Buiten in Vinkel Een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel Onderdeel van De Hooge Heide

Transcriptie

1 Buiten in Vinkel Een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel Onderdeel van De Hooge Heide

2 Buiten in Vinkel - Een toekomstperspectief voor het Buitengebied van Vinkel Onderdeel van De Hooge Heide December Gemeente s-hertogenbosch i.s.m. Dorpsraad Vinkel

3 Voorwoord Het buitengebied van Vinkel biedt meer dan veel mensen denken. Naast agrarische grond en een plek om te wonen, is het ook een uitgelezen gebied om te wandelen en te fietsen. Er zijn (en komen steeds meer) recreatieve bedrijfjes. En uiteraard vinden we in het buitengebied de natuur in allerlei verschillende vormen. Natuur om van te genieten, maar ook plekken waar planten en dieren juist ongestoord hun habitat vinden. Het buitengebied van Vinkel kent ook een interessante geschiedenis, hoewel die niet altijd meer goed herkenbaar is. Maar er vinden veranderingen plaats in het buitengebied. Denk maar aan veranderingen in de landbouw en de groeiende behoefte om naar buiten te trekken. Dat biedt kansen voor nieuwe ontwikkelingen. Verschillende initiatieven komen al van de grond, maar een gezamenlijke stip aan de horizon ontbreekt. Het wordt tijd om gezamenlijk onze richting voor de toekomst van het buitengebied van Vinkel te bepalen. Samen sta je sterker en bereik je meer. In dit rapport leggen we daarom vast waar we de komende jaren aan gaan werken m.b.t. het Vinkels buitengebied, als onderdeel van De Hooge Heide. Onze gezamenlijk bestemming leggen we vast, de weg er naar toe moeten we nog uitwerken. Dit rapport is een hulpmiddel, een gezamenlijk kader. Het heeft geen juridische status. Toch hebben vele partijen die een rol spelen in het buitengebied van Vinkel hun steun voor dit toekomstperspectief uitgesproken. Bovendien is het onderdeel van en sluit het aan bij de gebiedsvisie voor De Hooge Heide. Hopelijk dient het nog jaren als leidraad voor veel initiatieven, projecten en samenwerking. Aan de slag! 1 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

4

5 Inhoud 1. Waarom dit toekomstperspectief voor Vinkel 2. Een korte beschrijving van het gebied 3. Vinkels buitengebied in de toekomst 4. Van toekomstperspectief naar uitvoering 5. Bijlagen 3 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

6 De Hooge Heide

7 1. Waarom dit toekomstperspectief voor Vinkel AANLEIDING Onder de projectnaam De Groene Delta werkt de gemeente s-hertogenbosch aan de verbetering van het groene buitengebied. De Groen Delta omvat een breed programma voor de ontwikkeling van natuur, landschap en recreatie in en om de stad. Eén van de aandachtsgebieden in dit plan is De Hooge Heide, grofweg het gebied tussen Berlicum, Rosmalen, Nuland en Vinkel. Ruim 10 jaar geleden heeft de gemeente De Hooge Heide aangewezen als een belangrijke groene eenheid voor de stad. In 2008 is een groen samenwerkingsverband ontstaan en zijn er stappen gezet om de kwaliteit van het gebied te verbeteren. In 2011 is voor het deelgebied Hooge Heide Midden een natuur- en landschapsvisie opgesteld. De focus lag op dit gedeelte van het gebied, omdat juist hier diverse initiatieven en projecten ontstonden. In de jaren daarna is uitvoering gegeven aan deze initiatieven en zijn er veel projecten gerealiseerd op het gebied van natuur en landschap, recreatie en cultuurhistorie. Eind 2015 is in opdracht van de gemeente s-hertogenbosch een gebiedsvisie opgesteld voor de totale Hooge Heide. Hierin wordt een globaal toekomstperspectief geschetst voor het gehele gebied. In deze gebiedsvisie is De Hooge Heide gezoneerd in een noordelijk (midden) en zuidelijk deel. Vinkel is gelegen in het zuidelijk deel van De Hooge Heide. Zie de afbeelding hiernaast. Sinds 1 januari 2015 maken Vinkel en Nuland onderdeel uit van de gemeente s-hertogenbosch. Nuland heeft een plek in de natuur- en landschapsvisie Hooge Heide Midden. Vinkel heeft echter nog geen echt onderdeel uitgemaakt van de gebiedsontwikkeling De Hooge Heide. Maar ook hier spelen allerlei lokale initiatieven die in voorbereiding (en soms al in uitvoering) zijn. Deze verschillende initiatieven vragen om een bredere kijk op de toekomst van het Vinkelse buitengebied, als onderdeel van De Hooge Heide. Met een gezamenlijk doel voor ogen ontstaat de nodige samenhang en hebben de verschillende losse initiatieven en projecten meer kans van slagen. Vinkel is een dorp met een echte eigen identiteit met veel lokale initiatieven en energie. Daarom focussen we nu specifiek op (het buitengebied van) Vinkel, maar wel als onderdeel van het grotere geheel, namelijk De Hooge Heide en nog groter De Groene Delta. AANPAK Dit toekomstperspectief gaat over het landschap en de natuur rondom Vinkel, de cultuurhistorie van het gebied en de recreatieve mogelijkheden die het buitengebied te bieden heeft. Verschillende belanghebbende organisaties werkten mee aan dit toekomstperspectief. Vooral Dorpsraad Vinkel heeft een grote bijdrage geleverd. Maar ook lokale partijen zoals Stichting Vinkelse Molen, Stichting Landschapsbelang Maasdonk en Heemkundekring Vinckel hebben hun bijdrage geleverd. Zij hebben hun buitengebied laten zien, meegedacht en meegewerkt. Tenslotte heeft ook Waterschap Aa en Maas meegedacht, met name als het gaat om de Groote Wetering. We zijn gestart met een kennismakingsbijeenkomst in maart Na enkele gebiedsbezoeken hebben we na de zomer een eerste concept besproken. Het definitieve plan ligt hier voor u. Tijdens de totstandkoming van dit rapport heeft de tijd uiteraard niet stilgestaan. En zeker niet in Vinkel. Verschillende projecten zijn al in uitvoering, of worden voorbereid. Andere projecten en ideeën moeten nog verder uitgewerkt worden. En daar gaan we de komende tijd gewoon mee door! 5 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

8 Topografische kaart Vinkel en omgeving, 2015

9 2. Een korte beschrijving van het gebied LIGGING PLANGEBIED Vinkel is een dorp in de provincie Noord-Brabant en behoort tot de gemeente s-hertogenbosch. Het ligt ten zuiden van de A59. Ten oosten van Vinkel ligt de gemeente Bernheze en ten zuiden de gemeente Sint-Michielsgestel. Het gehucht Kaathoven hoort ook bij Vinkel. Het buitengebied is voornamelijk agrarisch met boerderijen afgewisseld met burgerwoningen. Vinkel is gelegen in het gebied De Hooge Heide. Dit is een groene eenheid ten oosten van s-hertogenbosch. Ook Rosmalen, Kruisstraat, Maliskamp, Nuland, Vinkel en Berlicum (gemeente Sint Michielsgestel) liggen in of aan De Hooge Heide. De Hooge Heide is één van de deelgebieden die benoemd zijn binnen het programma De Groene Delta. Dit is het overkoepelende groene ontwikkelingsprogramma voor het buitengebied in s-hertogenbosch. Vinkel is bereikbaar vanaf de A59 via het knooppunt 51, Nuland, Geffen, Vinkel. De Van Rijckevorselweg leidt vervolgens naar de dorpskern. Door het dorp loopt de Brugstraat, die over gaat in de Lindenlaan en vervolgens de Vinkelsestraat. Een meer toeristische route loopt vanaf landgoed De Wamberg, over de Loofaert, Hooghei en Kaathoven. Vaak ligt er een vrijliggend fietspad langs deze wegen, maar niet altijd in een goede staat. 7 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

10

11 HISTORIE De naam Vinckel werd voor het eerst vermeld in Vinkel was toen nog geen dorp, maar een verzameling verspreid staande woningen op het grondgebied van de gemeenten Nuland, Geffen en Heesch. Daarnaast was er nog het buurtschap Kaathoven, dat bij Berlicum hoorde. De omgeving was van oorsprong een relatief nat gebied. Gedurende de 19 e eeuw werden veel ontginningen uitgevoerd en nam het aantal inwoners toe. Er was weliswaar een schooltje gevestigd in de Kaathovense Kapel, maar voor de kerkgang moesten de bewoners naar de parochiekerk waar ze onder vielen: Heesch, Berlicum of Nuland. De gang naar Nuland was echter vaak moeilijk of onmogelijk, omdat men hier vaak wateroverlast ondervond. De Aa en de Maas overstroomden regelmatig. De veldnaam Het Broek herinnert nog aan deze omstandigheden. In 1884 werd in Vinkel een eigen parochie gesticht en enkele jaren later kon die een eigen kerk bouwen. De parochie vormde het bindend element in dit dorp in wording. Het jaar 1884 wordt aangehouden als stichtingsdatum voor het dorp. In dit jaar is ook door P. van Schaijk een achtkantige beltmolen gebouwd, aan de Dennenlaan. De molen is in 1902 verplaatst naar een andere locatie in het dorp, aan de Lindenlaan. In 1964 is de molen gesloopt en de nog bruikbare onderdelen zijn verscheept naar Amerika. In 1993 vond er een gemeentelijke herindeling plaats, waarbij het grootste deel van het dorp tot de fusiegemeente Maasdonk ging behoren. Een klein deel van het dorp werd echter aan de nieuwe fusiegemeente Bernheze toegevoegd. Dit gedeelte wordt Munnekens- Vinkel genoemd. Op 1 januari 2015 ging de plaats op in de gemeente s-hertogenbosch. Vinkel door de jaren heen: zie kaarten op de pagina hiernaast. LANDSCHAP Het oorspronkelijke landschap rondom om Vinkel kenmerkte zich door subtiele hoogteverschillen. De oude kernen, zoals Vinkel en Kaathoven, ontstonden op de hoger gelegen zandruggen. De omringende, lager gelegen, moerassige gebieden zijn later ontgonnen ten behoeve van de landbouw. Kenmerkend voor dit gebied is het rechtlijnig ingerichte landschap. Landbouw is verreweg de belangrijkste functie van het buitengebied. De boerderijen staan verspreid, midden in hun landerijen. In het verleden omringden de boeren hun (kleine) akkers met houtwallen, om hun vee binnen en ongewenst wild buiten te houden. Op de historische kaarten is duidelijk te zien hoe een kleinschalig landschap met kleine perceeltjes en veel ontwateringsgreppels en randbeplanting langzaam maar zeker is veranderd. Vooral in de laatste decennia van de vorige eeuw is door schaalvergroting van de landbouw het kleinschalige karakter en veel van deze oude landschapselementen verdwenen. Op sommige plekken in het buitengebied vind je nog (gedeelten) van dit landschap terug. Juist op deze plekken vind je bijzondere plant-, en diersoorten. Zo is het buitengebied van Vinkel het leefgebied van de das en liggen er verschillende dassenburchten. De waterloop De Groote Wetering (ook wel Barrière Wetering genoemd) is opvallend aanwezig in het landschap. Het is (grotendeels) een gegraven waterloop, maar met een lange geschiedenis, die in de Maashorst haar brongebied heeft. De lengte van de waterloop bedraagt ongeveer 12 kilometer en komt uit in de Aa, ten oosten van s-hertogenbosch. 9 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

12

13 NATUUR Het buitengebied van Vinkel is overwegend agrarisch. Onder andere door de intensivering van de landbouw is het gebied grootschaliger geworden en is het kleinschalige agrarische cultuurlandschap grotendeels verdwenen. En daarmee helaas ook de bijbehorende natuurwaarden. Door kleine landschappelijke maatregelen wordt buitengebied nu weer wat kleinschaliger gemaakt. Zo zijn houtwallen hersteld, poelen aangelegd en is er een vleermuiskelder en ijsvogelwand gerealiseerd. Ten zuiden van Vinkel ligt het Wolvenbos. Het is een landgoed van 54 hectare nabij Kaathoven. Het landgoed is in bezit van de erfgenamen van Ewald Marggraff. Het gebied is opengesteld voor publiek. Het bosgebied van het landgoed is sterk verwilderd en heeft daardoor hoge natuurwaarden. Er bevindt zich daar o.a. een dassenburcht. De overige gronden van het landgoed zijn momenteel in gebruik als landbouwgrond. Ten zuidwesten van Vinkel, in de gemeente St-Michielsgestel, ligt het recreatiepark Engelenstede. Het is een natuur- en recreatiegebied en heeft een oppervlakte van 80 hectare. Het bestaat uit gemengd bos, droge en vochtige heiderestanten, enkele poelen en waterlopen en landbouwenclaves. De bossen worden afgewisseld door recreatieweiden, waardoor een mozaïekachtig geheel ontstaat. De vennen zijn leefgebied voor diverse soorten libellen, amfibieën en (zeldzame) plantensoorten zoals wilde gagel en moerashertshooi. Aan de noordkant wordt het gebied begrensd door de Groote Wetering. Oorspronkelijk was het een moerassig heidegebied met vennen. Het werd in de 20 e eeuw ontgonnen en de ontwatering werd verbeterd. Het huidige recreatiegebied is ontstaan vanaf Er werd nieuw, gemengd bos aangeplant, recreatieweiden aangelegd en wandel-, fiets- en ruiterpaden ontstonden. Hoewel Engelenstede dus grotendeels is aangelegd, krijgt het in de loop der jaren een steeds meer natuurlijker aanzien. De variatie aan bomen en leefgebiedjes zorgt voor een grote verscheidenheid aan insecten en vogels. De fietspaden, picknickplekken en andere recreatieve voorzieningen verkeren echter in de steeds slechtere toestand. Direct grenzend aan Engelenstede ligt het bosgebied Het Zeebroek. Een opvallend element in het buitengebied van Vinkel is de Groote Wetering. Het is een gegraven waterloop en is vooral bedoeld om een teveel aan water af te voeren. Deze waterloop begint als beekje in het natuurgebied de Maashorst. De Groote Wetering is aangewezen als een ecologische verbindingszone, die de Maashorst verbindt met het dal van de Aa bij Berlicum. Gedeelten van deze EVZ zijn inmiddels al gerealiseerd in de vorm van flauwe oevers en bredere (natuurlijke) groenstroken. Voor het gedeelte van de wetering ten zuiden van Vinkel worden momenteel voorbereidingen getroffen voor de realisatie de EVZ. Dieren die hier van profiteren zijn onder andere das, struweelvogels, kamsalamander, rugstreeppad, vlinders en libellen. 11 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

14

15 RECREATIE In de omgeving van Vinkel liggen verschillende recreatiebedrijven. De grootste is het Libéma vakantiepark Dierenbos (voormalig Vinkeloord). Veel gasten van dit park gebruiken de omgeving voor hun dagtochten en activiteiten. In het natuurgebied Engelenstede (op grondgebied van gemeente Sint-Michielsgestel) ligt restaurant en partycentrum De Hooghei. Zij gebruiken de omgeving voor hun outdoor activiteiten. Daarnaast zoeken steeds meer boerenbedrijven de verbreding op in de vorm van recreatieve activiteiten. Voorbeelden hiervan zijn de Slothoevevijver Vinkel (forelvissen), boerderijterras Het Venster en ijsboerderij Op de Nieuwe Kampen. Er bevinden zich 2 actieve horecagelegenheden in het dorp, namelijk café/zaal/restaurant/snackbar Den Driehoek en Danny s Eterij. Vinkel is opgenomen in het fiets-, en wandelknooppuntennetwerk Brabant. Opvallend aan dit netwerk is dat het vrij grofmazig is en dat het recreatieve verkeer gebruik maakt van dezelfde structuren als het doorgaand verkeer. Er zijn weinig onverharde, recreatieve wandel/fietspaden. Wel zijn er enkele lokale themaroutes, zoals de QR- Boerderijenfietsroute. In 2016 is het Kerkdèkske hersteld, een onverharde, historische wandelverbinding tussen Vinkel en Nuland. In het buitengebied, ten westen van Vinkel ligt Sterrenwacht Halley. Ten zuiden van Vinkel ligt het vliegveldje voor modelvliegtuigen van MVC Berlicum. Net ten zuiden van de dorpskern wordt momenteel gebouwd aan De Vinkelse Molen (De Zwaan). De Stichting Vinkelse molen heeft zich tot doel gesteld om de, in 1964 gesloopte, molen in zijn volle pracht te herbouwen. 13 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

16 Het groene hart van De Hooge Heide

17 3. Vinkels buitengebied in de toekomst Het buitengebied van Vinkel kent een gevarieerd gebruik en afwisselend landschap. Maar er liggen ook veel kansen en uitdagingen, met name op het gebied van kleinschalige natuurontwikkeling en recreatief gebruik. In dit hoofdstuk worden deze kansen benoemd en vertaald naar een toekomstbeeld. Over dit toekomstbeeld blijken veel betrokken partijen het eens te zijn (hoewel de nuances natuurlijk onderling kunnen verschillen). Vinkel heeft een mooie, groene omgeving en heeft veel te bieden voor recreanten en toeristen en uiteraard voor de inwoners zelf. Maar dit alles is niet met elkaar verbonden. We missen de verbindingen. En dan bedoelen we verbindingen op alle mogelijke manieren. Recreatief, landschappelijk, ecologisch. Maar ook verbindingen (lees de relatie) tussen mensen, ondernemingen en hun omgeving. GEBIEDSVISIE HART VOOR HOOGE HEIDE De gemeente s-hertogenbosch ziet De Hooge Heide als een belangrijke groene eenheid voor de stad. In november 2015 is het rapport Gebiedsvisie Hart voor Hooge Heide opgesteld. Dit rapport beschrijft op hoofdlijnen de ambities en doelstellingen voor de ontwikkeling van het gebied. Er wordt gestreefd naar een duurzaam groen gebied in een dynamische stadsregio die zich aan de randen van De Hooge Heide ontwikkelt. Opvallend zijn de verschillende zorginstellingen die zich in deze randen bevinden. De Hooge Heide vormt een belangrijk uitloopgebied voor deze zorginstellingen. Buiten zijn, bewustwording van de natuur om ons heen en contact met de herkomst van ons voedsel zijn leidende thema s. In het rapport speelt het middengebied van De Hooge Heide een belangrijke rol, De bestaande, centraal in het gebied gelegen bossen, die een functie hebben voor natuur, waterwinning en recreatie, kunnen zich steeds meer ontwikkelen tot een natuurlijk bos. Met meer loofbomen, naast de naaldbomen die hier bij de heideontginning de overhand hebben gekregen. De kleur van het bos verandert: meer variatie in biodiversiteit en landschapsbeeld. Het overige cultuurlandschap, waarin de landbouw overheerst, heeft in de toekomst een groenere aanblik door meer variatie binnen de landbouw, van verbrede landbouw, stadslandbouw tot kapitaalintensieve voedselproductie en door diverse vormen van landschappelijke aankleding, zoals inheemse beplanting van wegen, waterlopen en boerenerven, maar ook nieuwe landgoederen. Per gebied verschillen de lokale mogelijkheden en de rollen van het particuliere initiatief en een faciliterende overheid. De vergroening van Hooge Heide, die in de toekomst als eenheid meer herkenbaar in zijn omgeving zal zijn, intensiveert ook de samenwerking tussen de diverse gebruikers van het groen, gebaseerd op hun gezond eigen belang. Samengevat kunnen de volgende thema s worden benoemd: Het geven van een groene kwaliteitsimpuls aan het gebied door het verbinden van natuurgebieden, herstellen van het cultuurlandschap en de ontwikkeling van (kleinschalige) natuur. Het verbeteren van de recreatieve infrastructuur, vooral voor wandelaars en fietsers. Het creëren van grotere en kleinere rondjes. Het verbeteren van de relatie consument-producent door het stimuleren van verbrede landbouw en andere particuliere initiatieven, gericht op natuur en landschap, recreatie en zorg. 15 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

18

19 VISIE VAN DE DORPSRAAD In 2013 heeft de dorpsraad Vinkel een toekomstvisie opgesteld met een aantal prioriteiten. Met betrekking tot recreatie werd genoemd: Groei van recreatiesector biedt Vinkel mooie kansen om zich hierop te ontwikkelen. Vinkel biedt een groene omgeving, recreatiemogelijkheden voor inwoners en toeristen. Veel recreatiemogelijkheden voor wandelen, fietsen en bezoek brengen aan horeca/terrassen/happen en trappen, stadsgewest, Dierenbos, visvijver, ijsboerderij, t Venster-zicht op varkens, zorgboerderij. Wandel/fietspad langs Wolvenbos aanleggen met wandel/fietsbrug over de wetering. Met mogelijk een aansluiting naar de toekomstige visvijver van de familie Savelkouls en toekomstige molen. Vliegveld Kaathoven. Toeristen zien te verleiden om hier naar toe te komen. POTENTIES, KANSEN EN UITDAGINGEN Met de beschrijving van het gebied, de overkoepelende visie op Hooge Heide, en de visie van de Dorpsraad Vinkel in het achterhoofd, wordt al duidelijk waar de potenties, kansen en uitdagingen liggen. De contouren van het toekomstig buitengebied van Vinkel worden zichtbaar. Per onderdeel beschreven, zijn dít de toekomstbeelden: Recreatie Er ligt een verfijnd wandel-, en fietsroutenetwerk met mooie onverharde paden door het hele buitengebied van Vinkel. Hierdoor kunnen fietsers en wandelaars optimaal genieten van het landschap en zijn recreatieve ondernemers goed bereikbaar. Vinkel is optimaal aangesloten op de omgeving via fiets-, en wandelroutes. De Groote Wetering is dé recreatieve hoofdader door het gebied. Er ligt een doorgaande, recreatieve fiets/wandelroute langs de gehele lengte van de waterloop, van de stadsrand van s-hertogenbosch, tot helemaal tot voorbij Vinkel, richting Maashorst. Ondernemers zijn letterlijk met elkaar verbonden door wandel en fietsverbindingen en werken samen, bijvoorbeeld door middel van gezamenlijke arrangementen. De Vinkelse Molen is een recreatief knooppunt aan de rand van Vinkel. Van hieruit kunnen recreanten het gebied gaan verkennen. Engelenstede is het toekomstige groene hart van De Hooge Heide en Vinkel is hier recreatief optimaal op aangesloten. Natuur en landschap Het buitengebied van Vinkel heeft vooral een agrarisch karakter. Daar waar dit mogelijk is, proberen we het kleinschalige karakter terug te brengen door de aanleg van houtwallen, poelen en andere natuurontwikkeling. Hierdoor is het gebied (nog) geschikt(er) voor soorten, zoals de das, ijsvogel, vlinders en libellen, amfibieën, etc. Het Wolvenbos is beperkt toegankelijk De boerenerven in het buitengebied zijn interessant voor echte plattelands diersoorten, zoals huismus, zwaluw, uilen, etc. De Groote Wetering is een groene en blauwe hoofdader door het gebied en functioneert als een ecologische verbindingszone voor plant en dier. Deze ecologische verbindingszone wordt gemiddeld 25 meter breed. Dit kan in de vorm van stapstenen of als een lijn (aansluitend). 17 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

20 De Groote Wetering als ecologische en recreatieve hoofdader in het gebied, met hieraan gekoppeld een kleinschalig netwerk van paden en groene lijnen.

21 CULTUURHISTORIE Verhalen uit het verleden zijn weer leesbaar en zichtbaar in het landschap. Bijvoorbeeld door het terugbrengen van oude paden, structuren en gebiedsnamen. Maar ook door het vertellen van deze verhalen op verschillende manieren. De diversiteit van het agrarische landschap wordt, waar mogelijk, teruggebracht. Zo vertellen we het verhaal over de geschiedenis en het gebruik van het Vinkelse Buitengebied. Te denken valt aan: Smokkelaarsroute, oude graanakkers bij de molen, etc. LANDBOUW Daar waar dit mogelijk is, hebben boeren het landschap geïntegreerd in hun bedrijfsvoering en stemmen zij hun (verbrede) activiteiten af op de omgeving. Hierdoor wordt de relatie van de producent van het voedsel met de omgeving, het landschap en de consument versterkt. In het toekomstperspectief zoals dat hier geschetst wordt, staat het woord verbinden centraal. Allereerst gaat het er om, om het buitengebied nog beter te verbinden met haar omgeving. De Groote Wetering kan een belangrijke hoofd-as worden op het gebied van recreatie en natuur. Een doorlopende ecologische verbindingszone tussen de Maashorst en het Aa-dal. De zone ten zuiden van Vinkel is hierin een belangrijke schakel. En een langzaam verkeersroute van hartje s-hertogenbosch (via het riviertje de Aa), via de Wamberg, Hooge Heide en Vinkel, richting de Maashorst. Maar ook in de noord-zuid richting liggen verbindingsmogelijkheden, zoals het in 2016 gerealiseerde kerkdèkske (rondje Vinkel-Nuland) of verbindingen richting de Heeswijkse Bossen. Deze functionele verbindingen kunnen ook voor landschappelijke versterking zorgen, door het uitbreiden van boom- of andere groenstructuren. En de cultuurhistorie biedt een mooie inspiratiebron en mogelijk kunnen verdwenen landschapselementen, routes en namen weer in ere worden hersteld. Verbinding is ook het kernbegrip bínnen het gebied. Nieuwe paden maken wandelrondjes mogelijk en verbinden bijzondere (recreatieve) bestemmingen in het buitengebied. Kleine landschappelijke toevoegingen (erfbeplanting, solitaire of groepjes bomen, lijnbeplanting) kunnen zorgen voor een visuele schaalverkleining. Aanvullende voorzieningen als wegwijzers, informatiepanelen, bankjes of picknickplekken maken het plaatje compleet. Tot slot is er ook de figuurlijke verbinding. Partijen zullen samen moeten werken om dit toekomstperspectief tot stand te brengen. Samenwerking vergroot de kans van slagen en biedt nieuwe kansen. Denk aan het aanbieden van gezamenlijke arrangementen. Hier willen we gezamenlijk aan gaan werken. Belangrijk om te vast te stellen: we kunnen niet alles realiseren. Op sommige ontwikkelingen hebben we geen of nauwelijks invloed. Wat we wel kunnen doen is een goede basis leggen. En dan hebben we het voornamelijk over het verbinden. Een goed ontsloten landschap voor mens én dier. Het is daarom ook van belang dat we onze tijd en aandacht en ons geld gaan besteden aan initiatieven die een bijdrage leveren aan deze thema s. En dat betekent dus ook dat we keuzes moeten maken en prioriteiten moeten stellen. We willen veel, maar door te investeren in de juiste projecten kunnen we een goede basis leggen om (toekomstige) initiatieven beter te faciliteren. In het volgende hoofdstuk zetten we alle lopende en gewenste initiatieven in één overzicht. Dat varieert van zeer concreet tot slechts een algemene wens of een vaag idee. Vervolgens gaan we ook kort in op de organisatie, de financiering en de communicatie die bij het projectenoverzicht hoort. 19 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

22 4. Van toekomstperspectief naar uitvoering IDEEËN EN PROJECTEN Dit toekomstperspectief is een wensbeeld. Een leidraad bij de ontwikkeling van het Vinkelse buitengebied. Bestaande en nieuwe initiatieven moeten daarom hierbij aansluiten. Daarbij proberen we steeds weer een bijdrage te leveren aan de thema s van dit toekomstperspectief, namelijk natuur & landschap, recreatie en cultuurhistorie. Bij de totstandkoming van dit rapport zijn verschillende ideeën en projecten genoemd. Deze zijn opgenomen in bijlage 1. Dat betekent echter niet dat alles gerealiseerd kan worden. Zodra er kansen voorbij komen pakken we deze met beide handen aan. En gaan we gezamenlijk aan de slag. Bijvoorbeeld door het vinden van financiering. Bijvoorbeeld wanneer er een subsidieregeling wordt opengesteld die aansluit bij een project. Of wanneer er meekoppelkansen ontstaat omdat er een andere ontwikkeling in het gebied plaatsvindt. ORGANISATIE Wie gaat dit allemaal doen? Verschillende organisaties uit Vinkel (en omgeving) hebben meegewerkt aan dit toekomstperspectief. We spreken met elkaar af dat we elkaar op regelmatige basis blijven ontmoeten. Bijvoorbeeld 2x per jaar. Dan praten we elkaar bij en kijken we waar er kansen liggen. Het initiatief daarvoor ligt bij Dorpsraad Vinkel. Bovendien blijven we samenwerken aan concrete projecten. FINANCIERING Dit toekomstperspectief is een uitwerking van De Hooge Heide. En De Hooge Heide is vervolgens weer onderdeel van het programma De Groene Delta van s- Hertogenbosch. Dit uitvoeringsprogramma bepaalt hoe de gemeente s-hertogenbosch het beschikbare budget voor groene ontwikkelingen gaat inzetten. Het programma De Groene Delta 2 is in ontwikkeling. Per project bekijken we hoe het gerealiseerd kan worden. Het vinden van financiële middelen is daar een onderdeel van. Bijvoorbeeld het aanvragen van subsidies bij andere partijen (provincie, EU, waterschappen, NPL, etc.).

23 5. Bijlagen 1. Ideeën en Projectenlijst 2. Lijst met deelnemers 21 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel

24 Bijlage 1: Wensen-, ideeën- en projectenlijst Thema Natuur en Landschap Realisatie van de EVZ Groote Wetering ten zuiden van Vinkel (10 mrt door waterschap, 15 meter door gemeente) Kwaliteitsverbetering Natuurgebied Engelenstede Behouden Wolvenbos en ontwikkeling natuur op landbouwgronden Aanleg landschapselementen bij particulieren (STIKA) Herstellen houtwallen langs wandelpaden Meer drachtplanten voor bijen en andere insecten Toename van biodiversiteit door aanleg ecologische zone(s) i.s.m. waterschap, imkers, Landschapsbelang Maasdonk, agrarische ondernemers en ZLTO. Thema Recreatie Realisatie doorgaand wandel/fietspad langs De Groote Wetering (ter hoogte van Vinkel) Aanleg brug over de Groote Wetering ter recreatieve ontsluiting van de Vinkelse Molen Realisatie van De Vinkelse Molen, gericht op het thema agri en food (draagt ook bij aan de andere thema s) Verbeteren, verfijnen fietsknooppunten netwerk Stimuleren van bewegen in de natuur door wandelen, fietsen, sporten, recreeren (in samenwerking met Sportalliantie, Seniorenraad, KBO, sportverenigingen, zorg en welzijn.) Verbeteren, verfijnen wandelknooppuntennetwerk door herstellen van oude wandelpaden Verbeteren bewegwijzering, informatieborden recreatie Vinkel en omgeving Wandel/fietsverbinding tussen Slothoevevijver en Groote Wetering Thema Cultuurhistorie Herstellen van oude historische (zand)paden en verbindingen Terugbrengen van historische gebiedsnamen en verhalen.

25 Bijlage 2: Lijst met deelnemers (op alfabetische volgorde) Boerderijterras Het Venster Dorpsraad Vinkel Gemeente s-hertogenbosch Heemkundekring Vinckel Imkers Vinkel Ondernemersvereniging Vinkel Slothoevevijver Sportalliantie Rosmalen/Nuland/Vinkel Stichting Landschapsbelang Maasdonk Stichting Vinkelse Molen VvE t Soperse Bos Waterschap Aa en Maas ZLTO afdeling Rosmalen/Vinkel/Nuland 23 Buiten in Vinkel een toekomstperspectief voor het buitengebied van Vinkel