De super El Nino
|
|
- Willem Vedder
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De super El Nino Jan Stel* & Hans Pirlet** * Janstel@skynet.be ** Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) Gemiddeld om de 3-4 jaar horen we erover. Dan berichten de media over het weerfenomeen El Niño dat ontstaat in de Stille Oceaan tussen Zuid-Amerika en Australië en wereldwijd zijn invloed laat gelden. Eind 2015 was het weer zover. Of met de woorden van Kevin Trenberth van het Interdisciplinaire Amerikaanse Nationale Centrum voor Atmosferisch Onderzoek (NCAR): De planeet heeft koorts en de vooruitzichten zijn niet goed, een super El Niño is in de maak. Reden voor de bezorgdheid was de alsmaar stijgende temperatuur van het oostelijke Stille Oceaanoppervlak. In de herfst 2015 was het water al warmer dan tijdens de beruchte El Niño van , die de zwaarste van de vorige eeuw was. Zo n El Niño zou niet alleen het winter- en 2016 voorjaarweer in de VS inkleuren, maar zich zelfs tot in Europa laten gelden. Uiteindelijk bleek het allemaal wel mee te vallen. De gevolgen bleven eerder beperkt en er kan al vooruitgekeken worden naar wat een volgende El Niño zal brengen. Je kunt immers maar beter voorbereid zijn! Ter hoogte van de tropen bestraalt de zon de atmosfeer intens waardoor warme lucht stijgt en op grotere hoogte richting polen wordt gestuwd. De luchtstroming die, ter compensatie, aan het aardoppervlak vanuit de subtropen naar de evenaar terugkeert vormt de oorsprong van de passaatwinden. Door de draaiing van de Aarde verlopen die niet noord-zuidwaarts, maar worden ze afgebogen tot wat we kennen als NO- en ZO-passaten ( Tijdens de super El Niño werd de wereld op diverse plekken getroffen door respectievelijk overstromingen en droogtes/ bosbranden (Jan Stel) 10 Deze bijdrage belicht het natuurverschijnsel El Niño en zijn tegenhangster La Niña, de oorzaken en gevolgen en de relaties met de klimaatverandering. Hoe ontstaat een El Niño? Eerst de normale gang van zaken Vooraleer El Niño te duiden als een afwijkende situatie ter hoogte van de Zuid- Amerikaanse kusten, is het belangrijk even stil te staan bij de normale gang van zaken. Daarin speelt de zon, als motor van ons klimaat, een hoofdrol. Die zorgt ervoor dat de lucht ter hoogte van de evenaar sterk opwarmt, daardoor stijgt en de luchtdruk doet dalen. Hoog in de atmosfeer stroomt die lucht in de richting van de polen terwijl ze afkoelt. Ter hoogte van de 30 ste breedtegraad is de luchttemperatuur danig afgenomen. De lucht wordt zwaarder, begint te dalen en creëert boven het subtropische gebied een hogedrukgebied. Omdat wind steeds waait van hogedrukgebieden naar lagedrukgebieden, ontstaat binnen deze zogenaamde circulatiecellen aan het aardoppervlak een bestendige wind van de subtropische gebieden naar de tropische regio s. Deze passaatwinden waaien in het zuidelijk halfrond noordwaarts en in het noordelijk halfrond andersom. Omdat de Aarde draait worden deze winden (door het zogenaamde Coriolis-effect) in westelijke richting afgebogen; de NO- en ZOpassaatwinden zijn geboren. De passaatwinden laten ook het tropische deel van de oceaan niet ongemoeid. Normaliter stuwen de aanhoudende winden uit het oosten het warme oppervlaktewater naar het westen. Ter compensatie welt in de oostelijke delen van de oceaan koud water uit de diepzee omhoog. Gevolg: standaard is de watertemperatuur in de Atlantische Oceaan aan de Afrikaanse kust lager dan vóór Brazilië. En in de Stille Oceaan kennen de Zuid-Amerikaanse kusten opwelling van koud water (ca 22 C) terwijl het warm water (ca 30 C) richting Indonesië wordt gestuwd. VLIZ DE GROTE REDE
2 De El Niño van kondigde zich aanvankelijk aan als een super event, minstens vergelijkbaar met de tot nu toe sterkste gedocumenteerde El Niño van Uiteindelijk zou het allemaal wel meevallen (NASA) En wat bij een El Niño? Het hierboven geschetste patroon is geen vast gegeven. Het is onderhevig aan natuurlijke schommelingen met een cyclus van 2-7 jaar (gemiddeld 3-4 jaar). Om deze fluctuaties in de sterkte van de passaatwinden alsook in het optreden van veranderingen in de oceaan te duiden spreekt men ook wel van ENSO ( El NiñoSouthern Oscillation of zuidelijke schommeling). Ze omvat drie fasen: een warme fase (El Niño), een tegengestelde koude fase (La Niña) en een neutrale tussenfase La Nada. Tijdens een El Niño zwakt de passaatwind af in extreme gevallen keert ze zelfs om naar het westen en kan ze niet langer verhinderen dat een deel van het in het westen, bij Australië opgestuwde warme water, terug naar het oosten vloeit. Het gevolg is dat het zeewater vóór de kust van Zuid-Amerika opwarmt. Dit betekent minder opwelling van koud dieptewater, een verminderde aanvoer van voedingsstoffen en dus minder plankton als voedsel voor de visbestanden. Ansjovissers in Peru noemden een dergelijke periode El Niño ( de jongen of het Kerstkind ) omdat het verschijnsel vaak rond de Kerst optrad. Tijdens La Niña ( het zusje ), de tegengangster van El Niño, grijpt er een bijkomende afkoeling plaats van het oppervlaktewater in de centrale en oostelijke tropische Stille Oceaan. De oostelijke wind die doorgaans blaast rond de evenaar zal extra aantrekken waardoor het effect bijkomend versterkt wordt. Er is plaatselijk meer vis en ook wereldwijd laten de effecten zich zien. Bij een El Niño warmt het zeewater ten westen van Zuid-Amerika op met grote gevolgen in de tropen en elders ter wereld; bij een La Niña treedt er net een afkoeling op (NOAA) Effecten wereldwijd: droogtes, branden, overstromingen De ENSO wisselwerking tussen de oceaan en de atmosfeer bepaalt de temperatuur en de hoeveelheid neerslag in een groot deel van de wereld. De effecten van El Niño en La Niña zijn het meest uitgesproken tijdens de winter en in het vroege voorjaar, hoewel delen van de (sub)tropen in het zuidelijk halfrond ook met significante gevolgen kampen tijdens de zomermaanden. Bij een El Niño, de warme fase van ENSO, valt er gewoonlijk minder regen in Indonesië en in Oost- Australië, wat regelmatig tot grote droogte en bosbranden leidt. Aan de andere kant van de oceaan valt er juist meer regen. Het opgewarmde water zorgt hier immers voor meer verdamping en neerslag. Deze overvloedige neerslag in de anders door droogte geteisterde Andes zorgt voor talrijke aardverschuivingen en modderstromen met vaak catastrofale 11
3 De Noord-Atlantische Oscillatie (NAO) ENSO is niet het enige fenomeen in zijn soort. Er zijn nog andere soortgelijke oscillaties van weerpatronen die het weer op Aarde beïnvloeden. Voorbeeld hiervan zijn de Arctische (AO) en Noord-Atlantische Oscillatie (NAO). Deze hebben niet de globale impact van ENSO maar spelen een grote rol in de weerpatronen in onze contreien. Als we er de NAO even uitlichten zien we dat deze wordt aangedreven door een hoge drukgebied boven de Azoren (Azoren hoog) en een lage drukveld dat typisch boven IJsland gelegen is (IJsland laag). Schommelingen in de sterkte van deze twee velden bepalen de kracht en richting van de wind die boven de Noord-Atlantische Oceaan over het algemeen uit het westen waait. Op die manier bepaalt de NAO mee de locatie en intensiteit van de zogenaamde straalstroom boven de Noord-Atlantische Oceaan. Men onderscheidt twee toestanden binnen NAO: een positieve en een negatieve modus. Bij een positieve NAO krijgen we een sterk ontwikkeld IJsland laag en Azoren hoog. Het grote verschil tussen beide drukvelden zorgt voor een sterke westelijke wind, hetgeen doorgaans leidt tot meer neerslag en zachtere winters in onze contreien. Bij de negatieve modus neemt de gradiënt tussen de drukvelden af en verzwakt de westelijke In West-Europa is de invloed van de ENSO eerder beperkt. De Noord-Atlantische Oscillatie (NAO) speelt een belangrijker rol. Bij een positieve fase (groot luchtdrukverschil tussen het lagedrukgebied over IJsland en het hogedrukgebied over de Azoren) zorgt een dominante westelijke wind voor veel neerslag en zachte winters bij ons. Bij een negatieve fase verzwakt deze westelijke luchtstroming en staan we veeleer onder invloed van koude en droge oostelijke wind (Thomson Higher Education) luchtstroming. Dit leidt typisch tot droge periodes boven Europa met koude winters. Net zoals bij ENSO wordt de sterkte van dit fenomeen uitgedrukt met een index: de NAO-index. Een belangrijk verschil is dat de NAO in de eerste plaats een atmosferisch fenomeen betreft (al zijn er wel beperkte effecten op bv. het zeeniveau), daar waar ENSO zowel de atmosferische als oceanische circulatie beïnvloedt. De NAO-index toont een sterke variabiliteit waarbij de index op maandelijkse of seizoenale basis van positief naar negatief kan verspringen. Anderzijds kunnen periodes waarin de positieve, dan wel de negatieve toestand overheerst, over meerdere jaren aanhouden. Deze variabiliteit kan dan gelinkt worden aan periodes met warmere of koudere winters in onze contreien. Onderzoekers hebben ook ontdekt dat ENSO en NAO op elkaar inspelen. Zo waren er in de winter van opvallende afwijkingen in de sneeuwvalpatronen op het noordelijk halfrond. Experten kwamen tot de vaststelling dat deze afwijking het resultaat was van een interactie tussen ENSO en NAO. De El Niño van dat jaar zorgde bijvoorbeeld voor meer neerslag in het zuiden van de USA, terwijl de negatieve NAO-toestand leidde tot een koude winter in het oosten van Noord-Amerika. Op die manier kon er extreem veel sneeuw vallen in het oostelijke deel van Amerika. In andere gebieden viel er dan net weer minder sneeuw of was het juist warmer. Bij een El Niño ontstaan wereldwijd respectievelijk droogtes en neerslagoverschotten. Deze kaart toont waar en wanneer het gemiddeld droger of natter wordt (International Research Institute for Climate and Society; NOAA). 12 gevolgen. Ook in Oost-Afrika gaat het in het najaar meer regenen. De noordkust van Zuid- Amerika wordt dan weer droger. De gevolgen beperken zich echter niet tot de tropische gebieden. De warmer wordende oceaan zorgt er immers voor dat de wind zwakker wordt. Hierdoor wordt de oceaan nog warmer en zwakt de wind nog meer af, enz. Het is deze positieve terugkoppeling waardoor een El Niño zich pas echt kan gaan ontwikkelen tot een tong van warm zeewater die je op satellietfoto s zo mooi ziet (cfr. beslaat oppervlakte van wel driemaal die van de VS). Als een mega-warmtepomp brengt het vochtige, warme lucht in de atmosfeer, waardoor de weerspatronen over de hele wereld veranderen: koudere, nattere winters in het zuiden van de Verenigde Staten en in Mexico, branden in Australië, drogere zomers in het zuiden van Afrika en meer regen in Zuid-Brazilië en Uruguay.
4 Krantenkoppen tijdens de super-el Niño van 2015 liegen er dan ook niet om: Bijna miljoen kinderen lijden in Afrika aan ondervoeding door El Niño, Vernietigende bosbrand in Canada wordt nog dubbel zo groot en Godzilla-El Niño richt ravage aan: Zuid-Amerika overstroomt, Australische bossen branden. Het is duidelijk dat ENSO zorgt voor kettingreacties die weerpatronen over de hele wereld beïnvloeden. In Europa zijn de gevolgen van El Niño eerder bescheiden. Er zijn weinig of geen aantoonbare effecten in onze contreien, al toont een studie van het Nederlandse KNMI een indirecte relatie aan tussen El Niño en de regenval in het voorjaar in Nederland en België. Zo volgt er al sinds 1856 op vrijwel elke El Niño een nat voorjaar in dit deel van West- en Midden-Europa. Bij een La Niña zijn de effecten minder ingrijpend, al zijn droogteperiodes in de Verenigde Staten en een toename in de ontwikkeling van orkanen in de Caraïbische en Atlantische regio vastgesteld. De ONI-index voor de tropische Stille Oceaan laat warme (rood) en koude fasen (blauw) in de oppervlaktetemperatuur zien. Dit leidt tot een voortdurende afwisseling van La Niña s en El Niño s (NOAA). Hoe meten en voorspellen? Tegenwoordig is een El Niño redelijk goed meetbaar en voorspelbaar van circa een half tot een heel jaar van tevoren. Zo werd het, op basis van de gemeten oceaantemperatuur, in het voorjaar 2015 duidelijk dat de kans op een El Niño groot was. In de zomer 2015 bleek vervolgens dat het zeker was dat er één zou komen en in september werd duidelijk dat het een super El Niño zou zijn. Toch is het niet uitgesloten dat de oceaantemperatuur zich in een El Niño- of La Niña-toestand bevindt maar dat de atmosferische circulatie hier niet op reageert of vice versa. In ieder geval zal de gemiddelde wereldtemperatuur tijdens een El Niño altijd iets hoger zijn. Dit, gekoppeld aan de huidige opwarming, leidt ertoe dat 2015 en 2016 de warmste jaren ooit waren. Om het weerfenomeen El Niño degelijk te kunnen opvolgen en voorspellen zet NOAA de grote middelen in. Met een TAO-meetnet van boeien, ondersteund door onderzoeksschepen, wordt ingezet op het maximaal inschatten van de mogelijke economische en sociale gevolgen (NOAA) 13
5 Om de warme El Niño en koude La Niña gebeurtenissen in de tropische Stille Oceaan te onderscheiden gebruikt de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) als standaard de Oceanische Niño Index (ONI). Deze index schommelt tussen de -2 en +4 Celsius, maar ligt meestal tussen de -1 en +1 C. Tijdens een super El Niño kan de temperatuur van het zeewater echter wel vijf graden hoger dan normaal zijn. De index berust dus op de mate waarin de oppervlaktetemperatuur in een bepaald oceaangebied, de Niño 3.4 regio, langs de evenaar afwijkt van een gemiddelde over een periode van 30 jaar. De grootte van die afwijking bepaalt de kracht van de zich ontwikkelende El Niño of La Niña. Bij een afwijking tussen + 0,5 en + 0,9 C spreekt men van een zwakke El Niño. Ligt de temperatuur tussen +1,0 en +1,4 C dan gaat het over een gematigde versie, terwijl er bij temperaturen boven de + 1,5 C sprake is van een sterke of zelfs een super El Niño. Negatieve waarden verwijzen naar een La Niña. Een andere maat voor de sterkte van El Niño is de Southern Oscillation Index, SOI. Dat is het verschil in luchtdruk tussen Darwin (Australië) en Tahiti, dat midden in de tropische Stille Oceaan ligt. Bij een El Niño is dat drukverschil lager dan anders. Uit deze metingen, die ruim 130 jaar teruggaan, blijkt dat de El Niño s van de jaren 1920 en 1930 niet erg krachtig waren. Maar dat veranderde, wellicht mede onder invloed van de klimaatverandering, in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Dit leidde in 1988, het VN Jaar van de Oceaan, tot de super El Niño van , die de sterkste van de vorige eeuw was. Het verschijnsel zorgde, ongewild door de organisatoren van dat VN-jaar, voor veel publiciteit. De Wereld Meteorologische Organisatie, WMO, schatte de totale directe economische schade op circa 34 miljard US$. De sociale gevolgen zijn echter veel omvattender. Zo hadden meer dan 110 miljoen mensen op de een of andere manier last van de effecten van het verschijnsel, waren er zes miljoen milieuvluchtelingen en stierven er mensen door droogtes, branden, overstromingen en zware stormen. Bij het opstellen van de ENSOvoorspellingen is de technologie, net zoals bij de dagelijkse weersvoorspellingen het geval is, een belangrijke speler. Niet alleen voor satellieten is een hoofdrol weggelegd. Ook in de oceaan dienen waarnemingen te worden verricht. Hiervoor ontwikkelde de VS in de Stille Oceaan, als reactie op de super El Niño van , langs de evenaar een speciaal netwerk van boeien. Dit TAO-netwerk ( Tropical Atmosphere Ocean netwerk ) in 2000 omgedoopt tot het TAO/ TRITON-netwerk toen Japan er ook aan ging bijdragen meet zowel in de atmosfeer als in de bovenste 500 m van de oceaan. Het TAO-systeem is onderdeel van het Global Ocean Observing System GOOS, evenals de circa 4000 onderwater drones binnen het internationale Argo-programma (www. argo.ucsd.edu/ ). Beide zijn een absolute noodzaak om goede klimaatvoorspellingen te kunnen doen. Op dit moment is NOAA bezig met een uitgebreide studie van de manier waarop een super El Niño het weer beïnvloedt. Ze pakken groots uit. Met een Gulfstream VI onderzoekvliegtuig, de onbemande Global Hawk van de NASA en het onderzoekschip Ronald H. Brown wordt het systeem in detail bestudeerd. Het doel is de weersvoorspellingen boven het land te verbeteren. Zo zal men ook in de toekomst de mogelijke economische en sociale effecten ervan nog beter kunnen voorspellen. Inhaalslag? ENSO is op zich een natuurlijk fenomeen. Toch worden El Niño en zijn gevolgen vaak in één adem genoemd met de opwarming van het klimaat en het aandeel van de mens hierin. Het is op dit moment nog niet helemaal duidelijk hoe ENSO met zijn relatief korte cycli (2-7 jaar) inhaakt op klimaatprocessen die eerder op lange termijn werken. Toch zijn wetenschappers het er stilaan over eens dat El Niño bijdraagt aan de opwarming van de Aarde. Zo werd berekend dat in 2015, het warmste jaar ooit gemeten, El Niño instond voor zo n 10% van de temperatuurtoename ten opzichte van het gemiddelde. Op die manier kan ENSO bepaalde effecten van de klimaatverandering versterken. De droogte die Californië reeds enkele jaren teistert is hier een voorbeeld van. Andere wetenschappers wijzen erop dat de stijgende temperatuur op Aarde kan leiden tot meer extreme events, zoals de super-el Niño s van , en Indien bevestigd, zullen we in de toekomst vaker geconfronteerd worden met extreme El Niño s. Deze super El Niño s zullen, en dat heeft de geschiedenis reeds bewezen, van invloed zijn op de welvaart van een groot aantal mensen. De afgelopen El Niño was er één van ongekende omvang. En de Japanse meteorologische dienst en NOAA schatten de kans dat er een sterke La Niña in aantocht is op 75%. Er is geen sprake van een La Nada, en voor de droogte in Californië ziet het er somber uit. Immers, de planeet heeft koorts en de vooruitzichten zijn nog steeds niet goed. Bronnen nclimate2100.html Seager R., Y. Kushnir, J. Nakamura, M. Ting & N. Naik (2010). Northern hemisphere winter snow anomalies: ENSO, NAO and the winter of 2009/10. Geophys. Res. Lett.,Vol. 37, L14703, doi: /2010gl
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Nadere informatie1 Kun je aan planten zien wat je aan moet?
1 Kun je aan planten zien wat je aan moet? Hoofdstuk 1 Les 1 Zoek het op Bij de evenaar staat de zon hoog. Het is er warm en daardoor verdampt het water. Die warme damp stijgt op en koelt af: dan gaat
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde H.2 tot paragraaf 8
Samenvatting Aardrijkskunde H.2 tot paragraaf 8 Samenvatting door Anouk 747 woorden 19 januari 2018 6,3 7 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand H.2 Klimaat 1 De stralingsbalans van de aarde
Nadere informatie5,8. Werkstuk door een scholier 4209 woorden 27 juni keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Werkstuk door een scholier 4209 woorden 27 juni 2007 5,8 46 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde GPO over El Niño en La Niña 1.1 Inleiding Ons klimaat is hot. Iedereen heeft het erover. Van school tot aan
Nadere informatieToets_Hfdst2_WeerEnKlimaat
Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat Vragen Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: 31-1-2017 Tijd: 11:02 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 11, 12, 12, 13, 13, 14, 14, 15, 16, 17, 18, 19,
Nadere informatieEL NIÑO EN HET JAARGETIJDE
Afbeelding A1 Gebieden El Niño. EL NIÑO EN HET JAARGETIJDE Groepsleden Myron Caasenbrood August Coenders Jitse Ickenroth Aaron Saam Docent Dhr. Afman Module 3 Biosfeer Weblog anwmaja.wordpress.com Inleverdatum
Nadere informatieDe algemene luchtcirculatie
De algemene luchtcirculatie De Aarde wordt niet gelijkmatig opgewarmd door de Zon. Bij de polen is het het hele jaar beduidend kouder dan aan de evenaar. Er is dus een effect van de breedteligging op de
Nadere informatieWat is Meteorologie?
Meteorologie Niek van Andel www.alweeronline.nl Wat is Meteorologie? Latijn: Meteorologia Grieks: Meteorologos metewros (hoog in de lucht) logos (leer van) Leer van iets, hoog in de lucht (abstract) 1
Nadere informatieProfielwerkstuk Aardrijkskunde El Ni
Profielwerkstuk Aardrijkskunde El Ni Profielwerkstuk door een scholier 3597 woorden 16 maart 2004 o 6,7 93 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoud Deelvraag 1: Hoe ontstaat El Niño en wat is La Niña?
Nadere informatieVroege en warme zomer Klimatologische onderbouwing zomerverwachting 2011 van WeerOnline.nl.
WEERONLINE.NL ZOMERVERWACHTING 2011: WARME ZOMER MET BLIJVEND NEERSLAGTEKORT Vroege en warme zomer Klimatologische onderbouwing zomerverwachting 2011 van WeerOnline.nl. Langdurige droogte tijdens het voorjaar
Nadere informatieKlimaten Verschillende klimaten - Tropisch klimaat - Droog klimaat - Gematigd klimaat - Landklimaat - Poolklimaat - Mediterraan klimaat - Subtropisch klimaat https://schooltv.nl/video/klimaatzones-van-de-wereld-waarom-zijn-er-verschillende-klimaatzones/
Nadere informatieToets_Hfdst2_WeerEnKlimaat
Toets_Hfdst2_WeerEnKlimaat Antwoorden Samengesteld door: visign@hetnet.nl Datum: dinsdag 31 januari 2017 Tijd: 11:02 Samenstelling: Geowijzer Vraag: 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 11, 12, 12, 13, 13, 14, 14, 15,
Nadere informatieWerkblad:weersverwachtingen
Weersverwachtingen Radio, tv en internet geven elke dag de weersverwachting. Maar hoe maken weerdeskundigen deze verwachting, en kun je dat niet zelf ook? Je meet een aantal weergegevens en maakt zelf
Nadere informatieKlimaat is een beschrijving van het weer zoals het zich meestal ergens voordoet, maar ben je bijvoorbeeld in Spanje kan het ook best regenen.
Samenvatting door Annique 1350 woorden 16 mei 2015 7,3 333 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Klimaten Paragraaf 2.2 Weer en klimaat Klimaat is een beschrijving van het weer zoals het
Nadere informatieHoe komen de verschillende klimaten op Aarde tot stand?
Klimaat Wat is klimaat? Klimaat is de gemiddelde toestand van het weer over een langere periode op een bepaalde plaats. Veel meteorologische instituten hanteren een periode van 30 jaar voor de berekening
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6
Samenvatting Aardrijkskunde 4.1 t/m 4.6 Samenvatting door een scholier 1392 woorden 15 januari 2014 5,9 5 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Wereldwijs AARDRIJKSKUNDE PW 4.1 T/M 4.6 H 4 1 *Reliëfkaart:
Nadere informatieHoe komt het dat er moesson is in Bangladesh?
Moesson Hoe komt het dat er moesson is in Bangladesh? Sanne Sas - 19 april 2017 MOESSON - H2A 1 Voorwoord Wat is moesson? Wat doet het? Wanneer is het aanwezig? Waardoor wordt het veroorzaakt? Wat zijn
Nadere informatie7,3. Werkstuk door een scholier 2946 woorden 25 augustus keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Wat voor een verschijnsel is el Niño?
Werkstuk door een scholier 2946 woorden 25 augustus 2002 7,3 133 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Wat voor een verschijnsel is el Niño? De laatste paar jaren is el Niño steeds bekender geworden door
Nadere informatieklimaatverandering en zeespiegelstijging Klimaatverandering en klimaatscenario s Achtergronden Prof Dr Bart van den Hurk
Achtergronden Klimaatverandering en klimaatscenario s Prof Dr Bart van den Hurk Watis 06 hetmondiale klimaatprobleem? Klimaatverandering is van alle tijden Natuurlijke invloeden: Interne schommelingen
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 2 Samenvatting door een scholier 122 woorden 17 juni 2016 6, 75 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Samenvatting aardrijkskunde H2 2.1 Het weer: beschrijft
Nadere informatieKlimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland
Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering
Nadere informatieWerkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat
Werkblad Naut Thema 5: Weer en klimaat 5.1 Wordt het warm vandaag Lees het verhaal Wat is het weer? Kijk naar de boom Kijk naar de muts en de wanten Wat denk jij? Is het koud? In de zomer is het warm In
Nadere informatieSamenvatting. Holocene klimaatvariabiliteit in de Noord-Atlantische regio: numerieke simulaties in vergelijking tot reconstructies.
xiii Samenvatting Holocene klimaatvariabiliteit in de Noord-Atlantische regio: numerieke simulaties in vergelijking tot reconstructies Dit proefschrift gaat over klimaatschommelingen tijdens het Holoceen
Nadere informatie6,5. Onderzoeksvraag: Deelvragen: Extra: Werkstuk door Een scholier 4385 woorden 19 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde. 1.
Werkstuk door Een scholier 4385 woorden 19 maart 2004 6,5 22 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Inleiding De afgelopen twee jaar is er veel geschreven en gesproken over El Niño. Veel natuurrampen werden
Nadere informatieKlimaat in de 21 e eeuw
Klimaat in de 21 e eeuw Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd en voor Nederland Mogelijke
Nadere informatieManieren om een weersverwachting te maken Een weersverwachting kun je op verschillende manieren maken. Hieronder staan drie voorbeelden.
Weersverwachtingen Radio, tv en internet geven elke dag de weersverwachting. Maar hoe maken weerdeskundigen deze verwachting, en kun je dat niet zelf ook? Je meet een aantal weergegevens en maakt zelf
Nadere informatieHet soort weer dat een land tijdens een lange periode heeft. Gebied in de wereld waar het klimaat overal hetzelfde is.
Meander Samenvatting groep 6 Thema 4 Streken en klimaten Samenvatting Klimaatgebieden De aarde kun je verdelen in gebieden met verschillende klimaten. Nederland heeft een zeeklimaat. Dat is een gematigd
Nadere informatieRecente variaties in de temperatuur van het oceaanwater. Henk Dijkstra Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Universiteit Utrecht
Recente variaties in de temperatuur van het oceaanwater Henk Dijkstra Instituut voor Marien en Atmosferisch Onderzoek Universiteit Utrecht De Global Warming Hiatus Mondiaal gemiddelde oppervlakte temperatuur
Nadere informatieAchtergrondinformatie toelichtingen bij ppt1
Achtergrondinformatie toelichtingen bij ppt1 Dia 1 Klimaatverandering Onomstotelijk wetenschappelijk bewijs Deze presentatie geeft een inleiding op het thema klimaatverandering en een (kort) overzicht
Nadere informatieKlimaatverandering in internationaal perspectief
Klimaatverandering in internationaal perspectief Gaan onze buurlanden uit van dezelfde verandering? Janette Bessembinder Stelling 1 Als de warme golfstroom tot stilstand komt, wordt het in Nederland minstens
Nadere informatieKLIMAATVERANDERING. 20e eeuw
KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met
Nadere informatieAardrijkskunde samenvatting H2: Klimaat: is een beschrijving van het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar.
Samenvatting door S. 1016 woorden 28 februari 2016 6,2 47 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde samenvatting H2: Nadeel tropische klimaten: het vocht, en de insecten/ziektes.
Nadere informatieEen academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018
Een academisch perspectief op de droogte van de zomer 2018 Imme Benedict Bron: Jannes Wiersema Meteorologie en Luchtkwaliteit Vakgroep Wie ben ik? 2010 2013 BSc Bodem, water en atmosfeer 2013 2015 MSc
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Welke extremen kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario
Nadere informatieHoe ongeschikt is het om deze planet Aarde te noemen, terwijl het duidelijk Oceaan is. schrijver Arthur C. Clarke
Hoe ongeschikt is het om deze planet Aarde te noemen, terwijl het duidelijk Oceaan is. schrijver Arthur C. Clarke Hoe ongeschikt is het om deze planet Aarde te noemen, terwijl het duidelijk Oceaan is.
Nadere informatieEvolutie van het klimaat in België
Hans Van de Vyver Koninklijk Meteorologisch Instituut 11 januari 2013 Introductie wetenschappelijke activiteiten MERINOVA-project: Meteorologische risico s als drijfveer voor milieukundige innovatie in
Nadere informatie11. Weersituaties. 11.1 Inleiding. 11.2 Weertype
11. Weersituaties 11.1 Inleiding et weer wordt voor een belangrijk deel bepaald door de eigenschappen van de lucht die wordt aangevoerd. Nu eens zitten we in lucht die boven zee flink wat vocht heeft opgepikt;
Nadere informatie9:45 Overzicht van de KNMI 06 klimaatscenario s. neerslag en potentiele verdamping. Aad van Ulden en Geert Lenderink
9:30 Inleiding ochtendvoorzitter Gerbrand Komen 9:45 Overzicht van de KNMI 06 klimaatscenario s Bart van den Hurk 10:15 Constructie van scenario s voor temperatuur, neerslag en potentiele verdamping Aad
Nadere informatieDe inkomende straling (vanaf de zon) stellen we 100 eenheden we gaan nu bekijken hoe dit wordt gebruikt :
Boekverslag door E-B-Svaneke 3445 woorden 29 maart 2014 7.5 52 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Aardrijkskunde HF 2: Klimaat 2: De energiebalans van de aarde De energiebalans De zon
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Klimaatverandering
Werkstuk Aardrijkskunde Klimaatverandering Werkstuk door een scholier 2433 woorden 25 april 2004 6,5 277 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Veranderend klimaat De afgelopen jaren is het klimaat vaak
Nadere informatieOpdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde.
Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde. 1-Maak een begrippenlijst van de rood gedrukte begrippen. 2-Wat zijn de drie elementen van weer en klimaat?
Nadere informatieVERANDEREN VAN KLIMAAT?
VERANDEREN VAN KLIMAAT? Tropisch klimaat, gematigd klimaat, klimaatopwarming, klimaatfactoren...misschien heb je al gehoord van deze uitdrukkingen. Maar weet je wat ze echt betekenen? Nova, wat bedoelen
Nadere informatie7,5. Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. paragraaf 2. klimaten wereldwijd.
Samenvatting door Anne 867 woorden 12 april 2017 7,5 15 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand paragraaf 2 klimaten wereldwijd breedteligging: de afstand van een plaats tot de evenaar in
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Wat kunnen we in Nederland verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering) en het broeikaseffect? Waargenomen klimaatverandering KNMI 06 klimaatscenario
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Mondiaal en in Nederland J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in Europa
Nadere informatieWelke soort winden en zeestromen speelden een rol bij de historische vaarroutes van de schepen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie?
Praktische opdracht Aardrijkskunde In hoeverre wordt bij de zeilvaart over de oceaan rekening gehouden met het vaste luchtcirculatiesysteem van de aarde en de zeestromen? Praktische-opdracht door een scholier
Nadere informatieOm te bepalen of het kustgebied van Oost-Madagaskar significant is opgewarmd over de afgelopen 43 jaar werd de temperatuur van het
Bodemerosie, landuitputting en klimaatverandering vormen een groeiende bedreiging voor de kuststaten in de westelijke Indische Oceaan. Belangrijke lange-termijn gegevens ontbreken echter om de gevolgen
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en
Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1
Nadere informatie10. Wasbordpatroon in bewolking achter bergen en eilanden
Opmaak-Satelliet-pam 20-06-2005 16:46 Pagina 65 10. Wasbordpatroon in bewolking achter bergen en eilanden Satellietbeelden tonen achter gebergten of bergachtige eilanden vaak wolkenribbels. Zo n wasbordpatroon
Nadere informatie1. LESBEGIN. 2. Lesuitwerking De verschillende klimaten de Europese kaart situeren. LESDOELEN LEERINHOUD WERKVORMEN/ MEDIA/ORGANISATIE TIJD
1. LESBEGIN 2. Lesuitwerking De verschillende klimaten de Europese kaart situeren. Onderwijsleergesprek 2 III. Factoren van weer en klimaat. 1. De temperatuur verschilt volgens het seizoen. - 21 juni staat
Nadere informatie4vwo les1. 4vwo les1. Hoofdstuk 1 Extern systeem en klimaatzones Paragraaf 1 t/m 4
4vwo les1 4vwo les1 - Leerlingenlijst controleren - De onderwerpen dit jaar - De opzet van het boek en werkboek (o.a. BOX en CHECK IT OUT opdrachten) - Knipbladen - Werkoverzichten - intro hoofdstuk 1
Nadere informatie2. Algemene circulatie
2. Algemene circulatie 2.1 Inleiding De atmosfeer is voortdurend in beweging. Op het eerste gezicht lijkt dat bewegingspatroon een totale chaos, maar toch blijkt het te voldoen aan bepaalde regels. Beweging
Nadere informatieKlimaat(les)marathon. Leren voor en over het klimaat
Klimaat(les)marathon Leren voor en over het klimaat DE ESSENTIE VAN KLIMAATVERANDERING CRASHCURSUS KLIMAATWETENSCHAP Prof. Dr. Wim Thiery INHOUD WAAROVER ZAL IK HET HEBBEN? - Wat is het klimaat? - Wat
Nadere informatieWe hebben zeer waarschijnlijk al een (kleine) klimaatverandering meegemaakt!
We hebben zeer waarschijnlijk al een (kleine) klimaatverandering meegemaakt! 15-16 oktober 1987, windstoten tot 220 km/h, grote schade 2004, bijna 1400 tornado s december (!!) 2001, Faxai, 879 mbar 27
Nadere informatieSoms moet de lucht omhoog omdat er een gebergte ligt. Ook dan koelt de lucht af. Er ontstaan wolken en neerslag. Dit is stuwingsregen.
Samenvatting door een scholier 1790 woorden 1 juni 2016 7,9 13 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand samenvatting Aardrijkskunde hoofdstuk 2: KLIMATEN 2.1 Klimaten Waardoor is het niet
Nadere informatieProf. Gerbrand Komen. (ex-) Directeur Klimaatonderzoek KNMI. 12 Maart 2009 NNV Sectie Energie en Klimaat
Prof. Gerbrand Komen (ex-) Directeur Klimaatonderzoek KNMI 12 Maart 2009 NNV Sectie Energie en Klimaat Jaargemiddelde temperatuur (afwijking van 1951-1980) in Nederland (rode lijn) en wereldgemiddeld (blauwe
Nadere informatieAKKademie Inagro 24 mei 2019
Site: geertnaessens.be Facebook: Geert Naessens Twitter: @GeertNaessens Youtube: https://www.youtube.com/c/geertnaessensweerma { AKKademie Inagro 24 mei 2019 Welkom Korte lezing vrijdag 24 mei 2019 Hoe
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde oud progr vwo 2010 - I
Actieve aarde Opgave 7 Platentektoniek en klimaat Bestudeer bron 1 die bij deze opgave hoort. 1p 25 Welke atlaskaart moet je gebruiken om inzicht te krijgen in de plaattektonische bewegingen vanaf het
Nadere informatieKNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario s Mogelijke
Nadere informatieA bat friendly colour spectrum? Effecten van klimaatverandering op vleermuizen
A bat friendly colour spectrum? Effecten van klimaatverandering op vleermuizen Herman Limpens en Jasja Dekker Effecten van klimaatverandering op vleermuizen?? Vooral: analyserende speculerende verhalen
Nadere informatiePraktische opdracht ANW De zon en ons klimaat
Praktische opdracht ANW De zon en ons klimaat Praktische-opdracht door een scholier 1325 woorden 3 juni 2004 6,9 41 keer beoordeeld Vak ANW De zon en ons klimaat 1. a. Wat is een zonnevlek? Zonnevlekken
Nadere informatieEen les met WOW - Neerslag
Een les met WOW - Neerslag Weather Observations Website VMBO WOW handleiding 1 Colofon Deze handleiding is gemaakt door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) in opdracht van het
Nadere informatieKNMI 06 klimaatscenario s
KNMI 06 klimaatscenario s Stof tot nadenken? Opzet presentatie Klimaatverandering en het (versterkte) broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering De nieuwe KNMI-klimaatscenario s Mogelijke effecten 1
Nadere informatieBeknopt Stormrapport 17 juli 2004
Beknopt Stormrapport 17 juli 24 1. ANALYSE Situatie op 17.7.24 12u GMT : langs de voorzijde van een koufront, dat zich uitstrekt over de nabije Atlantische Oceaan, wordt er warme, potentieel onstabiele
Nadere informatieKLIMAAT GLOBAAL. We beginnen met enkele observaties: aardrijkskunde 4 e jaar. De zonnehoogte in Ukkel doorheen de dag, doorheen het jaar.
KLIMAAT GLOBAAL We beginnen met enkele observaties: De zonnehoogte in Ukkel doorheen de dag, doorheen het jaar. Enkele vragen bij de afbeelding: wat is de maximale zonnehoogte (= culminatiehoogte) begin
Nadere informatieKNVWS Delft. Overzicht
Het klimaat in de afgelopen en komende 100 jaar KNVWS Delft 17 oktober 2017 Peter Siegmund KNMI Overzicht Het klimaat van de afgelopen 100 jaar: temperatuur, neerslag, diversen Het broeikaseffect Klimaatmodellen
Nadere informatieHFDST 6. HET WEER IN ONZE STREKEN
HFDST 6. HET WEER IN ONZE STREKEN 54 II. Hoe kunnen we verklaren dat we in België vaak een wisselvallig weer hebben? Wat wordt bedoeld met wisselvallig weer? De verklaring: op ca. 50 NB hebben we een botsing
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo 2008-I
Actieve aarde Opgave 7 De Zuidwalvulkaan Gebruik de bronnen 9 tot en met 11 van het bronnenboekje. 1p 25 Welke atlaskaart geeft het breukensysteem waarmee de ligging van de Zuidwalvulkaan is verbonden
Nadere informatieNOORDZEE SYMPOSIUM 2007
NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 Wat leren de oceanen ons over klimaatsverandering? Dr Wouter Rommens UNESCO/IOC Project Office for IODE VLIZ Inhoud Inleiding: IOC, IODE, databeheer en klimaatverandering Veranderende
Nadere informatieEen eerste klimatologisch overzicht van 2018
Een eerste klimatologisch overzicht van 2018 Opmerking: tenzij anders vermeld, gelden de normalen en de records voor de periode vanaf 1981. ALGEMEEN 2018 was een uitgesproken warm, droog en zonnig jaar
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?
Nadere informatieOpdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde.
Opdrachten bij Weer en klimaat. (Tekstboek en de ELO) 3.1.1. Temperatuurverschillen op aarde. 1-Maak een begrippenlijst van de rood gedrukte begrippen. 2-Wat zijn de drie elementen van weer en klimaat?
Nadere informatieKlimaatverandering. Opzet presentatie
Klimaatverandering Wat kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in
Nadere informatieWeer en klimaat. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/87209 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieKlimaatveranderingstand. wetenschap. Prof Wilco Hazeleger
Klimaatveranderingstand van de wetenschap Prof Wilco Hazeleger Achtergrond Wetenschap kan nooit absolute zekerheden bieden Het klimaatsysteem is complex Beperkingen in kennis en waarnemingen Beleid wil
Nadere informatie2 De Noord-Atlantische Oscillatie
2 De Noord-Atlantische Oscillatie Patronen van klimaatvariaties Vergelijken we de jaar op jaar variaties in de wereldgemiddelde temperatuur, met die in bijvoorbeeld de temperatuurreeks van De Bilt, dan
Nadere informatiePracticum: Hoezo Zeespiegelstijging?
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Op de Aarde wonen er ongeveer 6 446 131 400 mensen. In België wonen er 10 584 534. De meeste mensen wonen in de bergen / in de woestijn / in de nabijheid van water/
Nadere informatieLeren voor de biologietoets. Groep 8 Hoofdstuk 5
Leren voor de biologietoets Groep 8 Hoofdstuk 5 Weer of geen weer 1 Het weerbericht Het weer kan in Nederland elke dag anders zijn. Daarom luisteren en kijken wij vaak naar weerberichten op de radio en
Nadere informatieThe Day After tomorrow... Waarom wachten
The Day After tomorrow... Waarom wachten als we vandaag kunnen reageren? The Day After Tomorrow, de film van Roland Emmerich (Godzilla en Independence Day), verschijnt op 26 mei 2004 op het witte doek.
Nadere informatieWeerkaarten VS vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/82687
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 21 oktober 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres https://maken.wikiwijs.nl/82687 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs
Nadere informatieSamenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14
Samenvatting Aardrijkskunde H1 paragraaf 6t/m 14 Samenvatting door een scholier 1712 woorden 1 november 2008 7,2 27 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Begrippenlijst Ak Interglaciaal
Nadere informatieEen les met WOW - Temperatuur
Een les met WOW - Temperatuur Weather Observations Website VMBO WOW handleiding 1 Colofon Deze handleiding is gemaakt door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) in opdracht van het
Nadere informatieZwart Afrika. Oorspronkelijke bevolking: donkere huidskleur
Zwart Afrika Wereldzone: ZWART-AFRIKA Vegetatie Zwart-Afrika Oorspronkelijke bevolking: donkere huidskleur Klimatogram Antalaha, Madagaskar Klimatogram Limpopo, Zuid-Afrika Zwart-Afrika (het gedeelte van
Nadere informatieHet weer hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/63740
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 06 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/63740 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieVeranderend weer en klimaatverandering
Veranderend weer en klimaatverandering Mensen reageren op het weer. Trek je een T-shirt aan of wordt het een trui? Ga je met de tram omdat het regent, of neem je de fiets omdat het toch droog blijft? Is
Nadere informatieDe Atlantische Oceaan, de Golfstroom en ons klimaat
De Atlantische Oceaan, de Golfstroom en ons klimaat door Hendrik M. van Aken NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek, Texel (aken@nioz.nl) Afb. 1. De Pelagia, het onderzoekschip van het
Nadere informatieklimaatverandering Planet
klimaatverandering Planet 66 67 klimaatver andering De verandering van het klimaat wordt tegenwoordig gezien als de grootste milieudreiging in de wereld. Klimaatmodellen voorspellen op de lange termijn
Nadere informatie> Schatting van de verplaatsingssnelheid
>>> Context De Meteosat satelliet De Meteosat satellieten zijn geostationaire satellieten, dat wil zeggen dat de bewegingsrichting gelijk is aan die van de Aarde en de rotatieperiode dezelfde is als die
Nadere informatieEen les met WOW - Temperatuur
Een les met WOW - Temperatuur Weather Observations Website HAVO - VWO WOW handleiding 1 Colofon Deze les is gemaakt door het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG) in opdracht van het
Nadere informatieMeteorologische gegevens,
Bron: KNMI (2010, 2011). Indicator 30 november 2011 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Voor
Nadere informatie5,8. Samenvatting door een scholier 2061 woorden 23 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde. Buitenland - vmbo/t/havo klas 1 - Hoofdstuk 1
Samenvatting door een scholier 2061 woorden 23 oktober 2010 5,8 129 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde BuiteNLand Buitenland - vmbo/t/havo klas 1 - Hoofdstuk 1 1.2 Bevolkingsspreiding: de manier
Nadere informatieEen zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening.
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 2 mei 2011 Nummer 2011-04 Een zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening. Afgelopen
Nadere informatieNederlandse droogteperiodes vanaf 1906 in beeld Bart Vreeken, Logboekweer.nl
Nederlandse droogteperiodes vanaf 1906 in beeld Bart Vreeken, Logboekweer.nl 6 augustus 2018 Dit is een voorlopige versie. De methode kan nog verbeterd en de droogte van 2018 is nog niet ten einde. Commentaar
Nadere informatieBeknopt verslag van de stormperiode 8 en 9 november 2001
Beknopt verslag van de stormperiode 8 en 9 november 21 Tussen een complexe depressie over Scandinavië en een hogedrukgebied over de nabije Atlantische Oceaan ontwikkelt er zich een sterke noordwestelijke
Nadere informatieVLUCHTEVALUATIE Zaterdag 18 Mei 2013
VLUCHTEVALUATIE Zaterdag 18 Mei 2013 In bovenstaande afbeelding is een overzicht weergegeven van de vluchten, (met ZIMOA ondersteunende afdelingen) en daarbij de route naar de locatie van de eerst aankomende
Nadere informatie6,1. Werkstuk door een scholier 2176 woorden 28 mei keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Werkstuk door een scholier 2176 woorden 28 mei 2002 6,1 98 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Wat is het weer precies? Als je naar buiten kijkt dan gebeurt er wel iets met de lucht. Het regent, sneeuwt
Nadere informatieEen zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening.
Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 2 mei 2011 Nummer 2011-04 Een zeer lage Rijnafvoer, nog geen problemen met de watervoorziening. Afgelopen
Nadere informatieOpdrachten bovenbouw hv
Opdrachten bovenbouw hv Dit is de laatste actuele lesopener van dit jaar. Deze keer kiezen we voor een quiz over weer, klimaat en klimaatverandering, waarin je jouw kennis kunt meten met andere leerlingen
Nadere informatieNNV-bestuursstandpunt over de samenhang tussen klimaatverandering en energiegebruik
NNV-bestuursstandpunt over de samenhang tussen klimaatverandering en energiegebruik Het klimaat is een complex systeem waarin fysische, chemische en biologische processen op elkaar inwerken. Die complexiteit
Nadere informatieVerwachtingen voor afvoeren, neerslag en temperaturen in de zomer van maart 2011 Nummer LCW Droogtebericht
24 maart 2011 Nummer 2011-01 LCW Droogtebericht Verwachtingen voor afvoeren, neerslag en temperaturen in de zomer van 2011 De kans op lage afvoeren is voor de Rijn in het komende voorjaar en zomer groter
Nadere informatie