Bilthoven centrum STEDENBOUWKUNDIG PLAN VINKENPLEIN E.O. mei 2010

Transcriptie

1 Bilthoven centrum STEDENBOUWKUNDIG PLAN VINKENPLEIN E.O. mei

2 Opdrachtgever Gemeente De Bilt contactpersoon Kees-Jan Bandt Postbus AH Bilthoven Uitwerking Ontwikkelingsplan Emmaplein BDP. khandekar Secretaris Runsinkbrink AG Benthuizen stedenbouw architectuur Liesl Vivier Beate Begon 2 inleiding info@bdpkhandekar.com

3 INHOUDSOPGAVE Inleiding 5 Doel en status 5 Huidige situatie 7 Deelgebied 7 Karakteristiek van het deelgebied 9 Vigerende regelingen (o.a. bestemmingsplan) 9 Stedenbouw en architectuur 11 Masterplan Centrum Bilthoven 13 Referentieontwerp 15 Programmatische invulling 15 Verkeer en expeditie 16 Parkeren 17 Stedenbouwkundige randvoorwaarden 20 Bouwhoogtes 20 Rooilijn en plaatsing op de kavel 22 Beeldkwaliteit openbare ruimte 45 Sfeer en karakter 46 Kleurstelling en materiaalkeuze 48 Plint 51 Basisprofielen 53 Vinkenplein 58 Economie & Duurzaamheid 63 Commerciële functies 64 Duurzaamheid 68 Planvorming en Procedures 69 Beeldkwaliteit architectuur 25 Sfeer en karakter 26 Gevelindeling 28 Kleur en materiaal 30 Nieuwe Doorsteek en noordzijde Nachtegaallaan 32 Julianalaan 36 Vinkenplein en Vinkenlaan 40 3

4

5 INLEIDING DOEL EN STATUS De gemeente De Bilt werkt aan de herontwikkeling van het centrum van Bilthoven. In 2008 is een Masterplan opgesteld om deze herontwikkeling op integrale wijze te kunnen aanpakken. Het Masterplan Bilthoven Centrum is op 26 februari 2009 vastgesteld door de gemeenteraad. Met de afronding en bekrachtiging van het Masterplan is de basis gelegd voor het zetten van vervolgstappen, waaronder het opstellen van een Bestemmingsplan en een Beeldkwaliteitplan. Beide plannen doorlopen in 2010 een publiekrechtelijke procedure. Het Masterplan is nog een plan op hoofdlijnen. Om meer grip te krijgen op hoe de bebouwing in de verschillende deelgebieden er straks daadwerkelijk uit kan gaan zien zijn op basis van het Masterplan verschillende stedenbouwkundige plannen gemaakt. Dit Stedenbouwkundige plan Vinkenplein is daar één van en heeft uitsluitend betrekking op de bebouwing ten noorden van het Vinkenplein en de openbare ruimte rond deze bebouwing. Parallel aan het Stedenbouwkundige plan Vinkenplein worden stedenbouwkundige plannen voor het Stationsgebied en het Emmaplein opgesteld. Het Stedenbouwkundig plan Vinkenplein en omgeving is een uitwerking van randvoorwaarden en uitgangspunten die opgenomen zijn in het Masterplan en het Beeldkwaliteitplan. Het doel van dit Stedenbouwkundige plan is het kader aangeven waarbinnen de herontwikkeling van dit gebied dient te worden uitgevoerd. 5

6 6 inleiding

7 HUIDIGE SITUATIE DEELGEBIED Het deelgebied Vinkenplein en omgeving maakt onderdeel uit van het totale gebied waarop het Masterplan betrekking heeft. Het deelgebied wordt begrensd door de Julianalaan aan de noordzijde, de Vinkenlaan aan de (zuid) oostzijde en de Nachtegaallaan aan de zuidwestzijde. De Nieuwe Doorsteek tussen de Julianalaan en de Nachtegaallaan vormt de westelijke plangrens. Een overzichtskaart van het plangebied is hieronder weergegeven. Uitwerkingsgebied Plangrens 7

8 Vinkenplein als parkeerplaats Paviljoens op het Vinkenplein Achterkanten aan het Vinkenplein Hoek Vinkenplein/Vinkenlaan Vinkenlaan Hoek Julianalaan/Vinkenlaan Julianalaan Julianalaan Postkantoor aan Julianalaan 8 huidige situatie

9 KARAKTERISTIEK VAN HET DEELGEBIED Het centrum van Bilthoven heeft een informele, dorpse uitstraling en een prettige schaal en sfeer. De wegen worden begrensd door kleinschalige gevarieerde bebouwing. Dit beeld wordt versterkt door stevige groene elementen, zoals ruime voortuinen en bomenlanen. Het deelgebied Vinkenplein en omgeving vormt echter een uitzondering op de hoogwaardige uitstraling van het centrum van Bilthoven. In de huidige situatie wordt het Vinkenplein vooral gebruikt als parkeerplein. Het gebied in de directe omgeving van het Vinkenplein vormt het restant van het villaplan uit 1902, wat momenteel nog herkenbaar is in de vloeiende lijnen van de openbare ruimte en aan de bebouwing aan de zuidzijde van de Nachtegaallaan. Hier is sprake van een individueel herkenbare villabebouwing met een doorlopende plint. Hoewel de bebouwing aan de Nachtegaallaan en de Vinkenlaan gekenmerkt wordt door een karakteristieke uitstraling, kent de noordkant van het Vinkenplein geen heldere rand. Hier grenzen achterkanten van winkels en de bijbehorende expeditiezones aan de openbare ruimte. Dit levert een rommelig beeld op. Ook de inrichting van de openbare ruimte vertoont weinig samenhang. De Julianalaan, het Vinkenplein en de Vinkenlaan worden gekenmerkt door het gebruik van oude materialen en een grote verscheidenheid aan inrichtingselementen, wat voor een onduidelijke structuur zorgt. De bebouwing in het deelgebied aan de Vinkenlaan en aan de Julianalaan past qua schaal goed in het centrum van Bilthoven maar kent niet de rijke detaillering van de historische panden. Het enige gebouw met een beeldbepalende kwaliteit is het postkantoor aan de Julianalaan. Dit gebouw kenmerkt zich door een hele markante en steile kap. De goothoogte is echter vrij laag. Een goede integratie van dit gebouw in de nieuwe ontwikkelingen is dan ook van cruciaal belang. Bij een eventuele herontwikkeling van het postkantoor dient rekening te worden gehouden met het monumentale karakter van het pand en de kenmerkende stijlelementen. Gezien de centrale ligging van het Vinkenplein en de bestaande groene uitstraling heeft het plein een enorme potentie. Echter in de huidige situatie vormt het plein zeker geen positieve aanvulling op het winkelgebied in het centrum van Bilthoven. VIGERENDE REGELINGEN (O.A. BESTEMMINGSPLAN) De vier geldende bestemmingsregelingen kunnen kort worden samengevat. De regeling Bilthoven Centrum II 1971 en het Uitwerkingsplan Bilthoven Centrum II 1978 geven een redelijk getrouwe afspiegeling van de bestaande situatie. Beide plannen bieden echter geen basis voor de ontwikkeling van een centrumgebied, omdat de bestemmingen te strak zijn en daardoor weinig tot geen flexibiliteit geven. Bilthoven Oost 2005 Uitwerkingsplan Bilthoven Centrum II 1978 Bilthoven Centrum II 1971 Uitbreidingsplan in Hoofdzaak 1956 Plan in onderdelen 1936 Het Uitbreidingsplan in hoofdzaak 1956 geeft, met de bestemming Latere stadsuitbreiding, geen praktische mogelijkheden voor veranderingen in het gebied. Het Plan in onderdelen 1936 tenslotte, bestemt het gebied rondom het station ten behoeve van de spoorwegen. De conclusie is dat voor de realisering van het nieuwe centrum van Bilthoven ook de wettelijke basis van een nieuw bestemmingsplan nodig is. 9

10

11 STEDENBOUW EN ARCHITECTUUR 11

12 12 inleiding

13 Doelstelling van de stedenbouwkundige en architectonische uitwerking voor dit deelgebied is een goede begeleiding van de openbare ruimte door middel van nieuwe bebouwing dat met de voorkanten op de omgeving is gericht. Het referentieontwerp richt zich dan ook vooral op een goede afbakening van het blok aan de noordzijde van het Vinkenplein en aan de oostzijde van de doorsteek. Daarnaast geven de spelregels ook een handleiding voor initiatieven binnen het hele plangebied. MASTERPLAN CENTRUM BILTHOVEN Doelstelling van het Masterplan is een samenhangend, sociaal en verkeersveilig centrum voor Bilthoven. Lange lijnen en doorzichten kenmerken het plan. Daarnaast worden groene laanstructuren gerepareerd en het autoverkeer en langzaam verkeer worden (indien mogelijk) van elkaar gescheiden. Binnen dit kader vinden ontwikkelingen plaats met een kleinschalig en dorps karakter, passend bij de schaal van Bilthoven. De ruimtelijke basisstructuur vormt het raamwerk voor toekomstige ontwikkelingen. Met het vastleggen van dit raamwerk wordt de kwaliteit bepaald. In principe gaat het steeds om helder vormgegeven openbare ruimtes met een duidelijke begrenzing, waarbij gebouwen met de voorkanten naar de straat en de openbare ruimte zijn gericht. Zowel de bestaande als nieuwe functies zullen een positieve aanvulling op het winkelnetwerk vormen en het versterken. Naast het versterken van de structuur van bomenlanen krijgt een aantal gebieden een specifieke, groene invulling. Een belangrijk beslispunt uit het Masterplan ten aanzien van de kwaliteit van het centrum vormt het Vinkenplein, dat als autovrij plein een belangrijke aanvulling op het netwerk van de openbare ruimte wordt. Dit plein zal groen ingericht worden en krijgt nieuwe kopbebouwing met winkelruimtes en horecafuncties. Verkeer en bomenlaanstructuren bebouwing; voorkanten loper / Emmaplein plein met groene inrichting plein winkelroute De Kwinkelier bomenlaan doortrekken De groene laanstructuur van alle aanwezige lanen wordt versterkt. Ook in de Nieuwe Doorsteek tussen de Julianalaan en de Nachtegaallaan wordt de bomenlaanstructuur van de Julianalaan doorgezet. Binnen de groene bomenlaanstructuren worden aparte ruimtes voor voetgangers en fietsers gemaakt. Dit geldt echter niet voor de Nieuwe Doorsteek. Groene invulling openbare ruimtes Een aantal gebieden krijgt een specifieke, groene invulling. Deze zijn het Vinkenplein en nieuwe pleinruimtes, zoals het langgerekte, stationsplein zuid en het stationsplein noord. Nieuwe en bestaande bebouwing Zowel de nieuwe als bestaande bebouwing zal met de voorkant op de belangrijke openbare ruimtes georiënteerd zijn. Daar waar dit nog niet het geval is, zal dit aangepast worden. Dit geldt met name voor het gebied met de bedrijven ten noorden van het spoor en voor de bebouwing rond het nieuwe Vinkenplein. 13

14 14

15 REFERENTIEONTWERP Het referentieontwerp vertaalt de uitgangspunten en randvoorwaarden voor de ontwikkeling aan het Vinkenplein naar een ontwerp. Het referentieontwerp is gebaseerd op de kaderstelling uit het Masterplan Centrum Bilthoven, het Beeldkwaliteitplan en het Bestemmingsplan en draagt mogelijkheden aan voor de concrete programmatische en architectonische invulling van het bouwblok. PROGRAMMATISCHE INVULLING Door het realiseren van de Nieuwe Doorsteek en een goede ruimtelijke afbakening van de noordwand van het Vinkenplein wordt de winkelroute van het centrum versterkt. Er ontstaat vooral ruimte voor niet dagelijkse boodschappen bijvoorbeeld mode, gemak, wellicht een food speciaalzaak in combinatie met accessoires. Horeca zal met name aan het Vinkenplein geconcentreerd worden. Om, met name in de avonduren, een levendig centrum te krijgen, is functiemenging heel belangrijk. Boven de commerciële functies komen woningen, zodat een goede gebouwde begeleiding van de openbare ruimte ontstaat. Gebaseerd op het referentieontwerp kan ruim 1.400m² bvo aan commerciële ruimte worden toegevoegd. In het referentieontwerp bestaat de mogelijkheid om ca. 29 woningen te realiseren. 15

16 Inrit Expeditie vanaf voorkant Ondergronds parkeren basisprincipes - expeditie vanaf de voorkant en verdiept parkeren VERKEER EN EXPEDITIE De nieuwe structuur uit het Masterplan richt zich vooral op het behoud van de karakteristieke uitstraling van het centrum en een veilig vormgegeven verkeersstructuur. Hiertoe wordt aandacht besteed aan logische en veilige wandel- en fietsroutes. Het Vinkenplein wordt een autovrij plein en de Vinkenlaan zal als langzaam verkeersroute worden ingericht. Om dit te kunnen bewerkstelligen wordt de Nieuwe Doorsteek tussen de Nachtegaallaan en de Julianalaan aangelegd. De doorsteek, de Julianlaan en de Nachtegaallaan zijn wegen van de tweede orde (30km/uur) en vormen de directe ontsluiting voor de voorzieningen in het centrum. In de huidige situatie wordt op het Vinkenplein geparkeerd. Tevens vindt expeditie vanaf het Vinkenplein plaats. In de nieuwe opzet zal de expeditie van de commerciële ruimtes vanaf de voorkant moeten gebeuren. Er is onvoldoende ruimte beschikbaar om een expeditiehof aan de achterkant van de commerciële ruimtes te creëren. Echter is de bebouwing in het referentieontwerp zodanig geplaatst dat er een smalle zone (ca. 2m) als gang achter de bebouwing wordt aangehouden. Deze zone is in beperkte mate geschikt voor de expeditie van de winkels aan de achterkant. Het Vinkenplein en de Vinkenlaan worden autoluw ingericht. Daarom mag bevoorrading alleen tijdens venstertijden en met kleine bezorgauto s vanaf het plein en vanaf de Vinkenlaan gebeuren. 16 stedenbouwkundige uitwerking

17 PARKEREN Voor het centrum gelden de volgende parkeernormen voor nieuw toe te voegen functies: Woningen: (gemiddeld) 1,5pp per woning* Winkels/horeca: 3pp per 100m² bvo Kantoren: 1,8pp per 100m² bvo *dure woningen: 1,7pp per woning goedkope woningen: 1,3pp per woning deze parkeernormen zijn inclusief bezoekersparkeren voorbeelduitwerking ondergrondse parkeergarage Daarbij geldt voor alle nieuwe ontwikkelingen dat parkeren principieel op eigen terrein dient te worden opgelost. Alleen ten behoeve van bezoekers zullen parkeerplaatsen in de openbare ruimte en in openbare parkeervoorzieningen worden aangelegd. Bewoners zullen in de geheel verdiepte parkeergarage onder de nieuwe bebouwing parkeren. De inrit naar deze garage zal vanaf de Nieuwe Doorsteek gebeuren. In het referentieontwerp kunnen ca. 45 parkeerplaatsen in deze garage gerealiseerd worden. Uitgaande van een gemiddelde norm van 1,5pp per woning, voldoet dit voor het aantal woningen dat boven de commerciële functies gerealiseerd wordt. Omdat de doorsteek ook de functie van een winkelstraat vervult, is een veilige vormgeving van de inrit naar de garage heel belangrijk. De inrit dient dan ook voldoende breed (min. 5m) te worden uitgevoerd en op een goede manier in de nieuwe bebouwing geïntegreerd te worden. 17

18 voorbeelduitwerking begane grond Begane grond Commerciële ruimte Ontsluiting woningen Paviljoen Randvoorwaarde is dat het Vinkenplein een horecaplein wordt met een aangenaam verblijfsklimaat door middel van terrassen, bankjes etc. De begane grond grenzend aan het Vinkenplein zal daarom bijna geheel gevuld worden met horecafuncties. Aan de Nieuwe Doorsteek ontstaat ruimte voor detailhandel. De ingangen naar de woningen worden zodanig gesitueerd dat deze geen belemmering vormen voor de exploitatie van de commerciële ruimte. De ingangen mogen wel een bijdrage leveren aan een gevarieerde kleinschalige uitstraling van het blok. In het referentieontwerp zijn daarom de ingangen aan de zijkanten gesitueerd, aan de Nieuwe Doorsteek en aan de Vinkenlaan. voorbeelduitwerking 1e verdieping 1e verdieping Wonen Ontsluiting Mogelijkheid voor Commerciële ruimte Op de eerste en tweede verdieping worden woningen gerealiseerd. De woningen zullen met de verblijfsruimtes en buitenruimtes op de openbare ruimte gericht zijn. Balkons kunnen een bijdrage leveren aan de variatie van het gevelbeeld en zorgen voor een betere bezonning van de buitenruimtes. De balkons mogen maximaal 1,50m over de rooilijn uitsteken. Op de hoek Vinkenplein/Vinkenlaan bestaat de mogelijkheid om een horecagelegenheid over twee verdiepingen te realiseren. Om dit mogelijk te maken, worden maximaal twee woningen (ca. 200m² bvo) op de eerste verdieping als commerciële ruimte worden ingevuld. In het referentieontwerp worden de woningen via een galerij aan de binnenkant van het bouwblok ontsloten. Het is echter ook mogelijk om de woningen via portieken te ontsluiten. 18 stedenbouwkundige uitwerking

19 voorbeelduitwerking 2e verdieping voorbeelduitwerking 3e verdieping 2e verdieping Om de nieuwe bebouwing op een goede manier bij de bestaande kleinschalige omgeving aan te laten sluiten, zijn voor het hele centrumgebied Bilthoven maximale goothoogtes vastgelegd. Langs de Nieuwe Doorsteek geldt een maximale goothoogte van 7,50m. Dat betekent dat de woningen op de 2e verdieping zich onder de kap bevinden. Dakkapellen kunnen hier voor een betere indelingsmogelijkheid van de woningen zorgen. 3e verdieping Gezien de beoogde kleinschalige opzet en de integratie van de nieuwe bebouwing in de bestaande situatie mag niet overal in het bouwblok een vierde bouwlaag gerealiseerd worden. Echter vooral aan het Vinkenplein is een duidelijke pleinwand een belangrijke voorwaarde. In het referentieontwerp is de wand aan het Vinkenplein vier bouwlagen hoog, waarbij de vierde bouwlaag in de kap is opgenomen. De bouwhoogte trapt af naar maximaal drie bouwlagen ter hoogte van het postkantoor aan de Julianalaan, zodat er een goede overgang naar dit beeldbepalende gebouw gemaakt wordt. Op de hoek Vinkenlaan/Vinkenplein grenst de nieuwe statige bebouwing van het Vinkenplein aan bestaande kleinschalige bebouwing. In de architectonische uitwerking van het bouwblok dient dan ook voldoende rekening te worden gehouden met een goede aansluiting op de bestaande kleinschalige bebouwing aan de Vinkenlaan. 19

20 STEDENBOUWKUNDIGE RANDVOORWAARDEN In de Stedenbouwkundige randvoorwaarden is het referentieontwerp vertaald in een aantal abstracte plaatjes en worden de voorwaarden voor de architectonische uitwerking van het bouwblok aan het Vinkenplein omschreven. Tevens wordt de beeldkwaliteit voor zowel de architectonische invulling van het blok als ook de inrichting van de aangrenzende openbare ruimte beknopt omschreven. Het Beeldkwaliteitplan biedt een compleet overzicht van de specifieke spelregels ten aanzien van de architectonische uitwerking van het bouwblok en de openbare ruimte. BOUWHOOGTES Het is van belang dat nieuwe bebouwing past bij de schaal van de plek. Het centrum van Bilthoven heeft op dit moment een voornamelijk dorpse schaal met bouwhoogtes van twee tot vier bouwlagen. Door de ruime opzet van het Vinkenplein is het wenselijk om aan de noordzijde een duidelijke gebouwde begeleiding van maximaal vier bouwlagen te realiseren. Ook in de Nieuwe Doorsteek bestaat de mogelijkheid om bebouwing van drie bouwlagen te maken, echter wel met de verplichting om een stedenbouwkundig verantwoorde overgang naar het bestaande pand van het postkantoor te maken. Het postkantoor heeft een lage goothoogte van ca. 4,50m en heeft door de steile kapvorm enige massa. Hier dient met een lagere goothoogte van maximaal negen meter op aangesloten te worden. Dit geldt ook voor eventuele nieuwe bebouwing aan de Julianalaan en de Vinkenlaan. Naast de schaal is ook het gebruik van kappen beeldbepalend, nieuwe bebouwing krijgt daarom kappen. Variatie in de kappen wordt verkregen door wisselende kaprichtingen, insnijdingen in de kap of juist toevoegingen als dakkapellen. Voor een goede integratie van de nieuwe bebouwing in de bestaande kleinschalige omgeving is het aan de Julianalaan verplicht gesteld om met samengestelde kappen te werken. overzichtskaart aantal bouwlagen Het principeprofiel van de bebouwing geeft inzicht in de mogelijke indeling. De commerciële ruimte op de begane grond zal een plafondhoogte van minimaal 3,50m hebben. Bij een maximale goothoogte van 10,50m zijn 3,5 bouwlagen mogelijk. De bovenste verdieping dient als halfverhoogde kaplaag te worden aangelegd. Dakkapellen zorgen voor een speelsere, kleinschaligere uitstraling van de bebouwing en kunnen de woonwaarde van deze verdieping vergroten. De maximale nokhoogte 14,50m is zodanig vastgelegd dat verschillende kapvormen gerealiseerd kunnen worden. de nieuwe bebouwing voegt zich qua massaopbouw op een harmonische manier in de omgeving 20 stedenbouwkundige uitwerking

21 Wonen Wonen Wonen Commerciële ruimte Wonen Wonen Commerciële ruimte principeprofiel maximale goothoogte / mogelijke verdiepingshoogtes 4 bouwlagen mogelijk aan Emmaplein principeprofiel maximale goothoogte 3 bouwlagen mogelijk aan Nieuwe Doorsteek, Julianalaan en Nachtegaallaan de maximale nokhoogte geeft ruimte voor een verscheidenheid aan kapvormen 21

22 ROOILIJN EN PLAATSING OP DE KAVEL Kenmerkend aan het centrum in Bilthoven is de grote variatie in rooilijnen en de plaatsing van de gebouwen op de kavels. Dit versterkt de individuele presentatie van de panden. Nieuwe bebouwing moet passen in het beeld dat met deze wisselende rooilijnen is ontstaan. De bebouwing aan de randen van het centrum (zuidzijde Nachtegaallaan en Rembrandtlaan) en aan de Julianalaan heeft een informele uitstraling door de verspringende rooilijn en de open ruimte tussen de panden. Langs deze straten staat de bebouwing steeds dichter op elkaar, naarmate men dichter bij de Soestdijkseweg komt. Aan de zuidzijde van de Nachtegaallaan volgt de bebouwing de lijn van de weg en staat de plint van de bebouwing hoofdzakelijk op één lijn. De bebouwing aan de Julianalaan staat ook evenwijdig aan de weg, maar in tegenstelling tot de Nachtegaallaan verspringt deze juist. De bebouwing aan de noordzijde van het Vinkenplein staat dicht op elkaar en begeleidt de ruimte formeel doordat er sprake is van één rooilijn. Ook langs de Nieuwe Doorsteek staat de bebouwing evenwijdig aan de weg. In verband met de gewenste kleinschalige uitstraling dient de voorgevel binnen een marge van 0,20m tot 0,50m te verspringen. Deze verspringing kan door gevelelementen (zoals kozijnen) of door een verspringend tussenlid worden gerealiseerd. Voor een hoogwaardige uitstraling van de nieuwe bebouwing is juist de vormgeving van de hoekpanden belangrijk. De hoekpanden die aan twee openbare ruimtes grenzen zullen dan ook om de hoek worden ontworpen, met representatieve gevels naar twee kanten toe. overzichtskaart gevarieerde rooilijn Met het verdwijnen van autoverkeer op de Vinkenlaan ontstaat er ruimte voor De Kwinkelier en de panden ernaast, om naar voren uit te bouwen. Hierdoor kan de bebouwing in schaal en uiterlijk meer aan sluiten op de overige bebouwing in het centrum van Bilthoven. Voor de oostelijke hoek van de bebouwing aan de noordzijde van het Vinkenplein geldt dat deze hoek minimaal op de begane grond afgeschuind is om zo een soepele overgang met de ingang van De Kwinkelier te krijgen. De bebouwing aan de Vinkenlaan wijkt enigszins af van de rest van het centrum. De bebouwing aan de Vinkenlaan staat wel dicht op elkaar, maar de rooilijn verspringt. Dit heeft waarschijnlijk een historische reden. In het parkachtige verkavelingsplan uit 1902 werd gebruik gemaakt van gekromde lijnen en wegen, terwijl de historische verkaveling op deze plek rechtlijnig was, licht verdraaid ten opzichte van de Soestdijkseweg. De huidige rooilijn is een combinatie van de richting van de historische verkaveling met de gekromde lijnen van het parkachtige verkavelingsplan. verticale gevelindeling doormiddel van vespringingen in de rooilijn 22 stedenbouwkundige uitwerking

23 rooilijn verspringt, voorgevel evenwijdig aan de weg, ruimte tussen panden rooilijn verstaffeld, aaneengesloten bebouwing bebouwing staat op één rooilijn, geen of zeer beperkt ruimte tussen panden bebouwing staat op één rooilijn, met ruimte tussen panden vrij element 23

24 24 inleiding

25 BEELDKWALITEIT ARCHITECTUUR 25

26 SFEER EN KARAKTER Het centrum van Bilthoven wordt gekenmerkt door bebouwing met een prettige, dorpse schaal en een grote mate van variatie. De bebouwing heeft een kleine korrelgrootte en er is sprake van individueel herkenbare panden. Naarmate men dichter bij de Soestdijkseweg komt, verdicht de bebouwing. Panden komen dichter op elkaar te staan, de rooilijn wisselt minder en de korrelgrootte van de panden neemt toe. Nieuw te realiseren bebouwing zal aan moeten sluiten op het bestaande beeld van een gevarieerd dorpshart met haar verfijnde architectuur. Een basis voor een harmonieuze inpassing van nieuwe bebouwing kan worden bereikt door op een aantal punten aansluiting te zoeken op de bestaande bebouwing. Dit kan door het gebruik van een bepaald kleurenen materialenpalet, door aansluiting te zoeken in bouwhoogte en kapvormen en door het individuele karakter van de panden te accentueren. Nieuwe bebouwing in het centrum moet aan de volgende punten voldoen: voorbeeld uit Bilthoven: bebouwing heeft een dorpse schaal, de korrelgrootte en bouwhoogte zijn beperkt en de verdraaiing van de kappen levert een gevarieerd beeld op voorbeeld uit Bilthoven: bebouwing is overwegend uitgevoerd in baksteen in aardse tinten, soms uitgevoerd met rijke detailleringen variatie Variatie in beeld wordt met name bereikt door de wisselende hoogtes, wisselende rooilijnen, soms rijke detaillering en de toevoeging van architectonische elementen. In het verleden is de variatie in sommige gevallen helaas doorgeschoten. Veel ondernemers willen hun pand laten onderscheiden door de toepassing van opvallende en vaak ogenschijnlijk willekeurig geplaatste reclame uitingen. Het is van belang dat de kwaliteiten van de bestaande bebouwing weer zichtbaar wordt en het individuele karakter van de panden weer tot uiting komt. Belangrijk hierin is dat storende toevoegingen waar mogelijk verwijderd worden en nieuw te realiseren toevoegingen kritisch beoordeeld worden. voorbeeld uit Bilthoven: een informele, wisselende rooilijn voorbeeld uit Bilthoven: architectonische toevoegingen die zorgen voor variatie in de bebouwing individueel karakter en kleine korrelgrootte De sfeer van het centrum kan het beste omschreven worden als dat van een rijke, villa-achtige dorpskern. De bebouwing heeft een individueel karakter en er worden vele stijlkenmerken toegepast die het centrum een aangename sfeer meegeven en de relatie van de gebouwen met de groene omgeving versterken. De kern van Bilthoven is op te vatten als een voortzetting van de rijke bebouwing van de omliggende villawijken, waarbij in het centrum de bebouwing weliswaar nog steeds individueel herkenbaar is, maar dichter opeen staat. Nieuwe bebouwing wordt ook opgebouwd uit individuele panden doordat bebouwing over het algemeen een informele plaatsing heeft, met veelal wisselende rooilijnen. voorbeeld uit Bilthoven: een overschot aan variatie, luifels, willekeurig geplaatste reclame en uitstallingen zorgen voor een onrustig beeld voorbeeld uit Bilthoven: de toepassing van forse luifels levert een horizontale tweedeling in de bebouwing op 26 beeldkwaliteit architectuur

27 de daken bestaan hoofdzakelijk uit kappen, wisselend haaks en evenwijdig aan de straat bouwhoogte en kappen Ook door het gebruik van wisselende bouwhoogtes en het toepassen van kappen wordt het individuele karakter van de panden versterkt. Kappen zijn veelal samengesteld of staan afwisselend haaks en evenwijdig aan de straat. In sommige gevallen wordt in de kappen gewoond. Het is mogelijk om door het gebruik van insnijdingen in de kappen dakterrassen te maken. Hierbij moet de kapvorm wel altijd helder blijven en de kap vanaf de straat zichtbaar blijven. Uitgangspunt voor het maken van dakterrassen aan de zijde van de openbare ruimte is dat deze zorgvuldig worden opgenomen in de massa-, gevel-, en kapgeleding. traditionele kleuren, materialen en detaillering De bebouwing wordt gebonden door het gebruik van baksteen in ingetogen aardetinten. Voor accentdelen worden lichte materialen en/of lichte tinten toegepast. Op enkele bijzondere plekken, de pleinen, worden de panden grotendeels uitgevoerd in lichte kleuren en materialen, zodat deze plekken extra geaccentueerd worden. Door de materialen op een verfijnde wijze toe te passen en op een hoogwaardige wijze te detailleren sluit de bebouwing aan op de bestaande kwaliteiten. De detaillering kan bijvoorbeeld gebeuren door het toepassen van bijzondere baksteenpatronen, metselverbanden, het goed inpassen van hemelwater afvoeren, het slank detailleren van balkoncontructies, etc. architectonische toevoegingen voorbeeld van een moderne toepassing van een dakkapel Voor een goede relatie met de groene omgeving wordt veelvuldig gebruik gemaakt van architectonische toevoegingen. Deze toevoegingen, zoals balkons, erkers en dakkapellen, vormen uitzichtpunten op het groen. Door deze elementen op een hedendaagse wijze ook in de nieuwe bebouwing toe te passen wordt een goede aansluiting op zowel de groene omgeving als op de bestaande villabebouwing verkregen. Het is hierbij wel van belang dat elementen per pand toegepast worden en niet horizontaal doorlopen. Een horizontale benadrukking door bijvoorbeeld brede balkons of dakkapellen is niet toegestaan. voorbeelden van ingetogen reclame uitingen die de eenheid van de gevel niet verstoren en passen bij de stijl van het pand Toevoegingen aan commerciële voorzieningen worden vormgegeven in harmonie met de gevel van het pand. Er wordt aansluiting gezocht bij de bestaande gevelindeling en toevoegingen zijn ondergeschikt aan de gevel, zodat het individuele karakter van het pand sterk naar voren komt. voorbeeld van een lichte luifel waarbij de luifel de eenheid van de gevel niet verstoort 27

28 variatie ontstaat door het gebruik van verschillende kleuren en materialen in de gevel duidelijke relatie tussen indeling winkelplint en gevel balkons en loggia s zorgen voor variatie in de gevel en dragen bij aan een prettig woonklimaat GEVELINDELING De gevelindeling van de panden in het centrum valt uiteen in twee hoofdcategorieën. De historische (villa-) bebouwing kenmerkt zich door een meer verticale gevelindeling, naar de constructieve eigenschappen van baksteen. Dit verticale effect geeft de bebouwing een voornaam uiterlijk. Deze bebouwing bevindt zich met name aan de Soestdijkseweg en aan de Nachtegaallaan. De bebouwing van recentere periodes kenmerkt zich juist door een minder gerichte gevelindeling, of in sommige gevallen een licht horizontale gevelindeling. Eventuele nieuwbouw houdt rekening met deze verschillen. Bebouwing aan de pleinen krijgt een meer voornaam uiterlijk. Dit wordt bereikt doordat gevelopeningen hoger dan breed zijn, gevelopeningen boven elkaar worden uitgelijnd, een verticaal geveldeel naar voren springt (eventueel versterkt door het gebruik van een dwarskap), er penanten toegepast worden, etc. De overige bebouwing, langs de straten, kent een minder formeel karakter en sluit zo goed aan bij het informele dorpse beeld van Bilthoven. Dit wordt bereikt doordat de gevelgeleding geen duidelijk horizontale of verticale nadruk heeft. Doordat sommige wegen een gebogen verloop hebben, komen zijgevels van de panden in het zicht. Het is van belang dat deze gevels ook de kwaliteit van een voorgevel hebben en geen gesloten, dode uitstraling hebben. In vrijwel het gehele centrum wordt een afwijkend gematerialiseerde plint in de bestrating opgenomen. De bebouwing reageert hierop doordat in principe ook in (etalage-) gevels een (lage) borstwering wordt opgenomen. Deze versterken het individuele karakter van de bebouwing en zorgt dat de gevel stevig op de grond komt te staan. Bij commerciële voorzieningen is het van belang om een goede relatie tussen de plint en de bovenliggende verdiepingen te krijgen. Om dit te bereiken moet de materialisatie en/of gevelindeling van de plint een relatie hebben met de gevel van de bovenliggende verdiepingen. Om het individuele karakter van de panden te waarborgen mogen toevoegingen als luifels niet domineren. Eventuele luifels lopen niet door over meerdere panden en zijn ondergeschikt aan het gebouw doordat ze licht gedetailleerd en gematerialiseerd zijn. Luifels worden licht gematerialiseerd door het gebruik van glas en metaal, met een minimale dikte aan de straatzijde. Voor reclame uitingen geldt hetzelfde, deze zullen ondergeschikt moeten zijn aan het pand en worden per pand individueel toegepast (geen doorlopende reclame uitingen). De voorkeur gaat uit naar losse letters of reclame objecten die in de stijl van het pand passen. 28 beeldkwaliteit architectuur

29 gevelindeling is hoofdzakelijk verticaal gevelindeling is niet uitgesproken horizontaal of verticaal 29

30 accenten kunnen worden gelegd door het gebruik van lichte kleuren, maximaal 20 à 30 % per straat het basismateriaal is een donkere baksteen - passend bij de bestaande bebouwing in het centrum van Bilthoven de bebouwing aan de pleinen is overwegend licht gekleurd KLEUR EN MATERIAAL Uitgangspunt voor de kleurstelling en materialisatie in het centrum van Bilthoven is dat deze aansluit op de bestaande bebouwing. Dit houdt in dat er gewerkt wordt met natuurlijke kleuren, veelal warme aardetinten. Voor accenten is het mogelijk met lichte kleuren te werken, zoals reeds toegepast in het centrum van Bilthoven. Felle kleuren zijn niet toegestaan. Bebouwing langs een straat bestaat uit minimaal 70% donkere aardetinten. De aardetinten kunnen variëren van rood, rood-bruin naar donkerbruin en eventueel antraciettinten voor het dak. De overige maximaal 30% bestaat uit lichte kleuren als wit, crème en lichtgeel/ lichtbruin. Deze accenten kunnen worden gevormd door geheel licht gekleurde panden (zoals bijvoorbeeld de Dudokflat) of door het toepassen van lichte accenten in de gevel zoals boeiboorden, kozijnen, etc. Om toch aansluiting met de rest van het centrum te krijgen is de materialisatie bij de accentbebouwing, de zogenaamde poortgebouwen, gelijk aan de rest van de bebouwing. De materialen die worden toegepast moeten natuurlijk zijn of ogen. Materialen zijn overwegend solide en steenachtig, het uitgangspunt is baksteen. Overige toe te passen materialen zijn natuursteen, gepolijst beton en stucwerk. Voor de accentdelen is het ook goed mogelijk om met glas, hout en vlakke metaalelementen te werken. Voor de daken zijn keramische pannen of leien het uitgangspunt, in sommige deelgebieden is het gebruik van vlakke metalen dakbekleding ook toegestaan. Toepassing van kunststof plaatmateriaal, golfplaten, etc. passen niet in het beeld van het centrum van Bilthoven en zijn niet toegestaan. Op enkele plekken wordt afgeweken van de kleurverhouding. De pleinen (Vinkenplein en Emmaplein) worden extra geaccentueerd doordat de aangrenzende bebouwing juist overwegend licht gekleurd is (verhouding 70% licht 30% donker). 30 beeldkwaliteit architectuur

31 nadruk op donkere aardetinten (70 à 80 %) nadruk op lichte tinten (70 à 80 %) nadruk op lichte tinten en lichte materialen 31

32 de gevelindeling is niet uitgesproken verticaal of horizontaal en de gevel op de begane grond heeft een relatie met de gevel van de bovenverdiepingen Op de volgende pagina s wordt de gewenste beeldkwaliteit verder uitgewerkt. In het Beeldkwaliteitsplan is het centrum in zes deelgebieden opgedeeld. Voor de uitwerking van het blok aan het Vinkenplein zijn de spelregels voor de deelgebieden A: Soestdijkseweg en Emmaplein, B: Nieuwe Doorsteek en westzijde Nachtegaallaan en C: Julianalaan van belang. Hierop wordt dan ook in het Ontwikkelingsplan Emmaplein nader ingegaan. rooilijn, oriëntatie en verschijningsvorm de voorgevel staat evenwijdig aan de as van de weg. In verband met het bestaande gevarieerde, dorpse beeld is het van belang dat de voorgevel verplicht verspringt. Deze verspringing is minimaal 0,2m en maximaal 0,5m en gebeurt doordat: (a) de hele gevel naar voren verspringt, (b) een deel van de gevel verspringt (bijvoorbeeld een tussenlid), (c) er een element als een kozijn met een diepe negge wordt toegepast. Als de gehele gevel verspringt, dan mag de verspringing maximaal 0,2m voor de rooilijn komen, mits het naastliggende pand op of achter de rooilijn staat panden zijn individueel herkenbaar en hebben een passende schaal. In verband met het gewenste gevarieerde, dorpse beeld moeten panden die breder dan 10m zijn, ogen alsof ze uit meerdere individuele elementen bestaan. Om dit te bereiken wisselt ten minste 2 van de volgende elementen: (a) de rooilijn, (b) goothoogte, (c) kaprichting/vorm en (d) gevelindeling hoekpanden die aan twee openbare ruimtes grenzen worden om de hoek ontworpen panden zijn op de weg gericht en hebben hun entree aan de straatzijde indien de nieuwbouw in de doorsteek een ondergrondse parkeergelegenheid krijgt, dient de auto-entree in de doorsteek te liggen en niet aan het Vinkenplein of de Nachtegaallaan. De entree ligt inpandig en wordt met zorg vormgegeven, in stijl met de gevel van de bebouwing. De hellingbaan van de garage ligt volledig inpandig. NIEUWE DOORSTEEK EN NOORDZIJDE NACHTEGAALLAAN Tussen de Julianalaan en de Nachtegaallaan komt een doorsteek, zodat autoverkeer van de Julianalaan richting de Soestdijkseweg niet langer over de Vinkenlaan en het Vinkenplein hoeft te gaan. De doorsteek wordt begeleidt door nieuwe bebouwing die in schaal en vorm aansluit op het dorpse karakter van Bilthoven. De nieuwe bebouwing zal (ogen alsof het) uit losse gebouwen bestaan, maar gezien de ligging in het hart van het centrum, wel aaneengesloten staan. De gebouwen staan op één rooilijn met beperkte verspringingen en begeleiden zo de nieuwe doorgaande winkel- en autoroute op een rustige manier. De bebouwing sluit aan op het vriendelijke dorpse karakter van de rest van het centrum door een beperkte bouwhoogte, het gebruik van kappen en het gebruik van baksteen in aardetinten als hoofdmateriaal. bebouwing staat op één rooilijn, evenwijdig aan de straat, grotendeels aaneengesloten 32 beeldkwaliteit architectuur

33 bebouwing heeft een passende, dorpse schaal met een beperkte hoogte bebouwing staat op één rooilijn, maar verspringt subtiel, bijvoorbeeld doordat een smal tussenlid terugspringt (b) door parcelering sluit de schaal van de bebouwing aan op het dorpse karakter van Bilthoven, door de toepassing van (opliggende) kozijnen met een diepe negge ontstaat variatie in het gevelbeeld (c) nieuwe bebouwing sluit op een soepele manier aan op de bestaande bebouwing de gevelindeling is niet uitgesproken verticaal of horizontaal 33

34 overgang openbaar-privé De overgang tussen het pand en de openbare ruimte is zeer direct: de bestrating loopt door tot aan de voorgevel van het pand. bouwhoogtes daken bouwhoogtes sluiten aan op de bestaande hoogtes in het centrum, hoogtes zijn over het algemeen 2 à 3 bouwlagen de hoogte van de noordwand van het Vinkenplein (maximaal 4 bouwlagen) loopt de hoek om in de doorsteek. de overgang op de bestaande bebouwing verdient extra aandacht, met name aan de zijde van de Julianalaan is dit het geval. Zo heeft het postkantoor een redelijk grote massa, maar begint de kap relatief laag (ca. 4,5m). De nieuwe bebouwing in de doorsteek sluit hier op een soepele manier op aan de noordzijde van de Nachtegaallaan sluit aan op de hoogtes van de aangrenzende straten. Dat betekent dat de hoogte geleidelijk oploopt van maximaal 3 bouwlagen aan de zijde van de doorsteek tot maximaal 4 bouwlagen aan de zijde van het Emmaplein alle gebouwen krijgen kappen kappen staan afwisselend haaks op en evenwijdig aan de weg geleding van de gevels de gevel is niet nadrukkelijk verticaal of horizontaal de gevel van de begane grond maakt duidelijk onderdeel uit van de gehele gevel. De materialisatie en/of gevelindeling van de begane grond heeft een relatie met de bovenliggende verdiepingen nadruk op gevelopeningen door met diepe neggen te werken zorgt voor een verfijnde schaal grote, egale vlakken moeten vermeden worden. Dit kan onder meer door variatie in metselverbanden en aandacht voor de dieptewerking van de gevel (variatie in terugliggende of naar voren liggende elementen) balkons en loggia s kunnen bijdragen aan een verfijnd beeld en een prettig woonklimaat. In verband met de beperkte breedte van de doorsteek steken balkons hier maximaal 1m uit de gevel. Aan de westzijde van de Nachtegaallaan mogen balkons maximaal 1,5m uitsteken kleur- en materiaalgebruik een donkere baksteen in een warme aardetint vormt het uitgangspunt, aangevuld met andere solide ogende materialen als natuursteen, gepolijst beton en stucwerk de kleurverhouding is 70 à 80 % donker 20 à 30 % licht Voor accenten, de kozijnen en de binnenzijde van de neggen kan gebruik gemaakt worden van lichte kleuren en naast baksteen ook materialen als hout, glas, stuc, natuursteen en vlakke metalen elementen voor de kappen worden keramische pannen of leien gebruikt 34 beeldkwaliteit architectuur

35 twee referentiebeelden: de ingang van de parkeergarage ligt op de rooilijn en wordt op een zorgvuldige wijze opgenomen in de gevel van de bebouwing accenten kunnen worden gelegd door het gebruik van lichte kleuren, maximaal 20 à 30 % per straat subtiel vormgegeven balkons zorgen voor een prettig, informeel beeld 35

36 voorbeeld uit Bilthoven: bebouwing richting de Soestdijkseweg komt steeds dichter opeen te staan en neemt ook toe in omvang voorbeeld uit Bilthoven: bebouwing aan de noordoostzijde is nog herkenbaar als woonbebouwing en staat verder uiteen de voorgevel staat evenwijdig aan de straat, maar de rooilijn wisselt samengestelde kappen, rijke detaillering en aardetinten worden veel gebruikt in de Julianalaan JULIANALAAN De Julianalaan is een straat met een zeer gevarieerd beeld, onder meer door de wisselende en vaak samengestelde kappen en door de toepassing van diverse architectonische toevoegingen. Vanaf de noord-oostzijde richting de Soestdijkseweg gezien treedt er een verdichting op. De ruimere villabebouwing gaat geleidelijk over in bebouwing die steeds dichter opeen staat en vaak ook groter van schaal is. Deze elementen, de variatie in kappen en de geleidelijke verdichting zijn typische elementen van de Julianalaan die behouden moeten blijven. Aangezien er binnen het Masterplan weinig bouwontwikkelingen worden voorgesteld zal het beleid veelal gericht moeten zijn op het versterken van de individuele kwaliteiten van de panden. Deze kwaliteiten gaan momenteel schuil achter beeldverstorende elementen als dikke, doorlopende luifels en schreeuwerige reclame-uitingen. Bij renovatie van panden dient extra aandacht besteed te worden aan de relatie tussen de gevel van de begane grond en de bovenliggende verdiepingen. Hoewel er vaak een functioneel verschil tussen de verdiepingen is, moet in de gevel wel duidelijk afleesbaar zijn dat het om één samenhangend pand gaat. 36 beeldkwaliteit architectuur

37 rooilijn, oriëntatie en verschijningsvorm de voorgevel staat evenwijdig aan de as van de weg. In verband met het bestaande dorpse karakter verspringt de voorgevel binnen een marge van maximaal 3m, maar nooit meer dan 0,5m ten opzichte van de aangrenzende gevels panden zijn op de weg gericht en hebben hun entree aan de zijde van de straat panden zijn individueel herkenbaar en hebben een passende schaal. Van oost naar west gezien neemt de ruimte tussen de panden steeds verder af. Panden breder dan 15m moeten ogen alsof ze uit meerdere individuele elementen bestaan doordat de rooilijn, goothoogte, kapvorm/-richting en gevelindeling wisselt doordat er een bocht in de Julianalaan zit, komt het voor dat zijgevels in het zicht komen. Deze gevels moeten ontworpen zijn alsof het voorgevels zijn overgang openbaar-privé bebouwing staat op een wisselende rooilijn, evenwijdig aan de straat en verloopt van aaneengesloten naar meer vrijstaand de overgang tussen het pand en de openbare ruimte is zeer direct: de bestrating loopt door tot aan de voorgevel van het pand bouwhoogtes bouwhoogtes sluiten aan op de bestaande hoogtes, dus overwegend 1 à 2 bouwlagen met een (forse) kap tegenover de aansluiting van de Vinkenlaan op de Julianalaan is een iets grotere hoogte als accent toegestaan (maximaal 3 bouwlagen met een kap), zoals ook in de huidige situatie het geval is richting de Soestdijkseweg worden de gebouwen groter en neemt de bouwhoogte toe tot maximaal 3 bouwlagen met kap (m.u.v. de Dudokflat van 5 bouwlagen) door de gebogen weg en de versprongen rooilijn komen zijgevels in het zicht, deze gevels moeten met dezelfde zorg worden behandeld als voorgevels daken alle gebouwen krijgen kappen mede doordat veel van de kappen in de Julianalaan bijzondere vormen hebben wordt er een goede aansluiting verkregen op de villabebouwing in het verlengde van de Julianalaan aan de noord-oostzijde, buiten het centrum bebouwing krijgt variatie en verbijzondering door het toepassen van samengestelde kappen, het gebruik van wisselende kaprichtingen, het toepassen van insnijdingen en/of het toepassen van zorgvuldig mee-ontworpen dakkapellen 37

38 variatie en bijzondere detaillering in metselverbanden zorgen voor een verfijnde schaal voorbeeld uit Bilthoven: het basismateriaal is een roodbruine baksteen geleding van de gevels de gevel is niet nadrukkelijk verticaal of horizontaal de gevel van de begane grond maakt duidelijk onderdeel uit van de gehele gevel. De materialisatie en/of gevelindeling van de begane grond heeft een relatie met de bovenliggende verdiepingen nadruk op gevelopeningen door met diepe neggen te werken zorgt voor een verfijnde schaal grote, egale vlakken moeten vermeden worden. Dit kan onder meer door variatie in metselverbanden en aandacht voor de dieptewerking van de gevel (variatie in terugliggende of naar voren liggende elementen) balkons en loggia s kunnen bijdragen aan een verfijnd beeld en een prettig woonklimaat. In verband met het gevarieerde beeld aan de Julianalaan mogen balkons maximaal 1meter uitsteken kleur- en materiaalgebruik een donkere baksteen in een warme aardetint vormt het uitgangspunt, aangevuld met andere solide ogende materialen als natuursteen, gepolijst beton en stucwerk de kleurverhouding is 70 à 80 % donker 20 à 30 % licht voor accenten, de kozijnen en de binnenzijde van de neggen kan gebruik gemaakt worden van lichte kleuren en naast baksteen ook materialen als hout, glas, stuc, natuursteen en vlakke metalen elementen voor de kappen worden keramische pannen of leien gebruikt 38 beeldkwaliteit architectuur

39 voorbeeld uit Bilthoven: een beperkt aantal panden of delen van panden hebben een lichte kleur de gevelindeling is niet uitgesproken verticaal of horizontaal en de gevel op de begane grond heeft een relatie met de gevel van de bovenverdiepingen verbijzondering de rijkdom aan architectonische toevoegingen in de Julianalaan maken deze straat tot een sfeervolle, dorpse winkelstraat. Deze elementen dienen bij renovatie/ herontwikkeling behouden te blijven of terug te komen. Het gaat hierbij om de volgende elementen: rijke baksteendetaillering balkons erkers op de bovenverdieping(-en) torentjes samengestelde kappen dakkapellen het is van belang dat elementen per pand toegepast worden en niet horizontaal doorlopen. Een horizontale benadrukking door bijvoorbeeld brede balkons of dakkapellen is niet toegestaan lichte accenten kunnen binnen een gebouw gemaakt worden of in beperkte mate door het gehele gebouw licht te kleuren 39

40 VINKENPLEIN EN VINKENLAAN Dit gebied vormt het restant van het villaplan uit 1902, wat momenteel nog herkenbaar is in de vloeiende lijnen van de openbare ruimte en aan de bebouwing van de Nachtegaallaan. In het Masterplan wordt het Vinkenplein de nieuwe brinkachtige ruimte van Bilthoven. Het plein wordt omsloten door de bestaande bebouwing aan de Vinkenlaan en de Nachtegaallaan, en door nieuwe bebouwing aan de noordzijde van het plein. In kleurstelling en gevelindeling wordt op deze bijzondere plek gereageerd. Op het plein komt een bijzonder vormgegeven, alzijdig gebouw. Aan de Vinkenlaan is aandacht voor de aansluiting op De Kwinkelier van belang. Met het verdwijnen van het autoverkeer in de Vinkenlaan ontstaat er ruimte voor De Kwinkelier om naar voren uit te bouwen. Hierdoor versmalt het profiel van de openbare ruimte en kan de bebouwing in schaal en uiterlijk meer aan gaan sluiten op de rest van de bebouwing in het centrum van Bilthoven. rooilijn, oriëntatie en verschijningsvorm de voorgevel van de bebouwing aan de noordzijde van het Vinkenplein staat haaks op de doorsteek. In verband met het bestaande gevarieerde, dorpse beeld is het van belang dat de voorgevel verplicht verspringt. Deze verspringing is minimaal 0,2 m en maximaal 0,5 m en gebeurt doordat een deel van de gevel verspringt (bijvoorbeeld een tussenlid) of doordat er een element als een kozijn met een diepe negge wordt toegepast. langs de zuidzijde van de Nachtegaallaan staat de voorgevel evenwijdig aan de as van de weg. De bestaande situatie komt voor uit het villa karakter van de Nachtegaallaan en dient in stand gehouden te worden de rooilijn van de bebouwing aan de Vinkenlaan heeft één en dezelfde richting. Doordat de rooilijn verstaffeld verspringt, wordt het bochtige verloop van de weg gevolgd panden zijn op de weg gericht en hebben hun entree aan de zijde van de straat de noordzijde van het Vinkenplein bestaat niet uit individuele panden, maar is juist één gevel die sterk geparceleerd is door variatie in de gevelindeling, verspringende rooilijn, wisselende goothoogte en een wisselende kaprichting langs de zuidzijde van de Nachtegaallaan is sprake van individueel herkenbare, vrijstaande, villabebouwing, aan elkaar gekoppeld met een doorlopende plint. Ter hoogte van de aansluiting op de Soestdijkseweg is de bebouwing groter van opzet, maar sluit het door wisselende kapvormen toch goed aan op de individuele villabebouwing langs de Vinkenlaan is sprake van aaneengesloten bebouwing, waarbij individuele panden wel herkenbaar zijn. Hier geldt dat panden breder dan 10m moeten ogen alsof ze uit meerdere individuele elementen bestaan doordat de kaprichting/vorm, goothoogte en/of gevelindeling wisselt. De rooilijn wisselt in ieder geval om de maximaal 10m één pand vormt hierop een uitzondering, namelijk De Kwinkelier. De Kwinkelier krijgt aan de voorzijde een uitbouw, die qua massaopbouw een relatie met de bestaande bovenbouw heeft. Om deze reden wisselt de rooilijn hier niet om de maximaal 10m doordat de bebouwing aan de Vinkenlaan verstaffeld staat, komen er zijgevels in het zicht vanaf de openbare ruimte. Deze gevels moeten ontworpen zijn alsof het voorgevels zijn hoekpanden die aan twee openbare ruimtes grenzen worden om de hoek ontworpen voor de oostelijke hoek van de bebouwing aan de noordzijde van het Vinkenplein geldt dat deze hoek op de begane grond afgeschuind of afgerond is, om zo een soepele overgang met de ingang van De Kwinkelier te krijgen overgang openbaar-privé de overgang tussen het pand en de openbare ruimte is zeer direct: de bestrating loopt door tot aan de voorgevel van het pand bouwhoogtes bouwhoogtes sluiten aan op de bestaande hoogtes, dus overwegend 1 à 2 bouwlagen met een kap de noordwand van het Vinkenplein krijgt een iets grotere hoogte: minimaal 3 en maximaal 4 bouwlagen ter plaatse van De Kwinkelier is reeds sprake van iets hogere bebouwing: 4 bouwlagen, waarvan de bovenste 2 bouwlagen als kap zijn uitgevoerd. Doordat deze bebouwing terug ligt ten opzichte van de weg is de hoogte acceptabel in het dorpse beeld van Bilthoven daken alle gebouwen krijgen kappen langs de Vinkenlaan kunnen naast meervoudige kappen ook eenvoudige zadeldaken of schilddaken worden toegepast kappen staan afwisselend haaks op en evenwijdig aan de weg 40 beeldkwaliteit architectuur

41 het Vinkenplein wordt een groene ruimte met goede mogelijkheden voor horeca bebouwing aan de Vinkenlaan staat op een verstaffelde rooilijn de panden aan de Vinkenlaan en de Nachtegaallaan staan op een verstaffelde of versprongen rooilijn bebouwing aan de zuidzijde van de Nachtegaallaan staat versprongen, evenwijdig aan de straat de oostelijke hoek van de bebouwing aan de noordzijde van het Vinkenplein wordt op de begane grond afgeschuind of afgerond voorbeeld uit Bilthoven: de karakteristieke panden aan de zuidzijde van de Nachtegaallaan zijn zeer behoudenswaardig bebouwing aan de noordzijde van het plein staat op één rooilijn 41

42 geleding van de gevels om het bijzondere karakter van het Vinkenplein te onderstrepen en om aan te sluiten bij de historische bebouwing van met name de Nachtegaallaan, is de gevelindeling van de noordwand van het Vinkenplein en de Vinkenlaan ter hoogte van het plein hoofdzakelijk verticaal de gevel van het noordelijke deel van de Vinkenlaan is niet nadrukkelijk verticaal of horizontaal de gevel van de begane grond maakt duidelijk onderdeel uit van de gehele gevel. De materialisatie en/of gevelindeling van de begane grond heeft een relatie met de bovenliggende verdiepingen nadruk op gevelopeningen door met diepe neggen te werken zorgt voor een verfijnde schaal grote, egale vlakken moeten vermeden worden. Dit kan onder meer door variatie in metselverbanden en aandacht voor de dieptewerking van de gevel (variatie in terugliggende of naar voren liggende elementen) balkons en loggia s kunnen bijdragen aan een verfijnd beeld en een prettig woonklimaat. Aan de noordzijde van het Vinkenplein mogen balkons maximaal 1m uitsteken, Aan de Vinkenlaan en de Nachtegaallaan mogen balkons maximaal 1,5m uitsteken indien er ook commerciële voorzieningen op de eerste verdieping van de bebouwing aan de noordzijde van het Vinkenplein komt, dan moet de gevel open en aantrekkelijk worden vormgegeven kleur- en materiaalgebruik het Vinkenplein wordt extra geaccentueerd doordat de bebouwing aan de noordzijde van het plein en aan de Vinkenlaan ter hoogte van het plein overwegend licht van kleur is (verhouding 70 à 80 % licht 20 à 30 % donker). De materialisatie is overwegend solide om een goede aansluiting bij de rest van het centrum te krijgen. Bij de toe te passen materialen kan gedacht worden aan gekeimde baksteen, licht gekleurde stuc, licht gekleurde natuursteen of gepolijst beton. Voor de kappen worden vlakke keramische pannen, leien of metaal als zink gebruikt voor het noordelijke deel van de Vinkenlaan geldt dat een donkere baksteen in een warme aardetint het uitgangspunt vormt, aangevuld met andere solide ogende materialen als natuursteen, gepolijst beton en stucwerk voor accenten, de kozijnen en de binnenzijde van de neggen kan gebruik gemaakt worden van lichte kleuren en naast baksteen ook materialen als hout, glas, stuc, natuursteen en vlakke metalen elementen voor de kappen worden keramische pannen of leien gebruikt verbijzondering paviljoen de aansluiting van De Kwinkelier op het historische centrum heeft momenteel weinig kwaliteit en de entree naar het winkelcentrum is niet helder af te lezen aan de gevel in het Masterplan is vastgelegd dat de gevel van De Kwinkelier naar voren mag springen. De rooilijn van de nieuwe gevel mag niet over de gehele breedte dezelfde zijn, maar dient te verspringen. De verspringing is verstaffeld, volgt het glooiende verloop van de Vinkenlaan en wordt afgestemd op de architectuur van de bestaande bovenliggende gevels de gevel wordt hoger dan de begane grondhoogte doorgetrokken, om zo de uitbouw een passende hoogte mee te geven. In verband met het uitzicht van de bestaande bovenwoningen is de bovenliggende bouwlaag open. De gevel wordt beëindigd met een subtiele gevelrand, passend bij de stijl van de gevel. Boeiboorden of luifels zijn niet toegestaan om aan te sluiten bij de stijl van de bestaande bovenbouw, wordt de nieuwe uitbouw van De Kwinkelier als één ontwerp uitgevoerd om de entree van De Kwinkelier te accentueren kan ter hoogte van de entree gebruik gemaakt worden van een luifel. Deze dient dan wel licht en transparant te zijn, qua materialisatie wordt gedacht aan een combinatie van metaal en glas de begane grond van het pand op Vinkenlaan 23 mag ook naar voren uitgebouwd. Dit gebeurt in stijl met het bestaande pand, bijvoorbeeld in de vorm van een serre. Deze uitbouw heeft een relatie met de gevelindeling van het bestaande pand en heeft nadrukkelijk geen relatie met de gevelindeling van De Kwinkelier op het Vinkenplein is, in plaats van de huidige kiosk, een nieuw vrijstaand paviljoen gedacht, bijvoorbeeld te gebruiken als horecagelegenheid, kiosk, etc. het paviljoen is alzijdig georiënteerd, er komen dus geen blinde gevels of laad-en-los plekken het paviljoen staat qua beeld duidelijk los van de bebouwing aan de randen van het plein de maximale hoogte is 1 bouwlaag, met een bijzondere dakvorm (geen kap) de materialisering is licht, te gebruiken materialen zijn bijvoorbeeld metaal, hout en glas 42 beeldkwaliteit architectuur

43 het gebouw aan de noordzijde van het Vinkenplein is geparceleerd en bestaat uit lichte tinten de commerciële functies in de nieuwe bebouwing aan de noordzijde van het Vinkenplein kunnen naast de begane grond ook op de eerste verdieping geplaatst worden de gevelindeling is verticaal en de gevel op de begane grond heeft een relatie met de gevel van de bovenverdiepingen de gevelindeling van de bebouwing aan het Vinkenplein is hoofdzakelijk vertikaal van karakter de noordwand van het Vinkenplein bestaat niet uit individuele panden, maar juist uit één gebouw dat geparceleerd is door de gebogen wegen en de versprongen rooilijn komen zijgevels in het zicht, deze gevels moeten behandeld worden alsof het voorgevels zijn 43

44 44 inleiding

45 BEELDKWALITEIT OPENBARE RUIMTE 45

46 SFEER EN KARAKTER De openbare ruimte van het winkel- en verblijfsgebied van Bilthoven speelt in op de stedenbouwkundige structuur van het gebied. Bilthoven bestaat uit een groene bosrijke omgeving met losse bebouwing tussen de bomen. Naarmate men het winkel- en verblijfsgebied nadert, vindt er een ommekeer plaats van de verhouding groen en steen. Naar het winkel- en verblijfsgebied toe worden de ruimtes tussen de villa s en woningen smaller en de privétuinen verkleinen en vervallen. Op dit moment overheerst in het centrum het stenige karakter met her en der een grote solitaire boom of een groene accentplek. Dit groene beeld blijft bestaan en wordt aangevuld met een brinkachtig parkje op t Vinkenplein. De sfeer van het centrumgebied wordt bepaald door een charmante en ontspannen winkel-/verblijfsgebied die bestaat uit chique en elegante materialen passend bij de uitstraling van de bestaande villa s. In het centrum wordt meer verblijfsruimte en minder verkeersruimte gerealiseerd. De verblijfsruimte is de aanwezigheid van stoepen die zo breed mogelijk worden gemaakt. Er worden een duidelijke link gemaakt met het winkel- en het stationsgebied. Bilthoven - rand van het centrum: villa s in het groen Bilthoven - centrum: statige panden met her en der wat groen Het winkel- en verblijfsgebied kent een aantal verbijzonderingen/ accenten in het gebied met elk een andere schaal. Deze plekken zijn met name het brinkachtige parkje van het Vinkenplein en het Emmaplein. Een kleiner accent is het binnenplein in de passage van De Kwinkelier. Er is een duidelijke structuur voor autoverkeer van hoofd- en zijwegen. Het materiaal voor deze structuur is asfalt voor de hoofdontsluiting (Soestdijkseweg en Sperwerlaan) en bestaande gebakken klinkers voor de rijloper in het centrum (Julianalaan en Nieuwe Doorsteek). Fietsers zijn te gast in het winkel- en verblijfsgebied. De fietspaden liggen los van de rijbaan en op brede stoepen worden fietsenrekken geplaatst. De boomstructuur is passend bij het ruimtelijk concept: statige lanen voor de Soestdijkseweg, het Emmaplein, de Julianalaan en de Sperwerlaan en losse solitaire bomen in het winkel- en verblijfsgebied. referentie van een centrum: panden met solitaire of groepen bomen 46 beeldkwaliteit openbare ruimte

47 ruimtelijk concept: statige lanen voor de Soestdijkseweg en de Julianalaan en losse solitaire bomen in het winkel- en verblijfsgebied 47

48 KLEURSTELLING EN MATERIAALKEUZE Het kleur thema voor de openbare ruimte kent dezelfde principes als die voor de bebouwing en wordt zoveel mogelijk in een warme, natuurlijke, donkere en terughoudende kleur gehouden. Donkere accenten zijn hierin mogelijk. Er is gekozen voor een chique en elegant materialenpalet dat past bij de historische kern van Bilthoven: de basis is een roodpaarse baksteen (deels hergebruik) met grijze natuursteen accenten voor de plinten langs de etalages en als banden voor de functiescheidingen. Er is voldoende materiaal van de bestaande gebakken klinker om her te gebruiken voor de rijlopers in het winkel- en verblijfsgebied. De basisklinker voor het winkel- en verblijfsgebied sluit aan op de kleurstelling van de aanwezige roodpaarse gebakken klinkers in de rijlopers van Bilthoven. Deze basisklinker sluit tevens aan bij de reeds gemaakte keuze voor de herontwikkeling van de Dorpstraat in De Bilt, een historische dorpskern op ca. 3km afstand binnen gemeente. De kleur en materiaalkeuze voor het straatmeubilair zoals bijvoorbeeld boomroosters, lichtmasten en afzetpaaltjes zullen met de basisklinker harmoniëren. De voetgangerszone van het winkelgebied wordt extra aangezet doordat er een percentage (5-10%) donkere en warm gekleurde klinkers doorheen gemixt wordt. Er ontstaat zo een nuanceverschil in de kleurensamenstelling wat het winkelgebied en daarmee het totale winkel- en verblijfsgebied verbijzondert. Bij de parels versterken bijzondere elementen de herkenbaarheid. Hier kunnen verschillende materialen, die afwijken en harmoniëren met het basismateriaal, worden toegevoegd aan het materialenpalet. Gedacht kan worden aan elementen als keerelementen, grote potten voor beplanting en bijzonder vormgegeven infiltratie goten. basisklinker referenties van verhardingsmateriaal: een gebakken basisklinker voor het centrum (rechtsonder), een gemixt palet met een verbijzondering voor het winkel- en verblijfsgebied (2x linksboven) en natuursteen banden als functiescheidingen (rechtsboven en onder) 48 beeldkwaliteit openbare ruimte

49 hoofdontsluiting - donkergrijs winkelgebied - roodpaars + accenten rijlopers - roodpaars parels - accenten met groen parkeren + expeditie - (donker)grijs 49

50 plint 50 beeldkwaliteit openbare ruimte

51 PLINT Het winkel- en verblijfsgebied wordt gekenmerkt door een aparte plint op de stoepen. Uitstallen van reclamemateriaal, het plaatsen van een bank en ruimtes voor terrassen worden zo gereguleerd zodat de overige ruimte van de stoep gebruikt kan worden als wandelzone. De plint van 1.0m bestaat uit natuursteen materiaal en heeft een antracietgrijze kleur. De verschillende kleuren van de gevels en etalages en de roodpaarse vloer van gebakken klinkers voegen zich eenvoudig naar dit grijze natuurlijke materiaal. referentiebeelden van plinten langs de winkels Door gebruik te maken van een plint kunnen ook de entrees en de stoepen van de winkels en woningen worden opgenomen en ontstaat er een logische overgang naar de openbare ruimte. Een eenvoudig middel om gecompliceerde wisselingen als verspringende gevels, stoepen en trappen aan de gevel, op te lossen in het maaiveld. Een belangrijk aandachtspunt bij het gebruik van natuursteen materiaal voor de plint is dat de technische toepassing duurzaam moet zijn. Het gaat hierbij om de juiste materiaalsoort, dikte van het materiaal en inbedding. plint langs de gevel in een antracietgrijs natuursteen materiaal een plint geeft ruimte aan het uitstallen van reclamemateriaal 51

52 profiel van de Julianalaan met doorgaand verkeer met aan twee zijden haaksparkeren locatie genomen profiel huidige situatie in Bilthoven: de bebouwing is charmant, maar het straatbeeld is rommelig, de weg is erg breed en de bomen staan te ver uit elkaar 52 beeldkwaliteit openbare ruimte

53 voorbeeld van een rustige en geordende inrichting van de openbare ruimte, bomen na iedere vier of vijf parkeerplaatsen en een gebakken klinkerverharding versterkt de dorpse sfeer referentie van het verschil tussen het materiaal van het parkeervak en trottoir en het materiaal van de rijbaan BASISPROFIELEN Julianalaan De Julianalaan wordt de langste en breedste winkel- en flaneerstraat in Bilthoven. De ontsluiting voor autoverkeer loopt er doorheen. De Julianalaan is een gebogen lijn en de bebouwing staat direct aan de straat, voortuinen ontbreken. De laan wordt begeleid door twee bomenrijen passend bij het straatprofiel. De bebouwing aan de Julianalaan kent een verspringende rooilijn. Daarom is de breedte van de trottoirs variabel. 53

54 het profiel van de Nieuwe Doorsteek, dit principe wordt ook doorgezet in het profiel van de Nachtegaallaan 54 locatie genomen profiel beeldkwaliteit openbare ruimte in de nieuwe situatie is het materiaalgebruik terughoudend en gedempt met een gebakken klinkerverharding

55 de langsparkeervakken gaan mee in de basisklinker van de stoepen en de vakindeling is subtiel bomen worden belangrijke elementen in het profiel, de plantvakken bestaan uit een carré van brede banden Nieuwe Doorsteek en Nachtegaallaan De Nieuwe Doorsteek wordt een nieuwe winkelstraat met een kleinschalige uitstraling die de Julianalaan met het Vinkenplein verbindt. De profielopbouw van de Nieuwe Doorsteek en de Nachtegaallaan komen overeen. Deze straten zijn breed genoeg om langsparkeerplaatsen te maken met bomen tussen de parkeerplaatsen. Door een terughoudend, ingetogen materiaalgebruik van klinkers in het maaiveld, ontstaat een rustige dorpse sfeer. Tijdens de uitwerking zal er bijzondere aandacht geschonken moeten worden aan eventuele toegangen naar parkeergarages die in de Nieuwe Doorsteek zullen komen. 55

56 56 locatie genomen profiel beeldkwaliteit openbare ruimte in de nieuwe situatie duiden accenten en een zorgvuldige detaillering en materiaalgebruik in de stoepen op het winkel- en verblijfsgebied

57 het materiaalgebruik wordt terughoudend en gedempt met een gebakken klinkerverharding referentiebeelden: een fietspad dat op subtiele wijze in het voetgangersgebied is opgenomen Vinkenlaan De Vinkenlaan wordt afgesloten voor doorgaand autoverkeer, het wordt een autovrij voetgangersgebied. Het fietspad dat door de Vinkenlaan loopt, wordt op een subtiele wijze in het openbare gebied opgenomen. In het Masterplan is de mogelijkheid opgenomen om de rooilijn aan de oostzijde naar voren te plaatsen, zodat er een smaller profiel ontstaat. 57

58 VINKENPLEIN De parel, het Vinkenplein, wordt een brinkachtige groene ruimte, een openbaar parkje in het winkel- en verblijfsgebied van Bilthoven. De sfeer van de inrichting is parkachtig en intiem met gras en hoog opgaande bomen. In de voorbeelduitwerking van het Masterplan zijn er paden en verharde delen opgenomen waar terrasjes kunnen komen. Bij het inrichtingsplan zal onderzocht moeten worden welke bestaande bomen gehandhaafd worden. Er worden een aantal parkeerplaatsen dichtbij de Nachtegaallaan gerealiseerd om het brinkachtige parkje op het Vinkenplein zo groot mogelijk te maken. Deze parkeerplaatsen compenseren de parkeerplaatsen, die door de gewijzigde verkeerssituatie op deze plaats verdwijnen. De parkeerplaatsen liggen tussen hagen om het groene beeld van het plein niet te verstoren. Algemeen het Vinkenplein heeft een rustig straatbeeld, een goede tegenhanger van de diversiteit aan gevels van de Vinkenlaan aandacht voor bezonning van de terrassen in verband met de hoogte van het blok en de bomen de entree naar De Kwinkelier wordt visueel verduidelijkt vanaf het plein aan de noordzijde van het Vinkenplein wordt een verbrede plint (stoep) aangebracht voor terrasruimte langs de horecagelegenheden aan de zuidkant van het plein staan villa s met voortuinen het brinkachtige parkje wordt voorzien van een rand/ kader het Vinkenplein heeft een open karakter suggesties van mogelijke invullingen van het brinkachtige Vinkenplein: informeel parkje, plein, educatieve tuin, informele routes, palviljoen, terrassen langs het Vinkenplein ligt een tweerichtingen fietspad de blikvanger is een bijzonder element, zoals een paviljoen bij de verdere uitwerking is een belangrijk aandachtspunt de bereikbaarheid van de inritten naar de woningen aan het Vinkenplein bevoorrading op venstertijden, bij de uitwerking van de openbare ruimte moet rekening gehouden worden met dat kleine voertuigen toegang hebben tot deze gebieden (bodedienst) het pand van Vogele wordt bevoorraad via het fietspad de bewoners van een aantal villa s rijden over het fietspad naar hun oprit referentiebeeld: het Vinkenplein is een brinkachtige ruimte 58 beeldkwaliteit openbare ruimte

59 profiel van het Vinkenplein, een brinkachtige groene ruimte met ruimte voor terrassen locatie de parkeerplaatsen op het Vinkenplein gaan zich voegen naar de groene sfeer van het brinkachtige plein het Vinkenplein moet met name een groene uitstraling krijgen sfeerbeeld van terrassen op het plein 59

60 Kleurstelling en materiaalgebruik deze parel uitvoeren als accent met eventueel een afwijkend materiaal voor overige onderdelen: gedempte kleuren toepassen de nieuwe basisklinker sluit aan op de kleur van de bestaande klinker de basisklinker van de stoep is een roodpaars gebakken klinker de paden voorzien van donkere accenten, er ontstaat een gemixt palet banden en plint worden uitgevoerd in een natuursteen materiaal met een antracietgrijze kleur Bomen en beplanting het Vinkenplein is parkachtig met een formeel en ook los karakter een aantal bestaande bomen handhaven: 1 grote linde en vleugelnoten een aantal bomen mogelijk handhaven of verplaatsen: platanen en Amerikaans eik (ter hoogte van Nachtegaallaan 22), hiervoor is nader boomonderzoek noodzakelijk bomen staan in het groen bomen bestaan uit inheemse en parkbomen van verschillende grootte auto s op de parkeerplaats worden gecamoufleerd door (inheemse) hagen de vorm en bloeiwijze van de bomen verschillen accentbeplanting mogelijk in losse ronde bakken 1 kleur per plantenbak; wit, roze of lila Straatmeubilair chique en elegante uitstraling uitvoeren in antraciet(bruin)grijze kleur, RAL 7022 (ambergrijs) Dokter Melchiorbank opnemen in ontwerp of verplaatsen naar een andere locatie in het centrum kaders voor eenduidig terras- en reclamemateriaal (zie hiervoor: Beeldkwaliteitplan Bilthoven centrum, bladzijde 88) Parkeren parkeren van auto s is beperkt, aan zuidwest zijde van het Vinkenplein parkeren is ondergeschikt aan de stoep van het winkel-/ verblijfsgebied 60 beeldkwaliteit openbare ruimte

61 de parkeerplaatsen op het Vinkenplein gaan zich voegen naar de groene sfeer van het plein sfeerbeeld: terrassen op het plein 61

62

63 ECONOMIE & DUURZAAMHEID 63

64 COMMERCIËLE FUNCTIES Om uiteindelijk een centrum te krijgen met de gewenste sterke marktpositie en commerciële functies is er een visie opgesteld met winkelbeeld en brancheringsrichting. Het is een streefbeeld, waarbij in samenwerking met ondernemers via centrum management ingespeeld zal worden op ontwikkelingen in retail, vastgoed en de consumentenvraag. Daarbij is rekening gehouden met de gewenste dorpse uitstraling en informele, prettige schaal en sfeer. Het winkelbeeld ondersteunt de behoefte aan een minder rommelig beeld en versterking van de dorpse, doch hoogwaardige uitstraling zoals benoemd in het Beeldkwaliteitplan. Het vraagt ook om een herkenbaar beeld van de verschillende straten, die samen een aantrekkelijk centrum vormen met veel diversiteit en een heldere couleur locale. Binnen het stedenbouwkundig plan Vinkenplein is navolgend winkelbeeld per straat opgesteld. Het betreft telkens een beeld, een beleving, binnen een divers winkel aanbod. In het Beeldkwaliteitplan is o.a. opgenomen: winkelroutes, geschikt om te wandelen met verblijfsplekken zoals terrassen aanlooproutes/doorlooproutes aanrijdroutes in samenhang met (langs-) parkeren winkelcircuit in samenhang met twee parkeerconcentraties bebouwing / functies passend in de schaal van het huidige centrum Het doel Hogere verblijfswaarde Langere verblijfsduur Hogere bezoekfrequentie Meer koopkrachtbinding Sterkere positie in de regio Uitgangspunt is een centrum dat goed aansluit bij de behoeften van de bevolking ( met de doelgroepen klassieke hoge welstand, traditionele huishoudens en nieuwe gezinnen-), retail ontwikkelingen en de functie van Bilthoven Centrum als centrum voor de gemeente De Bilt. De pijlers Kwinkelier, dorpscentrum en station vormen een samenhangend winkelcentrum, dat concurrerend is in de regio. Het centrum moet authentiek, compleet en toegankelijk zijn. Onderscheidend van andere centra. Dat vraagt een aantrekkelijke routing, een goede verdeling van de trekkers op strategische locaties, lokale ondernemers naast formules maar ook een hoge verblijfswaarde, met horeca en terrassen. 64 uitgangspunten

65 Julianalaan Thema: mode en genieten. Het winkelbeeld wordt bepaald door mode, ondersteunende horeca, hier en daar terrassen en food, met daarnaast winkels op gebied van leefstijl. Het parkeren en architectuur ondersteunen de functie van de laan Beeldkwaliteitplan: Geen nieuwbouw voorzien, veelal gericht op herstel van typische kenmerken, maar met ruimte voor flaneren en winkelen door langsparkeren, hier en daar kleine terrassen en individueel karakter van de (winkel-)panden Branchering: Mode, schoen&lederwaren, food, aangevuld met o.a. ondersteunende horeca (lunchroom, winebar, sushi), persoonlijke verzorging, media, leefstijl Trekkers/Referentie: Bakker Krijger, Top, Van Dort, Donelli, Duetz, IJssalon Nachtegaallaan Thema: Leefstijl, met statige allure Het winkelbeeld wordt bepaald door mode en woon- en leefstijl, chique en groen. Statig entree van het winkelcentrum vanaf bronpunt Emmaplein Beeldkwaliteitplan: Karakteristieke panden. Natuurlijke kleuren, groene, statige inrichting, dorpse bebouwing, overgang Villaplan naar compactere centrum bebouwing Branchering: Woon- en leefstijl, mode, aangevuld met o.a. persoonlijke verzorging, food Trekkers/Referentie: Groen, PDoek 65

66 Emmaplein Thema: Rond reizen en media Van belang is de samenhang tussen Emmaplein en Stationsgebied Zuid. Ze vormen samen één gebied. Het beeld wordt bepaald door een mix van detailhandel, horeca en diensten. Winkelerf met pleinkwaliteit. Het winkelbeeld benadrukt media, accessoires, persoonlijke verzorging. en food, zoals speciaalzaken en formules met ready to heat en ready to eat, ook in de sfeer van AH to go. Denkbaar is ook juwelier & optiek. In stationsgebied zuid dag- en avond horeca en inspelend op diverse doelgroepen (winkelend publiek, zakelijk segment vergaderen, reizigers, t.b.v. omliggende bedrijven) een belangrijke rol. Het gebied functioneert als bronpunt voor winkelen in het centrum, maar integreert bijvoorbeeld ook winkelen & parkeren. Als horeca gebied is het dynamischer dan Vinkenplein. Beeldbepalend is ook de dienstverlenende sector, met bijvoorbeeld kapper, wellness en uitzendbureau s. Emmaplein is meer winkelzone, terwijl bij stationsgebied zuid meer de nadruk ligt op winkels met horeca en zakelijke dienstverlening. Beeldkwaliteitplan Het winkelbeeld sluit aan op het Beeldkwaliteitplan, dat inspeelt op de specifieke functie van het gebied, namelijk een stationsgebied met een eigen en afwisselend karakter dat past bij Bilthoven, en waarbij station- en centrumfuncties worden geintegreerd. Branchering Richten op persoonlijke verzorging, media, reisgerelateerd (fiets) accessoires & mode, bloemen, cadeau, horeca, zakelijke dienstverlening als uitzendbureau s, makelaars, financieel advies. Stationsgebied Zuid Thema: Knooppunt, rond reizen, media en diensten Vormt een geheel met Emmaplein, al zal de nadruk meer liggen op typische knooppunt functies, zoals parkeergarage met daarnaast horeca (bronpunt wordt daarmee verblijfs/ ontmoetingspunt), in de kernzone winkels en horeca en verder dienstverlening, zowel persoonlijk (kapper, wellness) als zakelijk (uitzendbureau, makelaar, financieel, vakantie/reizen). Een gebied dat een entree is naar trein en auto, maar ook functioneel is, en ontmoetingspunt, waar het aantrekkelijk is om te zijn en een goed startpunt is voor het centrumbezoek. Beeldkwaliteitplan De commerciele functies bestaan uit een mix van lokale ondernemers en landelijke formules en sluit zo aan op de dorpse schaal, waarbij wel duidelijk is dat het om een knooppunt omgeving gaat. Hiermee sluit het gebied direct aan op de historische ontwikkeling van Bilthoven, dat is voortgekomen uit stopplaats voor de trein, met geleidelijk aan een pleisterplaats en leisurefunctie. Branchering Zet karakter Emmaplein voort met meer ruimte voor horeca en dienstverlening. Persoonlijk verzorging, wellness, food/food to go, food speciaal, snoep&bonbons, sushi, broodjes, financieel, advies, vakantie&reiswinkels, horeca divers (meeneem/ijs, consumenten/zakelijk; dag/avond, lunch/diner, koffie/borrel, terras, pizzeria, shoarma, etc) vergaderen. Trekkers/Referentie: AH to go, Bakker Bart, Swirl, Sushi, Grand Café, La Place, New York Pizza, Etos Trekkers/referentie Jongerius (vooral na uitbreiding), Zevende Hemel, Ripassa. 66 uitgangspunten

67 Vinkenplein Thema: Horecaplein met hoge verblijfswaarde Het beeld wordt bepaald door horeca voor diverse doelgroepen (oud/jong, trendy/ traditioneel) en diverse momenten (dag/avond; lunch/diner, koffie/borrel), open, toegankelijke uitstraling, met terrassen, een ontmoetingsplek en rustpunt Beeldkwaliteitplan: Statige, plezierige uitstraling met terrassen en bankjes, groen, diversiteit in de bebouwing Branchering: Horeca, dag en avond, winkelondersteunend, restaurants. Restaurant eventueel op verdieping op de hoek Vinkenplein/Vinkenlaan. Eventueel in tweede instantie- aangevuld met detailhandel op de hoeken, zoals mode, accessoires, persoonlijke verzorging Trekkers/referentie: Aansprekende terrassen, grand café, mediterraans restaurant met lunch/diner Vinkenlaan Thema: Vrije tijd & cadeau s Het beeld wordt bepaald door de afwisseling van een typische centrumstraat, die een scharnier vormt tussen de verschillende winkelzones, horecaplein en Kwinkelier. Beeldkwaliteitplan: Knusser beeld dan huidige situatie, de kromming van de weg blijven volgen met individueel herkenbare panden, ingang Kwinkelier duidelijk gemarkeerd. Branchering: Special interest, cadeau s, slijterij/speciaalzaak, sport, hobby, bruin/witgoed, wonen, accessoires, horeca Trekkers/referentie: Bubbles&Blessing, Go Sport, Donelli, Kapteijn Bloemen Nieuwe Doorsteek Thema: Knusse, toegankelijke winkelstraat Het beeld wordt bepaald door diverse, kleine winkels, met langsparkeren op straat. Beeldkwaliteitplan: Heldere wanden, individueel ogend, variatie in kapvorm, kleur en rooilijn zodat aantrekkelijk wandelmilieu ontstaat, met winkels die een eigen gezicht hebben. Branchering: Accessoires, speciale modewinkeltjes, schoenen, gemak, galerie&kunst Trekkers/referentie: Trekkers aan de uiteinden van de laan (Julianalaan met bv Top resp. Vinkenplein met Grand Café), liefst met terrasje. Individuele ondernemers, vergelijkbaar met winkels als Boomer, Principe, t Duveltje, Art&Walls in Baarn 67

68 DUURZAAMHEID Ambitie Het beleid en de prestaties op het gebied van duurzaamheid en duurzaam bouwen zijn vastgelegd in het convenant duurzaam bouwen. De gemeente hanteert de aanbevelingen uit het Nationaal Pakket Duurzame Stedenbouw als uitgangspunt voor de ontwikkeling en inrichting van bouwlocaties. Voor duurzaamheid op gebouwniveau hanteert de gemeente het instrument GPR. GPR Gebouw geeft inzicht in de duurzaamheid van een gebouw. Na invoer van de gegevens worden prestaties zichtbaar op de modules Energie, Milieu, Gezondheid, Gebruikskwaliteit en Toekomstwaarde. Per module verschijnt een waardering op een schaal van 1 tot 10. De gemeente hanteert een prestatie van tenminste 6.5 (eis) en een streefscore van 8. Binnen de GPR totaalscore van voor alle thema s gezamenlijk dient er voor het thema energie tenminste een score van 7 te worden behaald. Voor de GGW sector wordt het Nationaal Pakket Grond-, Weg- en Waterbouw gehanteerd. Realisatie De gemeente neemt voor de te realiseren gebouwen een totaal GPRscore van tenminste 6.5 (eis) en een streefscore van 8 (wens) op als voorwaarde bij: Het opstellen van een koopovereenkomst bij overdracht en/of uitgifte van grond, voorzover dat rechtens mogelijk is; Het opstellen van een samenwerkingsovereenkomst tussen de gemeente en initiatiefnemers van bouwprojecten. Het geven van bouwopdrachten (bijvoorbeeld scholen, kantoren, sportcomplexen etc.); Het opstellen van bestemmingsplannen en andere ruimtelijke plannen, voor zover dat rechtens mogelijk is. Waarbij binnen de totaal GPRscore op het onderdeel energie een score van minimaal 7 wordt behaald. De gemeente zal bij het opstellen en beoordelen van bestekken voor GWW-werken (Grond Weg en Waterbouw) het Nationaal pakket GWW hanteren. Daarbij zal zoveel mogelijk worden gekozen voor duurzame alternatieven voor zover mogelijk binnen de financiële randvoorwaarden van het project. Bij het opstellen van programma s van eisen voor GWW werken zal toepassing van het Nationaal pakket GWW als voorwaarde voor het opstellen van een bieding worden opgenomen. 68 uitgangspunten

69 PLANVORMING EN PROCEDURES De planvorming aan het Vinkenplein valt onder het nieuwe Bestemmingsplan Bilthoven Centrum en het Beeldkwaliteitplan. Het Bestemmingsplan biedt het juridisch planologische kader voor alle ontwikkelingen rond het Vinkenplein. Daarin is vastgelegd aan welke voorwaarden een bouwinitiatief moet voldoen om in aanmerking te kunnen komen voor een bouwvergunning. In het kader van het Bestemmingsplan is uitgebreid onderzoek verricht op gebied van luchtkwaliteit, geluidshinder, flora&fauna, water, bodemkwaliteit, externe veiligheid, archeologie en kabels en leidingen. Het Bestemmingsplan en de onderliggende onderzoeken kunt u opvragen bij de gemeente. Het Beeldkwaliteitplan is de basis voor de welstandstoets. Elke bouwaanvraag wordt door de gemeente voorgelegd aan de onafhankelijke commissie voor Welstand en Monumenten. Deze commissie beoordeelt op basis van het Beeldkwaliteitplan of een bouwaanvraag voldoet aan redelijke eisen van welstand en brengt daarover advies uit aan de gemeente. Het verkrijgen van een bouwvergunning kan niet eerder dan dat het Bestemmingsplan en het Beeldkwaliteitplan door de gemeenteraad zijn vastgesteld. 69

70 70 inleiding