De nieuwe Schijf van Vijf is gelanceerd in maart 2016.

Transcriptie

1 DE SCHIJF VAN VIJF De nieuwe Schijf van Vijf is gelanceerd in maart De schijf van vijf is aangepast naar aanleiding van de nieuwe richtlijnen Goede Voeding De aanbeveling voor groente is omhooggegaan van 200 gram naar 250 gram naar dag, en er zijn nieuwe adviezen voor wekelijks een portie peulvruchten en dagelijks een handje noten. Bewerkt vlees staat niet langer in de Schijf van Vijf en het ideale menu bestaat uit een afwisseling van vlees, vis, peulvruchten, noten en ei. 3 koppen groene of zwarte thee per dag bevordert de gezondheid Meer informatie is te vinden op / gezond eten met de schijf van vijf. Met de Schijf van Vijf voor jou is te zien hoe je persoonlijke Schijf van Vijf eruitziet (aanbevolen hoeveelheden). De diëtist geeft natuurlijk ook een advies omtrent de te gebruiken hoeveelheden.

2 Schijf van Vijf Groente Tips voor groente voor mensen met een nierziekte: Niet één groente bevat alle voedingsstoffen uit groente die je nodig hebt. Daarom: varieer volop met groente. Groente kun je op vele manieren klaarmaken: rauw, koken, stomen, bakken, wokken, grillen, pureren. Zo maak je groente eten nog gevarieerder. Gekookte groenten in ruim water bevatten minder kalium. Kalium is in wateroplosbaar en bij het koken in ruim water gaat ongeveer 1/3 van het kalium verloren (dus ook het kookvocht niet gebruiken voor een sausje). Spinazie, postelein en tomaten zijn erg kaliumrijk. Groente uit blik of pot en groente a la crème (en ook groentesap) bevatten vaak veel zout. Beperk deze groente dus zoveel mogelijk. - Verse groente - Voorgesneden groente - Diepvriesgroente zonder toegevoegd suiker en zout - Groente in blik of glas zonder toegevoegd suiker of zout - Gepureerde groente zonder toegevoegd suiker of zout - Groente in blik of pot met toegevoegd suiker of zout - Groentesap - Groente a la crème

3 Fruit Tips voor fruit voor mensen met een nierziekte: Kaliumrijke fruitsoorten zijn; kersen, suikermeloen en banaan. - Vers fruit - Voorgesneden fruit - Diepvriesfruit zonder toegevoegd suiker - Gedroogd fruit zonder toegevoegd suiker (beperkt, maximaal een handje per dag) - Fruit in blik op sap - Fruit in blik op siroop - Vruchtensap - Gedroogd fruit met toegevoegd suiker Vetten Tips voor vetten Oliën bevatten geen vitamine A en D. Aan vloeibare margarine en bak- en braadvet is wel vitamine A en D toegevoegd. Oplossing: varieer bij het bereiden van de warme maaltijd tussen olie en vloeibare margarine of vloeibaar bak- en braadvet

4 - Zachte margarine of halvarine voor op brood - Vloeibare margarine en vloeibaar bak- en braadvet - De meeste plantaardige oliën, zoals olijfolie en zonnebloemolie - Harde margarine - Hard bak- en braadvet - Hard frituurvet - Roomboter - Kokosvet (kokosolie) - Palmolie Vis, peulvruchten, vlees en ei Tips voor vis, peulvruchten, vlees en ei voor mensen met een nierziekte: In deze groep draait het om afwisseling tussen de dierlijke en plantaardige producten. Steeds meer mensen eten niet elke dag vlees. Ook kun je heel goed zonder vlees. Een voorbeeld van een weekindeling kan zijn: 1 dag vis, 1 dag peulvruchten, 1 dag noten, 2 dagen rund- of varkensvlees en 2 dagen kip of ander gevogelte. In plaats van het vlees kun je ook tofu, tempé of ei nemen of nog een keer peulvruchten of een handje noten. Het zijn eiwitrijke producten. Peulvruchten bevatten, net als vlees en vis, veel eiwit en kalium. Peulvruchten zijn bijvoorbeeld linzen, kikkererwten en bruine bonen. Gebruik ze als vleesvervanging en niet in combinatie met vlees. 2-3 eieren per week past in een gezonde voeding. Bijvoorbeeld een keer een gekookt ei In plaats van vleeswaren of kaas) bij het ontbijt of een omelet bij de lunch. U kunt met ei ook een keer vlees vervangen. 1 keer per week vis eten is een echte aanrader. Vooral vette vis zoals makreel, haring, zalm, heilbot, bokking, sardines. Diverse vissoorten bevatten veel zout dus ook hiervoor geldt weer dat ze als vervanging gebruikt kunnen worden en niet extra. Eet niet meer dan 500 gram vlees per week (inclusief vleeswaren), waarvan maximaal 300 gram rood vlees. Rood vlees is al het vlees dat komt van runderen, schapen, geiten en varkens. Eet je veel rood vlees, dan heb je meer kans op darmkanker, beroerte en diabetes type 2 (suikerziekte). Rood vlees belast het milieu ook meer dan wit vlees (kip of ander gevogelte), vis en ei.

5 - Vis (vooral vette vis) - Schaal- en schelpdieren - Peulvruchten, zoals linzen en bruine bonen - Onbewerkt vlees, zoals kipfilet, kipdrumstick, kalkoenfilet, (extra) mager gehakt, biefstuk, magere runderlappen, sukadelap, varkenshaas, haaskarbonades, magere varkenslappen, varkensfiletlapjes, hamlap en mager lamsvlees - Eieren - Tofu en tempé - Kant-en-klare vegetarische burgers, stukjes of balletjes met niet te veel zout - Alle vleeswaren, zoals worst, ham of paté - Bewerkt vlees, zoals hamburger, worst en gemarineerd vlees - Vette vleessoorten, zoals speklap, gehakt, varkensschouderkarbonade, krabbetjes, lamskotelet en lamskarbonade - Peulvruchten uit blik met toegevoegd suiker of te veel zout - Kant-en-klare vegetarische burgers, stukjes of balletjes met te veel zout Zuivel Tips voor zuivel voor mensen met een nierziekte: Met halfvolle en magere varianten zuivel krijg je niet te veel verzadigd vet binnen. Melkproducten zijn rijk aan eiwit en fosfaat en vaak ook kaliumrijk. Lactose-intolerantie of liever geen zuivel? Sojadrink geeft niet dezelfde gezondheidseffecten als zuivel, maar levert wel vitamine B12 en calcium, als dit eraan is toegevoegd. - Magere en halfvolle melk, karnemelk - Magere en halfvolle yoghurt - Magere kwark - Drinkyoghurt - Sojadrink met toegevoegd vitamine B12 en calcium - 10+, 20+ of 30+ kaas met niet te veel zout - Zuivelspread - Hüttenkäse - Mozzarella - Verse geitenkaas - Zuivel- en sojadrank met te veel suiker - Pudding en toetjes met toegevoegd suiker - Volle melk en volle yoghurt - Rijstmelk en amandelmelk - Vla - Roomijs, softijs en yoghurtijs en 60+ kaas - Feta - Crème fraîche, zure- en kookroom - Slagroom

6 Noten Tips voor noten voor mensen met een nierziekte: Noten verlagen net als peulvruchten het LDL-cholesterol, en dat is goed voor je bloedvaten. Noten verlagen ook het risico op hartziekten. Het advies is een handje ongezouten noten per dag. Ongebrand, gebrand of geroosterd? Alle noten zonder zout zijn geschikt. Een handje noten (15 gram) staat in de Schijf van Vijf, maar overdrijf het niet. Er zit veel eiwit, fosfaat en kalium in noten. Daarnaast bevatten ze ook veel calorieën. - Ongezouten noten en pinda s - Notenpasta en pindakaas van 100% noten of pinda s - Gezouten noten - Borrelnoten - Noten met chocolade of suiker - Notenpasta en pindakaas met toegevoegd zout of suiker Brood, graanproducten en aardappelen Tips voor brood, graanproducten en aardappelen voor mensen met een nierziekte: Kies de volkoren graanproducten, zoals volkorenbrood, volkorenpasta, volkoren bulgur en zilvervliesrijst. Brood is de belangrijkste bron van jodium in Nederland. Dat komt omdat in het meeste brood bakkerszout zit waaraan jodium is toegevoegd. Eet je geen brood, dan is het heel lastig om genoeg jodium binnen te krijgen. In biologisch brood zit soms geen bakkerszout, kijk op het etiket of vraag het na bij de bakker. In zoutarm brood zit ook geen jodium. Aardappel is geen graanproduct, maar wel een goede basis voor de maaltijd en een bron van nuttige voedingstoffen. Aardappelen bevatten veel kalium dus kook ze in ruim water en eventueel daarna pureren of bakken in een vloeibaar vet. Varieer ze regelmatig met volkorenpasta, zilvervliesrijst of bijvoorbeeld volkoren bulgur.

7 - Volkorenbrood en volkoren bolletjes - Bruinbrood en bruine bolletjes - Volkoren knäckebröd - Volkoren krentenbrood en volkoren mueslibrood - Roggebrood - Havermout, muesli en andere volkoren ontbijtgranen met minder suiker en zonder toegevoegd zout - Volkoren pasta - Zilvervliesrijst - Volkoren bulgur - Couscous met voldoende vezels - Quinoa - Aardappel - Witbrood - Wit knäckebröd - Beschuit - Krentenbrood - Croissant - Ontbijtgranen met te veel suiker, zoals krokante muesli en cornflakes - Witte pasta - Witte rijst - Witte couscous - Kant-en-klare aardappelpuree en aardappelpureepoeder Drinken Tips bij dranken voor mensen met een nierziekte: Vocht is belangrijk bij de opname van voedingsstoffen in de darm, het transport van voedings- en afvalstoffen in het lichaam, en het regelen van de lichaamstemperatuur. Zwarte en groene thee verlagen de bloeddruk en verkleinen het risico op een beroerte.

8 Voor alcohol is het advies om geen alcoholische dranken te gebruiken of te beperken tot maximaal één glas. Bij een vochtbeperking de maximaal geadviseerde hoeveelheid vocht gebruiken. Drink 3 koppen zwarte of groene thee per dag (uitgezonderd bij een strenge vochtbeperking). Kraanwater heeft veel pluspunten: geen calorieën, goedkoop, goed voor het milieu, makkelijk mee te nemen en overal verkrijgbaar. Koffie en vruchtensappen zijn erg kaliumrijk. Groentesappen bevatten veel zout en kalium. Melk telt mee met dranken, al staat het in het vak met vis, peulvruchten, vlees, ei, noten en zuivel. Dit geldt ook voor yoghurt en dergelijke. - Water - Zwarte en groene thee - Kruidenthee (beperkt) - Koffie (beperkt) - Dranken met suiker, zoals vruchtensap, groentesap, frisdrank, siroop, diksap, gezoete zuiveldrank, sportdrank en energiedrank - Light-frisdrank - Dranken met alcohol - Kookkoffie, koffie uit een cafetière Voor vragen en toelichting: Diëtisten Nefrologie Amphia Ziekenhuis Leonie Akerboom Evelien de Cuijper Femke Mensen Conny Ooms Martine van der Zee