Omgaan met zichzelf. 1 jaar. Is soms boos; lacht uitbundig; lacht tegen zichzelf in de

Transcriptie

1 Omgaan met zichzelf 6 maanden 1 jaar 1 jaar en 6 maanden Geen bewust contact met omgeving; laat soms teken van verveling zien, kan zichzelf afleiden; wordt stil in onwennige situaties; kan iets weigeren; bewust van routines; eenkennigheid geeft soms heftige reacties (huilen, tranen, ogen dicht). Is soms boos; lacht uitbundig; lacht tegen zichzelf in de spiegel; uit genegenheid naar bepaalde personen; toont vreugde en voldoening (bij 1e stapjes); reageert minder sterk op onbehagen als gevolg van eenkennigheid. Maakt behoefte kenbaar; wordt assertiever; herkent zichzelf in spiegel; wijst om te laten zien wat hij/zij wil. Kijk Spelen De fles geven Spelen Kies, Doe 36 Speelleeromgeving/materiaal Gevoelskleed Verschillende matten of kleden, zacht verpakkingsmateriaal, lappen stof zoals: fluweel, wol, zeil, voeringstof. Schooten kietelspelletjes Een zachte pop of knuffel, het liedje Daar komt een muisje aangelopen uit het boek: Muziek tussen schoot en school (Albers, M. & Rikhof, R., 1997). Bellenrol Een mat, een bellenrol, een bal met belletje, het liedje Rollen, rollen uit: Muziek tussen schoot en school (Albers, M. & Rikhof, R., 1997). Het kind loopt of kruipt op verschillende stoffen en materialen en ervaart de sensatie van de verschillende materialen. De baby zit bij de leidster op schoot. Hij wordt geknuffeld en gekieteld. De leidster speelt en zingt: Daar komt een muisje aangelopen. De baby ligt op zijn buik op de bellenrol. U houdt hem bij de heupen vast en neuriet of zingt er een liedje bij. Zachtjes rolt u de baby over de bellenrol heen en weer.

2 2 jaar 2 jaar en 6 maanden 3 jaar Op zichzelf gericht; gevoelig voor goed- of afkeuring; angstig voor onbekende dingen (onweer, dieren); snel overmoedig. Eigen wil wordt sterker; ontdekt dat hij invloed op de omgeving kan uitoefenen; zegt bij alles nee ; wil alles zelf doen; is blij als hij iets kan. Driftig als iets niet mag of niet lukt; zegt nee en doet het toch; zet eigen wil door; gebruikt het woord ik ; kan zes of meer lichaamsdelen aanwijzen. Wat doe ik? Leg alle materialen op de grond. Nodig de kinderen uit om over het kleed te lopen of te kruipen (op blote voeten). Kijk wat de kinderen doen en kruip of loop zelf ook mee. Benoem uw eigen handelingen en die van de kinderen. Zorg voor veiligheid. Neem het kind op schoot. Maak contact en zing Daar komt een muisje aangelopen. Laat uw vingers via het lijfje naar de handjes en het mondje lopen. Observeer het kind: heeft hij plezier? Hoe reageert hij op uw hand over zijn lijf? Dring niet aan als het kind niet wil. Extra U kunt ook een zachte knuffel over het lichaam van de baby laten lopen. Observeer het kind; waar richt hij zijn aandacht op? Volg de initiatieven van het kind en verwoord die. Verwoord uw eigen handelingen die u ziet, hoort of doet. Dring niet aan als het kind niet (meer) wil. Extra U kunt ook een zachte bal heen weer rollen. De baby zit tussen uw benen en rust met zijn hoofd tegen uw borst en volgt de bal. Zing er een lied bij. Als het lied ophoudt verstopt u de bal, maar rammelt nog wel zachtjes met het belletje erin. Geef de baby de tijd om de bal te zoeken. Rol de bal met het belletje naar de baby toe als hij al goed kan zitten met steun. 37

3 Spraak- en taalontwikkeling 2 jaar 2 jaar en 6 maanden 3 jaar Eerste woorden als papa en mama ; spreekt in 1-woordzinnen; verwisselt nog allerlei klanken; uitspraak nog onvolledig; kan concrete voorwerpen benoemen. Articulatie is nog onvolledig; spreekt in 2-woordzinnen en kan daarmee duidelijk maken wat hij bedoelt; spreekt over zichzelf met eigen naam; herkent voorwerpen aan hun naam. Woordenschat breidt zich verder uit; spreekt in 2- en 3-woordzinnen; uitspraak van medeklinkercombinaties lukt nog niet: toel in plaats van stoel; eenvoudige vraagzinnen (is pop nou?); beantwoordt een eenvoudige vraag. Kijk Spelen Spelen Spelen Kies, Doe 126 Speelleeromgeving/materiaal Oma en opa Een serie foto s van de opa s en oma s van de kinderen of een prentenboek over dit onderwerp. Toen ik nog klein was Voorwerpen die bij het verhaal passen, prentenboeken. Praatjes op de radio Opname-apparatuur, bijv. een smartphone. Houd een gesprekje met een paar kinderen, bijvoorbeeld over op bezoek gaan of logeren bij opa en oma. Let op de beurtverdeling en geef de kinderen veel ruimte om te vertellen. Vat kort samen wat elk kind heeft gezegd. Maak voor de kinderen een verhaal over toen u zelf nog klein was. Wat maakte u mee? Wat deed u graag? Was u weleens ondeugend? Bedenk er geluiden, bewegingen en terugkerende zinnetjes bij. Laat de kinderen een liedje zingen of een verhaaltje vertellen en neem deze op (bijv. met uw smartphone). Herkennen ze later hun eigen stem terug?

4 3 jaar en 6 maanden 4 jaar 4 jaar en 6 maanden Spreekt in zinnen van 3 tot 4 woorden; de zinsbouw is nog gebrekkig; meervoudsvormen en verkleinwoorden geven nog problemen; gebruikt ik en jij correct; houdt van verhalen, rijmpjes en versjes. Spreekt zinnen van 4 woorden; Kan vrijwel alle klanken goed uitspreken (behalve r en sommige medeklinkercombinaties); houdt van verhalen, rijmpjes, versjes; stelt wie-, wat- waarvragen. Spreekt in uitgebreide enkelvoudige zinnen; gebruikt vraagzinnen; praat over onderwerpen buiten het hier en nu; probeert na te vertellen wat een ander heeft verteld; verbuiging van woorden is dikwijls juist, maar nog niet bij werkwoorden. Wat doe ik? Vraag ouders vooraf foto s van oma en opa mee te geven. Laat de kinderen vertellen over oma en opa. Wie gaan er bij hen op bezoek? Wat doen ze daar dan? Wie logeren er weleens? Wat nemen ze dan mee? Moedig de kinderen aan om te vertellen over de bezoekjes en/of logeerpartijen. Doe af en toe en prikkelende bewering om de kinderen uit de tent te lokken: Oma s zijn heel streng. Vat kort samen wat de kinderen besproken hebben. Zeg het volgende versje een paar keer op en maak er gebaren bij. Laat de kinderen het versje herhalen. Oma en opa Dat is hun huis. Daar ga ik slapen. Dag mama, dag papa. k Kom morgen weer thuis. Uit: Wiele wiele stap (Diekmann, M., 1992) Een verhaal wordt voor veel kinderen extra interessant wanneer het over uzelf gaat. Vervang de namen van de hoofdpersonen uit het prentenboek eens door de namen van kinderen uit de groep. Hun belangstelling voor het verhaal wordt ook groter als zijzelf de hoofdpersonen worden. Verander de omgeving uit het verhaal in de dagelijkse wereld van het kind. Extra Laat ook een kind een verhaaltje over zichzelf vertellen. Help hem door uitnodigende vragen te stellen. Speel dat u een radioverslaggever bent en houd korte vraaggesprekjes met de kinderen terwijl ze aan het spelen zijn. Stel prikkelende vragen. Geef de kinderen veel ruimte om te vertellen waarmee ze bezig zijn. Laat hen na afloop van het spelen luisteren naar de opname. Wie praat er nu? Van wie is die stem? Laat een van de kinderen eens verslaggever spelen. 127

5 Beginnende gecijferdheid en Logisch denken Carola Riemens en Liesbeth van Waas Stimulerende activiteiten voor het samenstellen van een beredeneerd onderwijsaanbod

6 8. Wat eet en drinkt onze groep het liefst? Aanpak strategieën Non-verbale representatie Coöperatief leren (Ik Ook Groepen) Doel Kinddoel Vergelijken: doel 1 en 2 Lengte: doel 1 Je leert dat je dingen hetzelfde maar ook anders hebt dan de kinderen in de groep. Je leert dat je dit kunt onthouden door het te laten zien in een tekening of schema. Omschrijving Ontwikkelingsgebieden Stappen In een grafiek maakt u samen met de kinderen zichtbaar welk eten en/of drinken de kinderen bij zich hebben. U praat over de overeenkomsten en verschillen. U legt een koppeling van de grafiek naar het eten en drinken dat de kinderen bij zich hebben. 1. Geef elk kind een klein vierkant tekenblaadje. 2. Ieder kind tekent op dit blaadje wat voor drinken of eten hij bij zich heeft. U stimuleert en doet voor hoe het verschil getekend kan worden tussen sinaasappelsap en appelsap bijvoorbeeld. Of tussen melk en yoghurtdrank. Eten en drinken kan eventueel op twee verschillende blaadjes worden getekend. 3. De kinderen lopen rond door het lokaal, op muziek, met hun blaadje in de hand. 4. Als de muziek stopt, vormen de kinderen die hetzelfde hebben getekend Ik Ook Groepjes. 5. De kinderen vormen tweetallen binnen de Ik Ook Groepjes en praten over hun favoriete drankje of hapje. 6. Alle groepjes gaan in rijtjes achter elkaar staan, zodat een levend staafdiagram ontstaat. 7. Gezamenlijk bekijkt u met de kinderen de rijen. U vergelijkt en trekt conclusies: Welke rij is het langst? Welke rijen zijn even lang en welke rij is het kortst? Wat betekent dit als je kijkt naar het eten en drinken dat iedereen bij zich heeft? 8. De kinderen plakken tot slot alle kaartjes op één groot vel zodat een grafiek op papier ontstaat. 9. Aan de hand van de grafiek vergelijken de kinderen opnieuw de overeenkomsten en verschillen op het gebied van hapjes en drankjes binnen de groep. = niet = enigszins = voornamelijk zelfbeeld relatie met volwassenen relatie met kinderen spelontwikkeling taakgerichtheid/ zelfstandigheid grote motoriek kleine motoriek tekenontwikkeling visuele waarneming auditieve waarneming tactiele waarneming lichaamsoriëntatie ruimtelijke oriëntatie tijdsoriëntatie mondelinge taal beginnende geletterdheid beginnende gecijferdheid logisch denken 32

7 Logisch denken Organisatietips Laat aan de hand van een voorbeeld zien hoe groot iedereen het hapje of het drinken mag tekenen. In het speellokaal heeft u meer ruimte om rijen naast elkaar te maken, zodat de kinderen de rijen goed kunnen vergelijken. Structureer het gesprekje in de groep: -- Vorm tweetallen. -- Laat kinderen om de beurt praten. -- Laat kinderen ieder even lang praten (zelf bijhouden). Voeg kinderen die geen groepje hebben bij elkaar of laat hen kiezen bij welke groep ze willen aansluiten. Wat hoor je?... Heb jij ook appelsap?... De rij van de yogo is t langst, juf!... Alleen ik heb een peer... Materiaal kleine kaartjes eventueel kant-en-klare afbeeldingen van soorten dranken en/of fruit groot vel papier of bijvoorbeeld behang stiften en kleurpotloden Wat zie je? Kinderen lopen enthousiast rond op de muziek. Kinderen laten elkaar hun kaartje zien en vertellen wat erop staat. Tussendoelen Rood Vergelijken: doel 1 tot en met 3 Lengte: doel 1 Tussendoelen Blauw Vergelijken: doel 1 tot en met 3 Lengte/oppervlakte: doel 1 Tussendoelen Groen Vergelijken: doel 1 tot en met 3 Lengte/oppervlakte: doel 1 Tips voor Rood U wijst vier hoeken in het lokaal aan. Elke hoek representeert een keuze, bijvoorbeeld: appel, banaan, mandarijn, peer. Tips voor Blauw De kinderen schrijven op het kaartje het betreffende woord onder hun tekening. Elke volgende dag van de week turft u met de kinderen wat iedereen bij zich heeft, zodat een weekoverzicht ontstaat. Na het turven stempelen of schrijven de kinderen er getallen bij. Tips voor Groen Geef per tweetal de opdracht een mini-onderzoek te doen in de groep naar wat de kinderen het liefst eten. Stimuleer de kinderen om eerst na te denken en een plan van aanpak te bedenken voordat ze aan de slag gaan om het zichtbaar te maken: Wat eet, wat drinkt onze groep het liefst? 33

8 Mondelinge taal en Beginnende geletterdheid Carola Riemens en Liesbeth van Waas Stimulerende activiteiten voor het samenstellen van een beredeneerd onderwijsaanbod

9 4. Woorden mixen, plaatjes koppelen Aanpak strategieën Voorkennis activeren met aanwijzingen en kapstokken Coöperatief leren (Mix&Koppel) Doel Woordenschat en woordgebruik: Zie doelen rood en blauw Kinddoel Je leert nieuwe woorden kennen. Die nieuwe woorden ga je nu nog beter leren. Omschrijving Ontwikkelingsgebieden Stappen Kinderen consolideren de nieuw geleerde woorden, passend bij het thema. Ze doen dat in de vorm van een didactische structuur: Mix&Koppel. 1. De kinderen hebben binnen het thema al een aantal nieuwe woorden geleerd. De woorden zijn zichtbaar in een woordweb (woordmuur). Gebruik het woordweb als kapstok om woordkennis op te halen. Belangrijk is dat hierbij zowel woord als betekenis wordt genoemd. 2. Plak van alle woorden de plaatjes op kleine kaartjes. Ieder plaatje staat twee keer op een kaartje. Geef ieder kind één kaartje. Er zijn dus steeds twee kinderen die een kaartje met hetzelfde plaatje hebben. 3. Vertel de kinderen dat ze de woorden van de plaatjes gaan oefenen in een Mix&Koppel. 4. U zegt Mixen. Alle kinderen lopen door de klas en ruilen hun kaartje met het kind dat ze ontmoeten. Breid dit eventueel uit door tijdens het ruilen ook het woord en de betekenis te noemen. Daarna ruilen de kinderen het kaartje. 5. U zegt Koppel. Alle kinderen kijken op hun kaartje en zoeken het kind dat een kaartje met hetzelfde plaatje heeft. Als ze elkaar gevonden hebben, noemen ze het woord en de betekenis en gaan ze schouder aan schouder staan. 6. Als iedereen een tweetal heeft gevormd, benoemt een van de twee kinderen hardop het woord. De ander noemt de betekenis van het woord. 7. Herhaal de structuur Mix&Koppel een aantal keer. Breng eventueel nieuwe plaatjes (woorden) in het spel. = niet = enigszins = voornamelijk zelfbeeld relatie met volwassenen relatie met kinderen spelontwikkeling taakgerichtheid/ zelfstandigheid grote motoriek kleine motoriek tekenontwikkeling visuele waarneming auditieve waarneming tactiele waarneming lichaamsoriëntatie ruimtelijke oriëntatie tijdsoriëntatie mondelinge taal beginnende geletterdheid beginnende gecijferdheid logisch denken 22

10 Mondelinge taal Organisatietips Zet onder het plaatje het geschreven woord. Zet bij zelfstandige naamwoorden altijd het lidwoord erbij. Kies niet alleen voor zelfstandige naamwoorden zoals de boot, het huis of de kast, maar ook voor andere woordsoorten zoals boos, lief, ruw, zacht, of maak korte zinnen van een situatie: -- in de rij staan -- in het midden staan Materiaal kaartjes met afbeeldingen van de aangeleerde woorden Wat hoor je?... De bloembol Dat is een bol die je in de grond stopt en in het voorjaar komt er een bloem uit!... Groeien dat is groter worden Wat zie je? Kinderen lopen door het lokaal en ruilen kaartjes. Kinderen kijken op hun kaartje en zoeken een kind met hetzelfde kaartje. Tussendoelen Rood Woordenschat en woordgebruik: doel 1 tot en met 3 Tussendoelen Blauw Woordenschat en woordgebruik: doel 1 tot en met 3 Tussendoelen Groen Woordenschat en woordgebruik: Zie doelen blauw (complexer maken) Tips voor Rood Kies woorden en afbeeldingen die passen bij het niveau van de kinderen. Tips voor Blauw Kies woorden en afbeeldingen die passen bij het niveau van de kinderen. Maak in plaats van twee kaartjes met een afbeelding een mix van woord en plaatje. Kies zinnetjes in plaats van woorden, bijvoorbeeld: Het is mooi weer bij een plaatje waarop de zon schijnt. Tips voor Groen Kies woorden en afbeeldingen die passen bij het niveau van de kinderen. Kies plaatjes die bij elkaar kunnen horen omdat ze een vergelijkbare betekenis/doel hebben (plaatje van een bed en een wieg), of in een zelfde groep horen (bijvoorbeeld kers en aardbei). 23

11 De uitgave bestellen? De uitgaven Kijk Kies Doe 0-4 jarigen en Kijk Kies Doe voor kleuters zijn te bestellen via onze webwinkel. Vanaf 20,- gratis verzending - anders 1,98 Bestellen vanuit België? Abimo is onze distributeur in Vlaanderen. Wil je meer previews ontvangen meld je dan aan voor de 2 wekelijkse ing. aanmelden Bazalt maakt deel uit van de Bazalt Groep en werkt daarin samen met partners HCO en RPCZ.