Coach after sales activiteiten nu op één locatie bij VDL Parts in Veldhoven ondergebracht. VDL Parts heeft in 2014 groei gerealiseerd in Engeland, de Verenigde Arabische Emiraten, Scandinavië en Duitsland. In de Benelux is er eveneens een omzetgroei gerealiseerd. Door uitblijvende tenders in een aantal andere exportlanden liep daar de afzet juist terug, zoals in Zuid-Afrika, Jamaica en Ghana. VDL Parts heeft in 2014 het eerste Bus Related Parts succes geboekt, wat inhoudt dat we in de komende twee jaar onderdelen voor niet VDL-bussen gaan leveren bij een groot openbaarvervoerbedrijf in Duitsland. Dit jaar staat Bus Related Parts op de agenda om een steeds groter deel te worden van onze omzet, maar daarvoor moeten we de relatie met onze wederverkopers en eindklanten nog verder intensiveren. VDL Busland is in 2014 vanuit Eindhoven verhuisd naar Valkenswaard om samen met VDL Bus & Coach Nederland een pand op de locatie van VDL Bus Valkenswaard te betrekken. Dit om onze klanten op het gebied van onderhoud, reparatie en schadeherstel nog beter van dienst te kunnen zijn. In de thuismarkt Nederland is in 2014 door VDL Busland wederom flink aan de weg getimmerd. Naast de reeds bestaande werkplaatsen zijn we eind 2014 ook met werkplaatsen in Den Bosch en Tilburg gestart. Het totaal aantal VDL Bus & Coach werkplaatsen in Nederland komt hiermee op zeven stuks. 23

26 De vooruitzichten voor 2015 zijn positief. We blijven onverminderd investeren in het versterken van onze commerciële activiteiten met als belangrijkste doel het uitbreiden van onze VDL Bus & Coach after sales activiteiten. Gebruikte bussen De voor 2014 verwachte stabilisatie van de omzet heeft zich doorgezet. De omzet van VDL Bus Center is met 41 miljoen euro gelijk gebleven aan die van Het totaal aantal verkochte bussen is gedaald van 802 naar 479, maar er zijn in verhouding meer jonge gebruikte bussen verkocht dan in Het aantal verkochte openbaarvervoerbussen is gedaald van 417 naar 113. Dit komt omdat beslissingen zijn doorgeschoven naar 2015 en er een onrustige politieke situatie heerste op een aantal voor ons belangrijke afzetmarkten. Het aantal verkochte touringcars en mini- & midibussen is gedaald van 385 naar 366. De verkoop van touringcars naar jonge Europese lidstaten is echter toegenomen en VDL Bus Center verwacht een verdere groei in deze markt voor Deze groei is te danken aan een intensivering van de samenwerking met het bestaande agentennetwerk, waarin de afgelopen jaren veel tijd en energie is gestoken. In 2015 zal dit verder uitgebouwd worden. Onze focus in 2015 zal liggen op de samenwerking met nieuwe lokale professionele agenten voor de export buiten Europa, waarbij de verwachting is dat dit in het komend jaar zijn vruchten zal afwerpen. De activiteiten van VDL Bus Center France zijn in december 2014 volledig geïntegreerd in de verkooporganisatie VDL Bus & Coach France. Dit zal een positieve impact hebben op de cijfers van VDL Bus Center in We verwachten dat voor 2015 de omzet op een vergelijkbaar niveau zal liggen. Mini- & midibussen De omzet in de sector mini- & midibussen (inclusief politievoertuigen en schadeherstel) is gestegen van 12 miljoen euro in 2013 naar 16 miljoen euro in Het aantal geleverde voertuigen is gestegen van 132 in 2013 naar 172 in De focus die we de laatste jaren hebben gelegd op de MidCity en internationale tenders in de markt voor openbaar vervoer is doorgezet. De order voor MidCity s voor openbaar vervoer in België is in 2014 volledig uitgeleverd en heeft een vervolg gekregen met nog een grote serie. Ons marktaandeel in Duitsland, België en de Scandinavische landen is in 2014, zoals verwacht, verder toegenomen en we voorzien weer een lichte stijging voor Met name in Duitsland zijn de vooruitzichten positief en ook in Italië krijgen we steeds meer voet aan de grond. In Nederland zien we tekenen van herstel en hebben we vooral meer VIP-voertuigen en luxe bussen geleverd op het gebied van luchthavenvervoer en hotelshuttles. De vraag naar nieuwe politievoertuigen is minder geweest dan verwacht, maar het upgraden en aanpassen van bestaande voertuigen heeft de omzet, net zoals in 2013, positief beïnvloed. Voor 2015 verwachten we weer meer nieuwe voertuigen te gaan leveren en ook meer omzet in de speciale (elektrisch aangedreven) voertuigen en projecten te behalen. De omzet in de afdeling schadeherstel is in 2014 licht gedaald. Voor deze afdeling kijken we, ondanks een dalende markt en vele veranderingen bij de opdrachtgevers, overwegend positief naar de toekomst. De orderportefeuille van de totale sector mini- & midibussen is goed gevuld en voor 2015 verwachten we verdere groei. 24

27 Chassis & chassis modules De externe omzet van chassis- en modulebouwer VDL Bus Chassis is gedaald van 36 miljoen euro in 2013 naar 6 miljoen euro in Dit komt omdat de leveringen van chassis en modules aan opbouwers buiten VDL zijn afgenomen van 586 stuks in 2013 naar 278 in De afzet, gerealiseerd door leveringen aan zusterbedrijven binnen VDL Bus & Coach voor de bouw van complete voertuigen, is daarentegen sterk toegenomen van 747 naar stuks. Het totaal aantal geleverde chassis en modules is daardoor gestegen van in 2013 naar stuks in In 2014 heeft VDL Bus Chassis haar chassis configuraties voor de Europese markt succesvol getransformeerd naar de Euro 6 normering. Uitsluitend voor de exportmarkt buiten Europa zijn er nog Euro 3 en Euro 5 chassis leverbaar. De engineeringsactiviteiten hebben in 2014 vooral in het teken gestaan van het verder optimaliseren van het productassortiment met lager gewicht en betere emissiewaarden. De kerncompetentie op het gebied van driveline technologie is het afgelopen jaar nog verder uitgebouwd. Op het gebied van innovatie heeft VDL Bus Chassis met name vooruitgang geboekt met de ontwikkeling van hybride en vol elektrische bussystemen. In 2015 zal deze ontwikkeling aan de kerncompetenties worden toegevoegd. In de productie vindt een continue verbetering plaats van het logistieke proces en assemblageproces, hetgeen leidt tot hogere kwaliteit en lagere kosten. De principes van lean manufacturing vormen de basis van de verdere productieoptimalisering. Afgelopen jaar zijn de laatste wijzigingen in de assemblagelijn doorgevoerd. In 2015 zal gestart worden met de verdere automatisering van het lasproces. Mede door de stabilisering van de markt is de verwachting dat de totale externe omzet in 2015 op een vergelijkbaar niveau zal uitkomen als in Hoogwaardig Openbaar Vervoer De omzet in de sector Hoogwaardig Openbaar Vervoer is gedaald van 4 miljoen euro in 2013 naar 2 miljoen euro in Helaas heeft APTS (Advanced Public Transport Systems) te Helmond, waarvan VDL Groep 70% van de aandelen bezat, in november 2014 haar activiteiten moeten beëindigen. Het bedrijf is de laatste jaren geconfronteerd met diverse verliesgevende projecten in onder meer Frankrijk en Italië. Betaling voor deze projecten is gedeeltelijk uitgebleven en er speelden diverse technische/ commerciële discussies. Omdat er geen zicht was op verbetering van deze situatie op korte dan wel middellange termijn, zagen de aandeelhouders - naast VDL Groep ook Simac (18%) en BOM (12%) - zich genoodzaakt de activiteiten te beëindigen. Bij APTS werkten 15 mensen. Aan alle medewerkers is een baan aangeboden bij VDL Bus & Coach. De Phileas voertuigen die in Eindhoven, Istanbul, Haifa, Keulen en Douai rijden, zullen niet uit het straatbeeld verdwijnen en VDL Bus & Coach zal het onderhoud blijven doen. 25

28 Eindproducten De omzet in de divisie eindproducten is met 10% gestegen, van 507 miljoen euro in 2013 naar 559 miljoen euro in 2014 en het resultaat was positief. Alle sectoren in deze divisie hebben een uitstekend jaar achter de rug. De orderportefeuille daalde weliswaar van 282 miljoen euro eind 2013 naar 189 miljoen euro eind 2014, maar dit heeft te maken met het feit dat de sector productie automatiseringssystemen eind 2013 een extreem goedgevulde orderportefeuille had. VDL Steelweld heeft inmiddels een aantal grote projecten afgerond, waardoor de totale orderportefeuille van de divisie eindproducten op een normaal, maar nog steeds prima niveau is (187 miljoen euro eind eerste kwartaal 2015). De omzet in het eerste kwartaal van 2015 bedroeg 105 miljoen euro en is hiermee weliswaar 5% lager dan in 2014 (111 miljoen euro), maar de vooruitzichten voor 2015 zijn goed te noemen. EINDPRODUCTEN Productieautomatiseringssystemen 36% Veersystemen 24% Warmtewisselaars 17% Containerhandlingsystemen 8% Sigaren- en verpakkingsmachines 5% Zonnebanken en dakkoffers 4% Systemen voor de agrarische sector 4% Systemen voor de industriële sector 2% euro mln % euro mln % Productieautomatiseringssystemen Veersystemen Warmtewisselaars Containerhandlingsystemen Sigaren- en verpakkingsmachines Zonnebanken en dakkoffers Systemen voor de agrarische sector Systemen voor de industriële sector Productieautomatiseringssystemen 2014 was een goed jaar voor productieautomatiseerder VDL Steelweld te Breda. De omzet is met 7% gestegen van 187 miljoen euro in 2013 naar 201 miljoen euro in 2014 en is daarmee voor het eerst boven de 200 miljoen euro uitgekomen. 26

29 27

30 28

31 Deze recordomzet is behaald door grote opdrachten voor het leveren van productielijnen aan diverse autofabrieken van Jaguar, Land Rover, Volvo, Ford en VDL Nedcar. Er zijn tientallen nieuwe arbeidsplaatsen gecreëerd in Breda, Barford (Groot-Brittannië), Keulen (Duitsland) en Arad (Roemenië). Daarnaast is begin 2014 een nieuwe vestiging geopend in Torslanda, Göteborg (Zweden). Ook buiten de automotive industrie zijn goede resultaten behaald. De serieproductie van de VDL AGV s (Automatisch Geleide Voertuigen) is in volle gang in samenwerking met een aantal VDL-zusterbedrijven. Tevens is in 2014 gestart met de ontwikkeling en bouw van twee prototype AGV s voor de haven van Singapore. In 2015 worden deze activiteiten verder uitgebouwd. De orderportefeuille is bij de start van 2015 goed gevuld. De verwachtingen voor 2015 zijn dan ook prima. Naast het behouden van de marktpositie in Europa zal de focus in 2015 vooral gericht zijn op een verdere internationalisering van de activiteiten. In China wordt een eigen VDL Steelweld entiteit opgericht en in India wordt er een joint venture opgericht, welke zowel VDL Steelweld alsook andere VDL-bedrijven (met name in de busdivisie) zal ondersteunen, in eerste instantie op het gebied van engineering en design. Daarnaast gaat VDL Steelweld zich richten op de Amerikaanse markt. Vanzelfsprekend blijven we werken aan diverse productinnovaties en aan de ontwikkeling en optimalisatie van productiemethodes. Veersystemen De totale omzet van deze sector is met 3% gestegen van 129 miljoen euro in 2013 naar 133 miljoen euro in Veersystemenfabrikant VDL Weweler heeft een Europees marktaandeel van bijna 40%. Wereldwijd is het aandeel in de verkoop van luchtveersystemen voor trucks en trailers circa 20%. Nu de bouw van het nieuwe productiebedrijf in Apeldoorn is voltooid, ligt de focus op nieuwe markten buiten Europa. Het kenmerk kwaliteit wordt voor klanten steeds doorslaggevender ten opzichte van de plaats in de wereld waar de veersystemen geproduceerd worden. Dat biedt kansen voor VDL Weweler, aangezien haar producten van zeer hoge kwaliteit zijn door de hoge mate van automatisering. In China wordt de infrastructuur steeds beter, waardoor ook de behoefte aan luchtveersystemen voor trailers in dit land gestaag groeit. Om die reden wordt in 2015 een nieuwe handelsvestiging in China opgericht, VDL Weweler Asia, zodat daarmee de markt in Zuidoost-Azië nog beter bediend kan worden. VDL Weweler Parts, leverancier van truck- en traileronderdelen en werkplaatsuitrustingen, heeft de groei van de afgelopen jaren in 2014 doorgezet. Het magazijn in Apeldoorn is verhuisd naar een grotere locatie en fungeert nu als centraal distributiecentrum voor de overige vestigingen in Best, Hoogezand, Moordrecht en Kapelle. In Kapelle, waar ruimte wordt gehuurd bij zusterbedrijf Hapro International, is in 2014 de magazijnruimte ook verdubbeld en zijn de verkoopkantoren verbouwd. Deze investeringen waren nodig om vanaf 2015 ons productenprogramma en service verder te kunnen uitbreiden. Na een goed eerste halfjaar, kenden de omzetcijfers van de Belgische vestiging Weweler-Colaert in het tweede halfjaar van 2014 een wat grillig verloop, veroorzaakt door de politieke crisis in Oost-Europa. Qua omzet sloot Weweler-Colaert het jaar 2014 af op een vergelijkbaar niveau als Het bedrijf, dat marktleider is in de vervangingsmarkt in Europa, heeft het afgelopen jaar ook in Azië haar positie verder weten te versterken. 29

32 Onze verkoopvestiging in Noorwegen, Truck & Trailer Industry, heeft een goed jaar achter de rug met een lichte omzetgroei. Met name de eerste drie kwartalen verliepen uitstekend. Tegen het einde van het jaar stagneerde de verkoop van veersystemen en reserveonderdelen door de lage olieprijs en waardedaling van de Noorse kroon ten opzichte van de euro. Dit werd gecompenseerd door de verkoopactiviteiten van diverse Truck & Trailer Industry servicepunten. De orderportefeuille van de totale sector veersystemen is goed gevuld en voor 2015 wordt een verdere groei verwacht. Warmtewisselaars 2014 was een goed jaar voor de sector warmtewisselaars, ondanks een nog steeds lastige marktsituatie. De omzet steeg met 8% van 87 miljoen euro in 2013 naar 94 miljoen euro in VDL Klima zag een langzame groei in de scheepsbouwmarkt. In de olie- en gasmarkt was er verbetering in het aantal investeringen. Ook de markt voor windenergie deed het goed, met name in Frankrijk. Eind 2014 werd een nieuw pand voor de productievestiging in Hamont-Achel (België) in gebruik genomen met een state-of-the-art machinepark voor de productie van warmtewisselaars. De verwachting is dat de sterk gedaalde olieprijs een negatief effect zal gaan hebben op lopende en nieuwe investeringen in de olie- en gasmarkt. Hierdoor zullen ook de investeringen in groene energie stagneren. De sterk gedaalde waarde van de euro ten opzichte van de dollar zal naar verwachting een positief effect hebben op de export. Voor VDL KTI te Mol (België) was 2014 het jaar van herstel ten opzichte van 2013, zowel wat betreft warmtewisselaars als hoogspanningsmasten. Begin 2014 ontving VDL KTI een grote order voor hogedruk warmtewisselaars voor de Chinese markt. Daarnaast werd de productie opgestart voor een serie hoogspanningsmasten voor de Nederlandse markt. Naast deze standaardproducten waren er ook omvangrijke orders voor vaten bestemd voor de Nederlandse petrochemie en orders voor de productie van scrubbers. Deze scrubbers worden gebruikt om de uitlaatgassen van schepen te reinigen. Gelet op de actuele wetgeving, hebben we goede verwachtingen van dit product. Voor 2015 verwacht VDL KTI een verdere ontwikkeling van de positieve trend die in 2014 is ingezet. Ook bij VDL Delmas te Berlijn (Duitsland) was er sprake van groei, maar in de huidige marktsituatie kost het moeite om de omzet op dit niveau te houden. Vooral in de energiemarkt is de situatie nog moeilijk vanwege politieke onrust en inconsistent energiebeleid van overheden. Dit leidt tot grote onzekerheid bij investeerders. Om de positieve lijn vast te houden wordt meer gefocust op export, onder andere in India, Brazilië en Amerika. Voor 2015 wordt eenzelfde omzetniveau verwacht als in De vooruitzichten voor de totale sector warmtewisselaars zijn voorzichtig positief. We verwachten in 2015 op hetzelfde omzetniveau uit te komen als in Containerhandlingsystemen De omzet van de sector containerhandlingsystemen is fors gestegen van 20 miljoen euro in 2013 naar 48 miljoen euro in

33 VDL Containersystemen heeft een zeer goed jaar achter de rug. De vrachtwagengerelateerde omzet van de bestaande producten, haakarm-, portaalarm- en kabelsystemen, is gestegen. Zowel grote fleet owners als kleine zelfstandige rijders zijn weer langzaam aan het investeren. Ook de omzet van spreaders is wederom gestegen door het realiseren van meerdere projecten, onder andere in Turkije waar 15 elektrische spreaders zijn geleverd met een optie op nog eens 7 stuks. Bij diverse vergelijkingstesten komen de spreaders van VDL als uitstekend uit de bus qua betrouwbaarheid en snel uit te voeren onderhoud. De toevoeging van ons nieuwe product voor de havensector, de AGV s (Automatisch Geleide Voertuigen), heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de groei van VDL Containersystemen. In 2014 is gestart met de ontwikkeling en bouw van twee prototype AGV s voor een klant in Singapore. Het segment van AGV s (zowel in de havensector als daarbuiten) wordt in 2015 verder uitgebreid in samenwerking met VDL Steelweld. Daarnaast zijn we met diverse andere projecten gestart, zoals afwikkelapparatuur en sneeuwcompressoren, waarbij we onze expertise op het gebied van zware constructies in combinatie met hydrauliek en complexe aansturing kunnen inzetten. In oktober 2014 is het bedrijf Translift in Dronten door VDL Groep overgenomen. Dit bedrijf, gespecialiseerd in afvalinzamelingssystemen, zijladers en ondergrondse containers, heeft tevens bijgedragen aan de omzet in de sector containerhandlingsystemen. Er wordt intensief samengewerkt met andere VDL-bedrijven voor de productie van deze systemen. De verwachting is dat vanaf tweede helft 2015 het aantal verkochte afvalinzamelingssystemen zal toenemen. De totale orderportefeuille voor de sector containerhandlingsystemen is zeer goed gevuld en wij verwachten een verdere omzetgroei in Sigaren- en verpakkingsmachines 2014 was voor PMB-UVA International een stabiel jaar met een omzet van 26 miljoen euro ten opzichte van 27 miljoen euro in De patentpositie is verder versterkt, waardoor PMB-UVA International wederom diverse unieke oplossingen aan haar klanten kan aanbieden. Omdat deze innovaties voortkomen uit concrete klantvragen vinden ze snel toegang tot de markt. Mondiale thema s als voedselveiligheid en hygiëne waren ook in 2014 drijfveren voor verdere productontwikkeling. In 2014 heeft PMB-UVA International tevens veel bereikt in het continu verbeteren van haar interne processen met als doel nog kortere levertijden en een nog hogere productkwaliteit. Hiertoe is geïnvesteerd in een nieuw ERP en PDM (Product Data Management) systeem en in vernieuwing van de ICT infrastructuur. De fabricagemogelijkheden van PMB-UVA International zijn vernieuwd en uitgebreid met als doel snellere reactietijden voor de klantspecifieke productontwikkeling. Ook wordt deze fabricagecapaciteit aangewend voor het verkorten van levertijden van specifieke spare parts voor zowel klanten in de verpakkingsindustrie als in de tabaksindustrie. In de sigarenmarkt is de omzet in machines en spare parts wederom stabiel gebleven. PMB Tobacco heeft enkele unieke producten in haar portfolio waardoor de vooruitzichten voor deze markt goed zijn. Er wordt een lichte omzetgroei verwacht in Ook de vooruitzichten voor UVA Packaging, waar verticale verpakkings machines worden ontwikkeld en gebouwd, zijn voor 2015 positief. 31