Nieuwsbrief Nooit Gedacht Merselo

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Nooit Gedacht Merselo Dag van de Wind IN DEZE NIEUWSBRIEF Bestuur pag. 2 Activiteiten pag. 2 Beheer pag. 5 Uit het archief pag. 5 De molenaar vertelt pag. 5 Vergeten granen/groenten pag. 6 Wist u dat? pag. 9 Nieuwsbrief Molen Nooit Gedacht 4 e jaargang 2012 nummer 2 - pagina 1

2 BESTUUR ACTIVITEITEN Terugblik: Dag van de Wind Op tweede Pinksterdag om precies uur werd de Dag van de Wind geopend door Henk Deters. Als Don Quichotte kwam hij per ezel vanuit het Meuleveld om het monster, de molen met z n draaiende wieken, te bestrijden. Een origineel en zeer gewaardeerd openingsoptreden. Wat hadden we geluk met het prachtige weer tijdens de Dag van de Wind op 28 mei. Een wolkenloze blauwe lucht, een stralende zon en een matig windje. Na de te natte en te frisse juni- en julimaand, hopen we dat het prachtige weer van de afgelopen weken nog even doorzet. Dat zou fijn zijn voor de open monumentendagen die het tweede weekend van september plaatsvinden en voor Limburgse molendag op de eerste zondag van oktober. In deze nieuwsbrief vertellen wij u daar meer over. En natuurlijk over meer wetenswaardigheden! Veel leesplezier! Bestuur Nooit Gedacht Naast de prachtige vliegers vulden dit jaar een groep parasailers het luchtruim. Helaas was de wind net iets te ongelijkmatig om duo-vliegers mee te nemen. Dat was jammer voor de bezoekers die het wel hadden aangedurfd! De vliegeraars konden op meer actieve deelname rekenen: ca. 120 kinderen kregen hun vliegerdiploma. Op de kleine markt bleek opnieuw de creativiteit van veel mensen, die hun zelfgemaakte producten aanboden. Het meel van de molen, de streekproducten en de lokale wijn trok gretig aftrek. De verkoop van tweedehands boeken was een schot in de roos. De schapen, de weeramateurs, de kinderactiviteiten en natuurlijk de rondleidingen in de molen, waren voor jong en oud interessant om Nieuwsbrief Molen Nooit Gedacht 4 e jaargang 2012 nummer 2 - pagina 2

3 mee te maken. Gedurende de hele dag waren er muzikale optredens: allereerst het accordeonensemble, vervolgens het Merseloos Jeugdorkest en tenslotte de joeksband Bende Betoeterd. Met heerlijke hapjes en koele drankjes was het goed toeven rond de molen op deze 2de pinksterdag Weet u nog hoe dat ging: wecken, drogen, inleggen in het zuur, onder alcohol bewaren? Ook zullen we u meenemen in de wereld van de heilzame werking van kruiden. Daarnaast is er een proeverij van vergeten groenten. Wel eens aardpeer gegeten? Groen van Toen (8 en 9 september: van ) Tijdens de aanstaande open monumentendagen staat het thema Groen van Toen centraal. Daarom organiseren we samen met heemkundevereniging t Raokeliezer en de ouderen uit Merselo een heel bijzonder weekend. We zullen u tijdens de open monumentendagen terug nemen in de tijd en u laten zien hoe groenten en fruit in het verleden geconserveerd werden. Om de monumentendagen extra luister bij te zetten treedt op zondagmiddag om uur het duo Geutefix & Co(x) op. Bij velen zijn zij beter bekend als de Geysterse troubadours. Ook kunt u op zondag vanaf de molen per open paardenkoetsje een tochtje maken langs de monumenten van Merselo. Illustreren kinderboek (9 september: uur) Op zondagmiddag, vanaf uur worden de schoolkinderen uitgenodigd om illustraties te maken voor het nieuwe kinderboek van Monique van der Zanden. We kennen Monique van het boek Ontsnapt per ballon!. Dat verhaal speelt zich zo n 150 jaar geleden af in Merselo. Monique schrijft nu een nieuw boek. Dat gaat over kinderen die geen nieuwe huizen meer in de buurt willen, maar natuur. Over hoe die natuur er uit moet komen zien, hebben ze allerlei ideeën en fantasieën. Daarom komen er tekeningen in het boek die door Nieuwsbrief Molen Nooit Gedacht 4 e jaargang 2012 nummer 2 - pagina 3

4 kinderen zelf zijn gemaakt. De meest bijzondere tekeningen worden daarvoor uitgekozen. Van uur tot uur ben je welkom. Monique zorgt voor papier, potloden en verf, en ze vertelt jullie al wat meer over dit nieuwe boek. Op de basisschool worden flyers uitgedeeld zodat alle kinderen op de hoogte zijn. Olieverf op molenzeilen (tentoonstelling: 8 sept. 8 okt.) Vanaf zaterdag 8 september tot en met zondag 7 oktober is in de molen een unieke tentoonstelling te zien van beeldend kunstenaar Peet Quintus. Zij maakt olieverfschilderijen op gebruikte molenzeilen. De molenzeilen staan voor de Hollandse cultuur en historie, zoals Peet die in haar werk wil laten herleven. Door de sporen van de wind en het gebruik hebben deze schilderijen op molenzeil een heel markante uitstraling en een heel eigen karakter. Peet is zondagmiddag op de molen om haar werk toe te lichten. genoegen voor het publiek, maar ook voor de koorleden zelf. Dat blijkt uit de grote belangstelling van de koren. Op de halve uren treedt steeds een koor op gedurende 30 minuten. Op de hele uren kan de molen 30 minuten draaien en door de bezoekers bekeken worden. Zoals de planning er nu uitziet treden de volgende koren op: uur: Confetti uur: Transparant junior uur: Kei gezellig uur: Annelies Engels uur: PerCaSo uur: Venrode Rondleidingen in de molen Steeds vaker bezoeken verenigingen, scholen en bedrijven de Nooit Gedacht. Het is een gelegenheid om samen met collega s of klasgenoten eens iets heel anders te ondernemen en tegelijkertijd meer gevoel en kennis te krijgen van de historie. Kortom: een aardig idee om met relaties de molen te bezoeken. Goed voor een heel eigenzinnig en eigentijds uitstapje in de historie. Mail naar secretaris@molenmerselo.nl of bel één van onze molenaars: Helma ( ) of Lambert ( ) Michels. Koren op de molen (zondag 7 oktober: uur) Ook de jaarlijks terugkerende activiteit Koren op de molen op de Limburgse molendag belooft dit jaar een mooi evenement te worden. Er zullen die dag maar liefst zes koren komen zingen. De akoestiek onder de molen is heel bijzonder en daarom niet alleen een Wandelen met de schaapsherder De Stichting Schaapscompagnie Merselo organiseert wandelingen met de herder en zijn kudde. Beginpunt en eindpunt van de wandeling zijn bij de molen. Maak een afspraak! Meelverkoop U kunt meel bestellen, informeren naar andere meelsoorten en eventueel overleggen over het tijdstip van ophalen via de meel@molenmerselo.nl. Nieuwsbrief Molen Nooit Gedacht 4 e jaargang 2012 nummer 2 - pagina 4

5 BEHEER Deze zomer hebben er geen onderhoudswerkzaamheden aan de molen plaatsgevonden. UIT HET ARCHIEF In de regio Venray waren een aantal windmolens. Al in 1559 werd de Bossche molen in Venray gebouwd, nadat zijn voorganger, waarvan onbekend is wanneer die werd gebouwd, omwaaide. De Bossche molen was een standaardmolen en stond op de Molenklef. De molen was bezit van de kerk. In 1890 werd de Bossche molen afgebroken en herbouwd op een andere locatie, namelijk op de Kemp in Venray. Vóór 1560 kende Venray nog een standaardmolen en wel de Leunsche molen. Ook deze molen was bezit van de kerk. De Leunsche molen brandde af omstreeks Er werd onmiddellijk daarna een nieuwe molen gebouwd, maar wel een stenen beltmolen, die tot 1918 dienst zou doen. Van de opbrengsten van beide molens moesten de molens zelf, maar ook de Grote Kerk in Venray onderhouden worden. Dat was niet meer mogelijk toen de opbrengsten van de molens eind 19de eeuw drastisch terugliepen. De molens werden daarom in met toestemming van de bisschop van Roermond - aan particulieren verkocht. In de 19de eeuw werden er inmiddels op grotere schaal stenen graanmolens gebouwd in de omgeving. Dat gebeurde door particulieren. In 1819 werd de molen in Oirlo gebouwd. In 1855 de Sint Petrusmolen in Venray, ook bekend als Gitzelsmolen en later als Stoksmolen, genoemd naar de respectievelijke nieuwe eigenaren. In 1893 in Lull bij Oostrum de Anthoniusmolen ofwel de Van Aarsenmolen, in 1893 de Catharinamolen in Leunen en in 1904 de Sint Josephmolen in Heide die in coöperatief verband door de plaatselijke boeren werd gebouwd. Rondom de Leunschee molen spelen zich wel heel bijzondere taferelen af. Om verdere concurrentie tegen te gaan werd in 1919 de Leunsche molen gekocht door een viertal Venrayse molenaars van de moderne molens (Gitsels, Direcks / Koonings, Van Aarsen en Michels). De molenaars sloopten vervolgens de molen eigenhandig. Helaas kwam molenaar Gitzels van de Sint Petrusmolen in Venray om het leven. Meer verhalen in Leven van de Wind, een boek met veel verhalen en foto s over de Nooit Gedacht en Merselo. Te koop op de molen en via de mail op boek@molenmerselo.nl DE MOLENAAR VERTELT De geschiedenis herhaalt zich. Wat doet een molenaar in z n vrije tijd? Goede geraden: andere molens bekijken! In mijn leven heb ik dan ook al heel wat molens gezien. Eerst al molenaarsdochter, later als molenaar. Als molenaarskinderen werden we vaak op zondag in de auto gezet om te gaan Nieuwsbrief Molen Nooit Gedacht 4 e jaargang 2012 nummer 2 - pagina 5

6 toeren. Dan wisten we al hoe laat was. De zondagmiddag leende zich goed voor een bezoek aan collegamolenaars. Dan was het rustig en hoefde er niet gewerkt worden. En dat was te merken: lange gesprekken volgden en molenaars onderling zitten nooit om gespreksstof verlegen. De molens van de Zaanse Schans of de Kinderdijk, de molens in Groningen of Zeeland, werden vanwege de afstand tijdens de Merselo se kermis bezocht. Dat waren de twee jaarlijkse vakantiedagen. Soms gingen we op een zaterdag en dan ging Manuse Teng nog wel eens mee. Dat betekende heel vroeg opstaan, want we moesten dan weer op tijd terug zijn voor de repetitie van het Kerkkoor waar Teng zong. Zo stonden we al eens om half 8 s ochtends in de Zaanse Schans. Veel te vroeg natuurlijk! Nog niks te beleven! Geen koffietent open! Enfin, heel wat molens heb ik als kind op al die zondagen bezocht. Dat overigens in tegenstelling tot mijn zusjes. Die gingen wel mee, maar bleven demonstratief in de auto zitten wachten tot het bezoek weer voorbij was ;-). Lambert(je) die was klein en had geen inbreng. Ook toen ik ouder werd, bleef ik trouw reisgezelschap op de zondagse en soms zaterdagse molentoertjes van papa. Hij wist toen ook veel andere mensen warm te krijgen om met hem op pad te gaan. Het reisgezelschap was wisselend en varieerde qua omvang; soms reden we zelfs met twee auto s achter elkaar. En wat blijkt? De geschiedenis herhaalt zich. Inmiddels heb ik jarenlang man en kinderen van de ene naar de andere molen meegesleept. Op vakanties moet ik alle molens in de omgeving even bekijken. Inderdaad: moet, want er zomaar voorbij rijden is geen optie! En sinds de kinderen niet meer meegaan ( geen tijd voor, mam, ppfff! ) weet ik vrienden en bekenden te verleiden om leuke molentochtjes te maken in alle uithoeken van het land. En dan uren praten met andere molenaars ik doe het nu ook het gaat vanzelf! Helma VERGETEN GRANEN EN GROENTEN De verschillende graansoorten Tarwe Op het veld is tarwe te herkennen aan de loodrechte groeiwijze van de aren. In de tarwekorrels bevinden zich talrijke vezels, vitaminen en mineralen. In praktisch elk brood zit er tarwe verwerkt, want enkel in tarwe vind je de eiwitten die het brood structuur en elasticiteit geven. Deze eiwitten worden Nieuwsbrief Molen Nooit Gedacht 4 e jaargang 2012 nummer 2 - pagina 6

7 "gluten" genoemd. Er zijn twee soorten tarwe: harde en zachte tarwe. Harde tarwe wordt geteeld in streken met een warm landklimaat en bevat een grote hoeveelheid gluten. Zachte tarwe komt uit streken met een koud zeeklimaat en is minder glutenrijk, waardoor het brood niet zo goed rijst. Rogge Kenmerkend voor rogge zijn de baardige aren en de lange, soepele stengels. De uitdrukking "het kaf van het koren scheiden" is niet op deze graansoort van toepassing. Roggekorrels hebben namelijk geen kaf en worden integraal gebruikt bij de bereiding van meel. Rogge heeft een hoge voedingswaarde, maar is niet zo gemakkelijk te verteren. Hoewel het meel veel eiwitten bevat, is het glutengehalte veel kleiner dan bij tarwe. Om die reden wordt er meestal tarwemeel toegevoegd om er een brood mee te maken. Rogge wordt vooral verbouwd in gebieden met een koud en nat klimaat, zoals Scandinavië en Rusland, omdat tarweteelt daar onmogelijk is. Gerst Gerst behoort tot de oudste graansoorten. In Schotland en Noord-Engeland werd gerst zelfs al vóór tarwe geteeld. De korrels afkomstig uit de goudgele gerstplant zijn bijzonder rijk aan mineralen. Typisch voor gerst is de aanwezigheid van ijzer en calcium. Tengevolge van de geringe hoeveelheid gluten en de grote hoeveelheid zetmeel wordt gerstemeel bijna altijd vermengd met andere meelsoorten. Wanneer een brood te veel gerst bevat, droogt het heel snel uit. Gierst In de Middeleeuwen was deze graansoort één van de belangrijkste voedingselementen voor het gewone volk. Heeft gierst in onze contreien nadien aan belang moeten inboeten, in Afrika speelt de productie van sorghum, een soort gierst, nog steeds een niet te onderschatten rol in de voedingsindustrie. De aren zien er pluimvormig uit en dragen kleine, gele, ronde korrels. Het meel wordt wegens een gebrek aan gluten gecombineerd met andere graansoorten of verwerkt in pap- en drankbereidingen. Gierst is rijk aan eiwitten, vitaminen en mineralen, waaronder kiezelzuur en ijzer. Nieuwsbrief Molen Nooit Gedacht 4 e jaargang 2012 nummer 2 - pagina 7

8 Haver Haver komt vooral voor in Noord- en West-Europa wegens het vochtige klimaat. De haverplanten zijn pluimvormig en de korrels moeten voor verdere verwerking gepeld en geplet worden. Bij het bakken wordt haver vaak als decoratie gebruikt, al kunnen havervlokken of haverzemelen, in combinatie met andere graansoorten, ook dienst doen als grondstof bij de broodbereiding. Daarnaast wordt deze graansoort eveneens gebruikt voor havermout en gortepap en bij het stoken van alcohol. deze benaming te danken aan zijn driezijdige vruchten die op beukennootjes lijken. Strikt genomen is dit zandgrondgewas geen graansoort, eerder een zetmeelen honingrijke plant. Boekweit wordt voor pannenkoekenbeslag gebruikt of in kleine hoeveelheden toegevoegd aan tarwe voor het bakken van een brood. Spelt Haver is uiterst gezond door het hoge gehalte aan vezels, zetmeel, eiwitten, mineralen en vitaminen en de afwezigheid van verzadigde vetzuren. Bovendien heeft haver een actief cholesterolverlagend effect. Maïs Maïs is oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Amerika, waar Indianen al brood bakten met maïsmeel. De maïsplant kan tot 2 meter hoog worden en bestaat uit een lange stengel en een kolf, waarop de maïskorrels zich bevinden. Spelt, al ter sprake gebracht in het Nieuwe Testament, werd eeuwenlang over heel Europa geteeld. Deze graansoort is genetisch verwant met tarwe. Door de lagere productiekosten van tarwe is het belang van spelt sterk teruggelopen, al is er de laatste jaren een lichte revival merkbaar. Het gele meel heeft geen gluten. Bijgevolg wordt het best gecombineerd met andere graansoorten om er een goed brood van te maken. Het hoge zetmeelgehalte en de aanwezige suikers, vetten en eiwitten maken van maïs een belangrijke energieleverancier. Boekweit In het Duits heet deze graansoort uit Aziatisch Rusland "Buchweisen", wat "beuktarwe" betekent. Boekweit heeft Spelt is bijzonder gezond: het is rijk aan eiwitten en heeft een hoog vitamine- en mineraalgehalte. Soja Soja is eigenlijk geen graansoort, want het poedervormige meel wordt gemaakt van sojabonen. Sojameel, dat glutenvrij is en omzeggens geen zetmeel bevat, wordt wel eens bij tarwemeel gevoegd wegens zijn rijkdom aan eiwitten. Door die extra eiwitten wordt de kruim van het brood malser en het brood blijft langer vers. Nieuwsbrief Molen Nooit Gedacht 4 e jaargang 2012 nummer 2 - pagina 8

9 WIST U DAT? Wist u dat het bestuur versterking heeft gekregen van Harrie Derks uit Merselo en van Marcel en Reinier Blaauw? Wist u dat er een fiets-molenroute bestaat langs alle (verdwenen) molens in Venray en dat de route verkrijgbaar is bij de start: de molen in Merselo? Wist u dat er nu ook klokken te koop zijn met een foto van de molen? Wist u dat de stichting Nooit Gedacht op 26 augustus op de dag van het Park stond? Wist u dat onze stichting op 30 september op de boekenmarkt in Venray staat en tweede hands boeken en lp s verkoopt? STICHTING NOOIT GEDACHT Bestuur Voorzitter Secretaris Penningmeester Bestuurslid Activiteiten Bestuurslid Beheer Bestuurslid Bestuurslid Bestuurslid Adviseurs Helma Michels Jan Loonen Redactieadres: vacature Pieter Weerts Pieter Weerts Teja Michels Gerrit Kateman Harrie Derks Marcel Blaauw Reinier Blaauw Windmolenaar Wethouder in Venray secretaris@molenmerselo.nl ONZE SPECIALE SPONSOREN EN SUBSIDIEVERSTREKKERS Wist u dat elke woensdag de molenberg wordt begraasd door een kleine schaapskudde? Wist u dat u al voor 15 euro per jaar vriend van de molen bent? Verdere informatie op: Nieuwsbrief Molen Nooit Gedacht 4 e jaargang 2012 nummer 2 - pagina 9