Regionale uitwerking POL Vrijetijdseconomie Noord- Limburg

Transcriptie

1 Regionale uitwerking POL Vrijetijdseconomie Noord- Limburg December

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Waarom deze afspraken? Schets van de huidige situatie Vitaliteitsscan Visie op de vrijetijdseconomie Regio Venlo Programma op de vrijetijdseconomie Regio Venlo Uitwerking POL POL uitwerking Verblijfsrecreatie POL uitwerking Dagrecreatie POL uitwerking De Maas Overzicht regionale bestuursafspraken ten aanzien van het POL vrijetijdseconomie Hoe nu verder Bijlagen Bijlage 1 BSR model leefstijlen 2

3 1. Inleiding 1.1 Waarom deze afspraken? Op 12 december 2014 hebben Provinciale Staten van Limburg unaniem het Provinciaal Omgevingsplan 2014 vastgesteld. Het plan is op 1 januari 2015 in werking getreden. POL 2014 is de strategische visie op wat er nodig is om de kwaliteit van de fysieke omgeving in Limburg te verbeteren. Samen met inspanningen op andere terreinen moet dat leiden tot een leef- en vestigingsklimaat van voortreffelijke kwaliteit. Het POL 2014 heeft duidelijk gemaakt dat er nog maar weinig fysiek- ruimtelijke vraagstukken zijn waar met enkel een lokale afweging kan worden volstaan. Voor de meeste vraagstukken geldt dat het juiste antwoord moet worden gevonden door het vraagstuk te bezien in bovenlokale of regionale context. Daarom wordt voor veel vraagstukken ingezet op regionale samenwerking en afstemming bij de uitwerking. Het POL 2014 richt zich op thema s die van belang zijn voor de regio, de vrijetijdseconomie is een van die thema s. Limburg is van oudsher een belangrijke toeristische bestemming. In het POL 2014 wordt groot belang toegekend aan de verdere ontwikkeling van deze sector. De aandacht vanuit het POL richt zich vooral op ( de overcapaciteit in) de verblijfsrecreatie en de mogelijke toepassing van dynamisch voorraadbeheer. De problemen in de verblijfsrecreatie zijn echter voor een belangrijk deel ook een gevolg van de situatie waarin de toeristische sector zich in onze regio bevindt. In de regio Venlo is de vrijetijdseconomie een belangrijke economische sector. Het Bestuurlijk Overleg van de regio Venlo heeft in 2012 de strategische regiovisie Regio in Balans vastgesteld. Begin 2015 is deze regiovisie verder uitgewerkt met de notitie 'Werken aan de Regio Venlo De regio Venlo kiest de komende jaren voor innoveren en verbinden, voor samenwerken met andere sectoren en een duidelijke focus op de toeristische ontwikkeling van de regio. De toekomst van de vrijetijdssector in Noord Limburg als geheel ligt in de verdere ontwikkeling van de regio als aantrekkelijke bestemming voor dag- en verblijfsrecreanten uit Nederland en omliggende buurlanden. Om dit te kunnen bereiken moeten overheid en bedrijfsleven, ieder vanuit zijn eigen rol samenwerken. Een kwalitatief goed aanbod van verblijfsrecreatie is sinds jaar en dag een van de pijlers van ons toeristisch profiel. De markt is echter volop in beweging, en met name de verblijfsrecreatie staat onderdruk. De markt van bungalowparken en campings heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot een verdringingsmarkt: Het kwantitatieve aanbod is groter dan de vraag, en de kwaliteit sluit onvoldoende aan bij de snel veranderende eisen en wensen van de consument. Een bijkomend vraagstuk is dat recreatieparken de afgelopen jaren in toenemende mate gebruikt zijn voor andere functies dan verblijfsrecreatie, met name het huisvesten van short-stay arbeidsmigranten. De gemeentelijke en provinciale overheden moeten vernieuwing en doorontwikkeling van de sector mogelijk maken door de goede toeristische bedrijven de ruimte te geven. Omdat bedrijfsmatig verhuur van ruimte en bedden en toeristisch ondernemerschap in de praktijk door elkaar zijn gaan lopen, zal het kaf van het koren gescheiden moeten worden door een onderscheid te maken in toeristische ondernemingen met een visie op gastheerschap en de zogenoemde accommodatieverschaffers en projectontwikkelaars. Het(ruimtelijke) beleid van de overheid ten 3

4 aanzien van de vrijetijdseconomie zal de voorwaarden moeten scheppen om toerisme en recreatie de ruimte te geven en negatieve factoren voor de sector te beperken. De tijd is aangebroken om te komen tot een heroriëntatie op het thema vrijetijdseconomie. Deze POL uitwerking vrijetijdseconomie Regio Venlo, zal daarvoor een van de te nemen stappen zijn. 4

5 2. Schets van de huidige situatie Met bijna 820 miljoen toeristisch- recreatieve bestedingen is de vrijetijdssector in de regio Venlo belangrijk. Het aandeel in het BBP van de regio is 9,5%. Landelijk gezien ligt dit percentage op 4,8%. Daarnaast betreft de vrijetijdseconomie 9,5% van de totale werkgelegenheid van de regio Venlo (Economische betekenis toerisme en recreatie regio Venlo, ZKA). Onderzoek naar de huidige status van de sector levert het volgende beeld op: De totale bestedingen in toerisme zijn in 2013 ten opzichte van 2008 gedaald met 6%. De bungalowsector is dominant, circa 71% van de totale overnachtingen vindt plaats bij de bungalowparken; Overnachtingen bij bungalowparken zijn ten opzichte van 2008 met 4% gedaald. Voor de kampeersector, de hotelsector en de groepsaccommodaties nam de bezetting licht toe. Route- gebonden buitenrecreatie en recreatief winkelen zijn dominant. Van het aantal dagactiviteiten betreft 60% route-gebonden buitenrecreatie. Recreatief winkelen bepaalt 58% van de totale regionale bestedingen. De afgelopen 40 jaar was verblijfsrecreatie in de regio een autonome trekker voor weekend en seizoen toeristen. Veel van de voorheen succesvolle verblijfsrecreatie bedrijven zijn de laatste jaren in een neerwaartse spiraal terecht gekomen. Als compensatie is men opzoek gegaan naar nieuwe verdienmodellen. Daarin staan de toeristische doelgroep en het product niet meer voorop, maar het realiseren van extra opbrengst door projectontwikkeling, huisvesting van arbeidsmigranten en door (semi) permanent wonen toe te staan. De terugloop van de vraag betreft niet alleen een terugloop in het aantal overnachtingen als gevolg van de tijdelijke dip in de economische conjunctuur, maar ook een terugloop als gevolg van de veranderende vraag van de consument c.q. de veroudering van de bestaande concepten. Om de vrijetijdseconomie in de regio Venlo te laten groeien, moet er naast stimuleringsbeleid ten behoeve van verblijfsrecreatie ook gekeken worden naar de aantrekkelijkheid van de regio voor dagrecreanten en het middels het totale aanbod aan voorzieningen interessant genoeg worden van de regio voor toeristen voor meerdaags verblijf. Onderstaand zal door een korte toelichting op de 5

6 vitaliteitsscan en op de Visie op de vrijetijdseconomie dieper in worden gegaan op zowel de verblijfsrecreatie als de aantrekkelijkheid van het gebied. Het antwoord op de veranderende markt en de knelpunten in het bestaande aanbod moet komen uit een vernieuwde regionale visie met een uitvoeringsprogramma op de vrijetijdseconomie. Daarnaast is het POL een goed instrument om met name de ruimtelijke aspecten van de vrijetijdseconomie positief te beïnvloeden. 2.1 Vitaliteitsscan De hiervoor beschreven problematiek wordt bevestigd door een onlangs in opdracht van de provincie door ZKA Consultants & Planners uitgevoerd onderzoek, de Vitaliteitsscan naar de verblijfsrecreatie Limburg. De vitaliteitsscan geeft aan dat de verblijfsrecreatiemarkt verandert in een snel tempo. Men spreekt over een Verblijfsrecreatieparadox : enerzijds is er sprake van innovatie, investeringen, kwaliteitsverbetering en de daaruit voortvloeiende behoefte aan ontwikkelingsruimte bij ondernemers. Anderzijds is er in bepaalde segmenten van de sector sprake van overaanbod met problemen als verloedering, leegstaand, of permanente bewoning of het huisvesten van arbeidsmigranten. In het kort de belangrijkste conclusies: Het perspectief voor 50% van de bedrijven is laag vanwege beperkte omgevingsfactoren, persoonlijke omstandigheden en matig ondernemerschap. Noord-Limburg heeft een beperkt toeristisch profiel. Dit komt onder andere door het onvoldoende benutten van de landschappelijke belevingswaarde. Op 50% van de bedrijven in Noord- en Midden- Limburg vindt in toenemende mate nietrecreatief gebruik plaats: van permanente bewoning tot huisvesting arbeidsmigranten en 6

7 huisvesting van sociaal kwetsbare groepen. Een extra risicogroep vormen de bedrijven die wel en niet- recreatief verblijf mixen. Dit is de doodsteek voor toeristisch recreatief gebruik. In 2020 is er voor zeker bungalows in Limburg geen toeristisch recreatieve markt meer: in 2020 zal tenminste 16% van het bungalowaanbod het contact met de toeristisch recreatieve markt verloren zijn. Dit aanbod is niet meer marktconform gezien de toekomstige vraagontwikkeling en de productkwaliteit. In 2020 is er voor zeker kampeerplaatsen in Limburg geen toeristisch recreatieve markt meer: in 2020 zal tenminste 15% van het kampeerplaatsaanbod het contact met de recreatieve markt verloren zijn. Dit aanbod is niet meer marktconform gezien de toekomstige vraagontwikkeling en de productkwaliteit. Het aanbod richt zich veelal op dezelfde doelgroepen. 2.2 Visie op de vrijetijdseconomie Regio Venlo Tijdens het Bestuurlijk Overleg Economische Zaken op 1 juli 2015 werd het Toeristisch Visiedocument Regio Venlo vastgesteld. De regio Venlo heeft de ambitie om in 2030 het belangrijkste en meest aantrekkelijke verblijfsrecreatiegebied te zijn van Limburg voor de short break vakantie met een fijnmazig netwerk van klein- en grootschalige dagrecreatieve voorzieningen in een straal van maximaal 60 autominuten. De gemeenten in de Regio Venlo willen door samenwerking met ondernemers, cultuurinstellingen en onderwijs een kwalitatieve bijdrage leveren aan de instandhouding en verbetering van de sociaal- economische vitaliteit en leefbaarheid (the quality of life) van Noord- Limburg om daarmee de eigen inwoner, de recreant en de toerist te boeien en te binden. Er ligt een grote uitdaging in de regio om de weg te vinden naar kwaliteit en perspectief. De urgentie wordt inmiddels door alle stakeholders onderschreven. Revitalisering van de verblijfsrecreatie heeft daarbij de grootste prioriteit. Er liggen grote kansen voor de regio. Er zijn nog steeds ondernemers in de regio Venlo die tot de koplopers behoren en bereid zijn hun schouders onder een nieuwe impuls te zetten. Er is een collectief belang waarbij partijen bereid zijn hun kennis, ervaring, specialisme, professionaliteit en ondernemerschap met elkaar te delen, zodat de samenwerking uiteindelijk uitgroeit tot een vernieuwende, toekomstgerichte en duurzame gebiedsontwikkeling. Er zijn al voldoende waardevolle netwerken en samenwerkingsinitiatieven in de regio aanwezig. De gemeenten zetten in op een regionale aanpak. Samen met ondernemers en het onderwijs wordt synergie gecreëerd en wordt er gewerkt aan een aantrekkelijk regio. Daarbij gaat het om het optimaliseren en koppelen van tal van aanwezige voorzieningen en infrastructuur die leiden tot groei in bestedingen. Aandachtspunt blijft daarbij de bedrijfseconomische vitaliteit en (ruimtelijke) kwaliteit van bedrijven. Nieuwe innovatieve producten en diensten moeten aanvullend zijn op het huidige aanbod en leiden tot meer kwaliteit en verbetering van de regionale productiviteit. 2.3 Programma op de vrijetijdseconomie Regio Venlo Om bovenstaande visie te realiseren is een daadkrachtig en innovatief meerjarenprogramma noodzakelijk. De programmalijnen in de regionale visie dienen de uitvoering van publiek en private acties in onze toeristische regio voor de komende 15 jaar richting te geven. Het is daarbij van belang dat deze uitwerking door intensieve samenwerking met experts, bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden (inclusief provincie) plaatsvindt, zodat het een gedragen plan wordt dat de juiste 7

8 prioriteiten stelt. Samenwerking in de keten en horizontale verbindingen zijn ook in de toeristische sector noodzakelijk en voorwaarde voor doorontwikkeling van het toeristische product. Gedurende 2016 zal de uitwerking van de programmalijn plaatsvinden welke zich richt op een viertal thema s: 1) Actieplan vitale verblijfsrecreatie: A. Aanbevelingen vanuit vitaliteitsonderzoek verblijfsrecreatie benutten en verbinden aan het vervolg van het POL-proces; B. Inzetten op projecten ter versterking van ondernemerschap; C. Werken aan (sub)regionale oplossingen voor niet-vitale verblijfsrecreatie; D. Het stimuleren van vitale verblijfsrecreatie; E. Het ontwikkelen van een toetsingskader voor nieuwe verblijfsrecreatie ontwikkelingen; F. Het werken aan de verbinding tussen verblijf- en dagrecreatie in de regio. 2) Actieplan vitale dagrecreatie A. De dagrecreatie in balans. Nu zijn goedkope dagactiviteiten in de regio veruit dominant; B. De 60 autominuten scope praktisch maken en verbinden aan eigen regio kansen; C. Een kansenkaart ontwikkelen: waar ligt ruimte om extra bestedingen te creëren/ wat mist er in de regio? D. Hoe kan de regio/ kunnen gemeenten dagrecreatie stimuleren? E. Hoe kan dagrecreatie in de regio meer benut worden door eigen inwoners? F. Verbind dag- en verblijfsrecreatie in de regio. 3) Horizontale en verticale cross-overs A. Verbinding leggen met Campus ontwikkeling Regio Venlo waaraan de toeristisch-recreatieve sector een belangrijke bijdrage kan leveren; B. Project om organisaties vanuit verschillende sectoren/ketenniveaus aan elkaar te verbinden; Doormiddel hiervan noodzakelijk investeringskracht detecteren, verbinden en mobiliseren; C. Zakelijk toerisme en kansen van vliegveld Weeze benutten. 4) Strategische destinatiemarketing A. De 60- minuten verbindingen leggen richting Roermond, Nijmegen, Duitsland en wellicht zelfs groter vanuit internationaal perspectief zodat het toeristisch profiel van de regio wordt versterkt. Dat veronderstelt loskomen van het kleine denken en meer vanuit toeristische destinaties denken. Het is de ambitie om het programmaplan vrijetijdseconomie 2030 in juli 2016 gereed te hebben. Op dat moment beschikken we over een inhoudelijk uitvoerbaar programmaplan wat gericht is op het behalen van de regiovisie vrijetijdseconomie

9 3. Uitwerking POL Bovengenoemde vitaliteitsscan en de visie geven ons een beeld van de huidige situatie. Echter weten we als overheid nog lang niet alles. Wat kunnen we en hoe gaan we verder in de toekomst? Daarvoor willen we samen met provincie en de private sector vanuit een positieve en op ontwikkeling gerichte insteek ontdekken wat effectieve stappen zijn om vooruit te komen. De uitwerking van de visie in de programmalijnen zal gedurende 2016 een duidelijk actieplan moeten schetsen. Daarnaast is de provincie ook bezig met het organiseren van werksessies en het formuleren van beleid ten aanzien van de eerder beschreven problematiek. Het beleids- en investeringsprogramma van de provincie zal moeten aansluiten op datgene wat er in de regio gebeurt en andersom. Bovendien is samenwerking op alle niveaus misschien wel de belangrijkste sleutel tot resultaat. Dit maakt dat de onderstaande POL afspraken zich vooralsnog richten op hoofdlijnen. De zojuist genoemde programmalijnen staan aan de basis van de toekomstige ontwikkelingen voor een vitale vrijetijdseconomie. Echter zijn er een drietal thema s binnen de programmalijnen met een sterke ruimtelijke component. Deze thema s krijgen een specifieke uitwerking binnen het POL. Daarbij gaat het om de volgende ruimtelijke thema s: De POL uitwerking verblijfsrecreatie (campings, minicampings, vakantieparken en bungalowparken), richt zich op kwaliteitsverbetering, terugdringing van overaanbod, huisvesting buitenlandse werknemers en permanente bewoning. De POL uitwerking dagrecreatie, richt zich op locatie duiding, spreiding en diversiteit. De POL uitwerking Maas, richt zich op de ruimtelijke ingrepen aangaande het Deltaprogramma en de kansen op toeristisch/recreatief gebied die er mogelijk liggen. 3.1 POL uitwerking Verblijfsrecreatie Wat willen we? We willen een verblijfsrecreatie sector die gericht is op het aanbieden van een breed scala aan recreatief verblijf en toerisme, verspreid over Noord-Limburg gevestigd en kwalitatief goed op peil. Het aanbod kenmerkt zich door diversiteit en voldoet zodoende aan de vraag van de klant. Wat zijn de problemen? Wij zien een viertal problemen, in willekeurige volgorde: Onvoldoende kwaliteit van het ondernemerschap. Gebrek aan kennis, visie en financiën leiden onder andere tot slecht onderbouwde ruimtelijke plannen en een terugloop in kwaliteit. Op dit moment hebben we als (lokale) overheid onvoldoende contact met de grote bungalowparken. We kunnen weinig / geen invloed uitoefenen. Door overheidsregels kunnen beperkingen voor ondernemers ontstaan. Dit komt onder meer doordat verblijfsrecreatie locatie gebonden is. Wij constateren op dit moment een verkeerd gebruik van de toeristische verblijfsrecreatie, door arbeidsmigranten, permanente bewoning, tijdelijke huisvesting. 9

10 Wat kunnen we aan die problemen doen? 1) Geen nieuwe verblijfsrecreatie ( campings en bungalowparken). Er zal in principe geen medewerking worden verleend aan plannen tot nieuw vestiging van verblijfsrecreatie ( campings en bungalowparken). Uitzondering hierop vormen die plannen waarbij kwaliteit wordt toegevoegd en er een verevening van de totale capaciteit plaatsvindt volgens het principe van dynamisch voorraadbeheer. Verevening houdt in dat bestaande toeristische capaciteit wordt ingeleverd om zodoende nieuwe capaciteit te kunnen realiseren. Verder dienen de plannen door het expertteam aan de hand van een afwegingskader van een positief advies te worden voorzien. Uitbreidingsplannen Aan plannen voor uitbreiding van bestaande verblijfsrecreatie die bijdragen aan kwaliteitsverbetering/transformatie zal medewerking worden verleend, mits deze uitbreiding niet meer dan 25% van de bestaande capaciteit bedraagt. Plannen voor uitbreiding > 25% van de bestaande capaciteit zijn boven de 25% alleen mogelijk indien verevening van de capaciteit plaats vindt. Alle plannen dienen door het expertteam van een positief advies te worden voorzien. Samenvattend: Nieuwe verblijfsrecreatie (campings en bungalowparken) is mogelijk mits: Kwaliteit wordt toegevoegd; Met positief advies van het expertteam Verevening van toeristische capaciteit plaats vindt. Uitbreiding van bestaande verblijfsrecreatie (campings en bungalowparken) is mogelijk indien: De uitbreiding bijdraagt aan kwaliteitsverbetering/transformatie; Met positief advies van het expertteam; Bij uitbreiding 25%: verevening van toeristische capaciteit boven 25% plaats vindt. Rol van het regionaal expertteam is erg belangrijk Het expertteam spreekt zich onder meer uit over het aantal eenheden (% ten opzichte van bestaande aantal), het doel van de plannen (met name op welke doelgroep richt de ondernemer zich), de ligging, de wijze van exploitatie en het dynamisch voorraadbeheer. Bevoegdheden van het expertteam dienen nader te worden bepaald. Uitspraken van dit team dienen door de gemeente in beginsel als bindend advies te worden opgepakt. Gemeenten en provincie dienen nog te bepalen ten aanzien van welke verdere verblijfsrecreatie en ten aanzien van welke doelgroepen er een positieve grondhouding is. Verder dient de samenstelling en de werking van het expertteam nog uitgewerkt te worden. Ook dient in samenwerking tussen gemeenten en provincie een toetsingskader ontwikkeld te worden welke het expertteam hanteert. Andere stappen zijn: Programmatisch samenwerken tussen ondernemers, brancheorganisatie, gemeente/ regio en provincie om zodoende afspraken over kwaliteit en handhaving te maken. 10

11 Op regioniveau met ieder verblijfsrecreatief bedrijf van bepaalde omvang een gesprek voeren. Inhoud van deze gesprekken zijn maatwerkkeuzes en bindende afspraken op basis van gezamenlijke ambities en mogelijkheden. Het resultaat van het overleg bepaalt het toekomstige profiel van de onderneming. Handhaaf in programmaverband op een wettelijke kwaliteitsondergrens, zoals (brand)veiligheid, overlast, oneigenlijk gebruik, legionella en hygiëne. Kennisvergroting en verspreiding via branches, onderwijs etc, We gaan met een kwaliteitskeurmerk werken waarop getoetst wordt. Voldoet een bedrijf hier niet aan, wordt er geen medewerking verleend aan plannen. 2) Het gesprek aan gaan met hoofddirecties van ketens van bungalowparken Regionale onderhandelingen voeren met hoofddirecties van ketens van bungalowparken met als inzet om te komen tot ontwikkelplannen ter verbetering van de toeristische aantrekkingskracht en investeringen in de bedrijven en in de regio. Bungalowparken worden inzake onrechtmatige huisvesting en overige misstanden niet anders behandeld dan ieder ander bedrijf. Verder faciliteert de overheid goed onderbouwde plannen gericht op de toeristische kwaliteit van het verblijf. Een positieve grondhouding en regelmatig overleg zorgen voor een goede relatie. Wij laten zien hoe wij als regio samen met de provincie gaan investeren in het totale toeristische product om de grote spelers daarmee te bewegen om ook te investeren. Van de kant van de overheid kan dit ook door beleidsruimte in te zetten. 3) Werkateliers Het organiseren van werkateliers waarin belanghebbenden, onderwijs, brancheverenigingen, overheden en bedrijven samenwerken aan vraaggerichte cases. Op deze wijze wordt gewerkt aan praktische doorbraken. 4) Gesprekken met ondernemers Tijdens ondernemersgesprekken per gemeente de onrechtmatige huisvesting bespreken. Insteek: hoe wil ondernemer en hoe wil gemeente hiermee omgaan? Indien onrechtmatige huisvesting gecontinueerd wordt dan handhaven op wettelijke kwaliteiten en toeristische bestemming van de locatie afhalen. Hierover afspraken uitwerken met provincie en zo nodig bekrachtigen in een document. Wat kunnen we er regionaal over afspreken? Gemeenten en provincie zetten in op de komst van een expertteam, dat aan de hand van een afwegingskader nieuwe plannen en uitbreidingsplannen toetst op het terrein van verblijfsrecreatie. Er zal in principe geen medewerking worden verleend aan plannen tot nieuw vestiging van verblijfsrecreatie (campings en bungalowparken). Nieuwe verblijfsrecreatie (campings en bungalowparken) is mogelijk mits: o Kwaliteit wordt toegevoegd; o Met positief advies van het expertteam o Verevening van toeristische capaciteit plaats vindt. Uitbreiding van bestaande verblijfsrecreatie (campings en bungalowparken) is mogelijk indien: 11

12 o De uitbreiding bijdraagt aan kwaliteitsverbetering/transformatie; o Met positief advies van het expertteam; Bij uitbreiding 25%: verevening van toeristische capaciteit boven 25% plaats vindt. Provincie en gemeenten verkrijgen inzicht in álle harde en zachte plannen op het terrein van verblijfsrecreatie. Deze cijfers vormen de basis voor de verdere monitoring op dit terrein. Regio en provincie trekken samen op om met de hoofddirecties van ketens van bungalowparken tot ontwikkelplannen ter verbetering van de toeristische aantrekkingskracht te komen. De gemeenten organiseren werkateliers waarin belanghebbenden, onderwijs, brancheverenigingen, overheden en bedrijfsleven samenwerken aan vraaggerichte cases. Handhaving van onrechtmatige huisvesting moet onverkort en stellig worden opgepakt door de samenwerkende gemeenten. De provincie beziet in hoeverre zij daarbij een faciliterende/ondersteunende rol kan spelen. Huisvesting van arbeidsmigranten en vormen van permanente bewoning op toeristische bedrijven zijn ongewenst en moeten voorkomen worden. De Woonvisie is leidend ten aanzien van huisvesten van arbeidsmigranten en permanente bewoning op recreatieparken, met dien verstande dat nieuwe huisvesting van arbeidsmigranten op recreatieparken moet worden vermeden. Ontwikkelingen met betrekking tot dit thema zullen dan ook in onderling overleg worden opgepakt. 12

13 3.2 POL uitwerking Dagrecreatie Wat willen we? We willen een aantrekkelijke, gastvrije regio zijn voor dagrecreanten met een evenwichtige mix van kwalitatief goede grootschalige trekkers, sub trekkers, en kleinschalige voorzieningen. We willen weten wat er al is aan dagrecreatieve voorzieningen in de regio. We willen het toeristisch seizoen verlengen. We willen de kwaliteit van de bestaande dagrecreatieve voorzieningen verbeteren en een professionaliseringsslag maken bij de vele aanwezige kleinschalige voorzieningen. Het onderwijs zal meer dan nu het geval is haar aanbod moeten afstemmen op de witte vlekken in de vrijetijdssector. De sector moet worden aangesproken op haar zelfkritische vermogen om de opleidingsvraag te kunnen duiden. We willen bestaande routenetwerken verder (door)ontwikkelen en waar mogelijk nieuwe routevormen toevoegen en bestaande routes verbeteren en beter op elkaar laten aansluiten. Deze netwerken vormen een goede basis voor een toeristische infrastructuur in Noord- Limburg. Wat zijn de belemmeringen? We constateren dat er te weinig afstemming is tussen het onderwijs, bedrijfsleven en overheid. Een betere afstemming bevordert ook de professionaliseringsslag die we willen maken. We hebben onvoldoende in beeld wat er al is aan dagrecreatie voorzieningen in de regio. We constateren een spanningsveld bij het afwegen van lokale en regionale belangen bij ruimtelijke ontwikkelingen. We constateren een onvoldoende regionale verknoping van routestructuren, zowel in onze eigen regio als provincie- en landgrensoverschrijdend. We missen sectorale crossovers om mee te kunnen liften op successen van andere sectoren. Het ontbreken van grote, bovenregionale evenementen (nadruk op kunst, (fiets)sport, paarden, wandelen, water). De bezoekers aan onze streek passen met name in de leefstijlen groen en lime (zie bijlage 1, BSR model leefstijlen). De daaraan gekoppelde dagbestedingen zijn niet zo hoog. Noord Limburg heeft als totaal een beperkte landschappelijke belevingswaarde, omdat de bestaande groene structuur te weinig onderdeel uitmaakt van het toeristisch profiel van de regio. De kwaliteit van natuur en landschap wordt onvoldoende benut. Waar liggen de kansen? We zien kansen in samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en onderwijs. We zien kansen in het stimuleren van sectorale cross-overs. We zien kansen in seizoen verlenging. Aantrekken van bezoekers uit de leefstijlen rood en paars zou een hoger bestedingspatroon p.p.p.d. kunnen betekenen. We zien kansen in regionaal denken en doen. De Maasduinen, de Peel, Maascorridor, Maasgaard, Maas-Swalm-Nette, en de Mookerhei bieden een uniek aanbod aan landschappelijke kwaliteit en variëteit. De aanpak van het project Maasgaard van provincie, gemeenten en Waterschap kan als voorbeeld dienen van kwaliteitsverbetering en vermarkting van bestaande en nieuwe natuur. 13

14 Wat kunnen we er regionaal over afspreken? Het leefstijlenmodel gebruiken we om nieuwe ontwikkelingen te beoordelen op haalbaarheid en wenselijkheid. Niet meer van hetzelfde maar op basis van dit model kijken waar nog kansen liggen. De gemeenten maken een kaart met het huidige aanbod aan dagrecreatie voorzieningen. Een dergelijke kaart inspireert/ voedt de regio om duidelijk te krijgen over beleid en afstemming van voorzieningen. De gemeenten informeren elkaar over grote, bovenregionale evenementen en verwijzen zo nodig naar elkaars evenemententerreinen; De gemeenten zullen de bestaande routenetwerken verder door ontwikkelen en inzetten op het versterken van de synergie met het dag recreatieve aanbod. Waar mogelijk worden nieuwe routevormen toegevoegd, bestaande routes verbeterd en beter op elkaar aangesloten. We werken aan een betere afstemming tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven met als doel om te komen tot instrumentarium dat leidt tot de gewenste professionalisering van de dagrecreatie voorzieningen; We streven er naar om op basis van kwaliteit en van maatwerk per gemeente horeca aan routestructuren in het buitengebied, zogenaamde pleisterplaatsen, mogelijk te maken. De gemeenten willen afstemmen over nieuwe dagrecreatieve voorzieningen. De regio zet samen met de provincie en betrokken organisaties in op het beter verbinden en vermarkten van de grote natuurgebieden. De kwaliteit van natuur en landschap vanuit de toerist gezien dient een integraal afwegingscriterium te zijn bij alle ruimtelijke ontwikkelingen. Voor de POL uitwerking landelijk gebied zal er een ruimtelijk kwaliteitskader worden ontwikkeld, hierbij zal recreatie en toerisme een van de afwegingscriteria zijn. 14

15 3.3 POL uitwerking De Maas Wat willen we? Algemeen doel: Subdoelen: Het versterken van de toeristisch-recreatieve functie van de Maas c.q. Maasdal. Het versterken van de Maas als structurerend element in het toeristische landschap. Het versterken van de toegankelijkheid en beleefbaarheid van de Maas zowel op, aan als langs het water. Het wederzijds versterken van de dorps- en stedelijke Maasfronten in directe relatie tot de Maas. Het benutten van toeristisch-recreatieve kansen in relatie tot gebiedsontwikkelingsprojecten. Het bevorderen van de eenheid en samenhang van en in het Maaslandschap. Het vermarkten van de Maas als toeristisch-recreatief product (branding). Wat zijn de problemen? Ruimtelijke mogelijkheden voor toeristisch-recreatieve initiatieven worden vaak belemmerd door beperkingen en regelgeving in het kader van de Waterwet en Ruimte voor de rivier. Primaat ligt bij hoogwaterbeveiliging en binnenscheepvaart/logistieke functie. Conflicterende belangen tussen recreatietoervaart en steeds grotere binnenscheepvaart. Door fysieke ingrepen in de afgelopen decennia is de beleefbaarheid en toegankelijkheid van de Maas verminderd. Het betreft zowel het aanbrengen van stortsteen als realiseren van omvangrijke kades etc. Maasoever is eigendom van RWS, overige gronden vaak in handen van zandwinners of in agrarisch gebruik. De rivierverruiming die noodzakelijk is voor hoogwater veiligheid vormt, indien deze zonder lange termijn visie wordt uitgevoerd, een bedreiging voor de kwaliteit van het aaneengesloten Maaslandschap met zijn unieke terrassenstructuur. Ingrepen in het landschap zullen daarom planmatig en gedoseerd moeten plaats vinden vanuit een overall gebiedsvisie op de Maas en het aangrenzende gebied. Waar liggen kansen voor de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van de Maas? Voor zover er kansen zijn voor nieuwe grootschalige toeristisch recreatieve initiatieven(pleziervaart (aanlegsteigers/jachthavenfunctie), recreatief verblijf aan/op het water) liggen die er vooralsnog vooral in combinatie met gebiedsontwikkelingsprojecten in het kader van het Deltaprogramma Maas. Deze gebiedsontwikkelingsprojecten bieden in elk geval kans om de beleefbaarheid en toegankelijkheid van de Maas te versterken. Tijdige input vanuit het beleidsterrein toerisme is daarvoor noodzakelijk om de economische meekoppelkansen op dit gebied niet te laten verwateren. De Maas en het bijbehorende terrassen- en Maasheggen landschap in Noord Limburg is uniek voor dit gedeelte van de rivier. De Maas als canyon rivier kan het unieke uithangbord van de regio worden. 15

16 Wat betreft beleefbaarheid en toegankelijkheid van de Maas kan worden gedacht aan: Het realiseren van aaneengesloten natuurvriendelijke oevers met recreatieve verblijfsplekken (bv. camperplaatsen). Het realiseren van een keten van dagstrandjes. Goede doorgaande toeristisch recreatieve verbindingen langs de Maas (Maasfietsroute, Maaspad, Maas-Nierspad) en deze gericht promoten. Faciliteren en behouden/uitbouwen van fiets-voetveren, reguliere veerponten. Stimuleren en zo mogelijk faciliteren rondvaarten en grotere passagiersvaart. Ruimte geven aan sfeervolle pleisterplaatsen en kleinschalige accommodaties. Wat betreft meer grootschalige toeristisch-recreatieve ontwikkelingen kan worden gedacht aan: Leukermeer, versterken watersport en jachthavenfunctie; Ontwikkeling Well-Ayen; Hoogwatergeul Lomm; Hoogwatergeul Grubbenvorst i.c.m. nieuw Maasfront; Hoogwatergeul/natuurontwikkeling Lottum; Gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum, kwaliteitsslag bestaande campings; Uitbreiding en kwaliteitsverbetering camping Ooijen/Roekenbosch/Karrewiel; Rondvaart/passagiersvaartfaciliteiten stedelijk centrum Venlo; Verplaatsing jachthaven Venlo zo mogelijk in relatie tot Leisure functie stedelijk centrum, benutten mogelijkheden Koploperproject Venlo ; Het aantrekkelijker maken van diverse dorpskernen langs de Maas, Steyl, Kessel, Baarlo, Broekhuizen, Lottum, Grubbenvorst, Geysteren, Wanssum. Wat kunnen we er regionaal over afspreken? Ruimtelijke afstemming in de regio over meer grootschalige speerpuntlocaties voor toeristische ontwikkelingen aan en op de Maas (bv Leukermeer, Venlo centrum in kader rondvaart/passagiersvaart/jachthavenfunctie, gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum, ontwikkeling rivier verruimende projecten). Creëren gezamenlijk draagvlak met stakeholders, voor projecten als natuurvriendelijke oevers, dagstrandjes etc. Creëren gezamenlijk draagvlak met stakeholders, voor projecten als Fietsen langs de Maas met inbegrip van het realiseren van ontbrekende schakels. We gaan in overleg met de provincie en RWS om te proberen te komen tot verruiming van de strenge en beperkende regels voor het winterbed van de Maas. Afstemming inhoudelijk met POL uitwerking Maas en afstemming en implementatie in Delta Programma Maas. De gemeenten blijven investeren in de toeristische aantrekkingskracht van de dorpskernen langs de Maas. Hierdoor moet een keten van pleisterplaatsen ontstaan waar de Maas kan worden beleefd. 16

17 4. Overzicht regionale bestuursafspraken ten aanzien van het POL vrijetijdseconomie Verblijfsrecreatie: Dagrecreatie: Gemeenten en provincie zetten in op de komst van een expertteam, dat aan de hand van een afwegingskader nieuwe plannen en uitbreidingsplannen toetst op het terrein van verblijfsrecreatie. Er zal in principe geen medewerking worden verleend aan plannen tot nieuw vestiging van verblijfsrecreatie (campings en bungalowparken). Nieuwe verblijfsrecreatie (campings en bungalowparken) is mogelijk mits: o Kwaliteit wordt toegevoegd; o Met positief advies van het expertteam o Verevening van toeristische capaciteit plaats vindt. Uitbreiding van bestaande verblijfsrecreatie (campings en bungalowparken) is mogelijk indien: o De uitbreiding bijdraagt aan kwaliteitsverbetering/transformatie; o Met positief advies van het expertteam; o Bij uitbreiding 25%: verevening van toeristische capaciteit boven 25% plaats vindt. Provincie en gemeenten verkrijgen inzicht in álle harde en zachte plannen op het terrein van verblijfsrecreatie. Deze cijfers vormen de basis voor de verdere monitoring op dit terrein. Regio en provincie trekken samen op om met de hoofddirecties van ketens van bungalowparken tot ontwikkelplannen ter verbetering van de toeristische aantrekkingskracht te komen. De gemeenten organiseren werkateliers waarin belanghebbenden, onderwijs, brancheverenigingen, overheden en bedrijfsleven samenwerken aan vraaggerichte cases. Handhaving van onrechtmatige huisvesting moet onverkort en stellig worden opgepakt door de samenwerkende gemeenten. De provincie beziet in hoeverre zij daarbij een faciliterende/ondersteunende rol kan spelen. Huisvesting van arbeidsmigranten en vormen van permanente bewoning op toeristische bedrijven zijn ongewenst en moeten voorkomen worden. De Woonvisie is leidend ten aanzien van huisvesten van arbeidsmigranten en permanente bewoning op recreatieparken, met dien verstande dat nieuwe huisvesting van arbeidsmigranten op recreatieparken moet worden vermeden. Ontwikkeling met betrekking tot dit thema zullen dan ook in onderling overleg worden opgepakt. Het leefstijlenmodel gebruiken we om nieuwe ontwikkelingen te beoordelen op haalbaarheid en wenselijkheid. Niet meer van hetzelfde maar op basis van dit model kijken waar nog kansen liggen. De gemeenten maken een kaart met het huidige aanbod aan dagrecreatie voorzieningen. Een dergelijke kaart inspireert/ voedt de regio om duidelijk te krijgen over beleid en afstemming van voorzieningen. De gemeenten informeren elkaar over grote, bovenregionale evenementen en verwijzen zo nodig naar elkaars evenemententerreinen; De gemeenten zullen de bestaande routenetwerken verder door ontwikkelen en inzetten op het versterken van de synergie met het dag recreatieve aanbod. Waar mogelijk worden 17

18 nieuwe routevormen toegevoegd, bestaande routes verbeterd, en beter op elkaar aangesloten. We werken aan een betere afstemming tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven met als doel om te komen tot instrumentarium dat leidt tot de gewenste professionalisering van de dagrecreatie voorzieningen; We streven er naar om op basis van kwaliteit en maatwerk per gemeente horeca aan routestructuren in het buitengebied, zogenaamde pleisterplaatsen, mogelijk te maken. De gemeenten willen afstemmen over nieuwe dagrecreatieve voorzieningen. De regio zet samen met de provincie en betrokken organisaties in op het beter verbinden en vermarkten van de grote natuurgebieden. De kwaliteit van natuur en landschap vanuit de toerist gezien dient een integraal afwegingscriterium te zijn bij alle ruimtelijke ontwikkelingen. Voor de POL uitwerking landelijk gebied zal er een ruimtelijk kwaliteitskader worden ontwikkeld, hierbij zal recreatie en toerisme een van de afwegingscriteria zijn. De Maas: Ruimtelijke afstemming in de regio over meer grootschalige speerpuntlocaties voor toeristische ontwikkelingen aan en op de Maas (bv Leukermeer, Venlo centrum in kader rondvaart/passagiersvaart/jachthavenfunctie, gebiedsontwikkeling Ooijen-Wanssum, ontwikkeling rivier verruimende projecten). Creëren gezamenlijk draagvlak met stakeholders, voor projecten als natuurvriendelijke oevers, dagstrandjes etc. Creëren gezamenlijk draagvlak met stakeholders, voor projecten als Fietsen langs de Maas met inbegrip van het realiseren van ontbrekende schakels. We gaan in overleg met de provincie en RWS om proberen te komen tot verruiming van de strenge en beperkende regels voor het winterbed van de Maas. Afstemming inhoudelijk met POL uitwerking Maas en afstemming en implementatie in Delta Programma Maas. De gemeenten blijven investeren in de toeristische aantrekkingskracht van de dorpskernen langs de Maas. Hierdoor moet een keten van pleisterplaatsen ontstaan waar de Maas kan worden beleefd. 18

19 5. Hoe nu verder De basis voor dat wat we nu hebben komt voort uit de vitaliteitsscan en de reeds geschreven visie op de vrijetijdseconomie. Echter weten we nog lang niet alles. Wat kunnen we en hoe gaan we verder in de toekomst. Daarvoor willen we samen met provincie en de private sector vanuit een positieve en op ontwikkeling gerichte insteek ontdekken wat effectieve stappen zijn om vooruit te komen. De uitwerking van de programmalijnen zal gedurende 2016 een duidelijk actieplan moeten schetsen, waarin het ontwikkelen van instrumenten een belangrijke rol zal spelen. Daarnaast is de provincie ook bezig met het organiseren van werksessies en het formuleren van beleid ten aanzien van de eerder beschreven problematiek. Het beleids- en investeringsprogramma van de provincie zal moeten aansluiten op datgene wat er in de regio gebeurt en andersom. Samenwerking op alle niveaus is misschien dan ook wel de belangrijkste sleutel tot resultaten. De uitwerkingen van de 4 programmalijnen kunnen dan ook van meerwaarde zijn voor de rest van Limburg. Kortom voor 2016 is er behoefte aan een goede samenwerking met de provincie. Voor zowel de uitwerking van de programmalijn van de Regiovisie als het uitvoering geven aan de POL afspraken. 19

20 Bijlage 1 BSR model leefstijlen De 7 belevingswerelden: Uitbundig geel (Samen actief bezig zijn, uitgaan en genieten) Recreanten in de gele belevingswereld zijn echte levensgenieters die graag samen met anderen actief en sportief recreëren. Recreatie is voor deze groep genieten, uitgaan en lekker eten. Actief, sportief, gezellig en verrassend zijn de kernwoorden bij de vormen van recreatie die zij kiezen. Contact met anderen familie, vrienden of kennissen is belangrijk. Zij gaan ook regelmatig met een grotere groep dan alleen het eigen gezin op pad. Ze zijn energiek en enthousiast en letten er bij het uitkiezen van een activiteit op dat iedereen het ook naar de zin kan hebben. Recreatief winkelen, behoort zeker ook tot hun favoriete bezigheden. En ze beschikken over iets meer budget dan gemiddeld. Gezellig lime (Even lekker weg met elkaar) Gezellig lime recreanten zijn gewone, gezellige mensen die recreëren om zo even weg te zijn van de dagelijkse beslommeringen. Recreëren is even lekker weg met elkaar. Daarbij staat samen zijn, gezelligheid en (sportieve) ontspanning centraal. De lime recreant stelt daarbij niet van die bijzondere eisen. Een braderie of rommelmarkt is heel gezellig, je komt er altijd wel iemand tegen! Lekker vrij zijn, rust en doen waar je op dat moment zin in hebt, dat telt voor de recreanten uit de lime belevingswereld. Daarbij wordt wel een beetje op de kosten gelet, je kunt tenslotte je geld maar één keer uitgeven. 20

21 Rustig groen (Even rust nemen in eigen omgeving) Recreanten uit de groene belevingswereld zijn kalm en serieus. Recreëren is voor hen niets anders dan uitrusten, ontspannen en tijd hebben voor je hobby s. Even rust nemen in eigen omgeving en niets aan je hoofd hebben. In eigen omgeving is genoeg moois te zien en te ontdekken, je hoeft er niet ver voor te reizen. Lekker tijd hebben voor je hobby en omgaan met bekenden die dezelfde hobby hebben. Groene recreanten omschrijven zichzelf relatief vaker als gewoon, nuchter, bedachtzaam en kalm. Zij gaan graag hun eigen gang en vinden dat de maatschappij van vandaag toch wel erg hard aan het veranderen is. Hun gevoel is dat het vroeger vaak beter was. De dagrecreatieactiviteiten die zij kiezen, passen vaak goed bij deze beleving. Eén- en tweepersoonshuishoudens in de oudere leeftijdsklassen zijn in deze groep relatief oververtegenwoordigd. Ingetogen aqua (Brede interesse, ruimdenkend en engagement) Recreanten uit de aqua belevingswereld zijn bedachtzaam en geïnteresseerd in cultuur en wat zij kunnen betekenen voor de maatschappij. Ze beschrijven zichzelf als ruimdenkend, rustig, geïnteresseerd in anderen en serieus. In deze groep vinden= we relatief vaker empty nesters, die weer tijd hebben voor hun eigen interesses. Inspirerende maar ook vaak rustige activiteiten horen daar bij. Zij verdiepen zich graag in kunst en cultuur, willen nog volop meedoen met de maatschappij van vandaag en alle veranderingen die zij daarin zien. Deze recreanten houden ook wel van sportieve activiteiten. Wandelen, fietsen, nordic walking: dat houdt je fit! Stijlvol en luxe blauw (Luxe, stijlvol ontspannen, sport en social network) Recreanten uit de blauwe belevingswereld zijn zelfverzekerd en vinden dat ze in hun vrije tijd wel wat luxe en stijlvol ontspannen verdienen. Ze zijn zakelijk en intelligent. Ze houden van stijl en klasse, zijn wat meer gericht op de exclusievere vormen van recreatie. Recreëren betekent voor hen zich even ontspannen en afstand nemen van de dynamiek van alledag. Dit doen zij door actief te sporten maar ook door aandacht te besteden aan het social network. In hun vrije tijd zoeken zij graag ons soort mensen. Meer exclusieve vrijetijdsbestedingen als wellness en ook bijeenkomsten met VIP arrangementen, zijn populair bij deze belevingswereld. Ondernemend paars (Cultuur, historie, verrassing en inspiratie) Recreanten uit de paarse belevingswereld laten zich graag verrassen en inspireren, met name door cultuur. Nieuwe dingen zien, ontdekken en beleven. Het gewone is vaak niet goed genoeg voor de ondernemend paars ingestelde recreant. Zij zijn op zoek naar een bijzondere ervaring. Met name cultuur, maar ook activiteit en sportiviteit staan daarbij vaak centraal. Toch zien we na een drukke (werk)periode dat deze recreanten ook erg kunnen genieten van een sauna of wellness arrangement. Het zijn relatief veel jonge één- of tweepersoonshuishoudens. Creatief en inspirerend rood (Creatieve, uitdagende en inspirerende ervaringen) Recreanten uit de rode belevingswereld zijn in het algemeen erg creatief, op zoek naar uitdagingen en inspirerende ervaringen. Ze gaan graag buiten de gebaande paden. Karakterkenmerken als onafhankelijk, intelligent, zelfbewust, artistiek en ruimdenkend passen goed bij deze recreanten. Het onbekende is juist spannend en prikkelend. Recreatie betekent naast sportiviteit en ontspanning ook het zoeken naar vernieuwende stromingen, moderne kunst en andere culturen. 21