quinoa Studiedag: Energiegewassen en alternatieve teelten A. De Vliegher Melle, 16 maart 2017

Transcriptie

1 quinoa Studiedag: Energiegewassen en alternatieve teelten A. De Vliegher Melle, 16 maart 2017

2 Quinoa? Chenopodium quinoa Willd. Oorsprong: Peru en Bolivia (5000 jaar v.c.) dan verspreid over het Andesgebied Een zeer grote morfologische en genetische verscheidenheid * Peru en Bolivia: 90% van de wereldproductie * Uitgangsmateriaal WUR rassen: genotypes uit Chili

3 Diversiteit eind juli 2016 (ILVO)

4 Quinoa: eigenschappen Hoge nutritionele waarde: - 15% eiwit, samenstelling even compleet als bij vlees/ei - Bevat alle essentiële AZ en in hogere concentratie dan granen - Rijk aan vitaminen en mineralen (zeer rijk aan Fe, Mg, K, Mn) - Lage glycemische index (trage afbraak KH en geleidelijke afgifte glucose aan het bloed) - Olie (1,8-9,5%); veel onverzadigde vetzuren + veel vite (anti-oxidans) - Hoog vezelgehalte: 3,5 gram/100 gram; vkb 5,0 gram, hm 7,5 gram - Glutenvrij

5 Quinoa: eigenschappen Kan bijdragen tot een gebalanceerd dieet: - Volwaardige plantaardige vleesvervanger - + voor diabetici, glucose en lactose intolerante personen - + voor personen met gluten intolerantie Anti-nutritionele factoren - Saponinen: bittere smaak - zaadhuid verwijderen/ extractie/rassenkeuze - Tanninen: verlaging nutriëntenopname - cfr. andere granen/ in zaadhuid - Proteaseremmers: lagere eiwitverteerbaarheid / inactivatie tijdens kookproces

6 Quinoa in de voeding

7 Quinoa in de voeding

8 Quinoa: Importeren of hier telen? Import in EU: ton in 2014 Sterk stijgende vraag naar quinoa voor uitvoer in Peru en Bolivia - Kleine boeren blijven op hun land - (Veel) hogere prijzen: boeren: ++; locale consument: onbetaalbaar - Wat als hype instort Duurzaamheid in Peru en Bolivia: - Kleinschalige productie op marginale gronden evolueert - Schaalvergroting - Verdringing andere landbouwteelten ontginning nieuwe gronden - Wie geniet van de voordelen bij deze evolutie? - Fair Trade

9 Quinoa: Importeren of hier telen? Duurzaamheid productie in W-EU en Vlaanderen - Eiwitopbrengst/ha bij tarwe en soja t.o.v. quinoa: factor Grond is schaars en teelt ten koste van gewassen met een vele hogere voedselopbrengst - Ecologische voetafdruk? - Interesse in eerste instantie voor korte keten: producent verwerker handel - consument - Economisch duurzaam/interessant voor de Vlaamse landbouwer?

10 Quinoa in Peru en Bolovia Quinoa in Vlaanderen en België

11 Quinoateelt in Vlaanderen en België - Contractteelt WUR rassen via QUINOBEL: - levering zaaizaden - begeleiding teelt - afname oogst na drogen - opschonen - zaden terug naar producent is mogelijk - Andere rassen: alles in eigen beheer: - Opgelet: ras saponinenvrij of niet? - Resultaat: goed bewaarbare droge zaden, klaar voor verwerking en consumptie

12 Quinoateelt in Vlaanderen en België Areaal 2014: Wallonië: 10 ha 2015: België 110 ha Vlaanderen 20 ha bio totaal: 90 ha 2016: België 52 ha Vlaanderen.. ha bio totaal: 35 ha Opbrengsten in de praktijk: 2015: gangbaar: 3,1 t/ha (1,45-3,9 t/ha) bio: 2,5 t/ha (0,75-4,75 t/ha) 2016: gangbaar: (0,5 6,0) t/ha bio: (0,7 2,5 t/ha); niet alle percelen geoogst

13 Quinoateelt in Vlaanderen en België - Aandachtspunten in de teelttechniek: Rassenkeuze: saponinevrij of niet? vroegheid - gezondheid afrijping opbrengst Voorjaarszaai: effect tijdstip op productie en afrijping Optimale N-bemesting: fractioneren of niet? Onkruidbeheersing en gewasbescherming: herbiciden noch fungiciden erkend voor gebruik in quinoa Oogsttijdstip en oogstwijze: in zwad of op stam Drogen: direct nadrogen noodzakelijk Schonen van het zaad: netto = ±bruto x 0,7

14 Quinoa: onderzoek in Vlaanderen ( ) Coördinatie quinoa onderzoek in Vlaanderen (ILVO): Onderzoek naar teelttechniek: - ILVO: rassen zaaitijdstip N bemesting - INAGRO: rassen mechanische onkruidbestrijding - PCG: toetsen herbiciden (2015) - HOGENT: toetsen herbiciden (vanaf 2016) - Proefcentrum Herent Vl. Brabant (demo rassen) - LV Vlaanderen (demoplatform Paulatem) (demo rassen) - Onderzoek naar kwaliteit v/d productie in Vlaanderen & onderzoek naar gebruiksmogelijkheden van quinoa ILVO HOGENT INAGRO KUL -

15 Zaaitijdstippen te Merelbeke (zandleem, ILVO) 2015: 2 zaaitijdstippen 3 rassen 4 parallellen 2015 opbrengst kg/ha Zaai Oogst Ras Bruto Netto 21/apr 20 aug. Jessie a 29/sep Atlas a 19/sep Pasto a 7/mei 20 aug. Jessie b 29/sep Atlas a 29/sep Pasto a 21/apr x a 7/mei x b gemiddeld

16 Zaaitijdstippen te Rumbeke (zandleem, INAGRO 2015) 2 zaaitijdstippen 3 rassen wiedeggen (+schoffelen) K. De Waele en L. Delanote (INAGRO 2016)

17 Zaaitijdstippen te Rumbeke (zandleem, INAGRO 2015) 2 zaaitijdstippen 3 rassen wiedeggen (+schoffelen) ras Oogst Vroege zaai: 10/4 Opbrengst kg/ha Zaai na vals zaaibed: 13/5 Oogst Opbrengst kg/ha Jessie 3/9 3,26 11/9 1,86 Atlas 2/10 2,70 2/10 1,08 Pasto 2/10* 2,90 2/10* 1,61 *: na maaien op 29 sept. K. De Waele en L. Delanote (INAGRO 2015)

18 K. De Waele en L. Delanote (INAGRO 2015)

19 K. De Waele en L. Delanote (INAGRO 2015)

20 Merelbeke: zaai 2 (20 mei 2016) foto 1 augustus

21 Merelbeke: zaai 1 (21 april 2016) foto 1 augustus

22 Diversteit in ontwikkeling (25 juli ILVO)

23 Groeiperiode van de verschillende rassen Zwarte Vanilla Oro de Valle Faro Puno Titicaca Pasto Atlas Riobamba Jessie Dutchesse POB BK POB BK HOB POB BK BK BK HOB POB Zaai Evaluatie eind april 15 juni 9/8 25/8 25/8 9/9 2/9 27/9 27/9 juli aug sep okt 30/9 30/9 Nieuwe tuin Deense rassen (Quinoa Quality) 5/10 13/10 WUR rassen (Quinobel) BK: bloemknoppen POB: paar open bloemen HOB: Tot helft open bloemen nov

24 Merelbeke 2016: Opbrengsten zaai 1 (21 april) opbrengst kg/ha Ras veldjes oogstdatum bruto netto netto/bruto stro kg DS /ha Jessie 4 9/aug a 67 - Riobamba 4 28/sep a Atlas 4 5/okt a Pasto 4 13/okt b gemiddelde Titicaca 2 25/aug Puno 3 25/aug Dutchesse Duchesse 3 27/sep : gemidd. 3,4 ton /ha; zaai april: geen significante opbrengstverschillen ts de rassen

25 Quinoa 2017: Teelttechniek: Rassenproeven ( ev. + collectie): ILVO; INAGRO, PCW Herent (demo) N-bemesting; ILVO Onkruidbeheersing en gewasbescherming: Screening werking herbiciden: HoGent Biologische onkruidbeheersing: PCBT (INAGRO) Demonstratiepercelen: Proefcentrum Herent (Vlaams Brabant) Verwerking en toepassingen: Kwaliteit afhankelijk van herkomst of niet? Gehaltes aan voedingselementen AZ-samenstelling Interesse van de verwerker voor lokaal geteelde quinoa en korte keten? Andere toepassingen van quinoa?

26 Werk(t)en mee aan onderzoek en voorlichting Quinoa: ILVO: A. De Vliegher, G. Cnops, J. Pannecoucque INAGRO: K. De Waele, L. Delanote PCG: A. Tack Hogeschool Gent: A. Christiaens, J. Latré Proefcentrum Herent: J. De Win, E. Gils Departement Landbouw en Visserij: Jean-Luc Lamont Bedankt! Tel