Peuterspeelzalen in Sliedrecht

Transcriptie

1 Peuterspeelzalen in Sliedrecht Afdeling Publiekszaken Oktober 2009

2 INLEIDING... 2 PEUTERSPEELZAALWERK VAN TOEN... 2 PEUTERSPEELZAALWERK VAN NU... 2 HET HUIDIG WETTELIJKE KADER... 2 LOKAAL PEUTERSPEELZAALBELEID... 3 PEUTERSPEELZAALWERK IN RELATIE TOT ANDERE BELEIDSTERREINEN... 3 PEUTERSPEELZAALWERK EN WELZIJN... 3 PEUTERSPEELZAALWEEK EN ONDERWIJS... 3 Onderwijsachterstandenbeleid 4 Brede school 4 Peuterspeelzaalwerk en kinderopvang 4 Peuterspeelzaalwerk en jeugdgezondheidszorg 4 Peuterspeelzalen en jeugdzorg 5 Peuterspeelzalen en jeugdbeleid 5 Peuterspeelzaalwerk, integratie en inburgeringsbeleid 5 Peuterspeelzaalwerk en opvoedingsondersteuning 5 LOKALE UITGANGSSITUATIE... 6 DEFINITIE PEUTERSPEELZAALWERK... 6 PEUTERSPEELZAALWERK, DE HUIDIGE SITUATIE... 6 VVE: PIRAMIDE / IK BEN BAS... 7 AMBITIENIVEAU... 9 SITUATIESCHETS... 9 VERSCHILLENDE AMBITIENIVEAUS... 9 AMBITIENIVEAU 0: SPELEN EN ONTMOETEN AMBITIENIVEAU 1: SPELEN, ONTMOETEN, ONTWIKKELEN EN SIGNALEREN AMBITIENIVEAU 2: SPELEN, ONTMOETEN, ONTWIKKELEN, SIGNALEREN EN ONDERSTEUNEN AMBITIENIVEAU IN SLIEDRECHT EEN SLUITENDE AANPAK SITUATIESCHETS PEUTERSPEELZALEN EN ANDERE PARTNERS BINNEN EEN SLUITENDE AANPAK 0-6-JARIGEN HUIDIGE SITUATIE SLIEDRECHT KWALITEITSEISEN RUIMTEBEHOEFTE KWALITEIT VAN HET PERSONEEL: DE INZET VAN BEROEPSKRACHTEN Opleidingsniveau professioneel peuterspeelzaalleidster Beroepskracht 14 Begeleider 14 TAKEN GROEPSLEIDSTER AANTAL LEIDSTERS PER GROEP EN GROEPSGROOTTE VERORDENING PEUTERSPEELZAALWERK HET TOEZICHTSKADER EN HANDHAVING VAN DE KWALITEIT TOEZICHT OP DE ACCOMMODATIE TOEZICHT OP DE PRODUCTEN ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN FINANCIEN PEUTERSPEELZAALWERK INKOMSTEN VAN HET PEUTERSPEELZAALWERK DE OUDERBIJDRAGE SUBSIDIE PEUTERSPEELZAALWERK SAMENVATTING

3 INLEIDING De peuterspeelzaal krijgt een steeds groter belang toebedeeld, zowel binnen het jeugdbeleid, bij de signalering en/of ter voorkoming van ontwikkelingsachterstanden, in het kader van de doorgaande ontwikkelingslijn, maar ook als essentiële schakel in de lokale sociale infrastructuur. De peuterspeelzaal wordt steeds professioneler en de roep om eenduidige kwaliteitseisen wordt groter. Het peuterspeelzaalwerk viel onder de Welzijnswet Met de inwerkingtreding van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is de Welzijnswet vervallen. De Wet Kinderopvang (WK) die per 1 januari 2005 in werking is getreden stelt expliciet dat peuterspeelzaalwerk niet onder kinderopvang gerekend wordt. Er wordt gesteld dat het peuterspeelzaalwerk vanaf 1 januari 2007 onder de Wmo (prestatieveld 1) valt. Dit is echter niet expliciet zo benoemd. Gemeenten bepalen lokaal welke positie het peuterspeelzaalwerk inneemt in de lokale gemeenschap en binnen het lokale beleid. Vanaf 1 augustus 2010 zal de Wet Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie in werking treden. Deze wet is gericht op meer en betere voorschoolse educatie in de kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. Vanaf deze datum krijgen gemeenten de wettelijke verantwoordelijkheid om een goed voorschools aanbod aan te bieden aan alle jonge kinderen met een taalachterstand. Gezien bovenstaande ontwikkeling is het noodzakelijk om beleid op het gebied van peuterspeelzalen op te stellen. Vooruitlopend op de komende wet is deze notitie opgesteld. Peuterspeelzaalwerk van toen De geschiedenis van kinderopvang gaat ver terug in de tijd. De industrialisatie in de tweede helft van de negentiende eeuw leidde tot het ontstaan van kinderbewaarplaatsen doordat vaak beide ouders genoodzaakt waren te werken. Na de Tweede Wereldoorlog ontstonden de eerste bedrijfcrèches. In de jaren zestig ontstond de peuterspeelzaalbeweging. In de jaren zeventig nam deze beweging een vogelvlucht, waarbij een duidelijke relatie te zien was met de toenemende arbeidsparticipatie van vrouwen. Tot halverwege de twintigste eeuw was kinderopvang en peuterspeelzaalwerk voornamelijk het terrein van charitatieve instellingen en particulier initiatief. De bemoeienis van de overheid met peuterspeelzaalwerk is relatief recent. Tussen 1965 en 1980 groeide het aantal peuterspeelzalen van 100 naar ca , voornamelijk gedragen door vrijwilligers. In de jaren tachtig nam het belang van peuterspeelzalen toe als plaats waar jonge kinderen veilig met leeftijdsgenootjes in contact konden komen. De nadruk kwam meer te liggen op wat de peuterspeelzaal voor het kind betekent en gaandeweg professionaliseerde het peuterspeelzaalwerk. Ter versteviging van de positie van het peuterspeelzaalwerk verstrekte de rijksoverheid vanaf 1975 via een rijksbijdrageregeling een jaarlijkse bijdrage per peuterspeelzaal. Deze bijdrageregeling is van kracht geweest tot In dat jaar is de Welzijnswet ingevoerd. Op grond van de Welzijnswet werd de bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheid voor uitvoerend welzijnswerk, waaronder peuterspeelzaalwerk, overgedragen aan gemeenten. Vanaf de jaren negentig is de politieke belangstelling voor het peuterspeelzaalwerk toegenomen door het besef dat de vroege kindertijd een rol speelt in het latere school- en ontwikkelingsachterstanden. Peuterspeelzaalwerk van nu Uit een onderzoek van Regioplan blijkt dat er ongeveer peuterspeelzalen zijn in Nederland die beheerd worden door organisaties. Peuterspeelzaalwerk wordt uitgevoerd door zelfstandige organisaties voor peuterspeelzaalwerk, welzijnsinstellingen, kinderopvangorganisaties en onderwijsinstellingen. Tussen de 50% en 70% van de twee-tot vierjarigen in Nederland bezoekt een peuterspeelzaal. Het huidig wettelijke kader Zoals eerder aangegeven valt het peuterspeelzaalwerk, met het vervallen van de Welzijnswet, vanaf 1 januari 2007 onder de Wmo. In de Wmo is geen wettelijke noodzaak benoemd tot het vaststellen van kwaliteitseisen middels een verordening peuterspeelzaalwerk. Gemeenten bepalen lokaal welke positie het peuterspeelzaalwerk inneemt in de lokale gemeenschap en binnen het lokale beleid. De nadruk moet liggen op (lokale) samenwerking en een samenhangend aanbod. Dit sluit aan bij het toekomstperspectief dat er goed op elkaar aansluitende algemene voorzienin- 2

4 gen moeten komen, waarbij ouders en kinderen maatwerk kunnen vinden voor verschillende arrangementen. Dit betekent: voldoende, bereikbare en betaalbare voorzieningen; voorzieningen die goed op elkaar zijn afgestemd en een samenhangend of geïntegreerd aanbod vormen; maatwerk binnen dit samenhangende aanbod; het samenhangend aanbod draagt bij aan de cognitieve en sociale ontwikkeling en taalontwikkeling van kinderen zodat zij minder snel uitvallen en verantwoord kunnen deelnemen aan de maatschappij. Voor het peuterspeelzaalwerk betekent dit, dat de gemeente zorg draagt voor samenhang in de voorzieningen en de regie voert om aan alle kinderen en ouders een laagdrempelige basisvoorziening te bieden. Het gaat hierbij om: signalering van ontwikkelingsachterstanden; stimulering van de verschillende ontwikkelingsgebieden; realisering van een soepele overgang met een doorgaande ontwikkelingslijn naar de basisschool; opvoedingsondersteuning als belangrijke functie binnen het peuterspeelzaalwerk; een sluitend dagarrangement: per dag een passend afgestemd aanbod van diensten. Binnen het onderwijsachterstandenbeleid is vastgesteld dat het peuterspeelzaalwerk een essentiële schakel vormt in het opsporen en bestrijden van ontwikkelingsachterstanden en het bevorderen van taalontwikkeling. De rol van gemeenten en scholen in het onderwijsachterstandenbeleid is veranderd. Schoolbesturen en scholen hebben de ruimte gekregen om de middelen voor onderwijsachterstanden meer naar eigen inzicht te besteden. Gemeenten hebben als meest schoolnabije overheid een verantwoordelijkheid voor het functioneren van de lokale infrastructuur en voor het realiseren van samenhang tussen de schakels binnen de jeugdketen waaronder het onderwijsachterstandenbeleid. De meer specifieke taken en verantwoordelijkheden van gemeenten in het onderwijsachterstandenbeleid is vooral toegespitst op voor-en vroegschoolse educatie (VVE). Bovenstaande sluit aan bij de Wet Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie (Wet Oke) die per 1 augustus 2010 in werking zal treden. Deze wet is gericht op meer en betere voorschoolse educatie in de kinderopvang en peuterspeelzaalwerk. Vanaf 1 augustus 2010 zal er een landelijk kwaliteitskader komen voor peuterspeelzalen. Het minimumniveau van de kwaliteitseisen voor peuterspeelzalen komt meer in lijn met die van de kinderopvang. Naast bovengenoemde wet-en regelgeving voor het peuterspeelzaalwerk is ook meer algemene wet-en regelgeving van toepassing. Hieronder vallen de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid (WCPV), de Arbowet, het Attractiebesluit, de Woningwet, het Bouwbesluit, en de lokale Bouwverordening en Gebruiksvergunning (brandweer). LOKAAL PEUTERSPEELZAALBELEID Peuterspeelzaalwerk in relatie tot andere beleidsterreinen Het peuterspeelzaalwerk balanceert op de rand van meerdere beleidsterreinen te weten, onderwijs, kinderopvang, jeugdzorg, jeugdbeleid, integratie en inburgering en opvoedondersteuning. Deze beleidsterreinen zijn overlappend. Omdat de inbedding in het lokale beleid belangrijk is voor het maken van beleidskeuzes en in de praktijk complex kan zijn, wordt allereerst de relatie tussen het peuterspeelzaalwerk en de verschillende beleidsterreinen verder uitgediept. Peuterspeelzaalwerk en welzijn Welzijn is een breed beleidsterrein dat zich richt op het vergroten van ontplooiingsmogelijkheden en zelfredzaamheid, het voorkomen dat mensen in een achterstandspositie geraken en personen die in een achterstandspositie zijn geraakt mogelijkheden bieden hun positie te verbeteren. In het kort dus het welbevinden van personen in de samenleving bevorderen. Peuterspeelzaalwerk maakt deel uit van het bredere welzijnsbeleid. Peuterspeelzaalweek en onderwijs Gemeenten hebben vanuit de onderwijswetgeving verschillende verantwoordelijkheden, waaronder het uitvoeren van de Leerplichtwet, het leerlingenvervoer, de huisvesting en het onderwijsachter- 3

5 standenbeleid (OAB). Verschillende onderdelen van het lokale onderwijsbeleid hebben betrekking op het peuterspeelzaalwerk. Onderwijsachterstandenbeleid In het landelijk onderwijsachterstandenbeleid wordt aangegeven dat achterstand van doelgroepkinderen bij aanvang van groep 3 van het basisonderwijs zo klein mogelijk moet zijn. Hiertoe werken scholen, schoolbesturen en gemeenten samen om concrete problemen in en rond scholen op te lossen. Hiervoor wordt een VVE- programma (voor-en vroegschoolse educatie) gebruikt. Voor-en vroegschoolse educatie (VVE) VVE maakt deel uit van het onderwijsachterstandenbeleid. Het houdt in dat kinderen op jonge leeftijd meedoen aan educatieve programma s, die starten in een voorschoolse voorziening (peuterspeelzaal of kinderopvang) en doorlopen tot in de eerste twee groepen van de basisschool. Centraal staat dat kinderen op hun zesde levenslaar een startniveau hebben behaald, dat goed past bij aanvang van groep 3 van de basisschool. Een belangrijk onderdeel hiervan is taal. Er wordt gewerkt aan de hand van speciale VVE-programma s. De rol van de gemeente is het regisseren van de afstemming en samenwerking tussen de verschillende voorschoolse voorzieningen onderling en tussen de voorschoolse voorzieningen, het basisonderwijs en volwasseneneducatie. VVE heeft een nauwe relatie met het peuterspeelzaalwerk. Brede school De brede school kent vele vormen en gedaanten, maar kenmerkt zich door samenwerking van basisscholen met andere voorzieningen als peuterspeelzaalwerk, kinderopvang, sport, cultuur, etc. Landelijk worden veel nieuwbouw brede scholen opgezet waarin de verschillende voorzieningen een plaats hebben, maar het komt ook voor dat een peuterspeelzaal gebruik maakt van een voormalig leslokaal van een basisschool. De samenwerkingsvormen binnen brede scholen lopen per gemeente uiteen. Peuterspeelzaalwerk en kinderopvang Kinderopvang heeft een andere doelstelling dan het peuterspeelzaalwerk, namelijk de opvang van kinderen. Kinderopvang biedt ouders de mogelijkheid om arbeid en zorg te combineren en levert een bijdrage aan de ontwikkeling en opvoeding van kinderen. Peuterspeelzalen zijn gericht op het bieden van een veilige speel- en ontmoetingsplek voor jonge kinderen en hun ouders, waarbij het primair gaat om gerichte ontwikkelingsstimulering. Een peuterspeelzaal heeft homogene groepen met uitsluitend leeftijdgenootjes (2 tot 4 jaar). Peuterspeelzalen hebben niet het doel de arbeidsmarktparticipatie te bevorderen. Wel worden peuterspeelzalen veelal door ouders gebruikt om een cursus te kunnen volgen of een drukke gezinssituatie even te ontlasten. Het raakvlak tussen kinderopvang en peuterspeelzaalwerk ligt voornamelijk in het richten op kinderen in dezelfde leeftijdscategorie. Met de (komende) Wet Oke wordt beoogd de samenwerking tussen peuterspeelzalen en kinderopvanginstellingen te versterken. Doel hiervan is om kinderen met een taalachterstand eerder op te sporen en te helpen. In het verleden bood Stichting Kinderopvang de Petteflet naast kinderopvang ook het peuterspeelzaalwerk aan in Sliedrecht. Inmiddels bestaat de Stichting Kinderopvang de Petteflet niet meer en heeft het peuterspeelzaalwerk zich afgescheiden in de Stichting Kindercentra Alblasserwaard. Tevens is de Johannes Calvijnschool gestart met een eigen peuterspeelzaal. Deze sluit aan bij de identiteit van de school (peuterspeelzaal Bij de Hand). Peuterspeelzaalwerk en jeugdgezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg is een gemeentelijke verantwoordelijkheid. Op het terrein van jeugdgezondheidszorg heeft het peuterspeelzaalwerk te maken met verschillende instellingen waaronder het consultatiebureau, het algemeen maatschappelijk werk, algemeen meldpunt kindermishandeling (AMK), etc. De organisatie die zich net als het peuterspeelzaalwerk expliciet richt op jonge kinderen is het consultatiebureau. Consultatiebureaus ondersteunen de algehele gezondheidsontwikkeling van kinderen van 0 tot 4 jaar en begeleiden de ouders hierbij. Consultatiebureaus brengen de gezondheid van kinderen in kaart, signaleren problemen en geven voorlichting en advies over geconstateerde problemen. De zorgfunctie van het consultatiebureau gaat over in die van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD), die verantwoordelijk is voor de gezondheidsbevordering van kinderen van 4

6 4 tot 19 jaar. De peuterspeelzaal en het consultatiebureau werken nauw samen in het plaatsen, begeleiden en verwijzen van zorgkinderen en hun ouders. Peuterspeelzalen en jeugdzorg Op 1 januari 2005 is de Wet op jeugdzorg in werking getreden. Jeugdzorg is bedoeld voor jongeren tot 18 jaar (en hun ouders of opvoeders) met ernstige opvoedings- en opgroeiproblemen, waarvoor de ondersteuning van de algemene (lokale) voorzieningen niet helpt. De kerntaak van Bureau Jeugdzorg is de indicatiestelling, het beoordelen of een cliënt in aanmerking komt voor zorg op grond van de Wet op de Jeugdzorg, voor jeugd-geestelijke gezondheidszorg of voor een plaats in een justitiële jeugdinrichting. De jeugdzorg en Bureau Jeugdzorg valt vooralsnog onder de verantwoordelijkheid van de Provincie. Momenteel wordt onderzocht of het mogelijk en/of wenselijk is dat deze verantwoordelijkheid naar de gemeenten zou moeten. De peuterspeelzaal speelt regelmatig een rol in de signalering van problemen en stimuleert ouders om hun kind aan te melden bij Bureau Jeugdzorg. Deze verwijzing gaat vaak in overleg en samenwerking met het consultatiebureau. Peuterspeelzalen en jeugdbeleid Jeugdbeleid staat landelijk en lokaal sterk in de belangstelling. Doel van het jeugdbeleid is om optimale ontwikkelingskansen voor alle jeugdigen te creëren en de voorzieningen voor de jeugd te versterken. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het lokale jeugdbeleid en voeren de regie. Dit houdt in dat de gemeente haar partners, de uitvoerende instellingen, ondersteunt om vanuit hun inhoudelijke expertise een gemeentelijk beleidsdoel vorm kunnen geven. De inhoudelijke kaders worden door de gemeente gesteld. Het volgende staat opgenomen over peuterspeelzalen in de integrale beleidsnota Jeugd (in)begrepen!?: Het is van belang om de kinderen met (dreigende) achterstanden zo vroeg mogelijk op te merken en te bereiken. De afgelopen jaren is het VVE-programma op eerst één peuterspeelzaal uitgevoerd. Inmiddels wordt het programma op alle vier de peuterspeelzalen uitgevoerd. Idealiter zouden kinderen die het VVE-programma volgen vier dagdelen per week de peuterspeelzaal moeten bezoeken met een groepsgrootte van maximaal 15 kinderen. Vanaf augustus 2007 komen de doelgroepkinderen 3 dagdelen per week naar de peuterspeelzaal. De mogelijkheid tot het uitbreiden naar de gewenste 4 dagdelen voor kinderen die het VVE-programma volgen zal bekeken worden. Peuterspeelzaalwerk, integratie en inburgeringsbeleid Op vele terreinen, zoals onderwijs, werken, wonen en participatie, maar ook bij inburgering, opvoedingsondersteuning, jeugdbeleid en gezondheidszorg merken gemeenten dat de integratie van minderheden een aandachtspunt blijft. De peuterspeelzaal heeft in het kader van onderwijsachterstanden en VVE een nadrukkelijke rol in de integratie van kinderen met een (taal-of) ontwikkelingsachterstand. Ook in de hoedanigheid van basisvoorziening in een gemeente is de peuterspeelzaal zeer geschikt als ontmoetingsplek in samenhang met de kennismaking met de Nederlandse cultuur. Peuterspeelzaalwerk en opvoedingsondersteuning Opvoedingsondersteuning is zowel onderdeel van het gemeentelijke jeugdbeleid als van de jeugdzorg. Hierdoor valt opvoedingsondersteuning onder de verantwoordelijkheid van gemeenten en provincies. Op lokaal niveau wordt opvoedingsondersteuning aan ouders vaak geboden door voorzieningen die ook het meeste contact met de ouders en kinderen hebben; het consultatiebureau, de peuterspeelzaal, kinderopvang, etc. Ouders uit Sliedrecht kunnen ook gebruik maken van het opvoedbureau. De peuterspeelzaal biedt hulp in opvoedingsvragen van ouders en verzorgt ouderavonden met een opvoedkundig thema. Daarnaast wordt doorverwezen naar het opvoedbureau en/of workshops van de Rivas. 5

7 LOKALE UITGANGSSITUATIE Definitie peuterspeelzaalwerk Er zijn landelijk verschillende definities geformuleerd van peuterspeelzaalwerk, de definitie van peuterspeelzaalwerk volgens de Wet Kinderopvang is bijvoorbeeld: Een voorziening waarin uitsluitend kinderen van 2 jaar tot het tijdstip dat waarop zij kunnen deelnemen aan het basisonderwijs, verblijven in een speelgroep. Volgens de CAO Welzijn is de definitie: Het bieden van speel- en/of aanvullende ontwikkelingsmogelijkheden aan kinderen in de leeftijd vanaf 2 jaar tot aan het moment waarop zij basisonderwijs kunnen volgen, gedurende minder dan vier uur per dag. In deze beleidsnota wordt uitgegaan van de definitie die is samengesteld uit bovenstaande definities en wordt aanbevolen door de VNG. Deze luidt als volgt: Het bieden van speelgelegenheid aan kinderen van 2 (of 2,5) tot 4 jaar gedurende een dagdeel van maximaal drie en een half uur, tijdens (meestal) twee dagdelen per week gedurende ongeveer 40 weken per jaar met als doel om hun ontwikkeling te bevorderen en samen te spelen. Peuterspeelzaalwerk, de huidige situatie Om beleid te kunnen formuleren voor de toekomst is het belangrijk de huidige situatie voor wat betreft het peuterspeelzaalwerk in kaart te brengen zodat dit kan dienen als uitgangspunt voor eventuele nieuwe beleidskeuzes. Om deze uitgangssituatie in kaart te brengen wordt gekeken naar het aanbod van de peuterspeelzalen binnen Sliedrecht, de vraag naar peuterspeelzalen, de instellingen die een relatie hebben met het peuterspeelzaalwerk en de gemeente zelf. Per onderdeel wordt een aantal onderwerpen genoemd en tegen het licht gehouden: Aanbod Stichting Kindercentra Alblasserwaard (SKA): Aanbod Aantal dagdelen 28 Openingstijden en Maximum aantal peuters per Max. 20 peuters per groep (uitzondering t Klavertje 4 met max. groep 14 kinderen) Aangeboden programma s Piramide, gebruik overdrachtsformulier en peutervolgsysteem. M.i.v. schoolseizoen 2008/2009 invoer Boekenpret Aantal locaties 4 Accomodaties Psz de Lapjeskat en psz Jip&Janneke, Valkweg 8 Psz Madelief, Maaslaan 10 Psz t Klavertje 4, Prickwaert 204 Gebouwen Gebouw Valkweg is in eigendom van SKA. Begin 2008 heeft renovatie plaatsgevonden. Gebouw Maaslaan is eigendom van gemeente en wordt gedeeltelijk gehuurd door SKA. De staat van onderhoud is goed. Het schoolgebouw aan de Prickwaert is eigendom van gemeente. Eén van de lokalen wordt verhuurd aan SKA. De staat Eventuele andere initiatieven van structurele opvang of begeleiding van kinderen (bijv. speelgroepjes) van onderhoud is goed. Geen. Type organisatie SKA beheert 10 peuterspeelzalen; in de gemeente Sliedrecht 4 en de gemeente Giessenlanden 6. De peuterspeelzalen hebben een algemene grondslag (openbaar) en worden gesubsidieerd door de gemeente waar zij deel van uitmaken. Het bestuur van SPA stelt de algemene beleidszaken vast binnen het kader van voorschriften die zijn vastgelegd door onder meer de gemeente en ziet toe op de juiste uitvoering. Het management is als eindverantwoordelijke belast met de dagelijkse gang van zaken, de bewaking van de uitvoering, de evaluatie en de vernieuwing van het door het bestuur vastgestelde beleid. Doel van peuterspeelzaalwerk De algemene doelstelling van Stichting Kindercentra Alblasserwaard is: het bieden van kinderopvang in de vorm van peuterspeelzaalwerk en relevante aanvullende dienstverlening 6

8 Aantal professionele leidsters per groep Aantal vrijwilligers per groep Financiële situatie aan ouders en kinderen, en voorts al hetgeen met één en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn. SKA stelt zich ten doel om jonge kinderen, in groepsverband, optimale mogelijkheden te bieden om in eigen tempo zijn of haar unieke kwaliteiten te ontwikkelen, waarbij de basisfuncties spelen, ontwikkelen, ontmoeten, signaleren en ondersteunen in samenhang de basis van de peuterspeelzaal vormen. Minimaal 2 leidsters per groep. I.v.m. de uitvoering van het VVE werken er m.i.v. september leidsters per groep. Bij inval voor ziekte of vakantie wordt een gediplomeerde invalkracht ingezet of eventueel een vrijwilliger als 3 e kracht. Stagiaires wordt de gelegenheid geboden om praktijkervaring op te doen. Stagiaires werken boventallig. SKA ontvangt gemeentelijke subsidie. Met deze subsidie wordt 65% van de kosten gefinancierd. De overige 35% wordt gefinancierd vanuit de ouderbijdrage. Aanbod peuterspeelzaal BijdeHand: Aanbod Aantal dagdelen 5 Openingstijden en Maximum aantal peuters per Max. 16 peuters per groep groep Aangeboden programma s Ik ben Bas Aantal locaties 1 Accommodaties Psz BijdeHand, Gebouwen Het gebouw is niet in eigendom van de peuterspeelzaal maar wordt gehuurd van een derde partij. Eventuele andere initiatieven van structurele opvang of begeleiding van kinderen (bijv. speelgroepjes) Type organisatie Doel van peuterspeelzaalwerk Aantal professionele leidsters per groep Aantal vrijwilligers per groep Financiële situatie Geen. Peuterspeelzaal BijdeHand is opgericht door de Johannes Calvijnschool en heeft een reformatorische identiteit. Het creëren van optimale ontwikkelingskansen voor alle kinderen in de leeftijd van 2 tot 4 jaar door het aanbieden van een veelzijdige en passende speelgelegenheid. Eén gediplomeerde leidster en één vrijwilliger (per dagdeel). Met ingang van 1 januari 2010 twee gediplomeerde leidsters (onder voorbehoud van subsidieverlening door de gemeente). Er wordt gewerkt met een vaste invalkracht bij ziekte. Eén vaste vrijwilliger per dagdeel. BijdeHand ontvangt nog geen gemeentelijke subsidie. Het voornemen is om per 2010 subsidie te gaan verlenen. Hierbij wordt gewerkt met dezelfde verdeelsleutel als bij SKA (35% ouderbijdrage, 65% gemeentelijke subsidie). VVE: Piramide / Ik ben Bas Binnen Sliedrecht wordt op de peuterspeelzalen van SKA als het gaat om voor-en vroegschoolse educatie de Piramide-systematiek, inclusief peutervolgsysteem en overdracht naar de basisscholen gehanteerd. Met ingang van het schoolseizoen 2008/2009 is dit aangevuld met het leesbevorderingsproject Boekenpret. Piramide (Cito) is een educatieve methode met als doelstelling de ontwikkeling van kinderen te stimuleren zodat ze met succes de basisschool kunnen volgen. In combinatie van spelen, werken en leren worden de kinderen op de peuterspeelzaal en de groepen 1 en 2 op de basisschool gestimuleerd in hun ontwikkeling. Kinderen die extra steun nodig hebben, krijgen speciale aandacht in de vorm van tutoring, taal en spel. Piramide is ontwikkeld voor kinderen van 2 tot 6 jaar, met speciale aandacht voor allochtone kinderen en kinderen in achterstandssituaties. De belangrijkste elementen in het programma zijn; vrij spel, projecten aan de hand van thema s, observeren, toetsen, tutoring en betrokkenheid van ouders. Er is speciale zorg voor de speel- en leeromgeving, voor de communicatie en voor de organisatie waardoor kinderen op hoog niveau kunnen spelen en leren. Zelfredzaamheid en zelfstandigheid worden bevorderd. Piramide heeft een sterke pedagogische basis waardoor kinderen veilig en geborgen zijn. De leidster ondersteunt de kinderen emotioneel. 7

9 Piramide richt zich op de 8 ontwikkelingsgebieden: Sociaal-emotionele ontwikkeling; Persoonlijkheidsontwikkeling en zelfredzaamheid; Creatieve ontwikkeling; Motorische ontwikkeling en ontwikkeling van het schrijven; Ontwikkeling van waarneming; Taalontwikkeling en ontwikkeling van het lezen; Denkontwikkeling en ontwikkeling van het rekenen; Oriëntatie op ruimte en tijd en wereldverkenning. Veel aandacht wordt besteed aan de didactiek. Deze is erop gericht de ontwikkeling van de kinderen op acht ontwikkelingsgebieden te stimuleren en te optimaliseren. De leidster begint heel dicht bij de kinderen met concreet materiaal en concrete situaties en leert de kinderen afstand nemen van het hier en nu. Hierdoor leren ze beelden ontwikkelen die ze nodig hebben om zelfstandig te kunnen denken en leren. Cruciaal in dit programma is de inzet van een tutor. Deze speciaal ingestelde beroepskracht werkt met individuele of kleine groepen kinderen die dit nodig hebben. Of kinderen in aanmerking komen voor tutoring wordt onder meer bepaald door indicatie via het consultatiebureau en op periodiek verzamelde observatie door de peuterspeelzaalleidsters en taaltoetsgegevens. Boekenpret heeft als doel de leescultuur die kinderen omgeeft te bevorderen, waardoor uiteindelijk de taalontwikkeling en het leesgedrag van jonge kinderen gestimuleerd worden. Kinderen leren dat boeken lezen leuk is, terwijl ze spelenderwijs ook nieuwe woorden en begrippen leren. Met dit leesbevorderingsprogramma worden niet alleen de kinderen in hun spraak- en taalontwikkeling gestimuleerd, maar ook in de sociaal-emotionele ontwikkeling. Ouders worden intensief bij dit programma betrokken. Door voorbeeldgedrag van de leidsters, het mee naar huis geven van het boek met daarbij voorleestips en uitleg tijdens bv. een ouderavond, wordt er gestreefd om ouders bewust te maken van het belang van lezen. In peuterspeelzaal BijdeHand wordt Ik ben Bas gehanteerd. Deze systematiek is voor kinderen van 2,5 tot 6 jaar en loopt door op de basisschool. Doelstelling van Ik ben Bas is de taalontwikkeling stimuleren. Het programma is voor kinderen van 1,5 tot 7 jaar waarbij de taalontwikkeling centraal staat. Ik ben Bas is de titel van een serie (prenten)boeken over thema s uit de leefwereld van jonge kinderen. Bij elk thema is een overzicht van begrippen die van belang zijn voor de kinderen. Naast de boeken zijn er praatplaten op posterformaat die kinderen prikkelen en uitdagen en mogelijkheden biedt tot het voeren van (taal)gesprekken. Peuters met een taalachterstand krijgen een VVE-plaats aangeboden. Deze kinderen komen een extra dagdeel in de week en krijgen op speelse manier extra taalactiviteiten aangeboden. De indicering voor de VVE plaatsen verloopt via het consultatiebureau. Sinds januari 2008 is het consultatiebureau extra alert op kinderen met taalachterstand en wordt met de ouders besproken dat hun kind in aanmerking komt voor een VVE-plaats. Deze peuters worden met voorrang geplaatst. Wanneer, na een reguliere plaatsing, op de peuterspeelzaal gesignaleerd wordt dat een kind achter loopt in de taalontwikkeling wordt contact opgenomen met de zorgcoördinator van de peuterspeelzaal. Na overleg en goedkeuring door het consultatiebureau wordt met toestemming van de ouders het betreffende kind geplaatst voor een extra VVE-dagdeel. Ondanks dat de inspanningen om alle kinderen met een achterstand vroegtijdig te signaleren groot zijn, blijkt dat er bij aanvang van de basisschool toch nog kinderen zijn die een (behoorlijke) taalachterstand hebben. De basisscholen in Sliedrecht hebben dit aangekaard en gevraagd om meer aandacht voor voorschoolse vorming voor deze kinderen. Het feit dat de peuterspeelzaal een vrijblijvende voorziening is, is hierin een behoorlijk struikelblok. Niet alle kinderen die door het consultatiebureau geïndiceerd worden voor VVE worden daadwerkelijk op de peuterspeelzaal geplaatst. Vaak zien deze ouders om financiële redenen van peuterspeelzaalbezoek af. Er is momenteel geen duidelijk beeld of de kinderen die met achterstand op de basisschool komen wél gesignaleerd waren op het consultatiebureau maar door de ouders niet geplaatst zijn. Dit zal nader onderzocht moeten worden. Per 1 november 2009 zijn gemeenten verplicht de ouderbijdragen voor ouders met een doelgroepkind te verlagen tot maximaal 105 per jaar. Hiervoor heeft de gemeente middelen gekregen via de specifieke uitkering onderwijsachterstandenbeleid. Deze regeling zou ervoor moeten zorgen dat meer kinderen gebruik kunnen maken van de VVE programma s binnen de peuterspeelzalen. De 8

10 gevolgen (evt. toename aantal doelgroepkinderen)van deze regeling moeten nog in kaart gebracht worden. Effecten van de peuterspeelzaal op taalachterstand bij aanvang basisscholen. Ondanks alle inspanningen blijven er nog veel kinderen met een (taal)achterstand bij de basisscholen binnen komen. Dit kan een relatie hebben met het feit dat tussen de 50% en 70% van de tweetot vierjarigen in Nederland een peuterspeelzaal bezoekt. Bij het starten met Piramide is aangenomen dat zij niet aan de eisen voldoen om een groot effect te verwachten. De intensiteit van de aanpak van Piramide zit in 3 elementen. Voorwaarden vanuit Cito voor een zo groot mogelijke effectiviteit zijn: - uitbreiding van leertijd : doelgroepkinderen bezoeken minimaal 4 dagdelen per week de peuterspeelzaal. - De tutoring: in elke groep wordt een leidster aangesteld die als taak heeft extra ondersteuning te bieden aan de kinderen met de grootste risico s op een ontwikkelingsachterstand. - Verkleining groepsgrootte: peutergroepsgrootte van max. 15 kinderen Sinds september 2007 is het VVE-beleid veranderd en de invoering van start gegaan met het aanbieden van een 3 e dagdeel en extra inzet van een tutor. Sinds januari 2008 is deze invoering afgerond en zet ook het consultatiebureau extra in op doorverwijzing van kinderen met een taalachterstand. Volgens Cito-normen is ook na voorgaande invoering de VVE-inzet nog onvoldoende om daar optimaal resultaat van te mogen verwachten. Piramide/Cito geeft aan dat de kindgroepen van 20 naar maximaal 15 kinderen teruggebracht moeten worden en de doelgroepkinderen zouden 4 dagdelen per week gebruik van de peuterspeelzaal moeten kunnen maken. De verkleining van de groepsgrootte is opgenomen in de Wet Oke. Momenteel zijn er voldoende peuterspeelzaalplaatsen beschikbaar in Sliedrecht. Wanneer de maximale groepsgrootte teruggebracht zouden worden naar 15 en voor de doelgroepkinderen het gewenste 4 e dagdeel ingevoerd wordt zullen de wachtlijsten mogelijk toenemen. De verwachting is dat dit beheersbaar is. Bij de locatie t Klavertje 4 (4 e peuterspeelzaal) is groepenuitbreiding mogelijk. AMBITIENIVEAU Situatieschets De basis voor het maken van beleid voor het peuterspeelzaalwerk is het bepalen van het ambitieniveau of de doelstellingen van het peuterspeelzaalwerk binnen Sliedrecht. Momenteel zijn geen ambitieniveaus of iets dergelijks geformuleerd voor het peuterspeelzaalwerk in Sliedrecht. Het vaststellen van ambitieniveaus binnen het lokale peuterspeelzaalbeleid kan ertoe leiden dat peuterspeelzalen beter in staat worden gesteld beleidskaders te ontwikkelen over de dienstverlening die ze (willen) bieden. Daarnaast zorgt het voor een helder beeld naar zowel de ouder als de gemeente over welke verwachtingen er mogen zijn bij welke peuterspeelzaal. Uit de definitie van het peuterspeelzaalwerk in het vorige hoofdstuk blijkt dat peuterspeelzaalwerk een breed begrip is. Het gaat om: het onder deskundige begeleiding op gestructureerde basis samenbrengen van kinderen van 2 of 2,5 tot 4 jaar; opvang gedurende een dagdeel van maximaal drieëneenhalf uur, tijdens meestal twee dagdelen per week, gedurende ongeveer 40 weken per jaar; zo optimaal mogelijk ontwikkelingskansen creëren door het aanbieden van gevarieerde uitdagende en bij de ontwikkelingsbehoefte aansluitende speelmogelijkheden; het ervoor zorgdragen dat de peuterspeelzaal een vindplaats is waar eventueel achterstanden en/of ontwikkelingsproblemen op een vroegtijdig moment worden gesignaleerd en gevolgd. Verschillende ambitieniveaus Landelijk zijn drie ambitieniveaus gedefinieerd. Deze niveaus variëren van spelen en ontmoeten tot stimulering van de ontwikkeling, en van het signaleren van achterstanden tot het ondersteunen en wegwerken van die achterstanden. 9

11 De volgende ambitieniveaus zijn benoemd: 0: spelen, ontmoeten; 1: spelen, ontmoeten, ontwikkelen en signaleren; 2. spelen, ontmoeten, ontwikkelen, signaleren en ondersteunen. Het verschil van deze ambitieniveaus ligt in de uitvoering van de activiteiten en in de uitvoering van de groepsleiding. Het gaat hier nadrukkelijk om peuterspeelzaalwerk. Er wordt niet ingegaan op initiatieven voor structurele opvang of begeleiding van kinderen in de peuterleeftijd (bijvoorbeeld speelgroepjes op initiatief van maatschappelijke of religieuze instellingen) die lager dan ambitieniveau 0 beschouwd kunnen worden. In de volgende paragrafen worden de ambitieniveaus verder toegelicht. Ambitieniveau 0: spelen en ontmoeten Het eerste ambitieniveau heeft betrekking op de basis van het peuterspeelzaalwerk, het spelen en ontmoeten. Op dit niveau is het peuterspeelzaalwerk een plek waar kinderen onder begeleiding veilig kunnen spelen met andere kinderen. Spelen is essentieel voor de ontwikkeling van het jonge kind. Kinderen die onvoldoende mogelijkheden hebben om te spelen lopen het risico om een ontwikkelingsachterstand op te lopen. Op de peuterspeelzaal worden peuters gestimuleerd om veelzijdige speelervaring op te doen, zowel individueel als met elkaar. Op een peuterspeelzaal doen kinderen vaak voor het eerst ervaring op in het spelen met leeftijdsgenootjes en het ontmoeten van andere volwassenen. Hier leren ze in een veilige omgeving onder deskundige begeleiding geleidelijk aan te spelen met andere kinderen, zich aan de regels te houden en rekening te houden met elkaar. Het uitvoerende werk op de groep wordt op dit ambitieniveau hoofdzakelijk gedaan door begeleiders. Het gebeurt vaak onder supervisie van een beroepskracht die de kwaliteit van het peuterspeelzaalwerk, de relatie met ouders, gemeente en andere instellingen, bewaakt. Gemeente en ouders mogen op dit niveau niet meer verwachten dan dat het kind kan spelen en ontmoeten. Voor dit niveau is een minimum aan kwaliteitseisen noodzakelijk op het gebied van de fysieke omgeving, het pedagogisch klimaat en het management van het peuterspeelzaalwerk. Het gaat bijvoorbeeld om het aantal leid(st)ers per groep of een minimum oppervlakte per peuter. Ambitieniveau 1: spelen, ontmoeten, ontwikkelen en signaleren Bij het tweede ambitieniveau wordt naast spelen en ontmoeten expliciet aandacht besteed aan de ontwikkeling van peuters en het signaleren van eventuele ontwikkelingsachterstanden. De peuterspeelzaal heeft een duidelijke rol in de sluitende aanpak 0-6- jarigen en de doorgaande ontwikkelingslijn van het kind. Op de peuterleeftijd maken kinderen een stormachtige ontwikkeling door. Binnen dit ambitieniveau wordt aandacht besteed aan de sociaal-emotionele ontwikkeling, de taalontwikkeling, de ontwikkeling van creativiteit, de zintuigen, de motoriek en de cognitieve ontwikkeling. Dit kan een belangrijke stimulering zijn van de ontwikkeling thuis. Kinderen moeten opgroeien tot zelfstandige en zelfredzame volwassenen. Gebleken is dat daarvoor in de leeftijd van 0 tot 4 jaar de basis wordt gelegd. De in deze periode opgelopen achterstand in de ontwikkeling van het kind is naarmate de tijd vordert steeds moeilijker en tegen steeds hogere inspanningen en kosten in te lopen. Binnen dit ambitieniveau wordt naast ontwikkeling de nadruk gelegd op het signaleren van taal-en ontwikkelingsachterstanden. Het uitvoerende werk op de groep wordt op dit ambitieniveau gedaan door een beroepskracht, bijgestaan door een begeleider. Verwacht mag worden dat in deze situatie een systeem van signaleren ontstaat dat ouders, de basisschool en aanpalende instellingen betrouwbare informatie geeft over de behoefte aan voorzieningen en de ontwikkeling van het kind. Dit ambitieniveau stelt hoge eisen aan de kwaliteit van de begeleiding van de peuters, de organisatiegraad en de samenwerking met andere instanties. Er is sprake van een werkgeverschaprelatie. Ambitieniveau 2: spelen, ontmoeten, ontwikkelen, signaleren en ondersteunen Het laatste ambitieniveau gaat nog een stap verder en sluit meer aan bij het onderwijs door naast spelen, ontmoeten, ontwikkelen en signaleren, de peuters ook te ondersteunen bij eventuele ont- 10

12 wikkelingsachterstanden. De peuterspeelzaal krijgt hier nadrukkelijk een rol toebedeeld in de vooren vroegschoolse educatie of de voorschool door niet alleen ontwikkelingsachterstanden te signaleren maar ook daadwerkelijk begeleiding te bieden om deze achterstanden te bestrijden. Bij ontwikkelingsondersteuning moet gedacht worden aan het ondersteunen en stimuleren van de sociaal-emotionele-en de taal-en cognitieve ontwikkeling van kinderen. Door invoering van VVE geeft de samenwerking van peuterspeelzaalwerk met het basisonderwijs meer gestalte gekregen, omdat de VVE programma s zowel in de peuterspeelzaal als in de eerste twee groepen van het basisonderwijs worden uitgevoerd. Het uitvoerend werk op dit ambitieniveau wordt gedaan door twee beroepskrachten. Daarbij mag verwacht worden dat er ondersteund wordt, dat ouders adequate antwoorden krijgen op opvoedingsvragen en dat peuters met een (dreigende) ontwikkelingsachterstand extra en effectieve aandacht krijgen. Dit derde ambitieniveau stelt weer hogere eisen aan de professionele begeleiding en scholing van de peuters zelf maar ook aan de organisatiegraad van het peuterspeelzaalwerk. Overigens hoeft het niet zo te zijn dat alleen in VVE-groepen achterstandskinderen zitten. Achterstandskinderen kunnen ook binnen de reguliere peutergroepen extra aandacht krijgen door bijvoorbeeld te werken met kleinere groepen of extra activiteiten. Ambitieniveau in Sliedrecht Er wordt binnen de gemeente Sliedrecht stevige ingezet om ontwikkelingsachterstanden te signaleren, stimuleren van ontwikkelingsgebieden en zorgen voor een doorlopende ontwikkelingslijn. Deze inzet vraagt om minimaal ambitieniveau 2. Spelen en ontmoeten is de basis van het peuterspeelzaalwerk. Dit is voldoende voor kinderen waar het goed mee gaat en die geen achterstanden of andere problemen hebben. Voor de kinderen die wél een (taal) achterstand of andersoortige problemen hebben is dit echter niet genoeg. Deze kinderen hebben extra aandacht nodig om, wanneer zij de basisschoolleeftijd hebben bereikt, mee te kunnen komen met de rest. Daarnaast is vroegtijdig ingrijpen, wanneer bijvoorbeeld mishandeling, gesignaleerd wordt ook een taak van de peuterspeelzaal. Zoals eerder aangegeven wordt op de peuterspeelzalen van SPA VVE (Piramide et cetera.) aangeboden. Hiermee voldoen deze peuterspeelzalen aan het tweede ambitieniveau. Naast spelen en ontmoeten, wordt ingezet op de ontwikkeling van de (doelgroep)kinderen, gesignaleerd en ondersteund. Peuterspeelzaal Bij de Hand voldoet aan ambitieniveau 1, het voornemen is om, wanneer er een gemeentelijke subsidie verstrekt wordt, een tweede beroepskracht in dienst te nemen. Hiermee zou deze peuterspeelzaal aan ambitieniveau 2 kunnen voldoen. EEN SLUITENDE AANPAK Situatieschets In het leven van jonge kinderen spelen vele professionele organisaties een rol, variërend van het consultatiebureau en de integrale jeugdgezondheidszorg tot het peuterspeelzaalwerk, de kinderopvang of de basisschool. Een veelgenoemde term binnen jeugdzorg is een sluitende aanpak 0-6 jaar of een doorgaande ontwikkelingslijn. Dit houdt in dat alle instellingen die zich richten op kinderen van 0 tot 6 jaar en hun ouders, zich gezamenlijk inspannen om een doorgaande lijn in het aanbod van voorzieningen te creëren zodat kinderen optimaal worden ondersteund in hun ontwikkeling en dat ouders optimaal worden ondersteund bij de opvoeding. Het idee achter de sluitende aanpak 0-6-jarigen is vooral het vroegtijdig onderkennen van maatschappelijke problemen. Interventies kunnen dan zo vroeg mogelijk plaatsvinden waardoor het beste mogelijke resultaat wordt nagestreefd. Een probleem kan erger worden wanneer de overdracht van de peuterspeelzaal naar de basisschool niet soepel verloopt en als de communicatie te wensen overlaat. Het is belangrijk dat adequate informatie voorhanden is en dat voorkomen wordt dat ouders hun verhaal vele malen moeten vertellen. De peuterspeelzaal richt zich op kinderen van 2 tot 4 jaar en is daarmee één van de hoofdrolspelers als het gaat om een sluitende aanpak 0-6-jarigen. Het realiseren van een sluitende aanpak 0- tot-6 jarigen houdt in dat peuterspeelzalen minimaal moeten voldoen aan ambitieniveau 1. 11

13 Knelpunten in de sluitende aanpak doen zich vooral voor in de kwantiteit en kwaliteit van het aanbod, de samenhang tussen vraag en aanbod en de samenwerking tussen de aanbieders. Peuterspeelzalen en andere partners binnen een sluitende aanpak 0-6-jarigen De partijen die met elkaar tot een sluitende aanpak moeten komen, zijn de lokale instellingen en de gemeente als regievoerder. Onderstaande instellingen richten zich allemaal op kinderen in de peuterleeftijd: zorginstellingen (GGD, JGZ, huisartsen) peuterspeelzalen onderwijsinstellingen bibliotheek opvoedondersteuning kinderopvanginstellingen De activiteiten van verschillende (zorg)instellingen kunnen elkaar overlappen. Om een sluitende aanpak te kunnen realiseren zullen de instellingen de handen ineen moeten slaan en gaan samenwerken. Beleid moet worden afgestemd en informatie moet worden uitgewisseld. Voor het realiseren van een sluitende aanpak heeft de gemeente een regierol. Gemeenten moeten een keuze maken hoe zij de sluitende aanpak willen opzetten, wat het doel is, welke organisaties erbij betrokken moeten worden en hoe de samenwerking vorm kan krijgen. Het uitwisselen van informatie staat aan de basis van een sluitende aanpak. De wet bescherming persoonsgegevens stelt eisen aan het uitwisselen van gegevens. Dit mag alleen op basis van bepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden. Het doel en de noodzaak van samenwerking en dus van de gegevensuitwisseling moet helder zijn. In navolging van wat is opgenomen in de integrale beleidsnota Jeugd (in)begrepen?! en het WMO beleidsplan is een start gemaakt met het realiseren van een sluitende aanpak. In 2006 is het MDT 0 tot 12 jaar van start gegaan. In dit overleg worden kinderen met problemen en/of achterstanden besproken en indien noodzakelijk wordt hulpverlening geregeld. Kinderen mogen alleen besproken worden indien de ouders of verzorgers daar toestemming voor geven. In het MDT hebben verschillende instanties zitting zoals het schoolmaatschappelijk werk, consultatiebureau, GGD, bureau jeugdzorg, basisscholen, kinderopvang en de peuterspeelzalen. In 2007 is de werkwijze van het MDT geëvalueerd door een extern bureau (Jeugdpunt). De sluitende aanpak 0 tot 6 jarigen is met de komst van het MDT voor een deel gerealiseerd. De gemeente houdt hierin de regie. Knelpunt blijft echter de strenge privacywetgeving die de vrijheid van de hulpverlening om gegevens met elkaar te delen en hulpverlening af te stemmen behoorlijk beperkt. Winst is o.a. te behalen op een betere aansluiting tussen de peuterspeelzaal/kinderopvang en het basisonderwijs. Er moet een meer vraaggestuurd aanbod komen dat aansluit op de wensen en achtergrond van de ouders. Dit om een groter bereik te kunnen realiseren en meer kinderen in de leeftijd 2 tot 4 jaar in beeld te krijgen. Opgemerkt moet worden dat kinderen in deze leeftijdscategorie slechts één keer het consultatiebureau bezoeken. Ze zijn dus vrijwel niet in beeld als zij geen peuterspeelzaal of kinderopvang bezoeken. De overdracht van kinderen van de peuterspeelzaal naar het basisonderwijs wordt gegeven door middel van een peuteroverdrachtsformulier. Voor een kind dat de peuterspeelzaal verlaat omdat het naar de basisschool gaat wordt een dergelijk formulier ingevuld, met de ouders besproken en na toestemming van de ouders aan de basisschool gezonden. Een voorbeeld van het overdrachtsformulier is als bijlage bij deze beleidsnota gevoegd. Huidige situatie Sliedrecht De algemene doelstelling van de peuterspeelzalen in Sliedrecht is erop gericht om jonge kinderen, in groepsverband, optimale mogelijkheden te bieden om in eigen tempo zijn of haar unieke kwaliteiten te ontwikkelen. Daarnaast vervult het tevens een signalerende en preventieve functie bij eventuele stagnatie in de ontwikkeling van het jonge kind. De peuterspeelzalen zijn bij uitstek een voorziening waar in een vroeg stadium problemen in de ontwikkeling van het kind ontdekt worden. De basisfuncties die hierbij gehanteerd worden zijn: spelen, ontwikkelen, signaleren en ondersteunen. 12

14 In 2007 werd geconstateerd dat er binnen Sliedrecht een tekort was aan peuterspeelzaalplaatsen. Om enigszins tegemoet te kunnen komen aan de vraag is vervolgens aan de gemeenteraad gevraagd om extra middelen om extra plaatsen te kunnen creëren. Deze vraag zorgde ervoor dat er binnen de gemeenteraad, naast de financiële kant ook over de inhoudelijke kant van het peuterspeelzaalwerk werd gediscussieerd. Omdat er op dat moment gediscussieerd werd op basis van aannames en het college een duidelijk beeld wilde van de werkelijke situatie is besloten een korte vragenlijst te sturen naar alle ouders/opvoeders van kinderen tussen de 2 en 4 jaar. Naar aanleiding van de uitkomsten van deze enquête kunnen duidelijke acties worden uitgezet om te komen tot een meer sluitende aanpak 0 tot 6 jarigen. Het onderzoek heeft plaatsgevonden onder de regie van de VVE-werkgoep waarin het onderwijs, de peuterspeelzalen, de beleidsmedewerker onderwijsachterstandenbeleid en de beleidsmedewerker jeugd (i.v.m. met genoemd project) vertegenwoordigd zijn. Onderzoek De vragenlijst is verstuurd naar 583 adressen. Dit waren ten tijde van het versturen van de vragenlijsten de adressen waar alle 2 tot 4 jarigen (doelgroep peuterspeelzaalwerk) ingeschreven stonden. In totaal hebben 417 mensen gereageerd, dat is een respons van 72%. De personen die niet hebben gereageerd zullen nog een herinnering ontvangen maar gezien de nu al hoge respons kunnen de resultaten als representatief beschouwd worden. De vragenlijst was niet anoniem, hier is bewust voor gekozen zodat er gerichte acties uitgezet kunnen worden onder de doelgroep. In de vragenlijst is gevraagd of de kinderen een peuterspeelzaal bezoeken en zoniet waarom niet. Er is gekozen voor de vraagstelling omdat we ons met name richten op de kinderen die de peuterspeelzaal niet bezoeken. Om een sluitende aanpak 0 tot 6 jaar te realiseren willen we deze groep graag in beeld krijgen. Resultaten: Onderstaand een overzicht van de antwoorden die zijn gegeven: Reeds geplaatst op peuterspeelzaal Madelief 70 Jip en Janneke 68 De Lapjeskat 67 Bij de Hand 27 Anders 8 Totaal 240 Mijn kind bezoekt de peuterspeelzaal niet omdat: Ik vind het prettiger om mijn kind thuis te houden tot de basisschoolleeftijd 49 Mijn kind staat op de wachtlijst om geplaatst te worden op de peuterspeelzaal 37 Ik vind het te duur om mijn kind naar de peuterspeelzaal te brengen 23 Mijn kind bezoekt een kinderdagverblijf 66 Ik wil mijn kind liever 1 dagdeel naar de peuterspeelzaal brengen 8 Mijn kind kan het qua ontwikkeling niet aan (speciaal onderwijs) 2 Ik wil mijn kind vlak voor de bo naar een peuterspeelzaal doen om te wennen 3 Het aanbod aan peuterspeelzaalwerk sluit niet aan bij mijn achtergrond 0 Anders namelijk: Zoals eerder is aangegeven wordt voornamelijk gericht op de kinderen die de peuterspeelzaal niet bezoeken om de sluitende aanpak zoveel mogelijk vorm te kunnen geven. Uit bovenstaande resultaten kan geconcludeerd worden dat een substantieel deel van de kinderen in de leeftijd 2 tot 4 het kinderdagverblijf bezoeken. Er wordt naar gestreefd om de kinderopvanginstellingen binnen de genoemde sluitende aanpak (en het VVE-traject) te betrekken. Hier is een start mee gemaakt. De groep kinderen die het kinderdagverblijf bezoeken zijn in beeld. 13

15 KWALITEITSEISEN Kwaliteitseisen vormen een actueel onderwerp binnen het verder professionaliseren van het peuterspeelzaalwerk. Voordat de Wet Kinderopvang van toepassing was, was binnen de gemeente Sliedrecht de Verordening Kinderopvang het document dat de kwaliteitseisen voor zowel kinderopvang én peuterspeelzalen beschreef. Met het inwerking treden van de Wet Kinderopvang is een wetinterpreterende beleidsregel ingevoerd met betrekking tot de kwaliteit van kinderopvang. Voor peuterspeelzaalwerk is de Verordening Kinderopvang van toepassing gebleven. Deze verordening dateert uit 1996 en is sterk verouderd. In deze beleidsnota worden nieuwe kwaliteitseisen bepaald alsmede een nieuwe verordening opgesteld. Wanneer gesproken wordt over kwaliteitseisen gaat het in het bijzonder om: de accommodatie: de ruimtebehoefte, hygiëne en veiligheid; de inzet van beroepskrachten: de groepsgrootte en leidster-kindratio; de organisatie; aansprakelijkheid-en ongevallenverzekeringen, informatieverstrekking aan ouders. Ruimtebehoefte In 1995 is het Tijdelijk besluit kwaliteitsregels kinderopvang afgekondigd. In deze algemene maatregel van bestuur zijn minimale kwaliteitsregels opgenomen die gemeenten aan (on)gesubsidieerde kinderopvanginstellingen moeten stellen. Het Nederlands Normalisatie-instituut (NNI) heeft middels NEN 2580 normen opgesteld voor de oppervlakten en inhoud van gebouwen. Ondanks dat deze regels met de ingang van de Wet Kinderopvang zijn komen te vervallen kunnen deze richtlijnen wel aangeven welke landelijke minimumnorm gehanteerd kan worden bij de ruimtebehoefte in het peuterspeelzaalwerk. Deze landelijke minimale kwaliteitsregels houden in dat: per groep een ruimte beschikbaar is per kind van 3m2 bruto speeloppervlak; er buitenspeelruimte beschikbaar is, waarvan de oppervlakte minimaal 4m2 per spelend kind bedraagt. Kwaliteit van het personeel: de inzet van beroepskrachten In de CAO Welzijn zijn verschillende functies taken en bijbehorende opleidingsniveaus voor werken in het peuterspeelzaalwerk gedefinieerd. In dit hoofdstuk komen de termen professioneel peuterspeelzaalleidster, beroepskracht en begeleider aan de orde. Hieronder zijn de definities beschreven die in dit beleidsplan gebruikt worden. Opleidingsniveau professioneel peuterspeelzaalleidster Heeft een opleidingsniveau van sociaal-cultureel werker niveau 3 of peuterleidster niveau 2. Met het oog op de aard van het peuterspeelzaalwerk en het feit dat de professionalisering nog bezig is, is ervoor gekozen om alleen de aanwezigheid van een groepsleidster te definiëren en niet het ondersteunende personeel. De term professioneel leidster is aanvullend op de termen beroepskracht en begeleider die in de nieuwe (bijlage 2) verordening wordt gehanteerd. Beroepskracht Een beroepskracht is degene die werkzaam is bij een peuterspeelzaal, die werkzaamheden verricht die zijn opgenomen in de voor het peuterspeelzaalwerk geldende CAO en die beschikt over een voor deze werkzaamheden passende beroepskwalificatie, zoals momenteel is beschreven in het functie/loongebouw. Begeleider Een begeleider is degene die anders dan als beroepskracht of beroepskracht in opleiding belast is met de begeleiding van kinderen bij een peuterspeelzaal. Taken groepsleidster De functie van een leidster van een peutergroep bestaat uit een aantal taken. In het Beroepsprofiel leidster in het peuterspeelzaalwerk (NIZW 2003) zijn zes taakgebieden voor de leidster weergegeven: de behoefte van het kind in kaart brengen, (begeleidings)plan ontwikkelen, de ontwikkeling van het kind stimuleren, evalueren, professiegebonden taken uitvoeren en organisatiegebonden taken uitvoeren. 14