V D L G r o e p j a a r V e r s L a G

Transcriptie

1 VDL Groep jaarverslag 2008

2 VDL Groep jaarverslag 2008 VDL Groep bv Hoevenweg AW Eindhoven, Nederland Telefoon +31 (0) Fax +31 (0)

3 inhoud Pagina 3 Kerncijfers 4 Profiel 5 Groepsschema 6 Verslag van de Directie 22 Bericht van de Raad van Commissarissen 23 Werkmaatschappijen 36 Accountantsverklaring 37 Jaarrekening Geconsolideerde balans 40 Geconsolideerde winst- en verliesrekening 41 Staat van herkomst en besteding der middelen 42 Toelichting 2

4 kerncijfers (bedragen x euro) Gecombineerde omzet Geconsolideerde omzet Bedrijfsresultaat Winst voor belastingen Winst voor belastingen / omzet 4,5% 6,9% 6,5% 5,9% 7,0% Netto winst Netto winst / omzet 3,2% 5,1% 4,8% 4,1% 4,7% Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa Cashflow (Des-)investeringen incl. inbreng Garantievermogen Totaal vermogen Garantievermogen / totaal vermogen 49,6% 47,0% 44,2% 50,2% 47,3% Netto winst / eigen vermogen 11,7% 20,4% 17,2% 15,3% 17,0% Medewerk(st)ers per 31 december

5 Profiel De VDL Groep is een internationale, industriële onderneming die zich toelegt op de ontwikkeling, productie en verkoop van halffabrikaten, bussen en eindproducten. Vanuit het hoofdkantoor in Eindhoven begeleidt zij haar werkmaatschappijen die zelfstandig functioneren en resultaatverantwoordelijk zijn. In 1953 werd met de oprichting van Metaalindustrie en Constructiewerkplaats P. van der Leegte de basis gelegd voor wat nu de VDL Groep is. Mede door gerichte acquisities - aanvankelijk in de toeleveringen en vanaf de jaren negentig ook in bussen en eindproducten - is de onderneming uitgegroeid tot een groep van inmiddels 78 werkmaatschappijen, verspreid over 14 landen en met ruim medewerkers. In de toeleveringsbranche is VDL toonaangevend op het gebied van metaalbewerking, mechatronische systemen en modulebouw, kunststofverwerking en oppervlaktebehandeling. De busdivisie bestaat uit chassis modules, touringcars, openbaarvervoerbussen, mini- & midibussen en gebruikte bussen. De divisie eindproducten is veelomvattend: veersystemen voor de automotive industrie, warmte-, koel- en luchttechnische installaties, installaties voor de olie-, gas- en petrochemische industrie, productieautomatiseringssystemen, systemen voor de agrarische sector, zonnebanken, dakkoffers, containerhandlingsystemen, sigaren- en verpakkingsmachines, componenten voor bulkhandling en afzuiginstallaties en systemen voor explosie- en brandbeveiliging. Naast autonome groei streeft de VDL Groep ook naar groei door acquisities. Zij is voortdurend op zoek naar verbetering van haar producten en productieprocessen. Een dergelijke visie vereist een aantal voorwaarden: een modern machinepark, huisvesting gebaseerd op een goede logistiek, een kritisch kwaliteitsbeleid en natuurlijk gedegen vakmanschap. De VDL Groep investeert hierin en kan daardoor tegemoet komen aan de door de klant gestelde eisen. De VDL Groep heeft een vlakke organisatiestructuur met korte beleidslijnen. De bedrijfscultuur wordt gekenmerkt door de gemeenschappelijke VDL-filosofie van menselijke meerwaarde. Dit vormt de basis voor een hechte samenwerking tussen de bedrijven binnen de groep. 4

6 groepsschema VDL Groep VDL Nederland VDL Holding Belgium Toeleveringen VD Leegte Metaal VDL Gereedschapmakerij VDL TIM Hapert VDS Technische Industrie VDL Laktechniek VDL Belgium VDL Technics VDL Kunststoffen Helmondse Metaal Industrie NSA Metaalindustrie NSA Apparatenbouw MPC Plaattechniek MPC Fijntechniek VDL Parree VDL Staalservice VDL Lasindustrie RPI Componenten VDL Rotech VDL Systems VDL Postma VDL Industrial Modules VDL Konings VDL Wientjes Roden VDL Wientjes Emmen VDL Services VDL ETG Acht VDL ETG CTC VDL ETG Projects VDL ETG Almelo VDL ETG Singapore VDL ETG Suzhou Bussen VDL Bus & Coach VDL Bus Chassis (81%) VDL Berkhof Valkenswaard VDL Berkhof Heerenveen VDL Kusters VDL Jonckheere Bus & Coach APTS (70%) VDL BOVA VDL Bus & Coach Nederland VDL Bus & Coach France VDL Bus & Coach Italia VDL Bus & Coach Belgium VDL Bus & Coach Polska VDL Bus & Coach Deutschland VDL Bus & Coach Suisse VDL Bus & Coach Czech Republic VDL Bus & Coach Norge VDL Bus & Coach South Africa VDL CBC Nederland VDL CBC Deutschland VDL CBC France VDL Busland VDL Parts Eindproducten VDL Agrotech VDL Cultivit VDL Industrial Products VDL Steelweld Hapro International Hapro Deutschland VDL Klima Klima Warmtetechniek VDL Klima Belgium VDL Klima France VDL KTI VDL Delmas VDL Containersystemen VDL Containersysteme Weweler Nederland Weweler-Colaert Weweler-Colaert Nederland Truck & Trailer Industry PMB-UVA International VDL USA VDL Network Supplies VDL Stokvis Parking Systems 5

7 Verslag van de directie Het jaar 2008 was voor de VDL Groep een wisselvallig jaar. Het eerste halfjaar was redelijk goed, maar het derde en met name het vierde kwartaal lieten vanwege het intreden van de economische crisis een diepe terugval zien. Gezien alle omstandigheden zijn we over het gehele jaar genomen tevreden. De geconsolideerde omzet is licht gedaald: van miljoen euro in 2007 naar miljoen euro in Het netto resultaat daarentegen is, met name door de forse terugval in het laatste kwartaal, aanzienlijk teruggelopen: van 90 miljoen euro in 2007 naar 54 miljoen euro in Door dit alleszins mooie resultaat, is onze vermogenspositie wederom verbeterd. Het vierde kwartaal van 2008 bleek echter ook op een zeer positieve wijze opmerkelijk: de VDL Groep kon de grootste order uit haar geschiedenis noteren. VDL Bus & Coach haalde in december een miljoenenorder binnen van 518 stadsbussen voor Dubai. Bovengenoemde megaorder kunnen we in 2009 goed gebruiken, mede gezien het feit dat we in Nederland het afgelopen jaar diverse orders voor in totaal 410 stadsbussen hebben gemist. Dit komt omdat de overheid geen milieueisen/emissienormen voorschrijft, maar specifieke brandstoffen. Diverse regionale overheden kiezen daardoor voor aardgas, terwijl diesel Euro 5 EEV milieuvriendelijker en goedkoper is. Een ander probleem waarmee we kampen is de kredietverzekeringsproblematiek. Onze kredietverzekeraar is te voorzichtig in het verstrekken van kredietverzekeringen. Hierdoor kunnen wij vele bestaande klanten niet meer bedienen en lopen wij diverse grote orders mis. Door privatisering is onze kredietverzekeringsmaatschappij helaas overgegaan in buitenlandse handen. De strategie met betrekking tot kredietbeoordeling wordt nu bepaald in Madrid. Wij vinden dat onze Nederlandse regering een zeggenschapgevend belang dient te nemen in onze krediet-verzekeringsmaatschappij om zo ook meer invloed op onze export uit te kunnen oefenen. GECONSOLIDEERDE OMZET (in miljoenen euro) NETTO RESULTAAT (in miljoenen euro)

8 Het aantal medewerkers van de VDL Groep is het afgelopen jaar met 5% afgenomen: van eind 2007 naar eind Hadden we begin vorig jaar nog een tekort aan vakmensen, einde van het jaar hadden we helaas medewerkers teveel. Door het onderling in- en uitlenen van medewerkers en het intern uitbesteden van werk, proberen we zoveel mogelijk mensen aan het werk te houden. Toch zijn we bij diverse VDL-bedrijven vanaf het vierde kwartaal 2008 de uitzendkrachten en contractmedewerkers wekelijks aan het afbouwen. Ook hebben we voor diverse bedrijven in Nederland en België werktijdverkorting aangevraagd en gekregen. In 2009 willen we gebruik gaan maken van de deeltijd-ww. Als gevolg van de economische crisis zijn we verplicht onze investeringen nog kritischer te beoordelen. We hebben al onze bouwplannen, voor zover we er nog niet mee gestart waren, opgeschort. Investeringen in gebouwen en machines worden alleen daar waar noodzakelijk, nog gedaan. Verder zijn we extra alert op de hoogte van de voorraden en hebben we nog meer aandacht voor ons debiteurenbeheer. Tenslotte blijven we voortdurend op zoek naar nieuwe producten en markten en proberen we met onze innovatiekracht in te spelen op nieuwe ontwikkelingen, bijvoorbeeld met betrekking tot duurzame energie. Omzet De gecombineerde omzet over 2008 is uitgekomen op miljoen euro. Ten opzichte van de miljoen euro in 2007, is dit een daling van 3%. De onderlinge leveringen zijn wederom toegenomen, omdat er steeds meer en beter wordt samengewerkt binnen de groep. Daarnaast is er vanaf het vierde kwartaal 2008 prioriteit gegeven aan intern uitbesteden euro mln euro mln Gecombineerde omzet Onderlinge leveringen Geconsolideerde omzet De geconsolideerde omzetdaling in het binnenland is met name het gevolg van de sterk teruggelopen semiconductor markt. Door onze inspanningen op de internationale markt is de buitenlandse omzet wederom toegenomen euro mln % euro mln % Buitenland Binnenland

9 In 2008 hebben we wereldwijd aan 117 landen producten geleverd. De geconsolideerde buitenlandse omzet, verdeeld over de verschillende continenten, ziet er als volgt uit: Europa 841 miljoen euro (43 landen), Noord-Amerika 39 miljoen euro (2 landen), Azië 36 miljoen euro (33 landen), Afrika 30 miljoen euro (19 landen), Zuid-Amerika 21 miljoen euro (16 landen) en Oceanië 2 miljoen euro (3 landen). Als we de omzet binnen Europa verdelen over de diverse landen, zien we dat naast Nederland de landen Duitsland, België, Engeland en Frankrijk onze belangrijkste markten zijn gebleven. OMZET PER LAND (in miljoenen euro) Nederland 472 Duitsland 219 België 99 Engeland 91 Frankrijk 86 Rusland 46 VS 39 Turkije 35 Zweden 31 Noorwegen 30 Polen 25 Ierland 24 Zwitserland 24 Spanje 20 Ghana 20 Jamaica 19 Tsjechië 16 Denemarken 15 Italië 15 Roemenië 12 Overig 103 Werkterrein Als we de gecombineerde omzet van de VDL Groep opsplitsen naar de werkterreinen toeleveringen, bussen en eindproducten, blijkt dat de daling vooral veroorzaakt wordt door de divisie toeleveringen. De omzet van de busdivisie is slechts fractioneel gedaald en de divisie eindproducten is als enige gegroeid euro mln % euro mln % Toeleveringen Bussen Eindproducten Toeleveringen De omzet in de divisie toeleveringen is gedaald van 677 miljoen euro in 2007 naar 577 miljoen euro in Dit komt met name door de eerder genoemde sterk teruggelopen semiconductor markt, die in 2007 nog heel goed was. In 2008 werd de daling elk kwartaal groter en in het vierde kwartaal kwam hier de automotive sector met dalende afroepen bij. Een lichtpunt was de productie van onderdelen voor de zonne- en windenergie markt. Ook het totale resultaat van de divisie toeleveringen is afgenomen. De orderportefeuille daalde van 200 miljoen euro in 2007 naar 155 miljoen euro in 2008 per einde jaar. Gedurende het eerste kwartaal van 2009 is de orderportefeuille nog verder gezakt. Voor 2009 verwachten wij een zwaar jaar. 8

10 euro mln % euro mln % Metaalbewerking Mechatronische systemen Kunststofverwerking Oppervlaktebehandeling TOELEVERINGEN Metaalbewerking 52% Mechatronische systemen 38% Kunststofverwerking 8% Oppervlaktebehandeling 2% Metaalbewerking De omzet in de sector metaalbewerking was in de eerste negen maanden van 2008 goed op niveau, maar is in het vierde kwartaal flink gedaald door de sterke terugval in de automotive sector. Gelukkig hebben wij onze activiteiten gespreid over diverse markten. Naast de automotive markt, zijn wij actief in met name de bouwsector, wegenbouw, foodsector, semiconductor industrie, agrarische markt, medische systemen, machinebouw, zonne- en windenergie en beveiliging. Mede door deze spreiding zijn wij toch weer in staat geweest groeicijfers te realiseren in deze sector. Maar ook ons investeringsbeleid heeft hieraan bijgedragen. In de afgelopen jaren hebben wij fors geïnvesteerd in de meest geavanceerde machines en de modernste panden en vele productieprocessen geautomatiseerd en gerobotiseerd. Hierdoor kunnen we onze internationale concurrentiepositie behouden. Alleen op deze wijze kunnen wij als metaaltoeleveringsbedrijf het werk in Nederland behouden. Momenteel is de orderportefeuille in de metaalbewerking sterk aan het zakken. We verwachten dit jaar in deze sector dan ook geen groei te realiseren. 9

11 Mechatronische systemen en modulebouw De sector mechatronische systemen en modulebouw is na het uitstekende jaar 2007, in 2008 sterk geraakt door de neergang in de markt voor halfgeleidersystemen. De omzet is met 34% gedaald. De verbreding van de klantenportfolio, met name in productiesystemen voor zonnecellen, kon deze neergang niet compenseren. Deze aanvankelijk groeiende markt viel tegen, mede vanwege de dalende olieprijzen, maar ook omdat het verkrijgen van financiering ten behoeve van grote projecten moeilijk is. In de tweede helft van 2008 werden naast de neerwaartse cyclus van de halfgeleiderindustrie ook de gevolgen van de kredietcrisis steeds sterker voelbaar. Mede hierdoor konden er onvoldoende vruchten geplukt worden van nieuw verworven klanten. Eind 2008 is dan ook voor de Nederlandse VDL ETG vestigingen en VDL Industrial Modules werktijdverkorting toegekend. Overigens hielden met name de activiteiten op het gebied van prototyping en mechanisatieprojecten ondanks de kredietcrisis nog goed stand. In het eerste kwartaal van 2009 is de totale orderportefeuille in deze sector verder gedaald. Voor de rest van 2009 blijven de verwachtingen eveneens somber ten aanzien van het herstel van de markt voor halfgeleidersystemen en zullen alle kostenbesparende maatregelen verscherpt worden doorgezet. Wél verwachten wij dat de markt voor productiesystemen voor zonnecellen als één van de eerste zal aantrekken en wij met onze uitstekende positie in dit segment hiervan kunnen profiteren. De succesvol gebleken inzet van onze engineeringkennis op het gebied van mechatronische systemen en onze internationale aanwezigheid, zullen zeker ook helpen bij verdere verbreding van ons klantenbestand. Kunststofverwerking De omzet in de sector kunststofverwerking is licht gestegen. Het machinepark is verder uitgebreid om invulling te geven aan de vraag vanuit de markt naar grotere producten en hogere tonnages. Tevens leveren we steeds meer complete producten aan onze klanten. De doelstelling voor dit jaar is verdere uitbreiding van capaciteit. De aanwezige specialismen bij de afzonderlijke VDL-kunststofbedrijven gecombineerd met de goede samenwerking binnen de groep, zijn een stevige basis hiervoor. De verdeling over de verschillende markten zorgt ervoor dat de kunststofsector in zijn geheel flexibel kan reageren op de dalende vraag vanuit de markt. Ook het inzetten van glasvezel versterkt kunststof (SMC) in nieuwe markten en toepassingen biedt mogelijkheden. De orderportefeuille vertoonde in het eerste kwartaal van 2009 een redelijk stabiel beeld, maar over het gehele jaar wordt toch een daling van de omzet voorzien. Oppervlaktebehandeling Ook in de sector oppervlaktebehandeling is de omzet gestegen. Deze stijging is met name te danken aan het feit dat we goed hebben ingespeeld op de toenemende vraag naar totaaloplossingen. Uit de markt blijkt dat er steeds meer vraag is naar de behandeling van geassembleerde producten. De orderportefeuille in het eerste kwartaal van 2009 is dalende en de vooruitzichten voor 2009 zijn onzeker. Bussen De omzet in de busdivisie is fractioneel gedaald. In 2008 bedroeg deze 679 miljoen euro ten opzichte van 684 miljoen euro in De grote valutaschommelingen hebben invloed gehad op de verkopen. Door de grotere verschillen die optreden tussen de verschillende valuta s is de verkoop in sommige landen gedaald (Engeland) en in andere landen gestegen (Denemarken). Door de synergie effecten van de centrale VDL Bus & Coach organisatie, de reorganisatie die bij VDL BOVA is doorgevoerd en het verbeteren van de kostenstructuur, is het resultaat van deze divisie gestegen. 10

12 In 2008 werden 904 touringcars, 793 openbaarvervoerbussen, chassis modules, 255 midi- en minibussen en 28 voertuigen voor hoogwaardig openbaar vervoer geleverd. Daarmee staat VDL Bus & Coach in Europa met een marktaandeel van circa 9% op de 6 e plaats. In tegenstelling tot de divisie toeleveringen werd de omzet gedurende het jaar 2008 elk kwartaal beter. Dit kwam met name door de megaorder die we hebben gescoord in de openbaarvervoersector. Het afgelopen jaar hebben we verder gebouwd aan de VDL Bus & Coach organisatie. Verkoop, marketing en communicatie zijn volledig gecentraliseerd en het Europese after sales netwerk is verder geoptimaliseerd. Met de oprichting van twee nieuwe verkoopvestigingen, één in Tsjechië en één in Zuid-Afrika, kan de verkoop van onze producten op deze beide markten verder worden uitgebreid. Ook zijn de synergiemogelijkheden op het gebied van ontwikkeling, inkoop en productie nader uitgewerkt. Begin 2008 is er een scheiding gemaakt tussen de verkooporganisatie en de productiebedrijven en gedurende het jaar heeft de VDL Bus & Coach organisatie steeds meer vorm gekregen. Eind 2008 hebben we het nieuwe hoofdkantoor van VDL Bus & Coach in gebruik genomen. Door het daadwerkelijk samenbrengen van alle betrokkenen, wordt de kennis en kunde nog beter gebundeld en wordt verdere expansie van onze busdivisie mogelijk. Al met al is 2008 voor de busdivisie met de vele veranderingen die we hebben ingezet een goed jaar geweest. Maar ook hier, met name in het toursegment, begint de economische crisis voelbaar te worden. Zoals ieder jaar is de totale orderportefeuille in het eerste kwartaal dalende vanwege de seizoenspatronen. We verwachten het jaar 2009 toch redelijk goed af te sluiten euro mln % euro mln % Touringcars Openbaarvervoerbussen Gebruikte bussen Parts & services Chassis modules Hoogwaardig Openbaar Vervoer Mini- & midibussen Geconsolideerde omzet Interne omzet Gecombineerde omzet BUSSEN Touringcars 36% Openbaarvervoerbussen 28% Gebruikte bussen 10% Parts & services 9% Chassis modules 8% Hoogwaardig Openbaar Vervoer 7% Mini- & midibussen 2% 11

13 Touringcars In 2008 is in de sector touringcars zowel de omzet als het aantal afleveringen flink gedaald. Werden er in 2007 nog touringcars afgeleverd, in 2008 waren dit er 904. Onze belangrijke afzetmarkten Frankrijk, Duitsland, de Benelux en Engeland liepen terug. We merken dat de economische crisis niet zonder gevolgen is voor de verkoop van touringcars. Ierland vormde een uitzondering hierop. Een ander heuglijk feit was de levering van de ste Futura in het najaar van Wederom een mijlpaal in de geschiedenis van de Futura (sinds 1982) en een unieke prestatie in de touringcarwereld, want zelden werden er zoveel exemplaren van één model gebouwd. De totale orderportefeuille voor het toursegment is op dit moment onvoldoende gevuld en we zijn terughoudend met onze verwachtingen voor Openbaarvervoerbussen De sector openbaarvervoerbussen heeft een goed jaar achter de rug, met zowel een stijging in omzet als in aantal afgeleverde bussen. In 2008 zijn er 793 voertuigen geleverd ten opzichte van 726 in We hebben onze positie op onze thuismarkten, Nederland en België, verder verstevigd. Tevens zijn er successen in het buitenland behaald. In het afgelopen jaar heeft wederom de nadruk gelegen op de levering van milieuvriendelijke voertuigen, die voldoen aan de EEV-norm. Hierbij richt VDL zich op het verder verfijnen van de dieseltechnologie, waardoor een steeds grotere milieuwinst wordt bereikt. Tevens zijn in 2008 pilot-projecten gestart op het gebied van elektrische aandrijving, de nieuwste generatie seriehybride en fuel cell techniek. De VDL Groep ageert fel tegen het feit dat sommige regionale overheden in Nederland geneigd zijn specifieke brandstoffen in plaats van milieunormen/emissie-eisen voor te schrijven. Medio 2008 hebben we met een order van 355 Ambassadors voor Connexxion de grootste order in de geschiedenis van VDL Bus & Coach gescoord. Deze order werd in december alweer overtroffen door de megaorder uit Dubai. RTA (Roads and Transport Authority) uit Dubai heeft 518 stadsbussen bij VDL Bus & Coach besteld. Deze miljoenenorder is de grootste in de geschiedenis van de VDL Groep. Het gaat om het nieuwste type stadsbus de Citea, een zeer zuinige lagevloerbus die in 2007 werd gelanceerd. De Citea s worden in de productiebedrijven van VDL Bus & Coach gemaakt en de leveringen starten vanaf het tweede kwartaal van De laatste Citea s voor Dubai zullen in de eerste helft van 2010 worden geleverd. Gebruikte bussen Het jaar 2008 eindigde voor VDL Coach & Bus Center zoals verwacht iets onder de gerealiseerde omzet en aantallen van In 2008 zijn 806 gebruikte toer- en openbaarvervoerbussen verkocht ten opzichte van 977 in Met name het laatste kwartaal heeft voor een teruggang gezorgd. De omzet voor tweedehands openbaarvervoerbussen is zowel 12

14 in Duitsland als in Nederland flink toegenomen. Naast de ingeruilde bussen streeft VDL Coach & Bus Center, door het vrije aankopen van met name jongere openbaarvervoerbussen, ernaar om ook hiervoor een uitgebreid netwerk op te bouwen. In 2009 zal hier nog meer aandacht aan worden besteed. De verwachtingen voor 2009 zijn onzeker, vanwege de crisis en de hoge koers van de euro. Daardoor zal met name de export duidelijk onder het niveau van de voorgaande jaren uitkomen. Parts & services In het afgelopen jaar zijn alle parts-activiteiten van de Nederlandse busbedrijven overgeheveld naar VDL Parts. Mede hierdoor is de omzet in deze sector in 2008 gestegen. Maar ook omdat we sinds 2008 alle reparatiewerkzaamheden van de diverse busbedrijven in deze sector hebben ondergebracht. Nadat in de eerste helft van 2008 VDL Parts als eerste VDL-bedrijf volledig op het nieuwe ERP-systeem SAP is overgegaan, is ze in de tweede helft van het jaar verhuisd naar haar nieuwe onderkomen in Veldhoven. Met de m 2 die ze nu tot haar beschikking heeft en alle moderne voorzieningen, is het bedrijf klaar voor verdere groei in de toekomst. Naast onze gespecialiseerde reparatiewerkplaats VDL Busland, hebben de reparatiewerkplaatsen bij onze afzonderlijke busbedrijven ook een goed jaar achter de rug. De verwachtingen voor 2009 voor de sector parts & services zijn positief. Chassis modules Chassis- en modulebouwer VDL Bus Chassis heeft in 2008 meer onderstellen afgeleverd dan in Het aantal chassis steeg van in 2007 naar in Dit komt door de toename van de interne leveringen aan de opbouwers binnen VDL Bus & Coach, als gevolg van de stijgende vraag naar chassis en chassis modules voor de openbaarvervoersector in zowel binnen als buiten Europa. De externe leveringen, aan andere opbouwers, zijn in 2008 afgenomen. Met name de Afrikaanse markt is teruggevallen. Hierdoor is de geconsolideerde omzet aanzienlijk afgenomen. De gecombineerde omzet, inclusief interne leveringen, is echter toegenomen. De productontwikkelingen in het afgelopen jaar waren met name gericht op de verdere optimalisatie van de voertuigen en de ontwikkeling van de onderstellen van de nieuwe openbaarvervoerbussenrange Citea. Deze ontwikkelingen zijn tot stand gekomen in nauwe samenwerking met zusterbedrijven binnen VDL Bus & Coach. In de komende jaren zal op het gebied van productontwikkeling de aandacht gelegd worden op de nieuwe generatie drivelines. Een verdere verbetering van de logistieke en productieprocessen heeft in 2008 geleid tot aanzienlijke efficiency voordelen. Deze ingeslagen weg zal in 2009 gecontinueerd worden. In september 2008 is de naam van VDL Bus International gewijzigd in VDL Bus Chassis. Deze nieuwe naam geeft de rol van VDL Bus Chassis duidelijk weer als dé chassisspecialist binnen VDL Bus & Coach. Ondanks een krimpende markt, ziet het komende jaar er goed uit voor VDL Bus Chassis. De orderportefeuille is goed gevuld. Hoogwaardig Openbaar Vervoer In 2008 heeft Advanced Public Transport Systems (APTS) 9 Phileassen voor de gemeente Eindhoven omgebouwd met een nieuwe parallelhybride aandrijving. Tevens is de LPG-motor vervangen door een dieselmotor, Euro 5 EEV. Van de bestelling van 50 voertuigen van 26 meter door openbaarvervoerbedrijf IETT in Istanbul zijn er 20 uitgeleverd en deze rijden vanaf maart 2009 in de dienstregeling. In 2009 zal naar alle waarschijnlijkheid gestart worden met de bouw van de trolley-versie voor de Italiaanse stad Pescara en zal de ontwikkeling starten van een viertal seriehybride Phileas-voertuigen met brandstofcelaandrijving. Deze voertuigen zijn bestemd voor Amsterdam en Keulen. Verder zal in 2009 de productie van 12 voertuigen voor de Franse plaats Douai en de resterende 30 voertuigen voor Istanbul afgerond worden. Mini- & midibussen Na een aarzelende start, was 2008 in zijn geheel genomen een redelijk goed jaar voor de mini- & midibussen sector. De omzet is in 2008 nagenoeg gelijk gebleven met een geringe stijging van het aantal geleverde voertuigen: van 247 stuks in 2007 naar 255 in Door de ontwikkeling van nieuwe producten, die in 2009 op de markt worden gebracht, alsmede door de redelijk gevulde orderportefeuille op dit moment, zijn de vooruitzichten overwegend positief, zowel op nationaal als internationaal gebied. 13

15 Eindproducten De omzet van de divisie eindproducten is met 13% gestegen: van 413 in 2007 naar 465 miljoen euro in Het resultaat is eveneens gestegen. In de eerste 9 maanden van 2008 ging het in deze divisie heel goed, maar in het laatste kwartaal stortte vooral de markt van luchtvering voor trailers totaal in. Ook de situatie in Nederland met betrekking tot exportkredietverzekeringen is zeer zorgelijk voor de VDL-bedrijven in deze divisie, omdat vele op de internationale markt opereren. De orderportefeuille is gedurende het eerste kwartaal ook in deze divisie aan het teruglopen en 2009 zal een moeilijk en onzeker jaar worden euro mln % euro mln % Veersystemen Warmtewisselaars Productieautomatiseringssystemen Systemen voor de agrarische sector Zonnebanken en dakkoffers Containerhandlingsystemen Sigaren- en verpakkingsmachines Systemen voor de industriële sector EINDPRODUCTEN Veersystemen 33% Warmtewisselaars 25% Productieautomatiseringssystemen 12% Systemen voor de agrarische sector 11% Zonnebanken en dakkoffers 8% Containerhandlingsystemen 6% Sigaren- en verpakkingsmachines 4% Systemen voor de industriële sector 1% Veersystemen De sector veersystemen heeft een goed, maar extreem jaar achter de rug, waarbij er in het laatste kwartaal een radicale omslag in de markt plaatsvond ten gevolge van de economische crisis. Weweler Nederland is actief op de eerste montagemarkt (OEM) en heeft in het eerste halfjaar van 2008 nog een omzetgroei van 29% ten opzichte van 2007 weten te realiseren. Maar met het intreden van de kredietcrisis daalde de omzet in het 3 e kwartaal. In het 4 e kwartaal was er sprake van een abrupte terugval van ruim 60%, veroorzaakt door de stagnatie in de vraag naar transportvoertuigen. Over het gehele jaar genomen is de omzet slechts fractioneel gedaald. De eerder genomen nieuwbouwplannen zijn echter opgeschort en in december 2008 is arbeidstijdverkorting aangevraagd en toegekend. De orderportefeuille is op dit moment ongekend laag en de verwachtingen voor 2009 zijn zeer onzeker. 14 Ook Weweler-Colaert, marktleider in de vervangingsmarkt in Europa, had te kampen met de crisis. Na een goed eerste halfjaar kenden de omzetcijfers in het tweede halfjaar van 2008 een grillig verloop. Ook de toenemende concurrentie en de forse stijging van de energieprijzen, hebben het bedrijf parten gespeeld. Toch is de omzet over het gehele jaar genomen licht gestegen. In 2008 vond wederom een belangrijk automatiseringsproject

16 plaats bij Weweler-Colaert in het Belgische Poperinge. Voor Weweler-Colaert Nederland in Hoogezand is medio 2008 de bouw van een nieuw magazijn afgerond. Rekening houdend met het feit dat terugval van investeringen in transportmiddelen normaal gesproken moet leiden tot een toename van de vraag naar wisselstukken, verwachten we in 2009 een gedeeltelijke compensatie van de dalende trend van de omzet. Warmtewisselaars Het jaar 2008 is voor de sector warmtewisselaars opnieuw bijzonder goed verlopen. De omzet is gestegen van 99 naar 116 miljoen euro. We hebben onze rol als systeemleverancier versterkt, zowel op het gebied van technische kennis alsook op het gebied van logistiek en productietechniek. Dit heeft onze concurrentiepositie verder verbeterd. Daarnaast hebben we gebruik gemaakt van de mogelijkheden binnen de VDL Groep, door koelers voor windmolens voor de Chinese markt bij VDL ETG Suzhou te produceren. Medewerkers van VDL ETG zijn getraind bij VDL Klima in Eindhoven en de begeleiding van het gehele project werd gedaan vanuit VDL Delmas in Berlijn. Dit project is bijzonder succesvol verlopen. Bij VDL Klima hebben verdere investeringen plaatsgevonden in capaciteitsuitbreidingen, in ruimte en machines. Het jaar 2009 zijn we van start gegaan met een goed gevulde orderportefeuille. Maar de economische crisis heeft zelfs gevolgen voor de alternatieve energiemarkt (windmolens). De verwachting is echter dat dit zich op korte termijn zal herstellen. Vertrouwen in de toekomst blijkt ook wel uit het feit dat VDL Delmas, ons verkoop- en engineeringskantoor in Berlijn, is uitgebreid met een eigen productiefaciliteit. Dankzij onze goede concurrentiepositie, een kostenreductieprogramma van onze producten en een uitbreiding van ons assortiment, verwachten we dat ook het jaar 2009 goed zal worden afgesloten. Voor VDL KTI werden de resultaten van 2008 nauwelijks beïnvloed door de crisis vanwege de lange doorlooptijden van onze projecten. Ook 2009 kondigt zich vrij goed aan door een druk bezet eerste kwartaal. De vraag in de olie- en gasindustrie blijft voorlopig op niveau, ondanks dat er sprake is van enige druk op de verkoopprijzen. Het machinepark werd in maart 2009 uitgebreid met een tweede verticale carrouseldraaibank. Hierop kunnen producten worden bewerkt met een diameter tot 2,5 meter en een hoogte tot 1,8 meter, met een gewicht tot 15 ton. Door deze investering kunnen we onze markt verder verbreden. Alle bedrijven in de sector warmtewisselaars beschikken momenteel over een redelijk goed gevulde orderportefeuille. De vooruitzichten voor 2009 zijn dan ook overwegend positief. Productieautomatiseringssystemen De omzet in de sector productieautomatisering is in 2008, evenals het jaar ervoor, aanzienlijk gestegen. Mede door de goede samenwerking met onze klanten en toeleveranciers hebben we deze omzetgroei kunnen realiseren en het jaar 2008 positief kunnen afsluiten. Buiten de automobielindustrie heeft VDL Steelweld ook enkele nieuwe klanten kunnen aantrekken en mooie projecten gerealiseerd. Tevens timmert ze hard aan de weg om zich naast automatisering ook meer te profileren als productontwikkelaar en toeleverancier van complex samengestelde producten. Voor 2009 wordt een lagere omzet verwacht, de orderportefeuille is teruggelopen ten opzichte van het voorgaande jaar. Investeringen bij onze klanten worden momenteel uitgesteld, maar we verwachten dat een aantal projecten doorgang zal vinden in de loop van Veel zal afhangen van het al dan niet verkrijgen van kredietverzekeringen voor onze klanten in de automotive industrie. Mede door onze diversificatie en behaalde successen in productontwikkeling en productie van complex samengestelde producten, zien we de toekomst met vertrouwen tegemoet. Systemen voor de agrarische sector VDL Agrotech heeft een zeer goed jaar achter de rug. De omzet is met ruim 50% gestegen ten opzichte van De groei is voornamelijk te danken aan een gestegen omzet in turnkey-projecten, die grotendeels in Oost-Europa werden gerealiseerd. De reguliere omzet van drink- en voedersystemen is nagenoeg gelijk gebleven. De financiële crisis en de valutakoersen ten opzichte van de euro bemoeilijkten de verkopen in de laatste drie maanden van 15

17 2008. De orderportefeuille is dan ook teruggelopen. Toch zijn de verwachtingen voor 2009 licht positief, omdat onze afzetmogelijkheden in het Midden-Oosten en het Verre Oosten zich momenteel verbeteren. De marktomstandigheden in de wereldwijde agrarische sector zijn redelijk goed en wij krijgen nog steeds veel aanvragen binnen. Helaas is de uiteindelijke afloop grotendeels afhankelijk van de financiering en kredietverzekering, hetgeen op dit moment een probleem is. Veel zal dus afhangen van de wereldwijde economische ontwikkelingen. Zonnebanken en dakkoffers De omzet van Hapro International, producent van zonnebanken en autodakkoffers, laat in 2008 een geringe daling zien. Het grootste deel van de omzet werd wederom behaald in het segment professionele zonnebanken. De markt voor particuliere zonnebanken liet een daling zien. De omzet in dakkoffers bleef nagenoeg gelijk. Voor 2009 zijn de vooruitzichten minder positief. Een sterk krimpende vraag in Oost-Europa en problemen met leasing c.q. financiering van zonnebanken in de professionele sector, zullen de omzet sterk onder druk zetten. Daarentegen wordt in het dakkoffersegment een positieve omzetontwikkeling verwacht. Deze productgroep heeft in het verleden aangetoond weinig tot geen last te hebben van economisch mindere tijden. De verwachting is dat aanzienlijk meer mensen dan vorig jaar op vakantie zullen gaan met de auto. Dit zal een positief effect hebben op de vraag naar ons product. Het is echter niet de verwachting dat dit de mindere afzet van de professionele zonnebanken volledig zal kunnen compenseren. Containerhandlingsystemen VDL Containersystemen heeft in 2008 op volle toeren gedraaid. De orderportefeuille was gedurende het gehele jaar goed gevuld en de omzet is wederom gestegen. Naast nieuwe afzetmarkten, onder andere Rusland en Dubai, is een grote order geleverd voor de Amerikaanse spoorwegen. In de productie zijn diverse automatiseringsprojecten verder doorgevoerd en we blijven continu verbeteren op kwaliteitsgebied en kostprijs. De orderportefeuille is terug aan het lopen door de sterk verminderde productie van vrachtwagens en de terughoudendheid met investeringen in de havens. VDL Containersystemen heeft nog diverse dealeruitbreidingen in petto, waardoor we de terugval in de bestaande gebieden deels kunnen compenseren. Sigaren- en verpakkingsmachines Het jaar 2008 is voor PMB-UVA International langzaam gestart. Het laatste kwartaal is erg druk geweest, aangezien nog vele orders afgerond en uitgeleverd dienden te worden. De omzet is licht gestegen. Een belangrijk deel van de orderportefeuille bestaat uit machines 16

18 die in 2009 inmiddels zijn en nog worden uitgeleverd. De export naar de Verenigde Staten was door de zwakke dollar in 2007 al teruggelopen en in het eerste halfjaar van 2008 waren er daar geen machineverkopen. Dit heeft onder andere geresulteerd in een moeizaam eerste deel van In het derde en vierde kwartaal zijn die verkopen in zowel de sigarenals verpakkingsindustrie aangetrokken. Met een opvallende bijdrage van klanten in Noord- Amerika. We hebben nieuwe producten geïntroduceerd op de Interpack, de grootste internationale verpakkingsbeurs in Europa, en deze hebben direct geresulteerd in een omzettoename en nieuwe kansen. Voor 2009 zijn mede daardoor en door de redelijk gevulde orderportefeuille eind eerste kwartaal de verwachtingen redelijk goed te noemen. Systemen voor de industriële sector De omzet in systemen voor de industriële sector is nagenoeg gelijk gebleven. Eind vierde kwartaal is VDL Industrial Products verhuisd naar een groter pand, het voormalige pand van VDL Lasindustrie in Eindhoven. Vanuit deze nieuwe locatie kan ze haar klanten nog beter bedienen. De logistiek is aanzienlijk verbeterd en er is ruimte om door te groeien en te kunnen anticiperen op de toenemende vraag naar goede oplossingen op het gebied van stofafzuigingen en transportsystemen. Op het gebied van het beveiligen van processen tegen brand en/of explosies heeft VDL Industrial Products zich in het afgelopen jaar verder ontwikkeld als serieuze partner voor vele installatiebouwers en eindgebruikers, vooral in de levensmiddelen- en melkpoederverwerkende industrie. Gezien de algemene ontwikkelingen in de industriële sector zal van groei in 2009 naar verwachting geen sprake zijn. Nieuwe bedrijven In 2008 hebben we verder gebouwd aan de verbreding van de VDL Groep en aan de uitbreiding van ons productenpakket, onder meer door de oprichting van een viertal nieuwe bedrijven en één overname. Per 1 januari 2008 is VDL Agrotech te Eindhoven opgesplitst in twee bedrijven: VDL Agrotech en VDL Industrial Products. VDL Agrotech bestond al uit twee verschillende afdelingen, te weten Agrarisch en Industrieel. De opsplitsing was noodzakelijk omdat de naam VDL Agrotech de activiteiten van de industriële afdeling niet meer dekte. De daadwerkelijke scheiding maakt het voor beide activiteiten mogelijk om marktgerichter te werken. In februari 2008 hebben we een nieuwe VDL Bus & Coach vestiging opgericht in Dačice (Tsjechië). Het nieuwe VDL Bus & Coach Czech Republic biedt het complete VDL Bus & Coach productgamma, inclusief de gebruikte bussen, voor de Tsjechische markt. Hierdoor kunnen de Tsjechische klanten nog beter bediend worden. Op 1 juni 2008 is de vestiging VDL Bus & Coach South Africa in Johannesburg opgericht. Via deze vestiging leveren we CKD-pakketten (Completely Knocked Down) die ter plaatse worden geassembleerd ten behoeve van de lokale markt. Dit betreft alle VDL Bus & Coach producten. Vanuit deze vestiging zullen de verkoop en after sales activiteiten van VDL Bus & Coach in Zuid-Afrika verder uitgebreid en geoptimaliseerd worden. In augustus van het afgelopen jaar hebben we VDL Network Supplies te Hapert opgericht. Dit bedrijf legt zich toe op de productie en levering van halffabricaten, eindproducten en aanverwante diensten die nodig zijn voor de aanleg, ombouw en uitbreiding van grootschalige en landelijke netwerken. VDL Network Supplies is actief op diverse nationale en internationale markten zoals de mobiele en vaste telefonie, energienetwerken en spoornetwerken. In september 2008 hebben we Stokvis Parking Systems overgenomen. Het bedrijf, dat voortaan verder gaat onder de naam VDL Stokvis Parking Systems, is gevestigd in Amersfoort en gespecialiseerd in het oplossen van parkeerproblemen. Met name daar waar gebrek aan ruimte een rol speelt. Het uitgebreide productgamma aan vol- en semi-automatische parkeersystemen sluit goed aan bij de activiteiten van VDL Technics te Boxtel op het gebied van parkeersystemen. 17

19 Investeringen In 2008 heeft de VDL Groep 58 miljoen euro geïnvesteerd. Eenderde deel in bedrijfspanden en tweederde deel in machines en overige bedrijfsmiddelen. Dit is inclusief desinvesteringen en inbreng. In het voorjaar van 2008 werd, zoals gepland, het nieuwe pand van VDL Technics te Boxtel opgeleverd. Een paar maanden later kon ook VDL TIM Hapert haar nieuwe pand betrekken. Onder grote belangstelling van klanten en medewerkers werden beide panden in de zomer officieel geopend. Ook bij VDL KTI in het Belgische Mol vond in juli de oplevering van een nieuwe productiehal plaats en bij Weweler-Colaert Nederland in Hoogezand is rond diezelfde tijd de bouw van een nieuw magazijn afgerond. De nieuwbouw voor VDL Lasindustrie, naast het hoofdkantoor in Eindhoven, is voorspoedig verlopen. Eind 2008 werd het pand volledig in gebruik genomen. Naast VDL Lasindustrie hebben ook VDL ETG Projects en de afdeling Automatisering van VDL Nederland een deel van dit pand betrokken. In het voormalige pand van VDL Lasindustrie is sinds begin 2009 VDL Industrial Products gehuisvest. In Helmond is in de tweede helft van 2008 gestart met de nieuwbouw voor VDL Industrial Modules. Medio 2009 zal dit pand worden opgeleverd. In het najaar van 2008 is VDL Parts verhuisd van Valkenswaard naar haar nieuwe pand in Veldhoven. In dit nieuwe pand, met m² magazijnruimte en m² kantoorruimte, kan logistiek gezien nog efficiënter worden gewerkt. Eveneens in het najaar van 2008 is aan De Vest in Valkenswaard een pand verbouwd en geschikt gemaakt voor de huisvesting van de centrale VDL Bus & Coach organisatie. Begin 2009 is dit hoofdkantoor door VDL Bus & Coach in gebruik genomen. Hierdoor wordt de centralisatie van de activiteiten op het gebied van verkoop, after sales service, marketing, communicatie, engineering en inkoop geoptimaliseerd. In het pand is tevens de verkoop- en serviceorganisatie voor Nederland gevestigd: VDL Bus & Coach Nederland. Ook buiten Nederland en België werd in 2008 geïnvesteerd in bedrijfspanden. Zo is in 2008 de uitbreiding van het bestaande pand van VDL ETG in Suzhou (China) afgerond. Met een feestelijke opening werd de verdubbeling van het vloeroppervlak gevierd. In totaal beschikt de VDL Groep momenteel over m² bedrijfsoppervlakte. Wat betreft investeringen in machines heeft de VDL Groep in 2008 volop geïnvesteerd in de nieuwste en meest geavanceerde productiemethodes. Een greep uit onze grootste investeringen: diverse robotinstallaties, diverse bewerkingscentra, lasermachines met bijbehorende magazijnen, een laserlascel, een pijpenbuigmachine, een shotpeeninstallatie en een gerobotiseerde productielijn voor het maken van ogen aan veren. In het afgelopen jaar heeft VDL wederom geïnvesteerd in de toekomst en dat geldt tevens voor het productiebesturingssysteem. In 2007 hebben we het ERP-systeem van SAP gekozen, waarmee we ook in de toekomst met de systemen van onze klanten goed kunnen blijven communiceren. In de loop van 2008 is dit nieuwe SAP-systeem al bij een aantal VDLbedrijven succesvol ingevoerd. In de komende jaren zullen ook andere VDL-bedrijven met dit nieuwe systeem gaan werken. 18

20 Medewerkers Het aantal medewerkers is teruggelopen van ultimo 2007 naar ultimo 2008, een daling van 5%. Deze daling is ingezet in het vierde kwartaal van 2008 en heeft zich in het eerste kwartaal van 2009 inmiddels versterkt doorgezet. MEDEWERKERS (per 31 december) MEDEWERKERS NAAR LAND (per 31 december 2008) Nederland (77%) waarvan in Noord-Brabant België 897 (13%) Rest van Europa 283 (4%) Rest van de wereld 462 (6%) MEDEWERKERS NAAR DIVISIE (per 31 december 2008) Toeleveringen (50%) Bussen (31%) Eindproducten (17%) Hoofdkantoor Nederland en België 119 (2%) In 2008 hebben we met de Gemeenschappelijke Ondernemingsraad meerdere malen overleg gevoerd. Het overleg is, evenals voorgaande jaren, te karakteriseren als open, constructief en direct. Gespreksonderwerpen waren, naast de complete bedrijfsvoering, onder meer het prognoserapport 2009, het PC-project voor medewerkers - dat overigens bijzonder goed is verlopen - de aanpassing van de reiskostenvergoeding en de WIA-hiaatverzekering via de bedrijfstak. De voorstellen van de directie zijn positief kritisch getoetst door de Ondernemingsraad. In het afgelopen jaar eindigde de zittingsperiode van de Ondernemingsraad. 19

21 Alleen bij de Helmondse Metaal Industrie hebben verkiezingen plaatsgevonden. Bij de overige bedrijven kwam het aantal beschikbare kandidaten overeen met het aantal te kiezen leden voor de Gemeenschappelijk Ondernemingsraad. Verder hebben twee leden van de Raad van Commissarissen een toelichting gegeven op hun verantwoordelijkheden en bevoegdheden en hebben ze vragen van OR-leden beantwoord. Ook het sociaal overleg binnen de Belgische VDL-ondernemingen is op een positieve en harmonieuze manier gevoerd. Binnen de ondernemingsraden werden vele socio-economische onderwerpen op een constructieve manier behandeld. In de Comités PBW werden belangrijke thema s met betrekking tot het bevorderen van veiligheid en welzijn op het werk aangepakt. In mei 2008 hebben bij de Belgische VDL-bedrijven de sociale verkiezingen plaatsgevonden. Bij VDL Jonckheere, VDL KTI, Weweler-Colaert, Klima Warmtetechniek en VDL Belgium werden nieuwe personeelsafgevaardigden verkozen. De onderlinge samenwerking en de grote inzet van onze medewerkers hebben in belangrijke mate bijgedragen aan het goede resultaat dat in 2008 is behaald. Graag spreken wij hiervoor onze grote waardering uit. Veiligheid en milieu De verantwoordelijkheid voor de veiligheid van medewerkers ligt bij de werkmaatschappijen zelf. Ook zijn zij zelf verantwoordelijk voor het voorkomen en beperken van de belasting van het milieu. In dit kader en ook vanwege kostenbeheersing wordt er steeds meer aandacht geschonken aan energie- en afvalbeheer. Veiligheid en milieu worden wel centraal begeleid. Strategie De VDL Groep streeft naar een beheerste groei, waarbij het onder controle houden van de organisatie en het op peil houden van de financiële positie voorop staan. Het beleid van de VDL Groep is gericht op een voortdurende verbetering van haar concurrentiepositie. Essentieel daarbij is analyse en besparing van kosten. Ook wil de VDL Groep het hoogste kwaliteitsniveau bij alle werkmaatschappijen behouden. De investeringen zijn daarom afgestemd op vernieuwing, verbetering en uitbreiding van de producten en de productiemogelijkheden. Daarnaast geven wij binnen ons personeelsbeleid prioriteit aan de interne doorstroming van medewerkers. 20

22 De VDL Groep hecht sterk aan het concurrerend blijven produceren in Nederland en Vlaams-België. Door te investeren, zowel in gedegen vakmanschap als in robotisering en automatisering, willen we onze concurrentiepositie op de internationale markt voortdurend verbeteren. Daarnaast stellen onze industriële activiteiten in Oost-Europa en Azië ons in staat de specifieke wensen van onze klanten - aangaande productie in deze regio s - in te vullen. Door onze verkoopvestigingen in diverse landen en ons uitgebreid netwerk van importeurs en agenten kunnen we onze producten over de hele wereld verkopen. Ondanks de grootte van de VDL Groep en het steeds meer internationale karakter van het bedrijf, is en blijft VDL een familievennootschap. Vooruitzichten We bevinden ons midden in een wereldwijde economische crisis. Onze grootste markten, automotive en semiconductor, staan onder druk. Onze verkopen staan op een te laag niveau, onder andere omdat er sprake is van voorraadafbouw bij onze klanten. Financiering van nieuwe aankopen bij onze klanten is zeer moeizaam. Daarnaast hebben we grote problemen met de kredietverzekering voor de door ons ontvangen orders. We verwachten dat deze crisis tot diep in 2010 zal doorzetten. Onze omzet in het eerste kwartaal is reeds sterk gedaald: van 455 miljoen euro in het eerste kwartaal van 2008 naar 322 in Ook de orderportefeuille is sinds begin dit jaar, zonder uitzondering, iedere week gedaald: van 663 miljoen euro in week 1 naar 591 miljoen euro in week 13. Voor het gehele jaar 2009 zijn onze vooruitzichten zeker niet goed te noemen, we verwachten een omzetdaling van 25% met een licht positief resultaat. Het gaat voor de VDL Groep dus een zeer zwaar jaar worden. Helaas zijn we gedwongen om ons aantal medewerkers aan te passen aan de situatie. Als onze buffer van uitzendkrachten en contractmedewerkers (16%) niet voldoende blijkt te zijn, zullen we mogelijk dieper moeten ingrijpen. Wij zijn ervan overtuigd dat deze crisis door ons overwonnen wordt en dat we daarna weer kunnen inzetten op herstel. Eindhoven, 20 april 2009 De Hoofddirectie, Wim van der Leegte (voorzitter) Wim Maathuis Jan Mooren Lau Pas Rini Vermeulen 21

23 Bericht van de Raad van Commissarissen Met genoegen bieden wij aan de aandeelhouders het onder verantwoording van de Hoofddirectie opgestelde jaarverslag 2008 aan. De daarin opgenomen jaarrekening laat voor het eerst in jaren een teruggang van het resultaat zien. Met name in het laatste kwartaal van het boekjaar werd de stagnatie van de wereldeconomie voelbaar. De jaarrekening is gecontroleerd door Govers Accountants/Adviseurs te Eindhoven. De goedkeurende verklaring van de accountants vindt u op pagina 36 van dit jaarverslag. Wij stellen de aandeelhouders voor, de jaarrekening vast te stellen, en de Hoofddirectie én de Raad van Commissarissen décharge te verlenen voor het gevoerde beleid, respectievelijk het gehouden toezicht tijdens het boekjaar In 2008 vergaderde de Raad van Commissarissen zes maal met de Hoofddirectie. Leden van de Raad hadden regelmatig één op één contacten met leden van de Hoofddirectie en met de president-directeur. Twee commissarissen woonden een vergadering van de Gemeenschappelijke Ondernemingsraad bij. De samenstelling van de Raad van Commissarissen is tijdens het verslagjaar gewijzigd. Per 15 april 2008 is Jennifer Thomassen-van der Leegte toegetreden tot de Raad. Wolf Lijmer is tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 20 april 2009 afgetreden. Hij was zes jaar lid van de Raad van Commissarissen, waarvan de laatste drie jaar als voorzitter. Wij danken Wolf Lijmer voor de zeer deskundige wijze waarop hij invulling heeft gegeven aan zijn functie. Louis Deterink volgt hem op als voorzitter. Theo van Deursen is per 20 april 2009 toegetreden, waardoor de Raad weer uit vier leden bestaat. Naar onze mening is er sprake van een evenwichtig en adequaat samengestelde Raad van Commissarissen. Tijdens alle vergaderingen werd in detail gesproken over de voortgang en de resultaten van alle individuele bedrijven en van de divisies waartoe deze bedrijven behoren. Aan de orde kwamen de begrotingen, de strategie van VDL en de gevolgen daarvan voor onder andere het risicoprofiel van de onderneming. Verder was er voortdurend aandacht voor de financiële positie en het investerings- en acquisitiebeleid. Ondanks de teruggang in het vierde kwartaal is er ook voor 2008 sprake van een bevredigend resultaat. Echter, de recessie zal de VDL Groep niet ongemoeid laten. Wij hebben de overtuiging dat de Hoofddirectie de noodzakelijke maatregelen neemt om deze recessie het hoofd te bieden. Zoals in de kerncijfers op pagina 3 te lezen is, is VDL een zeer sterke groep van bedrijven onder uitstekende dagelijkse leiding, die op deze teruggang adequaat zal weten te reageren. Wij spreken met dit bericht onze grote waardering uit naar de Hoofddirectie, de Gemeenschappelijke Ondernemingsraad en alle medewerkers voor het behaalde resultaat en hun inzet in Eindhoven, 20 april 2009 De Raad van Commissarissen Wolf Lijmer (voorzitter) Louis Deterink Arie Kraaijeveld Jennifer Thomassen-van der Leegte 22