Herhaling scheikunde derde klas. Udens College h/v. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Herhaling scheikunde derde klas. Udens College h/v. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/79098"

Transcriptie

1 Auteur Udens College h/v Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 september 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Introductie Scheidingsmethoden Faseovergangen Chemische reacties Chemische reacties Massabehoud Warmte-effect Reactievergelijkingen kloppend maken Reactievergelijking Ontledingsreacties Vormingsreacties Verbrandingsreacties Oefenen reactievergelijkingen kloppend maken Opgave A - Zuurstof in ruimtestation ISS Opgave B - Nooit meer de geur van varkens Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Introductie Hier vind je de herhaling van de stof uit de derde klas. Pagina 2

4 Scheidingsmethoden Filtreren kn.nu/ww.3ae5cd0 (schooltv.nl) Indampen kn.nu/ww.6709e50 (schooltv.nl) Destilleren kn.nu/ww.eb044c2 (schooltv.nl) Extraheren kn.nu/ww.1126ad4 (schooltv.nl) Adsorberen - film1 kn.nu/ww.ab9254b (schooltv.nl) Adsorberen - film2 kn.nu/ww.c4b6fcb (schooltv.nl) Chromatograferen - film1 kn.nu/ww.0f34e88 (schooltv.nl) Chromatograferen - film2 kn.nu/ww.8d02fb6 (schooltv.nl) Pagina 3

5 Faseovergangen We onderscheiden 3 fases: Vast Vloeibaar Gas De overgangen van de ene fase naar de andere kun je hieronder raadplegen. Faseovergangen kn.nu/ww.df87262 (youtube.com) Pagina 4

6 Chemische reacties Een chemische reactie is een proces, waarbij één of meer stoffen verdwijnen en gelijktijdig één of meer stoffen ontstaan. Chemische reacties kunnen we op verschillende manieren indelen naar reactietypen. Bij een chemische reactie gelden de volgende regels of wetten: Wet van behoud van massa (wet van Lavoisier). Stoffen reageren altijd in een vaste massaverhouding (wet van Proust). Elke reactie gaat gepaard met een energie-effect, meestal een warmte-effect. Chemische reacties Video van de reactie van natrium met chloor Bron foto: Petrucci, General Chemistry Een chemische reactie, of kortweg reactie, is een proces waarbij één of meer stoffen verdwijnen en gelijktijdig één of meer nieuwe stoffen ontstaan. Hierbij kan geen materie, geen massa verloren gaan. De vorming van nieuwe stof(fen) is aan te tonen door de stofeigenschappen van de stoffen vóór en na de reactie met elkaar te vergelijken. Reactieschema Pagina 5

7 Een reactieschema is een korte beschrijving van de begintoestand voor de reactie en van de eindtoestand na de reactie. De stoffen vóór de reactie noemen we de beginstoffen. Andere woorden zijn: uitgangsstoffen of reactanten. De stoffen na de reactie heten de reactieproducten. De reactie zelf, het proces, geven we aan met een pijl, de reactiepijl. Algemeen: beginstof(fen)? reactieproduct(en) De reactanten staan links van de reactiepijl, de reactieproducten rechts. Bij meer dan één reactant of reactieproduct schrijven we een + tussen de stoffen. Aangezien het reactieschema een macroscopische beschrijving is van een reactie, schrijven we achter de stoffen meestal de fase van de stoffen. Voorbeelden van reactieschema's zijn die van het verbranden van aardgas en van het roesten van ijzer: aardgas(g) + zuurstof(g)? verbrandingsproducten(g) ijzer(s) + zuurstof(g) + water(l)? roest(s) Chemische reactie op moleculair niveau Chemische reacties kunnen we ook beschrijven met de molecuultheorie. Bij een reactie zou je je kunnen voorstellen dat de moleculen van de beginstoffen uiteen vallen in losse atomen en dat uit deze atomen nieuwe, andere moleculen worden gevormd. Een chemische reactie is in feite een hergroepering van atomen. Dit is het wezen van een chemische reactie. Chemische reactie: moleculen veranderen in andere moleculen. De atomen die tezamen een molecuul vormen, veranderen bij een chemische reactie niet. Atomen zijn onvergankelijk, ze zijn eeuwig. Moleculen zijn wél vergankelijk: moleculen kunnen worden afgebroken en uit de bouwstenen, de atomen, ontstaan nieuwe moleculen. Als we chemische reacties moleculair willen beschrijven, doen we dat met een reactievergelijking waarin de stoffen met hun molecuulformule voorkomen. Zie 'Reactievergelijkingen' in dit thema. Massabehoud Massabehoud De wet van behoud van massa houdt in dat er geen materie in het niets kan verdwijnen of uit het niets kan ontstaan. In de scheikunde betekent de wet dat de totale massa van de stoffen voor de reactie gelijk moet zijn aan de totale massa van de stoffen na de reactie (de uitgangsstoffen worden uitsluitend als gevolg van hergroepering van de atomen omgezet in andere stoffen). Als er gassen bij de reactie zijn betrokken, is deze wet niet altijd eenvoudig na te gaan. De wet is genoemd naar de Franse geleerde Lavoisier, omdat deze voor het eerst ook gassen opving en woog en zodoende deze wet ontdekte. Warmte-effect Pagina 6

8 Een chemische reactie gaat altijd gepaard met een energie-effect, meestal een warmte-effect. Er zijn twee mogelijkheden: De reactie is exotherm. Dit houdt in dat er bij de reactie warmte, of een andere vorm van energie, vrijkomt. Tijdens de reactie komt er dus warmte (energie) uit de reagerende massa (exo = uit). De reactie is endotherm. Dit houdt in dat de reactie alleen verloopt als er warmte, of een andere vorm van energie, aan de stoffen wordt toegevoerd. Er moet dus warmte (energie) in de reagerende stoffen worden gebracht om de reactie mogelijk te maken (endo = in). Andere vormen van energie zijn bijvoorbeeld: licht, UV-straling, elektrische stroom of mechanische energie. Zo zijn er exotherme reacties die reeds bij kamertemperatuur verlopen, en waarbij energie vrijkomt in de vorm van licht. En er zijn endotherme reacties waarbij elektrische energie of lichtenergie moet worden toegevoerd (zie 'Ontledingsreacties' in dit thema). Een exotherme reactie moeten we meestal wel op gang brengen door een kleine warmte- of energietoevoer: we moeten de reactie 'aansteken'. Een duidelijk voorbeeld daarvan is de verbranding van aardgas. Het gas moeten we met een lucifer of een elektrische vonk aansteken. De hoeveelheid warmte die bij de verbranding vrijkomt, is echter veel groter dan de hoeveelheid warmte die nodig was om het gas aan te steken. Sieger Kooij geeft uitleg over exotherme en endotherme reacties. kn.nu/ww.620a3d7 (youtu.be) Pagina 7

9 Reactievergelijkingen kloppend maken Een reactievergelijking geeft weer wat op moleculaire schaal gebeurt bij een chemische reactie. In een reactievergelijking staan de formules van de stoffen. De aantalverhouding waarin de moleculen reageren c.q. ontstaan geven we aan met de coëfficiënten voor de formules. We geven voorbeelden van reactievergelijkingen van enkele reactietypen: ontledingsreacties, vormingsreacties en verbrandingsreacties. Reactievergelijking van een vormingsreactie (hier tegelijk een verbrandingsreactie) Bron: McMurry & /Fay, Chemistry Reactievergelijking Op moleculaire schaal is dit echter geen kloppende vergelijking. Atomen zijn, zoals al gezegd, onvernietigbaar, dus bij de reactie moet het aantal atomen van iedere atoomsoort behouden blijven. Als een boekhouder moeten we er voor zorgen dat links en rechts van de pijl evenveel atomen komen te staan. Dit proces heet het 'kloppend' maken van de reactievergelijking. De reactievergelijking wordt dan: De getallen die in de reactievergelijking voor de molecuulformules staan heten de coëfficiënten. Op moleculaire schaal geven de coëfficiënten aan in welke verhouding de deeltjes met elkaar reageren en ontstaan. Toestandsaanduiding We kunnen ook enigszins aangeven hoe de reactie macroscopisch verloopt, namelijk door de fase van de stoffen te noteren. Ontledingsreacties Een ontledingsreactie is een reactie waarbij één verbinding uiteen valt in twee of meer verschillende elementen (niet-ontleedbare stoffen) en/of verbindingen. Veel ontledingsreacties zijn endotherm. Is warmte de toegvoerde energie, dan is het een thermolyse. Is de toegevoerde energie elektricteit, dan is het een elektrolyse. Voorbeelden van een ontleding tot de elementen: Pagina 8

10 de ontleding van waterstofchloride, HCl(g) de ontleding van gesmolten aluminiumoxide, Al2O 3(l) Voorbeelden van een ontleding waarbij op zijn minst één van de producten een verbinding is: de ontleding van ammoniumdichromaat, (NH 4) 2Cr2O 7(s) Proefje: de ontleding van ammoniumdichromaat. kn.nu/ww.89ee563 (youtu.be) de ontleding van calciumcarbonaat (krijt of kalksteen), CaCO 3(s) Vormingsreacties Vormingsreacties algemeen Een vormingsreactie is een reactie waarbij uit twee of meer elementen één verbinding ontstaat. Voorbeelden zijn: de vorming van waterstofchloride, HCl(g) de vorming van ammoniak, NH 3(g) De vorming van keukenzout (NaCl) uit chloor (Cl 2 ) en vast natrium (Na) Pagina 9

11 Schooltv: Het vormen van keukenzout - Uit twee zeer gevaarlijke stoffen kun je ongevaarlijk keukenzout maken. Er is inhoud gevonden die niet kan worden weergegeven in de offline weergave. Bekijk het arrangement online op Vormingsreacties, waarbij zuurstof is betrokken Vormingsreacties waarbij zuurstof is betrokken, rekenen we ook wel tot de verbrandingsreacties (zie 'Verbrandingsreacties'). Voorbeelden zijn: de vorming van water, H 2 O(l), de verbranding van waterstof de vorming van magnesiumoxide, MgO(s), de verbranding van magnesium Verbrandingsreacties Een verbrandingsreactie is een reactie met zuurstof. Bij een verbranding ontstaan uitsluitend oxiden als verbrandingsproducten. Een oxide is een verbinding van twee elementen, waarvan één zuurstof is. Verbranding van een element Bij verbranding van een element ontstaat één verbrandingsproduct, namelijk het oxide van dat element. Verbrandingsreacties van elementen zijn in feite niet anders dan vormingsreacties (zie 'Vormingsreacties'). Voorbeelden: de verbranding van waterstof Waterstof is een zeer brandbaar gas en het verbrandingsproduct is waterstofoxide (H2 O), beter bekend onder de naam water: de verbranding van koolstof Bij optimale (volledige) verbranding van Pagina 10

12 koolstof is er maar één verbrandingsproduct, koolstofdioxide (CO 2 ): Verbranding van een verbinding Bij verbranding van een verbinding ontstaan evenveel oxiden als er atoomsoorten in de verbinding zijn. Hierbij ontstaan dezelfde oxiden als die ontstaan bij verbranding van de elementen afzonderlijk. Koolwaterstoffen en andere organische stoffen zijn in het algemeen goed brandbaar. Alle koolwaterstoffen verbranden tot koolstofdioxide en water. Dezelfde reactieproducten ontstaan, wanneer een molecuul behalve uit C- en H- ook nog uit O- atomen bestaat. Voorbeelden: de verbranding van methaan Optimale verbranding van methaan (hoofdbestanddeel van aardgas), CH 4(g), levert twee reactieproducten, koolstofdioxide en water(damp): de verbranding van octaan (benzine), C8H 18(l) de verbranding van ethanol (alcohol), C2H6O(l) de verbranding van koolstofdisulfide, CS 2(l) Oefenen reactievergelijkingen kloppend maken Pagina 11

13 Reactievergelijkingen kloppend maken kn.nu/rev2q K (s) + Br2 (l)? KBr (s) FeS2 (s) + O2 (g)? Fe2O3 (s) + SO2 (g) CO2 (g) + H2O (l)? C6H12O6 (s) + O2 (g) Na (s) + H2 (g)? NaH (s) CuO (s) + C (s)? CO2 (g) + Cu (s) C3H8 (g) + O2 (g)? CO2 (g) + H2O (l) Op onderstaande website kun je nog extra oefenen: Reactievergelijkingen kloppend maken kn.nu/ww.1e17906 (assets.thiememeulenhoff.nl) Pagina 12

14 Opgave A - Zuurstof in ruimtestation ISS Als je deze opgave maakt dan hoef je opgave 10, 11 en 13 uit het Havo 4 boek Chemie - Hoofdstuk 1 niet te maken. Aan het eind van deze oefening kun je een bewijs van deelname printen. Doe dit en lever deze in (per mail of op papier) om de vrijstelling te krijgen voor bovenstaande opgaven. waarom Hoe komt de bemanning van het ruimtestation ISS aan zuurstof? Simon Bours Daarom: Ja, er zijn tanks met zuurstof aan boord van het ruimtestation. Maar dat is voor nood. Normaal wordt de zuurstof met elektrische stroom gemaakt uit water. Stroom genoeg, want dat komt uit al die zonnecellen aan de buitenkant van het station. En water is er ook genoeg, want er zijn apparaten die weer schoon water maken uit de plas van de ruimtevaarders en uit de lucht die ze uitade men. Als er elektriciteit gaat door water krijg je niet alleen zuurstof maar nog een ander gas: waterstof. In een speciaal toestel stoppen de ruimtevaarders dat bij een gas dat ze zelf uitademen (koolzuurgas) en dan krijgen ze nog meer water. Wat er overblijft heet methaan en dat blazen ze -pfff - de ruimte in. Ook een vraag? Zeepaard@nrc.nl Bron NRC Handelsblad (De kleine wetenschap), 5 april 2014 Zuurstof in ruimtestation ISS kn.nu/gf1ri In het ruimtestation ISS moet er ook zuurstof aanwezig zijn. Waarom is het belangrijk dat er zuurstof aanwezig is in het ruimtestation? Hoe hoog moet het volumepercentage zuurstof in de lucht van het ruimtestation zijn? Pagina 13

15 Ongeveer, net als op aarde. Normaal gesproken wordt zuurstof met elektrische stroom uit water gemaakt. De naam van dit proces is. Noteer de reactievergelijking van dit proces. Het water halen ze onder andere uit de plas van de ruimtevaarders. De plas van mensen bestaat voor 98 % uit water. De scheidingsmethode waarmee ze zuiver water kunnen maken in het ISS is. In het antwoord op de vraag van Simon Bours staat dat ze ook water maken door koolzuurgas en waterstof te laten reageren waarbij onder andere water ontstaat. De chemische naam van koolzuurgas is koolstofdioxidegas. Noteer de vergelijking van deze reactie. In onderstaande figuur is het proces van het maken van zuurstof en water in het ISS in een onvolledig ingevuld blokschema weergegeven. A = B = 1 = 2 = Pagina 14

16 3 = 4 = 5 = 6 = In juni 2005 begaf de zuurstofgenerator op het ISS het. In de tijd ervoor waren er al regelmatig problemen mee geweest. Progress-19 is een geautomatiseerd vrachtschip, gebaseerd op het Sojoezontwerp dat tot drie astronauten naar het ISS kan brengen. De Progress-schepen hebben in plaats van ruimte voor de bemanning een extra vrachtruim. Aan boord van Progress-19 was bijvoorbeeld vers eten en nieuwe onderdelen voor de Elektron-zuurstofgenerator. Die hapert al sinds mei De bemanning redt zich sindsdien met reserve-zuurstof uit de gekoppelde Progress-reddingsboot en met zuurstofkaarsen : Solid Fuel Oxygen Generators. Voor de zekerheid had Progress-19 er daar 14 van aan boord. Zoals je weet verbruikt een normale kaars zuurstof om te kunnen branden. Het chemische proces van een zuurstofkaars werkt andersom: er komt juist zuurstof vrij. Een zuurstofkaars bevat natriumchloraat (NaClO 3 ). Bij de reactie ontstaat naast zuurstof ook natriumchloride (NaCl). Noteer de vergelijking van de reactie die optreedt als een zuurstofkaars zuurstof produceert. Voor 1 gram zuurstof is er 2,22 gram NaClO3 nodig. Stel één zuurstofkaars bevat 0,80 kg NaClO3. Met een kaars kan dan kg zuurstof worden gemaakt Pagina 15

17 Opgave B - Nooit meer de geur van varkens Als je deze opgave maakt, dan hoef je opgave 3 uit het havo 4 boek CHemie - Hoofdstuk 1 niet meer te maken. Aan het eind van deze oefening kun je een bewijs van deelname printen. Doe dit en lever deze in (per mail of op papier) om de vrijstelling te krijgen voor bovenstaande opgaven. De Gelderlander, 6 oktober 2015 Nooit meer de geur van varkens kn.nu/j43ms Wie in een varkensstal werkt, gaat er naar ruiken. Die geur raak je niet zo maar weer kwijt. Het ontwerpen van stankwerende kleding is geboren uit eigen frustratie van Anne. Wat was daarbij het uitgangspunt van Anne? Pagina 16

18 Beschrijf het principe van de Farmsuit. a. Een Farmsuit is een overall die gemaakt is van een geurabsorberende stof. Deze stof slaat de geurstoffen op. b. Een Farmsuit is een overall die gemaakt is van een geurafstotende stof. Deze stof stoot de geurstoffen af. c. Een Farmsuit is een overall die gemaakt is van een geur-vernietigende stof. De geurmoleculen worden omgezet in een ander molecuul. Het principe van het proces van de geurverwijdering berust op twee scheidingsmethoden. Scheidingsmethode 1 = Scheidingsmethode 2 = Pagina 17

19 Antwoorden Antwoorden: Reactievergelijkingen kloppend maken K (s) + Br2 (l)? KBr (s) Juist antwoord: 2K (s) + 1Br2 (l)? 2KBr (s) Aantal punten juist antwoord: 1 FeS2 (s) + O2 (g)? Fe2O3 (s) + SO2 (g) Juist antwoord: 4 FeS2 (s) + 11 O2 (g)? 2 Fe2O3 (s) + 8 SO2 (g) Aantal punten juist antwoord: 1 CO2 (g) + H2O (l)? C6H12O6 (s) + O2 (g) Juist antwoord: 6 CO2 (g) + 6 H2O (l)? 1C6H12O6 (s) + 6 O2 (g) Pagina 18

20 Aantal punten juist antwoord: 1 Na (s) + H2 (g)? NaH (s) Juist antwoord: 2 Na (s) + 1H2 (g)? 2 NaH (s) Aantal punten juist antwoord: 1 CuO (s) + C (s)? CO2 (g) + Cu (s) Juist antwoord: 2 CuO (s) + 1C (s)?1co2 (g) + 2 Cu (s) Aantal punten juist antwoord: 1 C3H8 (g) + O2 (g)? CO2 (g) + H2O (l) Juist antwoord: 1C3H8 (g) + 5 O2 (g)? 3 CO2 (g) +4 H2O (l) Aantal punten juist antwoord: 1 Pagina 19

21 Antwoorden: Zuurstof in ruimtestation ISS uitslag nog een beetje meer oefenen (0 tot 5 punten) Bestudeer de stof uit de derde klas nog eens een beetje beter ziet er OK uit (5 tot 9 punten) Je beheerst de stof uit de derde klas voldoende Vragen en antwoorden in deze categorie In het ruimtestation ISS moet er ook zuurstof aanwezig zijn. Waarom is het belangrijk dat er zuurstof aanwezig is in het ruimtestation? Een mens heeft zuurstof nodig om te kunnen leven. Waarde: 1 punten Hoe hoog moet het volumepercentage zuurstof in de lucht van het ruimtestation zijn? Ongeveer, net als op aarde. Juist antwoord: Hoe hoog moet het volumepercentage zuurstof in de lucht van het ruimtestation zijn? Ongeveer 21%, net als op aarde. Waarde: 1 punten Normaal gesproken wordt zuurstof met elektrische stroom uit water gemaakt. De naam van dit proces is. Juist antwoord: Pagina 20

22 Normaal gesproken wordt zuurstof met elektrische stroom uit water gemaakt. De naam van dit proces is elektrolyse. Waarde: 1 punten Noteer de reactievergelijking van dit proces. 2 H2O? 2H2 + O2 Waarde: 1 punten Het water halen ze onder andere uit de plas van de ruimtevaarders. De plas van mensen bestaat voor 98 % uit water. De scheidingsmethode waarmee ze zuiver water kunnen maken in het ISS is. Juist antwoord: Het water halen ze onder andere uit de plas van de ruimtevaarders. De plas van mensen bestaat voor 98 % uit water. De scheidingsmethode waarmee ze zuiver water kunnen maken in het ISS is destillatie (alternatieven: destilleren). Waarde: 1 punten In het antwoord op de vraag van Simon Bours staat dat ze ook water maken door koolzuurgas en waterstof te laten reageren waarbij onder andere water ontstaat. De chemische naam van koolzuurgas is koolstofdioxidegas. Noteer de vergelijking van deze reactie. CO2 + 4 H2? CH4 + 2 H2O Waarde: 1 punten In onderstaande figuur is het proces van het maken van zuurstof en water in het ISS in een onvolledig ingevuld blokschema weergegeven. Pagina 21

23 A = B = 1 = 2 = 3 = 4 = 5 = 6 = Juist antwoord: Pagina 22

24 In onderstaande figuur is het proces van het maken van zuurstof en water in het ISS in een onvolledig ingevuld blokschema weergegeven. A = destilleren B = elektrolyse 1 = urine 2 = water (alternatieven: H2O) 3 = waterstof (alternatieven: H2) 4 = koolzuurgas (alternatieven: koolstofdioxide, CO2) 5 = methaan (alternatieven: CH4) 6 = water (alternatieven: H2O) Waarde: 1 punten Pagina 23

25 In juni 2005 begaf de zuurstofgenerator op het ISS het. In de tijd ervoor waren er al regelmatig problemen mee geweest. Progress-19 is een geautomatiseerd vrachtschip, gebaseerd op het Sojoezontwerp dat tot drie astronauten naar het ISS kan brengen. De Progress-schepen hebben in plaats van ruimte voor de bemanning een extra vrachtruim. Aan boord van Progress-19 was bijvoorbeeld vers eten en nieuwe onderdelen voor de Elektron-zuurstofgenerator. Die hapert al sinds mei De bemanning redt zich sindsdien met reserve-zuurstof uit de gekoppelde Progress-reddingsboot en met zuurstofkaarsen : Solid Fuel Oxygen Generators. Voor de zekerheid had Progress-19 er daar 14 van aan boord. Zoals je weet verbruikt een normale kaars zuurstof om te kunnen branden. Het chemische proces van een zuurstofkaars werkt andersom: er komt juist zuurstof vrij. Een zuurstofkaars bevat natriumchloraat (NaClO 3 ). Bij de reactie ontstaat naast zuurstof ook natriumchloride (NaCl). Noteer de vergelijking van de reactie die optreedt als een zuurstofkaars zuurstof produceert. 2 NaClO3 3 O2 + 2 NaCl Waarde: 1 punten Voor 1 gram zuurstof is er 2,22 gram NaClO3 nodig. Stel één zuurstofkaars bevat 0,80 kg NaClO3. Met een kaars kan dan kg zuurstof worden gemaakt Juist antwoord: Voor 1 gram zuurstof is er 2,22 gram NaClO3 nodig. Stel één zuurstofkaars bevat 0,80 kg NaClO3. Met een kaars kan dan 0,36 kg zuurstof worden gemaakt Waarde: 1 punten Pagina 24

26 Antwoorden: Nooit meer de geur van varkens Nieuwe Categorie Nieuwe feedback (0 tot 1 punten) Feedback Nieuwe feedback (1 tot 2 punten) Feedback Vragen en antwoorden in deze categorie Wie in een varkensstal werkt, gaat er naar ruiken. Die geur raak je niet zo maar weer kwijt. Het ontwerpen van stankwerende kleding is geboren uit eigen frustratie van Anne. Wat was daarbij het uitgangspunt van Anne? Het uitgangspunt was om te voorkomen dat de geur van varkens blijft hangen aan de persoon die met varkens omgaat. Waarde: 1 punten Beschrijf het principe van de Farmsuit. 1. Een Farmsuit is een overall die gemaakt is van een geurabsorberende stof. Deze stof slaat de geurstoffen op. (0 punten) 2. Een Farmsuit is een overall die gemaakt is van een geurafstotende stof. Deze stof stoot de geurstoffen af. (0 punten) 3. Een Farmsuit is een overall die gemaakt is van een geur-vernietigende stof. De geurmoleculen worden omgezet in een ander molecuul. (0 punten) Waarde: 0 punten Het principe van het proces van de geurverwijdering berust op twee scheidingsmethoden. Scheidingsmethode 1 = Scheidingsmethode 2 = Juist antwoord: Pagina 25

27 Het principe van het proces van de geurverwijdering berust op twee scheidingsmethoden. Scheidingsmethode 1 = Adsorberen (alternatieven: Adsorptie) Scheidingsmethode 2 = Extraheren (alternatieven: Extractie) Waarde: 1 punten Pagina 26

28 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur Udens College h/v Laatst gewijzigd 21 september 2016 om 09:50 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 4; Leerinhoud en doelen Scheikunde; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Bronnen Bron Filtreren Indampen Destilleren Extraheren Adsorberen - film1 Type Link Link Link Link Link Pagina 27

29 Bron Adsorberen - film2 Chromatograferen - film1 Chromatograferen - film2 Faseovergangen Sieger Kooij geeft uitleg...e en endotherme reacties. Proefje: de ontleding van ammoniumdichromaat. Reactievergelijkingen kloppend maken Type Link Link Link Link Video Video Link Gebruikte Wikiwijs Arrangementen Lutgerink, Jan. (2013). Sk-05 Chemische Reacties. Pagina 28

Reactievergelijkingen

Reactievergelijkingen Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Emiel D 23 maart 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/60504 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Samenvatting Chemie Overal 3 havo

Samenvatting Chemie Overal 3 havo Samenvatting Chemie Overal 3 havo Hoofdstuk 3: Reacties 3.1 Energie Energievoorziening Fossiele brandstoffen zijn nog steeds belangrijk voor onze energievoorziening. We zijn druk op zoek naar duurzame

Nadere informatie

Database scheikunde havo- vwo

Database scheikunde havo- vwo Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Ralph Meulendijks 26 April 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/67127 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3 Samenvatting door K. 1467 woorden 5 maart 2016 5,5 2 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde Samenvatting H3 3V 3.1 Energie Fossiele brandstoffen -> nu nog er afhankelijk

Nadere informatie

5 Formules en reactievergelijkingen

5 Formules en reactievergelijkingen 5 Formules en reactievergelijkingen Stoffen bestaan uit moleculen en moleculen uit atomen (5.1) Stoffen bestaan uit moleculen. Een zuivere stof bestaat uit één soort moleculen. Een molecuul is een groepje

Nadere informatie

Hoofdstuk 4. Chemische reacties. J.A.W. Faes (2019)

Hoofdstuk 4. Chemische reacties. J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 4 Chemische reacties J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 4 Chemische reacties Paragrafen 4.1 Kenmerken van een reactie 4.2 Reactievergelijkingen 4.3 Rekenen aan reacties Practica Exp. 1 Waarnemen Exp.

Nadere informatie

1) Stoffen, moleculen en atomen

1) Stoffen, moleculen en atomen Herhaling leerstof klas 3 1) Stoffen, moleculen en atomen Scheikundigen houden zich bezig met stoffen. Betekenissen van stof zijn onder andere: - Het materiaal waar kleding van gemaakt is; - Fijne vuildeeltjes;

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde H3 Reacties

Samenvatting Scheikunde H3 Reacties Samenvatting Scheikunde H3 Reacties Samenvatting door L. 710 woorden 7 december 2016 6,8 24 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Scheikunde Hoofdstuk 3: Reacties 3.2 Kenmerken van een chemische

Nadere informatie

Samenvatting 3.1, 3.2 en 3.3 (2)

Samenvatting 3.1, 3.2 en 3.3 (2) Samenvatting 3.1, 3.2 en 3.3 (1) Kenmerkend voor het optreden van een chemische reactie is dat de stofeigenschappen veranderen. Als stofeigenschappen veranderen, dan zijn er dus nieuwe ontstaan.. Deze

Nadere informatie

H4sk-h3. Willem de Zwijgerteam. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

H4sk-h3. Willem de Zwijgerteam. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Willem de Zwijgerteam 20 september 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/65592 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Diagnostische toets module 3. Udens College h/v. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Diagnostische toets module 3. Udens College h/v. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Diagnostische toets module 3 Auteur Udens College h/v Laatst gewijzigd Licentie Webadres 18 September 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/85519 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

Heavy metal. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Heavy metal. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dick Naafs 11 February 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/57859 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

6.9. Boekverslag door G woorden 13 december keer beoordeeld. Scheikunde

6.9. Boekverslag door G woorden 13 december keer beoordeeld. Scheikunde Boekverslag door G. 1415 woorden 13 december 2016 6.9 13 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde H2: Chemische Reacties 1. Ontledings- en scheidingsreacties (begrippen komen op het einde) Wat zijn de

Nadere informatie

Samenvatting NaSk Hoofdstuk 6 en 8

Samenvatting NaSk Hoofdstuk 6 en 8 Samenvatting NaSk Hoofdstuk 6 en 8 Samenvatting door een scholier 2783 woorden 10 april 2007 5,9 108 keer beoordeeld Vak Methode NaSk Banas Natuur- scheikunde Hoofdstuk 6 Uittreksel 6.3A Stoffen verhitten

Nadere informatie

H4sk-h1. Willem de Zwijgerteam. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

H4sk-h1. Willem de Zwijgerteam. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Willem de Zwijgerteam 20 september 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/64168 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

3.1 Energie. 3.2 Kenmerken chemische reactie

3.1 Energie. 3.2 Kenmerken chemische reactie 3.1 Energie Wat is energie? Energie voorziening Fossiele brandstof verbranden Co2 komt vrij slecht voor het broeikaseffect Windmolen park Zonnepanelen Energie is iets wat nodig is voor een verbrandingsreactie

Nadere informatie

3.1. 1. In een reactieschema staan de beginstoffen en de reactieproducten van een chemische reactie.

3.1. 1. In een reactieschema staan de beginstoffen en de reactieproducten van een chemische reactie. 3.1 1. In een reactieschema staan de beginstoffen en de reactieproducten van een chemische reactie. 2. De pijl in een reactieschema (bijvoorbeeld: A + B C) betekent: - A en B reageren tot C of - Er vindt

Nadere informatie

5-1 Moleculen en atomen

5-1 Moleculen en atomen 5-1 Moleculen en atomen Vraag 1. Uit hoeveel soorten moleculen bestaat een zuivere stof? Vraag 2. Wat is een molecuul? Vraag 3. Wat is een atoom? Vraag 4. Van welke heb je er het meeste: moleculen of atomen?

Nadere informatie

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren.

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren. Vak: Scheikunde Leerjaar: Kerndoel(en): 28 De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp

Nadere informatie

Drijven of zinken? Miranda Bouma. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61359

Drijven of zinken? Miranda Bouma. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61359 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Miranda Bouma 24 mei 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61359 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Het smelten van tin is géén reactie.

Het smelten van tin is géén reactie. 3 Reacties Reacties herkennen (3.1 en 3.2 ) Een chemische reactie is een gebeurtenis waarbij stoffen verdwijnen en nieuwe stoffen ontstaan. Bij een reactie verdwijnen de beginstoffen. Er ontstaan nieuwe

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door Immanuel 2683 woorden 19 december 2017 4,9 10 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova 1 Ontledings- en synthesereacties Een ontledingsreactie is

Nadere informatie

4 Verbranding. Bij gele vlammen ontstaat roet (4.1)

4 Verbranding. Bij gele vlammen ontstaat roet (4.1) 4 Verbranding Verbrandingsverschijnselen (4.1) Bij een verbranding treden altijd een of meer van de volgende verschijnselen op: rookontwikkeling, roetontwikkeling, warmteontwikkeling, vlammen, vonken.

Nadere informatie

Scheikunde havo 3. Matthijs Oosterhoff. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/100123

Scheikunde havo 3. Matthijs Oosterhoff. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/100123 Scheikunde havo 3 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Matthijs Oosterhoff 31 mei 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/100123 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties Samenvatting door F. 1622 woorden 22 mei 2015 6,1 40 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Gloeien, smelten en verdampen Als je

Nadere informatie

Hoofdstuk 5. Reacties en energie. J.A.W. Faes (2019)

Hoofdstuk 5. Reacties en energie. J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 5 Reacties en energie J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 5 Reacties en energie Paragrafen 5.1 Verbranding 5.2 Ontleding van stoffen 5.3 Overmaat en ondermaat 5.4 Energie en reactiesnelheid Practica

Nadere informatie

Ordening - Vmbo GTL derde Klas

Ordening - Vmbo GTL derde Klas Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Pim van Barneveld 09 June 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/49254 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Rekenen aan reacties (de mol)

Rekenen aan reacties (de mol) Rekenen aan reacties (de mol) 1. Reactievergelijkingen oefenen: Scheikunde Deze opgaven zijn bedoeld voor diegenen die moeite hebben met rekenen aan reacties 1. Reactievergelijkingen http://www.nassau-sg.nl/scheikunde/tutorials/deeltjes/deeltjes.html

Nadere informatie

Les bij artikel Pro-krant: Meteorieten stenen uit de ruimte

Les bij artikel Pro-krant: Meteorieten stenen uit de ruimte Les bij artikel Pro-krant: Meteorieten stenen uit de ruimte Auteur Linders Laatst gewijzigd Licentie Webadres 30 September 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/43691

Nadere informatie

14 DE ATOOMTHEORIE VAN DALTON PROCESTECHNIEK

14 DE ATOOMTHEORIE VAN DALTON PROCESTECHNIEK PROCESTECHNIEK Wat leer je? uitleggen wat een reactieschema is; reactieschema's in woorden en symbolen opstellen; de kenmerken van de atoomtheorie van Dalton noemen; moleculen en atomen tekenen; scheikundige

Nadere informatie

Eenheden lengtematen. Miranda de Haan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/77026

Eenheden lengtematen. Miranda de Haan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/77026 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Miranda de Haan 13 mei 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/77026 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Hoofdstuk 3-5. Reacties. Klas

Hoofdstuk 3-5. Reacties. Klas Hoofdstuk 3-5 Reacties Klas 3 MOLECUULFORMULES OPDRACHT 1: MOLECUULFORMULES LEVEL 1 A H 2O C 2H 6 C C 2H 6O D CO 2 E F C 4H 8O CHN OPDRACHT 2: MOLECUULFORMULES LEVEL 1 A HNO C 3H 6O C C 2H 2 D C 6H 5NO

Nadere informatie

5 a de gele vlam wappert, is minder heet en geeft roet af b vlak boven de kern c met de gasregelknop d de brander is dan moeilijk aan te steken

5 a de gele vlam wappert, is minder heet en geeft roet af b vlak boven de kern c met de gasregelknop d de brander is dan moeilijk aan te steken 3HV Antwoorden samenvatting onderouw scheikunde 1.6 Scheidingsmethoden 1 a stofnaam voorwerp c voorwerp d stofnaam e voorwerp f stofnaam 2 a goed slecht c goed d slecht e slecht f matig (zuurstof) tot

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 5 Reacties en energie antwoorden. Vraag 1 Geef bij iedere blusmethode aan, welk onderdeel van de branddriehoek wordt weggenomen.

Oefenvragen Hoofdstuk 5 Reacties en energie antwoorden. Vraag 1 Geef bij iedere blusmethode aan, welk onderdeel van de branddriehoek wordt weggenomen. Oefenvragen Hoofdstuk 5 Reacties en energie antwoorden Vraag 1 Geef bij iedere blusmethode aan, welk onderdeel van de branddriehoek wordt weggenomen. I. Een houtvuurtje wordt geblust met water. Het vuur

Nadere informatie

Werkwoorden oefenen S13

Werkwoorden oefenen S13 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Fatima Khamkham 25 mei 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/77755 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Vast, vloeibaar, gas. Tirza van Zandwijk. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Vast, vloeibaar, gas. Tirza van Zandwijk. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Tirza van Zandwijk Laatst gewijzigd 01 November 2015 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/67996 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van

Nadere informatie

Breuken. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/67789

Breuken. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/67789 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Dani Grit 02 november 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/67789 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Reacties met koper 4.1 (1)

Reacties met koper 4.1 (1) Hoofdstuk 4: ELEMENTEN Onderwerpen: Kringloopschema van koper ( ( 4.1) Kleinste deeltjes van de materie (moleculen en atomen) ( ( 4.2) Reactieschema in symbolen ( ( 4.3) Massaverhouding bij reacties (

Nadere informatie

Reclame commercial. Jeltine Wilkens. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/79984

Reclame commercial. Jeltine Wilkens. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/79984 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Jeltine Wilkens 01 juli 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/79984 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Natuur en Techniek, Water

Natuur en Techniek, Water Auteur Wendy Arends Laatst gewijzigd 01 August 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/82019 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,

Nadere informatie

Het atoom. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/95481

Het atoom. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/95481 Auteur P.J. Dreef Laatst gewijzigd 07 februari 2017 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/95481 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

SCHEIKUNDE KLAS 3 REACTIES SKILL TREE

SCHEIKUNDE KLAS 3 REACTIES SKILL TREE SKILL TREE MOLEUULFORMULES Een molecuulformule geeft precies aan welke atoomsoorten en hoe vaak deze atoomsoorten in een molecuul voorkomen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van indexen. Deze indexen staan

Nadere informatie

Rekenen aan reacties 2. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week 18-4-2016

Rekenen aan reacties 2. Deze les. Zelfstudieopdrachten. Zelfstudieopdrachten voor volgende week. Zelfstudieopdrachten voor deze week 18-4-2016 Rekenen aan reacties 2 Scheikunde Niveau 4 Jaar 1 Periode 3 Week 4 Deze les Rekenen aan reactievergelijkingen Samenvatting Vragen Huiswerk voor volgende week Bestuderen Lezen voor deze week Bestuderen

Nadere informatie

H4SK-H1. Willem de Zwijgerteam. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/64168

H4SK-H1. Willem de Zwijgerteam. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/64168 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Willem de Zwijgerteam 31 augustus 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/64168 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Diagnostische toets module 1-2. Udens College h/v. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Diagnostische toets module 1-2. Udens College h/v. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Diagnostische toets module 1-2 Auteur Udens College h/v Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 September 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/85499 Dit lesmateriaal is

Nadere informatie

SCHEIKUNDE KLAS 3 REACTIES SKILL TREE

SCHEIKUNDE KLAS 3 REACTIES SKILL TREE SKILL TREE MOLECUULFORMULES OPDRACHT 1: MOLECUULFORMULES LEVEL 1 A H 2 O C 2 H 6 C C 2 H 6 O D CO 2 E F C 4 H 8 O CHN OPDRACHT 2: MOLECUULFORMULES LEVEL 1 A HNO C 3 H 6 O C C 2 H 2 D C 6 H 5 NO E C 5 H

Nadere informatie

Scheidingsmethoden methode principe voorbeeld. destilleren verschil in kookpunt wijn whiskey. filtreren verschil in deeltjesgrootte koffie

Scheidingsmethoden methode principe voorbeeld. destilleren verschil in kookpunt wijn whiskey. filtreren verschil in deeltjesgrootte koffie 1.2 Twee of meer atoomsoorten samen vormen een molecuul : bouwsteen die bestaat uit twee of meer atomen Atoom : bouwsteen van een molecuul Stoffen Zuivere stoffen Elementen: stoffen waarvan de bouwstenen

Nadere informatie

Sk-05 Chemische Reacties

Sk-05 Chemische Reacties Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Jan Lutgerink ; 29 January 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/45404 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Het atoom. banner. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Het atoom. banner. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres P.J. Dreef 07 february 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/95481 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

H4SK-H1. Willem de Zwijgerteam. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

H4SK-H1. Willem de Zwijgerteam. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Willem de Zwijgerteam 31 August 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/64168 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2, Paragraaf 1, 2 en 3

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2, Paragraaf 1, 2 en 3 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 en 2, Paragraaf 1, 2 en 3 Samenvatting door een scholier 1892 woorden 19 augustus 2010 5,4 17 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Curie Scheikunde.. Hfst 1 & 2.1,

Nadere informatie

Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden

Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden Oefenvragen Hoofdstuk 4 Chemische reacties antwoorden Vraag 1 Geef juiste uitspraken over een chemische reactie. Kies uit: stofeigenschappen reactieproducten beginstoffen. I. Bij een chemische reactie

Nadere informatie

Oppervlakte. Esther van Meurs. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/97739

Oppervlakte. Esther van Meurs. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/97739 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Esther van Meurs 07 maart 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/97739 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Rebus maken. Marjolijn Feddema. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Rebus maken. Marjolijn Feddema. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marjolijn Feddema 02 November 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/67971 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Lijn, lijnstuk en punt vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Lijn, lijnstuk en punt vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 May 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/57058 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van

Nadere informatie

Scheidingsmethoden. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Scheidingsmethoden. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Emiel D 05 November 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/60571 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Breuken som en verschil

Breuken som en verschil Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Monique Faken 18 december 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/56142 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Oppervlakte ruimtelijke figuren

Oppervlakte ruimtelijke figuren Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Esther van Meurs 22 maart 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/98805 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Oppervlakte ruimtelijke figuren

Oppervlakte ruimtelijke figuren Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Esther van Meurs 22 march 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/98805 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

SCHEIKUNDE. Hoofdstuk 9

SCHEIKUNDE. Hoofdstuk 9 SCHEIKUNDE Hoofdstuk 9 Par. 1 Elke chemische reactie heeft een energie-effect. De chemische energie voor én na de reactie is niet gelijk. Als de reactie warmer wordt is de chemische energie omgezet in

Nadere informatie

Wonen er straks mensen op Mars?

Wonen er straks mensen op Mars? Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Ida Schuurman 05 February 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/49143 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting door K. 1077 woorden 22 maart 2016 6,1 9 keer beoordeeld Vak Scheikunde Impact 3 vwo Scheikunde hoofdstuk 1 + 2 Paragraaf 1: Stoffen bijv. Glas en hout,

Nadere informatie

Aluminium reageert met zuurstof tot aluminiumoxide. Geeft het reactieschema van deze reactie.

Aluminium reageert met zuurstof tot aluminiumoxide. Geeft het reactieschema van deze reactie. RECTIESCHEM S EINDS LEVEL 2 RECTIESCHEM S EINDS C LEVEL 2 luminium reageert met zuurstof tot aluminiumoxide. Geeft het reactieschema van deze reactie. IJzer reageert met zuurstof tot IJzer(III)oxide. Geef

Nadere informatie

Waterkringloop vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/82660

Waterkringloop vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/82660 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 november 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/82660 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Voetafdruk vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62468

Voetafdruk vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62468 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 10 juli 2017 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/62468 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Dichtheid. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Dichtheid. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres P.J. Dreef 01 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/82827 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Duurzaamheid hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Duurzaamheid hv12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 15 July 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52459 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Beroepen in de detailhandel

Beroepen in de detailhandel Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Margreet Froma 22 maart 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/74027 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Voetafdruk hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Voetafdruk hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 12 October 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62170 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Opgaven Beeld- en staafdiagram

Opgaven Beeld- en staafdiagram Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marieke Spijkstra 05 februari 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/68565 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van

Nadere informatie

Module 8 Chemisch Rekenen aan reacties

Module 8 Chemisch Rekenen aan reacties 1 Inleiding In deze module ga je leren hoe je allerlei rekenwerk kunt uitvoeren aan chemische reacties. Dat is van belang omdat in veel bedrijven wordt gerekend aan reacties onder andere om te bepalen

Nadere informatie

Normen en waarden vmbo12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/77317

Normen en waarden vmbo12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/77317 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 20 juni 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/77317 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Schrijven - Deelonderwerpen vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Schrijven - Deelonderwerpen vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 30 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/74557 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Eenheden lengtematen. Miranda de Haan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/77026

Eenheden lengtematen. Miranda de Haan. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/77026 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Miranda de Haan 13 May 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/77026 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Oppervlakte cirkel vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Oppervlakte cirkel vmbo-kgt12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 May 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/57133 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van

Nadere informatie

Grafieken aflezen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Grafieken aflezen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 25 june 2019 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/57079 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Rekenen MBO - Horeca. Jesper Raijmakers. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Rekenen MBO - Horeca. Jesper Raijmakers. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Jesper Raijmakers 25 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/77579 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Luisteren en kijken - Lichaamstaal vmbo-kgt34

Luisteren en kijken - Lichaamstaal vmbo-kgt34 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 23 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/74616 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Extra: Brandwonden hv12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Extra: Brandwonden hv12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 October 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/76147 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Examenteksten vmbo-t. ankie cuijpers ; CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Examenteksten vmbo-t. ankie cuijpers ; CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres ankie cuijpers ; 06 April 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/56715 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Interactie. Petra Berkhoff. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Interactie. Petra Berkhoff. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Petra Berkhoff 15 May 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61180 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hfst. 6 Chemie en schoonmaken

Samenvatting Scheikunde Hfst. 6 Chemie en schoonmaken Samenvatting Scheikunde Hfst. 6 Chemie en sch Samenvatting door een scholier 2120 woorden 23 november 2010 4,5 9 keer beoordeeld Vak Scheikunde Natuurkunde hoofdstuk 6: Chemie en sch 6.1 Elementen Indelen

Nadere informatie

Planten en hun omgeving. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87628

Planten en hun omgeving. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/87628 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 december 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/87628 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Schrijven - Controleren en verbeteren vmbo-b34

Schrijven - Controleren en verbeteren vmbo-b34 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/74536 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

H2 Elektriciteit lj2 vmbo-t

H2 Elektriciteit lj2 vmbo-t Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Thomas Boogers 20 juni 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/102341 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Wiki Rekenen DB lj1. Vakken Dienstverlener Breed. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/105442

Wiki Rekenen DB lj1. Vakken Dienstverlener Breed. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/105442 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Vakken Dienstverlener Breed 20 juli 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/105442 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van

Nadere informatie

Afhankelijk van de natuur. banner. Green Science CITAVERDE. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.

Afhankelijk van de natuur. banner. Green Science CITAVERDE. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs. banner Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Green Science CITAVERDE 12 juli 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/81673 Dit lesmateriaal is gemaakt met

Nadere informatie

Zintuigen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/58369

Zintuigen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/58369 Auteur Iris Kikkert Laatst gewijzigd 12 augustus 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/58369 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3 & 5.

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3 & 5. Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3 & 5. Samenvatting door een scholier 1765 woorden 28 juni 2011 6 104 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal 3.2 - Een chemische reactie kun je herkennen

Nadere informatie

Anne Frank. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/96870

Anne Frank. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/96870 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres N Haveman 16 februari 2017 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/96870 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs

Nadere informatie

Olympisch stadion vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Olympisch stadion vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 13 February 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/63418 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

02 H2 Stoffen om je heen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

02 H2 Stoffen om je heen. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteur Its Academy Laatst gewijzigd 18 December 2014 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/51289 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Woorden, woorden en nog eens woorden. Wat kun je ermee?

Woorden, woorden en nog eens woorden. Wat kun je ermee? Woorden, woorden en nog eens woorden. Wat kun je ermee? Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Wim Lievers 03 March 2014 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/37055 Dit

Nadere informatie

Koolstofverbindingen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Koolstofverbindingen. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Emiel D 15 October 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/60781 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.

Nadere informatie

Oplossen van vergelijkingen

Oplossen van vergelijkingen Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Stefano Ciampichetti 11 november 2011 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/34255 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Scheikunde Samenvatting H4+H5

Scheikunde Samenvatting H4+H5 Scheikunde Samenvatting H4+H5 Hoofdstuk 4 4.2 Stoffen worden ingedeeld op grond van hun eigenschappen. Er zijn niet-ontleedbare stoffen en ontleedbare stoffen. De niet-ontleedbare stoffen zijn verdeeld

Nadere informatie

Voorbereiding 6.2. Peter van de Minkelis. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Voorbereiding 6.2. Peter van de Minkelis. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Voorbereiding 6.2 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Peter van de Minkelis 13 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/79168 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs

Nadere informatie

Romeinen wonen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62220

Romeinen wonen hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/62220 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 03 oktober 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62220 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.

Nadere informatie

Spreken op Niveau. Bas Lanters ; rob sanders. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Spreken op Niveau. Bas Lanters ; rob sanders. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteurs Laatst gewijzigd Licentie Webadres Bas Lanters ; rob sanders 13 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/72529 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie