Fact sheet. Afname toerisme in Amsterdam. nummer 1 oktober 2009

Transcriptie

1 Fact sheet nummer 1 oktober 29 Afname toerisme in Amsterdam Na enkele jaren van sterke groei gaat het nu veel minder goed met het toerisme in Amsterdam. In 28 daalde het aantal hotelovernachtingen met 6% in vergelijking met 27. En ook in het begin van 29 nam het aantal overnachtingen af. Het aantal banen in de toeristische sector nam in 28 nog wel toe, maar de groei is wel minder geworden. Omdat toerisme gevoelig is voor conjunctuurveranderingen, is het een van de eerste sectoren in Amsterdam die de gevolgen van de wereldwijde recessie ervaren. De daling van het toerisme was in de hoofdstad in 28 groter dan gemiddeld in Nederland. De vakantietrend in economisch mindere tijden is dichtbij huis te blijven. In de eerste zes maanden van 29 is het aantal gasten uit Nederland en een aantal dichtbijgelegen landen in Amsterdam toegenomen. In 28 overnachtten 4,5 miljoen gasten in Amsterdam, 337. minder dan in 27 ( 7%). Het aantal hotelovernachtingen bedroeg 8,3 Hotelgasten en overnachtingen in Amsterdam, x 1 mln gasten overnachtingen bron: CBS miljoen, ruim een half miljoen minder dan in het topjaar 27. De eerste tekenen van stagnatie in Amsterdam waren al in 27 te zien, maar vanaf september 28 is het aantal bezoekers op een structureel lager niveau komen te liggen. De dalende trend zette zich in het eerste kwartaal van 29 verder voort ( 1%), maar in het tweede kwartaal is het aantal hotelovernachtingen in Amsterdam met 1% toegenomen. 1 Landelijk daalde het aantal overnachtingen met 8% in het eerste kwartaal en met 4% in het tweede kwartaal van 29. Volgens het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) zal de daling in 29 zich minder scherp doorzetten dan in 28: naar verwachting met 4%. De verzachtende factoren in 29 zijn goedkopere vliegtickets als gevolg van dalende brandstofprijzen en afschaffing van de vliegtax (per 1 juli 29) en een gunstig vallend Pasen (april) in relatie tot de start van het toeristische seizoen.

2 Hotelgasten in Amsterdam naar herkomst, 28 4% 3% 2% 2% Nederland Italië Groot-Brittannië BRIC-landen 1 ) 2 17% Verenigde Staten Duitsland overig Europa overig Azië Spanje overig Amerika Frankrijk Afrika en Oceanië 4% 5% 18% 1 ) BRIC-landen: Brazilië, Rusland, India en China 5% 5% 6% 11% bron: CBS In 28 minder Amerikanen dan tijdens SARS-epidemie Het aantal overnachtingen in Amsterdam in 28 is vooral gedaald doordat minder Britse, Nederlandse, Spaanse en Amerikaanse gasten de stad bezochten. De twee grootste toeristische markten Britten en Nederlanders, die samen voor ruim een derde van alle hotelovernachtingen in de stad zorgen krompen met 1%. Ook daalde het aantal overnachtingen van gasten uit Spanje, dat tot voor kort in een rap tempo groeide, met 15%. Het toerisme uit de Verenigde Staten nam met 18% af, tot het laagste niveau in de afgelopen tien jaar (86.4 overnachtingen). Ter vergelijking: tijdens de SARS-epidemie in 23, het jaar waarin het intercontinentale toerisme drastisch kromp, boekten gasten uit de Verenigde Staten overnachtingen in Amsterdam. Het aantal Amerikanen dat naar het buitenland reisde kromp in 28 met 1%. 2 De afname van het aantal Amerikanen dat naar Europa reisde was met 9% veel groter. De gevolgen van de financiële crisis in de Verenigde Staten, de economische recessie wereldwijd, maar vooral de dure euro verklaren waarom Amerikanen Europa, waaronder Nederland links lieten liggen. Bestemmingen dichterbij huis, zoals Centraal- en Zuid-Amerika werden in de Verenigde Staten juist populairder. 3 In 29 neemt toerisme uit Amerika en Europa nog verder af In de eerste zes maanden van 29 daalde het aantal overnachtingen van buitenlandse gasten verder, met Groot-Brittannië ( 23%), Spanje ( 2%) en de Verenigde Staten ( 9%) als koplopers. 4 De dalende trend geldt niet voor dichtbijgelegen landen als België (+14%), Duitsland (+11%) en Frankrijk (+1%) waar het toerisme naar Amsterdam in de lift zit. Dichtbij blijkt niet alleen in de Verenigde Staten, maar ook in Europa de trend te zijn want ook het aantal overnachtingen van Nederlandse bezoekers in Groei hotelovernachtingen per land van herkomst (gesorteerd op groeipercentages in 28) % Duitsland overig Europa Frankrijk Italië Azië Amerika (excl. VS) Afrika/Oceanië Nederland Groot-Brittannië Spanje Verenigde Staten Rusland India Brazilië China BRIC totaal totaal totaal 28 t.o.v. 27 januari-juni 29 1 ) t.o.v. januari-juni 28 1) Voorlopige cijfers. bron: CBS

3 Hotelgasten, overnachtingen, verblijfsduur en gemiddelde bedbezetting in Amsterdamse hotels per kwartaal, gemiddelde gasten overnachtingen verblijfsduur bedbezetting (%) 1e kwartaal ,8 54 2e kwartaal , e kwartaal , e kwartaal ,75 52 totaal , e kwartaal 29 1 ) ,8 46 2e kwartaal 29 1 ) , ) Voorlopige cijfers. bron: CBS de Amsterdamse hotels nam toe (+8%). Daarnaast worden meer hotelovernachtingen geboekt door bezoekers uit Oost-Europese EU-lidstaten als Bulgarije en Roemenië, maar in absolute zin gaat het om kleine aantallen. Het aantal overnachtingen van gasten uit de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China) een tot voor kort geleden voorspoedig groeiende markt nam in de eerste zes maanden van 29 voorlopig nog toe (+2%), maar deze groei wordt afgezwakt vooral door het krimpende toerisme uit Brazilië. Bezetting hotels gedaald De hotelcapaciteit in Amsterdam neemt ieder jaar toe. Telde de stad medio hotels, medio 28 waren dat 357 en medio hotels. Ook het aantal bedden nam toe: in 28 met 3% tot 43. en in 29 met 6% tot bijna 46.. Door de toename van het aantal bedden en het wegblijven van toeristen is de bedbezetting van de Amsterdamse hotels in 28 afgenomen met gemiddeld vier procentpunten. In 27 was gemiddeld 63% van de Amsterdamse hotelbedden bezet, in 28 zakte dit tot 59%. 5 Vooral in de wintermaanden zakte de bedbezetting tot een zeer laag niveau. De forse daling van het aantal gasten in het eerste kwartaal van 29 terwijl de verblijfsduur onveranderd bleef resulteerde in een bezettingsgraad van onder de 5%. In de daaropvolgende drie maanden nam de bedbezetting toe tot 61%. De gemeente Amsterdam houdt ondanks de huidige recessie vast aan haar ingezette beleid om de hotelcapaciteit uit te breiden. De belangrijkste overweging is dat in de toekomst groei van het toerisme wordt verwacht. 6 Lagere hotelprijzen in 28 Om meer gasten aan te trekken hebben hotels hun prijzen verlaagd, maar elk hotelsegment reageert anders op de terugloop van het aantal toeristen. 7 Luxe accommodaties (4-5 sterren), het grootste marktsegment in Amsterdam (44% van alle bedden en 36% van alle hotelovernachtingen) hebben met 1,6 nachten de kortste verblijfsduur. Gasten uit de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Nederland en Azië geven bovengemiddeld vaak de voorkeur aan deze hotels. In 28 nam het aantal gasten ( 11%) en overnachtingen ( 9%) hier het meest af. Dit is voor een groot deel te wijten aan het wegblijven van Britten en Amerikanen. De gemiddelde bedbezetting daalde van 58% naar 54% in de periode De prijs voor een eenpersoonskamer daalde in deze periode met gemiddeld 12%. 9 Bedbezetting Amsterdam naar sterklasse hotels per maand, 28 (procenten) 75 % jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec -2 sterren 3 sterren 4-5 sterren bron: CBS

4 Groei werkgelegenheid (grote banen) in toeristische sector en in totaal en groei bruto binnenlands product (bbp) in Amsterdam, (procenten) % toeristische sector totale werkgelegenheid bruto binnenlands product bron: CBS/O+S De driesterrenhotels, die 29% van de beddencapaciteit in Amsterdam bieden, zijn het meest populair onder Nederlanders. Een derde van alle hotelovernachtingen vindt plaats in de driesterrenhotels en hun bedbezetting is het hoogst in de stad: gemiddeld 65% in 28, en in het hoogseizoen (augustus) liep dit op tot 73%. Het aantal overnachtingen in de driesterrenhotels nam met 7% af en de bedbezetting lag vier procentpunten lager dan in 27. De kamerprijzen in deze hotels gingen met gemiddeld 9% omlaag ten opzichte van het niveau in 27. Budgetaccommodaties (-2 sterren) hebben een iets kleiner marktsegment dan de driesterrenhotels: 28% van alle bedden en 31% van alle hotelovernachtingen in Amsterdam. Ze zijn populair onder Italianen, Fransen, Spanjaarden en Britten, maar ook bij gasten uit Zuid-Amerika en Afrika. De gemiddelde bedbezetting lag op 6% maar kan sterk variëren: boven 7% in het hoogseizoen tot bijna 4% in de winter. De daling van het aantal overnachtingen is in dit marktsegment alleen bij de tweesterrenhotels te zien ( 3%). Bij de overige budgetaccommodaties is het aantal overnachtingen licht toegenomen (+1%). De afname van het aantal overnachtingen van onder andere Spanjaarden wordt ruimschoots gecompenseerd door de toename van het aantal overnachtingen van Nederlanders, Britten en Duitsers in hotels in de categorie -1 ster. Wel hebben de budgetaccommodaties hun prijzen moeten verlagen om de concurrentie met de andere hotels aan te kunnen: de prijsafname in de periode was gemiddeld 8% voor een eenpersoonskamer. Groei werkgelegenheid zwakt af 1 Op 1 januari 29 telde de Amsterdamse toeristische sector bijna 37.1 grote banen (12 uur en meer per week) en circa 12.4 kleine banen (minder dan 12 uur per week). Voor grote banen betekent dit dat hun aantal met 2% is toegenomen in de loop van 28, wat minder sterk is dan Werkzame personen (grote en kleine banen) in toeristische bedrijfstakken in Amsterdam, 1 januari x horeca* logies recreatie vervoer overig** * Horeca exclusief logies. ** Reisorganisaties, toeristische goederen. bron: O+S

5 de banengroei in de andere Amsterdamse sectoren (+4%) en de banengroei in toerisme in 27 (+4%). Tegelijkertijd is het aantal kleine banen in de toeristische branche sneller toegenomen (+6%) in de loop van 28 dan in andere sectoren (+1%). De groei van het aantal toeristische banen ondanks het dalende toerisme in 28 is te danken aan de positieve effecten van het topjaar 27, toen het aantal bezoekers in Amsterdam in een rap tempo groeide. Momenteel staat de toeristische sector onder druk door het afnemende toerisme en de economische recessie. Over het algemeen neemt de werkgelegenheid met enige vertraging af als het economisch minder goed gaat, maar de toeristische sector reageert vaak sneller en heftiger op de conjunctuurveranderingen dan andere sectoren in Amsterdam. Ook de vorige economische teruggang (21) had eerder effect op de werkgelegenheid in de toeristische sector dan op andere sectoren, vooral op het aantal grote banen in de branches recreatie, personenvervoer en logiesaccommodaties. Tegelijkertijd groeit het aantal kleine banen, zodra het economisch minder goed gaat. Ondernemers worden voorzichtiger met het aannemen van nieuw personeel. Tijdens 28 nam het aantal kleine banen sterker toe dan het aantal grote banen. Toename hotelcapaciteit zorgt voor nieuwe kleine banen De banengroei zit vooral in de horeca. In de loop van 28 kwamen er circa 34 nieuwe grote banen bij (+2%) en 4 kleine banen (+5%). Ook bij vervoerbedrijven is een toename te zien (in totaal 196 banen, +6%), maar dat komt vooral door kleine banen (122). Bij logiesbedrijven (hotels, pensions, campings) neemt alleen het aantal kleine banen nog toe (147 banen, +14%). Ondanks de toegenomen hotelcapaciteit bleef het aantal grote banen in deze branche op het niveau van 28. Zakelijke overnachtingen: terugloop congresgangers De zakelijke markt en de daarvan afhankelijke vergadermarkt in Amsterdam staat net als de toeristische markt onder druk van de wereldwijde economische recessie. Om kosten te besparen proberen bedrijven onder andere het aantal zakelijke overnachtingen van hun personeel in het buitenland te beperken. Ook associatiecongressen tellen minder deelnemers en het aantal grootschalige internationale congressen in Amsterdam (3 deelnemers of meer) is afgenomen van 12 in 27 naar 99 in Het aantal kleinere congressen (minimaal 5 deelnemers) is in 28 toegenomen tot 89, zeven meer dan in Opmerkelijk is dat de zakelijke markt in Amsterdam minder snel heeft gereageerd op de wereldwijde conjunctuurveranderingen dan de recreatieve toeristische markt in de stad en de landelijke zakelijke markt. Van het totaal aantal overnachtingen in Amsterdam had 4% een zakelijk doel (landelijk 48%) in 28. Vergeleken met 27 nam het aantal zakelijke hotelovernachtingen in Amsterdam met 2% af, landelijk was dat 6%. Volgens de voorlopige cijfers voor de eerste zes maanden van 29 loopt het aantal zakelijke overnachtingen in Amsterdam sneller terug ( 14%) dan landelijk ( 1%). De topmaanden voor de congressector zijn echter september en oktober. Vooral toeristische attracties minder bezocht Door het wegblijven van toeristen werden de Amsterdamse musea en attracties in 28 minder bezocht dan in het topjaar 27. Het aantal 5 Bezoekers (x 1.) aan de meest bezochte musea en attractiepunten in Amsterdam, 28 verandering 28 t.o.v. 27 rondvaarten , Amsterdam ArenA , Van Goghmuseum , Artis en Aquarium ,1 Anne Frank Huis 999,4 Rijksmuseum , Holland Casino Amsterdam 941 6, Diamantslijperijen van DFA , Sexmuseum Amsterdam Venustempel 543 2, Madame Tussauds Amsterdam 53 5, bron: musea/atcb

6 Samenstelling van publiek in Amsterdam naar doel bezoek (procenten) % Amsterdam Centrum overige stadsdelen (gemiddeld) inwoners dagbezoekers hotelgasten forensen/studenten bron: O+S/CBS/ATCB/MON/Laaglandadvies bezoekers van musea daalde toen met 1% en van attracties met 3%. 13 In het eerste kwartaal van 29 werd de daling groter: het museabezoek is met 16% en het attractiebezoek met 19% afgenomen. Wel neemt het aantal museabezoekers in het tweede kwartaal van 29 weer toe (+3%), terwijl het attractiebezoek verder daalt ( 9%). 14 Vermoedelijk is dit toe te schrijven aan de toename van het aantal Nederlandse bezoekers van Amsterdam in 29 die vaker naar een museum gaan, dan naar attracties. Van de populairste attractiepunten in Amsterdam lieten bezoekers in 28 vooral Amsterdam ArenA en Diamantslijperijen links liggen. Een rondvaart blijft de meest bezochte attractie hoewel het aantal deelnemers ook hier in 28 is gedaald. Meeste recreatieve bezoekers in stadscentrum Met alle toeristen, dagbezoekers, forensen en studenten die naar Amsterdam voor recreatie, werk of studie komen loopt het totaal aantal mensen in de stad (inclusief inwoners) op een gemiddelde dag op tot bijna één miljoen. 15 Een kwart hiervan komt niet uit Amsterdam. Het aandeel niet-amsterdammers is het grootst in het stadsdeel Centrum: rond 4% van het totaal aantal mensen overdag, twee keer zo veel als in de andere stadsdelen. In totaal bevindt bijna één op de drie niet-amsterdammers zich in het stadscentrum, waar veel toeristische attracties en winkels, maar ook werkgelegenheid en studenten zijn geconcentreerd. De samenstelling van de mensen in de stad verschilt per weekdag en het seizoen. Door de week zijn forensen de grootste groep niet-amsterdammers (195.), waarvan 17% in Centrum werkt. In het weekend wordt de stad vooral bezocht door mensen met recreatieve doeleinden als winkelen, sporten, museum- en horecabezoek. Het aantal recreatieve bezoekers in het weekend (inclusief recreatieve verblijfsbezoekers) kan tot circa 1. oplopen, waarvan naar schatting meer dan de helft te vinden is in het stadscentrum. De gemeente werkt, aan de hand van de beleidsnotitie 'Ontdek Amsterdam!' aan een verdere spreiding van toeristen over de stad. Toerisme in Amsterdam daalde in 28 in hoger tempo dan landelijk Ook landelijk nam het toerisme in 28 af ( 4,5%), maar minder dan in Amsterdam. In Noord-Holland bleef het toerisme in sommige gebieden nog groeien. Het aantal hotelovernachtingen in Flevoland (+23), IJmond (+22%) en Kop van Noord-Holland (+1%) nam in de periode toe, maar in de eerste twee gebieden gaat het om relatief kleine aantallen hotelgasten. In de gebieden rondom Amsterdam daalde het aantal hotelovernachtingen. Zowel landelijk als in de regio Amsterdam daalde met name het aantal buitenlandse gasten en overnachtingen. In de stad Amsterdam is de situatie andersom: het binnenlandse toerisme is sterker gedaald dan het buitenlandse toerisme.

7 Hotelgasten per provincie en COROP gebied in Noord-Holland, 28 groei hotelgasten in 28 t.o.v. 27 daling hotelgasten in 28 t.o.v en meer tot tot 5. minder dan 25. A Kop van Noord-Holland B Alkmaar e.o. A +1% C IJmond D Zaanstreek E Agglomeratie Haarlem F Groot-Amsterdam G Het Gooi en Vechtstreek H Flevoland 3% B C +22% D 22% +33% E 3% 7% F H 4% G bron: CBS/bewerking O+S

8 8 Noten 1 Voorlopige cijfers van het CBS. Hier speelt waarschijnlijk een rol dat Pasen in 27 in maart was en in 28 in april. 2 Bron: U.S. Department of Commerce, ITA, Office of Travel and Tourism Industries; Bureau of Economic Analysis. 3 Het aantal VS bewoners dat in 28 Mexico heeft bezocht is met 4% toegenomen vergeleken met 27. In Colombia is de toeristische markt uit de VS met 21% toegenomen. In 23 was de situatie enigszins vergelijkbaar met die van 28: het toerisme vanuit de VS naar Duitsland, Frankrijk, Italië en Nederland was afgenomen. Tegelijkertijd werden bestemmingen als Brazilië, Argentinië en Colombia populairder. Bron: U.S. Department of Commerce, International Trade Administration/ Office of Travel and Tourism Industries (OTTI), juni Bron: CBS, voorlopige cijfers. 5 De kamerbezetting is ook gedaald van 76% in 27 naar 72% in 28. Bron: O+S 6 Bron: Nota Hotelbeleid 27-21, Economische Zaken Amsterdam. 7 Volgens de Hotel Price Index (HPI), die door het internationale hotel marketingbureau Hotels.com jaarlijks wordt berekend, zijn de hotelprijzen in Europa in het vierde kwartaal van 28 met 1% gedaald vergeleken met dezelfde periode in 27. In Amsterdam zijn de prijzen met 9% gedaald. Volgens de hotelenquête van O+S is de prijs voor een gemiddelde eenpersoonskamer in de periode met 12% afgenomen en de prijs voor een tweepersoonskamer met 5%. 8 Deze afname is aan de vijfsterrenhotels toe te schrijven. Hier is de bedbezetting met acht procentpunten gedaald tot 44% in 28. In de viersterrenhotels is de bedbezetting relatief weinig veranderd van 61% in 27 naar 59% in 28. Bron: CBS. 9 Bron: enquête O+S onder 211 Amsterdamse hotels, voorjaar Tot de toeristische sector worden de volgende branches gerekend: horeca, cultuur en recreatie (o.a. musea, amusement), personenvervoer (o.a. taxi), reisbureaus, detailhandel in souvenirs e.d. Het toerisme heeft een onmiskenbaar stimulerend effect op het aantal banen in deze branches, hoewel ze niet altijd direct door het toerisme tot stand zijn gekomen. 11 Bron: Union of International Associations (UIA). UIA registreert congressen met minimum 3 deelnemers, waarvan minimaal 4% uit andere landen komt. Het aantal landen moet minimaal vier zijn en het congres moet minstens drie dagen duren. 12 Bron: International Congress and Convention Association (ICCA). ICCA registreert congressen die zjin georganiseerd op een reguliere basis (dus éénmalige bijeenkomsten worden niet meegeteld), tellen minimaal 5 deeldemers uit minimaal drie landen. 13 Bron: ATCB. 14 Deze cijfers zijn exclusief het bezoek aan Hermitage aan de Amstel, geopend in juni De schatting is gemaakt door O+S op basis van gegevens van O+S, CBS, ATCB, Laagland advies en het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Grote evenementen zijn niet meegerekend. Geraadpleegde bronnen Amsterdam Toerisme & Congres Bureau (ATCB) Nederlands Bureau voor Toerisme en Congresen (NBTC) Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Colofon Oudezijds Voorburgwal 3 Weesperstraat GL Amsterdam 118 VN Amsterdam Telefoon Telefoon Fax algemeen@os.amsterdam.nl Fax info@ez.amsterdam.nl Auteur: drs. T. Fedorova Deze fact sheet is ook te downloaden: