Diëtetiek. Voeding na transplantatie
|
|
- Hans Meyer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Diëtetiek Voeding na transplantatie
2
3 Diëtetiek Inleiding U heeft recent een orgaantransplantatie ondergaan. Vaak wordt voor de transplantatie een dieet gevolgd en/of is het belangrijk moet u erop letten dat u voldoende voeding binnenkrijgt. Na de transplantatie is het volgen van een dieet meestal niet meer nodig. Soms het noodzakelijk om korte tijd na de operatie sondevoeding te gebruiken via een voedingssonde door uw neus of aanvullende drinkvoeding. In alle gevallen is het belangrijk om uw voeding weer op te bouwen. In verband met herstel na de transplantatie is het noodzakelijk om voldoende energie en eiwitten te gebruiken. Uitgangspunt in het advies is de Richtlijn Goede Voeding, dit wordt beschreven in de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Na de transplantatie bespreekt de diëtist de opbouw van de voeding en de mogelijke complicaties waarbij voeding een rol speelt met u. Zo is het belangrijk dat u rekening houdt met de bijwerkingen van de afweeronderdrukkende medicijnen. Deze medicijnen geven een verhoogd risico op een voedselinfectie en/of voedselvergiftiging en overgewicht. De belangrijkste aandachtspunten worden hierna besproken. Risico op een voedselinfectie en/of voedselvergiftiging Door de afweeronderdrukkende medicijnen bent u gevoeliger voor infecties. Ga om die reden veilig met uw voedsel om. Dat doet u door rekening te houden met de volgende adviezen: - verhit kip, ei en varkensvlees door en door; - was groente en fruit; - let op de houdbaarheidsdata en volg de bewaaradviezen op; - stel de temperatuur van de koelkast in tussen de 4 en 7ºC; 1
4 Voeding na transplantatie - vermijd tijdens het koken elk contact tussen rauw en bereid vlees, vis en kip, om kruisbesmetting te voorkomen; - was regelmatig de handen met water en zeep; - gebruik steeds schone messen, lepels en snijplanken; - zet bederfelijke producten direkt na gebruik terug in de koelkast; - bewaar kliekjes altijd in de koelkast en niet langer dan twee dagen; - bewaar geen resten van afhaalmaaltijden; - neem elke dag een schone vaatdoek. Gewicht Wat is een gezond gewicht? Om te beoordelen of u een gezond gewicht heeft, kunt u gebruik maken van bijgaand figuur. (bron: Dr. P. Deurenberg, L.U. Wageningen). 2
5 Diëtetiek Toelichting op de figuur: bepaal uw lengte en uw gewicht en trek een lijn tussen deze twee getallen en trek de lijn door naar de rechter balk. U kunt daarna aflezen of u een gezond gewicht heeft of overgewicht. Overgewicht In de praktijk blijkt dat veel patiënten na transplantatie ongewenst in gewicht toenemen. Als u eenmaal te zwaar bent geworden is het erg moeilijk om af te vallen. Overgewicht kan veel problemen veroorzaken, zoals: overbelasting van de gewrichten en botten; slecht uithoudingsvermogen; verhoogde kans op hart- en vaatziekten; hoge bloeddruk; diabetes mellitus (suikerziekte); vervetting van de lever. Gewicht behouden of verbeteren Na ontslag uit het ziekenhuis is het belangrijk om een gezonde voeding te gebruiken om gewichtstoename te voorkomen. Dat doet u door te letten op een evenwichtige energiebalans. Dat wil zeggen dat de energie die het lichaam uit de voeding haalt in evenwicht is met de energie die u verbruikt. Om een gezond gewicht te behouden, is het belangrijk niet te veel te eten en juist veel te bewegen. Varieer de voeding en gebruik niet te veel suikeren vetrijke producten. De bijlagen Gemiddeld aanbevolen dagelijkse hoeveelheden voedingsmiddelen en Productkeuze Gezonde Voeding achter in de brochure kunt u gebruiken om verantwoorde keuzes te maken. 3
6 Voeding na transplantatie Soms werd voor de transplantatie aanvullende voeding geadviseerd. In de meeste gevallen kunt u daarmee stoppen. Soms is het nodig hier nog mee door te gaan. De diëtist adviseert u hierover. Bewegen Bewegen is gezond voor iedereen. Ook na een transplantatie is bewegen belangrijk. Door regelmatig te bewegen voelt u zich beter, sterker en krijgt u meer energie. Geadviseerd wordt om minimaal 5 dagen in de week 30 minuten te bewegen op zo n manier dat u er een matige tot redelijke inspanning voor moet leveren. Kijk voor meer informatie op en doe de beweegtest om te bepalen of u voldoende beweegt. Denk er wel aan dat u getransplanteerd bent en het nodig is om eerst te herstellen. U zult eerst uw conditie moeten verbeteren. Begin daarom rustig aan en bouw het langzaam op. Botontkalking Prednison is één van de afweeronderdrukkende medicijnen die kan worden voorgeschreven na de transplantatie. Dit medicijn heeft o.a. als bijwerking dat het op termijn kan leiden tot botafbraak en daardoor een verhoogde kans op botbreuken. Om het risico op botontkalking te verminderen is het belangrijk om: voldoende calcium te nemen, zodat nieuw bot wordt aangemaakt en bot behouden blijft. Calcium zit vooral in melk, melkproducten en kaas. Zorg ervoor dat u in elk geval de minimale aanbevolen hoeveelheden gebruikt. 4
7 Diëtetiek Voldoende vitamine D te nemen, zodat de opname van calcium wordt bevorderd. Margarine, halvarine, bak- en braadproducten, vlees en vette vis zijn bronnen van vitamine D. Veel te bewegen, zodat het botweefsel sterk blijft. Hart- en vaatziekten Ook Neoral is een afweeronderdrukkend medicijn. Dit medicijn kan een stijging van het cholesterol in het bloed tot gevolg hebben. Dit vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Om het risico op hart- en vaatziekten te verkleinen is het belangrijk om: het gebruik van verzadigde vetten te beperken. Verzadigd vet komt vooral voor in room, boter, gewone margarine, volle melkproducten, volvette kaas, vet vlees, gebak, koekjes en snacks. Te kiezen voor onverzadigde vetten. Deze vetten verlagen het cholesterolgehalte en komen voor in vis, noten, zachte margarine en alle soorten olie en vloeibare margarine. Dagelijks 200 gram groente en twee stuks fruit te gebruiken. Matig te zijn met zout. Niet te roken. Zout In een gezonde voeding wordt geadviseerd maximaal 6 gram zout te gebruiken. Een deel van het zout zit al van nature in de voeding. 5
8 Voeding na transplantatie Zout verhoogt de bloeddruk en is slecht voor hart, vaten en nieren. Om het zoutgebruik te beperken zijn de volgende aandachtspunten belangrijk: voeg geen of weinig zout toe aan het eten; gebruik in plaats van zout kruiden, specerijen of kruidenmengsels zonder zout. Let op uw productkeuze; gebruik zoveel mogelijk verse producten. Kant en klaar producten bevatten vaak veel zout, raadpleeg daarom de verpakking of er zout is toegevoegd. Kies producten met zo weinig mogelijk toegevoegd zout. Wees ervan bewust dat ook smaakmakers zoals bouillonblokjes, ketjap en sauzen veel zout bevatten. Alcohol In de richtlijn Gezonde Voeding wordt ook een advies gegeven over het gebruik van alcohol. Wees matig met alcohol. Te veel alcohol is schadelijk voor de gezondheid en levert veel calorieën. Vrouwen kunnen beter niet meer dan 1 glas per dag drinken. Voor mannen geldt 2 glazen per dag als maximum. Drink niet iedere dag om gewenning te voorkomen en drink geen grote hoeveelheden in één keer. Soms is het gebruik van alcohol niet toegestaan. Bovenstaande aandachtspunten vervallen dan. Diabetes Mellitus Na transplantatie is de kans op het ontwikkelen van diabetes mellitus (suikerziekte) aanwezig. Het gebruik van Prednison kan daarbij ook een rol spelen. Bij diabetes is de hoeveelheid glucose in 6
9 Diëtetiek het bloed (bloedsuiker) te hoog. Ook daarom is het belangrijk om een gezonde voeding te gebruiken en een gezonde leefstijl aan te houden, zoals voldoende bewegen en niet te roken. Als bij u diabetes wordt geconstateerd, krijgt u een verwijzing naar de diëtist voor uitleg en begeleiding bij het dieet. Grapefruit en grapefruitsap Grapefruit en grapefruitsap kunnen de afbraak van bepaalde medicijnen remmen en zo de medicijnspiegels in bloed verhogen. Hierdoor nemen de bijwerkingen toe. Bij gebruik van bepaalde medicijnen, waaronder Prograft (tacrolimus) en Neoral (ciclosporine) is het gebruik van grapefruit en grapefruitsap niet toegestaan. 7
10 Voeding na transplantatie Bijlage 1 Gemiddeld aanbevolen dagelijkse hoeveelheden voedingsmiddelen Voedingscentrum Basisvoeding 19 tot 50 jaar 51 tot 70 jaar 71 jaar en ouder Groente 200 g (4 opscheplepels) 200 g (4 opscheplepels) 150 g (3 opscheplepels) Fruit 200 g (2 stuks) 200 g (2 stuks) 200 g (2 stuks) Brood Aardappelen, rijst, pasta, peulvruchten g (6-7 sneetjes) g (4-5 aardappelen of opscheplepels) g (5-6 sneetjes) g (3-4 aardappelen of opscheplepels) g (4-5 sneetjes) Melk(producten) 450 ml ml 650 ml g (2-4 aardappelen of opscheplepels) Kaas 1 1 / 2 plak (30 g) 1 1 / 2 plak (30 g) 1 plak (20 g) Vlees(waren), vis, kip, eieren, vleesvervangers Halvarine g (5 g/ sneetje) Bak-, braad- en Frituurproducten, olie g g g g (5 g/ sneetje) g (5 g/ sneetje) 15 g (1 eetlepel) 15 g (1 eetlepel) 15 g (1 eetlepel) Vocht (water)* 1 1 / 2-2 liter 1 1 / 2-2 liter 1 1 / 2-2 liter *na een niertransplantatie is de aanbeveling om minimaal 2 liter aan vocht te gebruiken. Een productgroep staat voor een vak uit de Schijf van Vijf. Eet gevarieerd: eet elke dag uit ieder vak. Per leeftijdsgroep gelden de kleinste hoeveelheden voor vrouwen en de grootste voor mannen. 8
11 Diëtetiek Bijlage 2 Productkeuze Gezonde Voeding Om verantwoorde keuzes te maken bij het samenstellen van uw voeding kunt u onderstaand overzicht gebruiken. Deze tabel kan u een handvat bieden om beter te letten op gezonde voeding. De voedingsmiddelen worden ingedeeld in bij voorkeur en bij uitzondering. Hierbij is gelet op de hoeveelheid (verzadigd) vet, voedingsvezels, zout, suiker en calorieën. Groente Fruit, vruchtensap Brood Graanproducten bij voorkeur Alle soorten verse groente, groente in diepvries zonder toevoegingen Alle soorten vers fruit, uit diepvries, blik of glas zonder toegevoegde suikers, sinaasappelsap met vruchtvlees Alle soorten volkorenen bruinbrood, roggebrood, mueslibrood, volkoren knäckebröd, volkorenbeschuit Ontbijtgranen zonder toegevoegde suikers zoals Brinta, Bambix, havermout, muesli zonder suiker bij uitzondering Groente a la crème of met saus, groente in blik of pot Fruit in blik of glas met toegevoegde suikers, gezoete en ongezoete vruchtensappen Wit brood, krentenbrood, croissants, crackers en beschuit Ontbijtgranen met toegevoegde suikers, zoals Cruesli, Cornflakes, Rice crispies, en Honey pops 9
12 Voeding na transplantatie Aardappelen, rijst, pasta, couscous peulvruchten Vlees, kip, eieren, vleesvervangers Vlees, kip, eieren, vleesvervangers Vleeswaren bij voorkeur Volkoren pasta, zilvervliesrijst, gekookte aardappelen, couscous, alle soorten gedroogde en gewelde peulvruchten Kipfilet, mager rundvlees en mager varkensvlees, zoals runderlappen, entrecote, rosbief, rundergehakt, hamlap, varkensfilet, gekookt ei, vegetarische vleesvervanging Kipfilet, mager rundvlees en mager varkensvlees, zoals runderlappen, entrecote, rosbief, rundergehakt, hamlap, varkensfilet, gekookt ei, vegetarische vleesvervanging Beenham, achterham, kip- of kalkoenfilet, casselerrib, gekookte lever, licht gezouten rook vlees, varkensfricandeau bij uitzondering Gebakken aardappelen, frites, aardappelkroketten, gewone pasta, witte rijst, witte peulvruchten uit blik of pot Gehakt, hamburger, lamsvlees, doorregen rundvlees, schouderkarbonade, varkenslap, slavinken, worst, kip met vel, gebakken ei Gehakt, hamburger, lamsvlees, doorregen rundvlees, schouderkarbonade, varkenslap, slavinken, worst, kip met vel, gebakken ei Meeste soorten worst, schouderham, rauwe ham, leverkaas, rookvlees, bacon, leverpastei, paté 10
13 Diëtetiek Vis Melk(producten) Kaas Vetten Dranken bij voorkeur Alle verse vis en vis in diepvries, gestoomde makreel, mosselen, garnalen Alle magere en halfvolle, ongezoete zuivelproducten (melk, karnemelk, yoghurt, vla, kwark) 20+, 30+ en 40+ kaas of smeerkaas, 30+ kaas met minder zout, mozzarella, hüttenkäse, verse light kaas Alle soorten halvarine, alle soorten zachte margarine, alle soorten olie, vloeibare margarine en vloeibare bak-, braad- en frituurvet Kraanwater, mineraalen bronwater, koffie en thee zonder suiker, light- frisdranken, suikervrije limonade bij uitzondering Vis in blik, vissticks, kibbeling, lekkerbekje, gerookte zalm, zoute en zure haring Alle volle zuivelproducten (melk, yoghurt, vla, kwark en pudding) Volvette kaas of smeerkaas (45+ en meer), alle soorten roomkaas, Camembert, Brie, Bluefort, Roquefort, Emmentaler, Gruyere, Stilton, Cheddar, rookkaas Roomboter, harde margarine in een wikkel, hard bak-, braad- en frituurvet Gewone frisdranken, vruchtendranken, sportdranken 11
14 Voeding na transplantatie Aantekeningen 12
15
16 Patiënteninformatie vlk 397/1405
Voeding na transplantatie
Voeding na transplantatie U heeft recent een orgaantransplantatie ondergaan. Vaak wordt voor de transplantatie een dieet gevolgd en/of is het belangrijk moet u erop letten dat u voldoende voeding binnenkrijgt.
Nadere informatieVoeding na transplantatie Voedingsadvies
Diëtetiek Voeding na transplantatie Voedingsadvies Inleiding U heeft recent een orgaantransplantatie ondergaan. Om uw herstel te bevorderen is het, na de transplantatie, belangrijk dat u uw voeding goed
Nadere informatieGEZOND ETEN MET DE SCHIJF VAN VIJF
GEZOND ETEN MET DE SCHIJF VAN VIJF DE SCHIJF VAN VIJF IN HET KORT Iedereen weet dat gezond eten goed voor je is. Door gezond te eten, voel je je fitter. Daarnaast is het belangrijk om een gezond gewicht
Nadere informatieG e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf
G e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf De Schijf van Vijf in het kort Om fit en gezond te leven is het belangrijk om gezond te eten. Gezond eten is samen met voldoende bewegen dé basis voor een
Nadere informatieDe Schijf van Vijf in het kort
Gezond eten met de Schijf van Vijf De Schijf van Vijf in het kort Iedereen weet dat gezond eten goed voor je is. Door gezond te eten, voel je je fitter. Daarnaast is het belangrijk om een gezond gewicht
Nadere informatieWat mag ik eten als ik gezond af wil vallen?
Wat mag ik eten als ik gezond af wil vallen? Sylvia van Willigen Online Gewichtsconsulente en Life Coach Welke producten kun je het beste kiezen om gezond te eten en om gezond af te vallen? Groente alle
Nadere informatieEen operatie? Let op uw voeding!
Een operatie? Let op uw voeding! Belangrijk Om een operatie en uw herstel zo goed mogelijk te laten verlopen is het belangrijk dat u lichamelijk in een zo goed mogelijke conditie bent. Een goede voedingstoestand
Nadere informatieRisico op ondervoeding tijdens opname
Risico op ondervoeding tijdens opname Ondervoeding door ziekte, een behandeling of een operatie is in het ziekenhuis een veelvoorkomend probleem. Ongeveer één op de drie patiënten heeft een risico op
Nadere informatieVoedingsadvies bij galklachten
Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek 1 Wat is gal? De lever maakt galvloeistof aan, die nodig is bij de vertering van vetten. Deze galvloeistof wordt opgeslagen in de galblaas. Zodra er vet voedsel in de darm
Nadere informatieDiëtetiek VOEDING EN ZWANGERSCHAPSDIABETES
Diëtetiek VOEDING EN ZWANGERSCHAPSDIABETES PATIËNTENVOORLICHTING Ziekenhuis Rivierenland 2 Zwangerschapsdiabetes (= diabetes gravidarum) is een vorm van diabetes mellitus die tijdens de zwangerschap ontstaat
Nadere informatieVakantie vitamines: hoe voorkom je vakantie kilo s? Jantine Blaauwbroek Diëtist
Vakantie vitamines: hoe voorkom je vakantie kilo s? Jantine Blaauwbroek Diëtist Inhoud 1 Vakantiebestemmingen 2 Wat is gezonde voeding? 3 Energieleveranciers en functies 4 Energiebalans op vakantie 5 Weet
Nadere informatieVoeding bij diabetes mellitus
Voeding bij diabetes mellitus Inleiding Dieetadviezen bij diabetes mellitus zijn nauwelijks anders dan adviezen voor een goede voeding. De gedachte dat iemand met diabetes helemaal geen suiker mag eten
Nadere informatieVoedingsadvies bij zwangerschapsdiabetes. diabetes gravidarum
Voedingsadvies bij zwangerschapsdiabetes diabetes gravidarum 2 Deze brochure is bedoeld voor vrouwen met diabetes gravidarum. In deze brochure wordt informatie gegeven over o.a. de richtlijnen voor de
Nadere informatieDieetadviezen bij wondgenezing
Dieetadviezen bij wondgenezing Diëtetiek Bereikbaarheid afdeling Diëtetiek Amphia Ziekenhuis: Locatie Langendijk, Molengracht, Pasteurlaan: (076) 595 30 75 Algemeen telefoonnummer Amphia Ziekenhuis: (076)
Nadere informatieEiwitbeperkt dieet. Over een eiwitbeperkt dieet. Almere, Dieetadvies voor: Eiwitbeperkt à gram eiwit per dag
Eiwitbeperkt dieet Almere, Dieetadvies voor: Eiwitbeperkt à gram eiwit per dag Natriumbeperkt à 2400 mg natrium per dag (6 gram zout) Over een eiwitbeperkt dieet U heeft het advies gekregen een eiwitbeperkt
Nadere informatiePrednison en een gezond gewicht
Prednison en een gezond gewicht Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Prednison en een gezond gewicht 1 Wat is prednison? 1 Hoe werkt prednison? 1 Mogelijke bijwerkingen 1 Waarom u nooit
Nadere informatieAfdeling diëtetiek Voeding en zwangerschapsdiabetes
Afdeling diëtetiek Voeding en zwangerschapsdiabetes Telefoonnummer: 0344 674285 Zwangerschapsdiabetes (= diabetes gravidarum) is een vorm van diabetes mellitus die tijdens de zwangerschap ontstaat en meestal
Nadere informatieVoeding in de zwangerschap
Voeding in de zwangerschap Verloskunde Beter voor elkaar 1 2 Gezonde voeding Een gezonde leefstijl is belangrijk, vooral nu u in verwachting bent. Daarbij hoort gezonde voeding. Eten voor twee is niet
Nadere informatieIk heb cholesterol Wat nu?
Ik heb cholesterol Wat nu? Belangrijk: Deze patiëntbrief is bedoeld ter ondersteuning van het consult door de huisarts. Deze informatie dient dus niet als vervanging van een consult bij een arts. Bedenk
Nadere informatieAfdeling Diëtetiek. Dieet bij een verhoogd cholesterolgehalte
Afdeling Diëtetiek Dieet bij een verhoogd cholesterolgehalte Algemeen U heeft een verhoogd cholesterolgehalte. Deze folder bevat informatie over het dieet bij een verhoogd cholesterolgehalte. U kunt deze
Nadere informatieEiwitbeperkt dieet Radboud universitair medisch centrum Radboud universitair medisch centrum
Eiwitbeperkt dieet U heeft het advies gekregen om een eiwitbeperkt dieet te volgen. Deze brochure geeft u algemene informatie en voedingsadviezen over een eiwitbeperkt dieet. Heeft u na het lezen van
Nadere informatieVoedingsadviezen. 2.1. Samenstelling van de voeding. 6-7 sneetjes. 20-25 g. 4-5 aardappelen/ opscheplepels
Hoofdstuk 2 Voedingsadviezen voor mensen met diabetes mellitus 2.1. Samenstelling van de voeding Dieetadviezen bij diabetes mellitus zijn niet anders dan adviezen voor een goede voeding. De basis van een
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatieDE ACTIEVE VOEDINGSDRIEHOEK: OM DAGELIJKS EVENWICHTIG TE ETEN EN VOLDOENDE TE BEWEGEN.
GEZONDHEID INFOBLAD DE ACTIEVE VOEDINGSDRIEHOEK: OM DAGELIJKS EVENWICHTIG TE ETEN EN VOLDOENDE TE BEWEGEN. BRON: VIGeZ, 2011. De actieve voedingsdriehoek. De actieve voedingsdriehoek geeft je een idee
Nadere informatieRisico op ondervoeding tijdens uw behandeling
Risico op ondervoeding tijdens uw behandeling Ondervoeding door ziekte, een behandeling of een operatie is een veelvoorkomend probleem in het ziekenhuis. Ongeveer één op de drie patiënten loopt risico
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Ondervoeding. in het ziekenhuis Afdeling Diëtetiek
PATIËNTEN INFORMATIE Ondervoeding in het ziekenhuis Afdeling Diëtetiek Ondervoeding bij ziekte Ondervoeding door ziekte is in ziekenhuizen een veel voorkomend probleem. Ongeveer 1 op de 4 patiënten is
Nadere informatievoedingsadvies bij dreigende ondervoeding
patiënteninformatie voedingsadvies bij dreigende ondervoeding De arts of verpleegkundige heeft met u besproken dat u kans heeft op ondervoeding. Goede voeding kan helpen om uw conditie te verbeteren. Wat
Nadere informatiePre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over.
Pre-diabetes Pre-diabetes, wat is het en wat kan ik er zelf aan doen? In deze folder krijgt u hier meer informatie over. Wat is pre-diabetes Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het
Nadere informatieNiet toegestane voedingsmiddelen
Diëtetiek Voedingsadviezen na transplantatie Voedingsadviezen na transplantatie Inleiding Na de transplantatie krijgt u afweeronderdrukkende medicijnen (immuunsuppressiva) voorgeschreven. Hierdoor neemt
Nadere informatieAfdeling Diëtetiek. Energiebeperkt dieet
Afdeling Diëtetiek Algemeen U heeft het advies gekregen om te gaan afvallen, bijvoorbeeld omdat u knieklachten heeft, de chirurg een operatie te risicovol vindt met uw huidige gewicht of omdat uw bloedsuiker
Nadere informatieVoedingsadvies bij verhoogde bloedsuikers tijdens de zwangerschap
Voedingsadvies bij verhoogde bloedsuikers tijdens de zwangerschap 2 Bij de Glucose Tolerantie Test was uw bloedsuiker (ook wel bloedglucose genoemd) te hoog. Daarom ontvangt u deze informatie. Wat is glucose?
Nadere informatieCOPD en voeding. Afdeling Diëtetiek IJsselland Ziekenhuis
COPD en voeding Afdeling Diëtetiek IJsselland Ziekenhuis Inleiding Deze folder is bedoeld voor mensen met COPD en bevat algemene informatie over de rol van voeding bij COPD. Wat is COPD? De afkorting COPD
Nadere informatieEnergie en eiwitverrijkt dieet. Afdeling Diëtetiek
00 Energie en eiwitverrijkt dieet Afdeling Diëtetiek Wanneer is een energie- en eiwitverrijkt dieet nodig? Een energie- en eiwitverrijkt dieet is bestemd voor mensen met een te laag lichaamsgewicht of
Nadere informatieDieetadviezen voor mensen met een colostoma
Dieetadviezen voor mensen met een colostoma Naam : Datum : Specialist : Diëtist : Telefoonnummer : o (0223) 69 69 16 o (0223) 69 69 27 o (0223) 69 62 81 o (0223) 69 63 29 1 Inhoud pag. 1. Inleiding...
Nadere informatieGoede voeding vóór een operatie
Goede voeding vóór een operatie Adviezen om uw conditie te verbeteren Inhoud Gewichtsverlies 3 Eiwitten 4 Calorieën 4 Vóór de opname 4 Gewichtsverloop 5 Meer informatie 5 Uw vragen 6 Notities 7 Een goede
Nadere informatieInleiding. Wat is COPD?
COPD en overgewicht Inleiding Deze brochure is bedoeld voor mensen met COPD en overgewicht. De brochure bevat algemene informatie over de rol van voeding bij COPD wanneer er sprake is van overgewicht.
Nadere informatieDiabetes mellitus. Victoza en voeding
Diabetes mellitus Victoza en voeding In het kort Wat is diabetes? Diabetes mellitus wordt in de volksmond ook wel suikerziekte genoemd. Bij Diabetes mellitus is er geen of onvoldoende insuline beschikbaar
Nadere informatieDiëtetiek Eiwitbeperkt dieet
Diëtetiek Eiwitbeperkt dieet Afdeling diëtetiek, telefoonnummer: 0344 674285 K. van Galen D. Jansen A. Kalisvaart R. van Nuland I.Oosterhof R. Weterings Eiwit Eiwitten zijn voedingsstoffen die we dagelijks
Nadere informatieAfdeling Diëtetiek. Voedingsadvies bij jicht
Afdeling Diëtetiek Algemeen U heeft jicht. In deze folder vindt u een aantal algemene adviezen die eventuele klachten kunnen voorkomen of verminderen. Wat is jicht? Jicht is een aandoening die behoort
Nadere informatieDiëtetiek Voeding en zwangerschapsdiabetes
Diëtetiek Voeding en zwangerschapsdiabetes Zwangerschapsdiabetes (= diabetes gravidarum) is een vorm van diabetes mellitus die tijdens de zwangerschap ontstaat en meestal na de bevalling weer verdwijnt.
Nadere informatieWat is goede voeding? Aanbevelingen & tips voor kinderen 9 t/m 18 jaar
Wat is goede voeding? Aanbevelingen & tips voor kinderen 9 t/m 18 jaar Gezonde leefstijl Ben jij benieuwd hoe je gezond kunt eten? Daar kan de Schijf van Vijf je bij helpen. Door iedere dag producten uit
Nadere informatieEnergiebeperkte voeding
Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek 1 Wat is overgewicht? Overgewicht ontstaat doordat het evenwicht tussen de opname van voedingsstoffen en het verbruik ervan is verstoord. U eet in feite méér dan uw lichaam
Nadere informatieVoedingsadviezen bij zwangerschapsdiabetes
DIETETIEK Voedingsadviezen bij zwangerschapsdiabetes Bij de behandeling van zwangerschapsdiabetes hoort een voedingsadvies. Vaak zijn maar een paar aanpassingen nodig in de voeding om nadelige gezondheidsgevolgen
Nadere informatiePATIËNTENINFORMATIE COPD EN VOEDING
PATIËNTENINFORMATIE COPD EN VOEDING 2 COPD EN VOEDING Algemeen Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informatie geven over de rol van voeding bij COPD. Indien u specifieke
Nadere informatieSNAQ AFDELING DIËTETIEK FRANCISCUS GASTHUIS
SNAQ AFDELING DIËTETIEK FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Tijdens het opnamegesprek heeft de verpleegkundige een aantal vragen gesteld over uw voedingstoestand. Deze vragen gingen over eetlust, onbewust gewichtsverlies
Nadere informatieVoedingsadvies bij Diabetes Mellitus. Bij gebruik van GLP-1-analoog
Voedingsadvies bij Diabetes Mellitus Bij gebruik van GLP-1-analoog Aangezien u lijdt aan Diabetes mellitus, type 2 (oftewel ouderdomsdiabetes) én overgewicht hebt, heeft de arts u een behandeling met zogenaamd
Nadere informatieVoeding bij ziekte en herstel
Diëtetiek Voeding bij ziekte en herstel i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Inleiding Als u ziek bent, is de kans groot dat u gewicht verliest. Dat komt doordat het lichaam meer energie en voedingsstoffen
Nadere informatiePrednison en een gezond gewicht
ST. ANTONIUS LONGCENTRUM Prednison en een gezond gewicht BEHANDELING Prednison en een gezond gewicht In overleg met uw longarts wordt u voor uw longaandoening behandeld met het ontstekingsremmende medicijn
Nadere informatieVoedingsadviezen na een Whipple-operatie
Voedingsadviezen na een Whipple-operatie Albert Schweitzer ziekenhuis september 2014 pavo 1127 Inleiding U heeft een Whipple-operatie gehad waarbij (een deel van) uw alvleesklier is verwijderd. Na de operatie
Nadere informatieUMC St Radboud. Voeding bij Diabetes Mellitus
UMC St Radboud Voeding bij Diabetes Mellitus Patiënteninformatie Deze folder geeft u informatie over voeding bij Diabetes Mellitus. Diabetes Mellitus Bij mensen met diabetes maakt het lichaam zelf geen
Nadere informatieDieet bij decubitus (doorliggen)
Dieet bij decubitus (doorliggen) Wat is decubitus In de volksmond wordt decubitus doorliggen genoemd. Decubitus ontstaat als door ziekte of ongeval het lichaam langdurig in dezelfde houding moet blijven,
Nadere informatieNatrium (mg) Bouillon 1 kop 250 2, Erwtensoep vers (+spek en worst) 1 kop 250 1,9 760
NATRIUMGETALLEN PER PRODUCT Met onderstaande cijfers kunt u zelf berekenen hoeveel natrium u per dag binnenkrijgt. Op deze manier kunt u variatie aanbrengen in uw voeding. De geadviseerde maximale hoeveelheid
Nadere informatieGezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet
Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook
Nadere informatieH.40025.0416. Voedingsadvies voor ouderen met (dreigende) ondervoeding
H.40025.0416 Voedingsadvies voor ouderen met (dreigende) ondervoeding Inleiding Een gezond voedingspatroon is voor iedereen van belang. Gezonde voeding levert de energie en de voedingsstoffen die uw lichaam
Nadere informatieDienstverlenende werkzaamheden Les 7
Dienstverlenende werkzaamheden Les 7 voedingsadvies Julie hebben in les 1 al een voedingsdagboek moeten invullen en in les drie heb je als het goed is geleerd hoe de schijf van vijf werkt. Met deze kennis
Nadere informatie1 MONTH MOTIVATED FOOD-CHALLENGE. Hallo!
1 MONTH MOTIVATED FOOD-CHALLENGE Hallo! SUPER dat jij een kijkje neemt naar de FOODCHALLENGE! Hieronder vind je de FOODPRODUCTLIST en een korte uitleg hierover. Heb je nog vragen? Stuur me gerust een mailtje
Nadere informatieBijlage: Dieet zonder koolhydraten
Bijlage: Dieet zonder koolhydraten Let op: u hoeft dit dieet alleen te volgen als u als voorbereiding Dieet en nuchter heeft. Het is belangrijk dat u de dag voor het onderzoek tot de laatste 6 uren voor
Nadere informatieHET LEVERSPAREND DIEET
HET LEVERSPAREND DIEET Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper 40.031N 20170720 www.yperman.net 057 35 35 35 info@yperman.net Diensthoofd keuken Veel vet en moeilijk verteerbaar voedsel prikkelt
Nadere informatieHet leversparend dieet
Het leversparend dieet Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper 40.031N 20171109 www.yperman.net 057 35 35 35 info@yperman.net Diensthoofd keuken Veel vet en moeilijk verteerbaar voedsel prikkelt
Nadere informatieCardiologie / Diëtetiek. Vocht- en zoutgebruik bij hartfalen
Afdeling: Onderwerp: Cardiologie / Diëtetiek Vocht- en zoutgebruik bij hartfalen Inleiding Voor u ligt een brochure, bedoeld voor patiënten met hartfalen, over vocht- en zoutgebruik. In deze brochure wordt
Nadere informatieGezonde voeding. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart
Gezonde voeding voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Wat is het belang van goede voeding? Risicofactoren We eten om in leven te blijven. Maar we eten ook omdat we het gezellig vinden. En
Nadere informatieVoedingsadvies bij ijzertekort
Voedingsadvies bij ijzertekort Wat doet ijzer in het lichaam IJzer is een bestanddeel van het bloed. Het zit in de kleurstof van de rode bloedlichaampjes, het hemoglobine. Dit hemoglobine neemt de zuurstof
Nadere informatieAlgemene voedingsadviezen diabetes mellitus
Algemene voedingsadviezen diabetes mellitus Diabetes mellitus (suikerziekte) is een stofwisselingsziekte waarbij de alvleesklier (pancreas) geen of weinig van het hormoon insuline produceert. In deze brochure
Nadere informatieWie beter eet, wordt sneller beter. Afdeling Diëtetiek
00 Wie beter eet, wordt sneller beter Afdeling Diëtetiek Tijdens uw bezoek aan de polikliniek zijn enkele vragen gesteld die verband houden met uw eetlust en uw gewicht. U ontvangt deze folder omdat uit
Nadere informatieVOEDING BIJ ZWANGERSCHAPSDIABETES
Diabetes DIABETES VOEDING BIJ ZWANGERSCHAPSDIABETES Diabetes is een aandoening waarbij er problemen zijn met het op peil houden van het bloedglucose. Glucose is afkomstig van koolhydraten uit de voeding
Nadere informatieRESTENRIJKE VOEDING. Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat Ieper N
RESTENRIJKE VOEDING Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper 40.019N 20170720 www.yperman.net 057 35 35 35 info@yperman.net Diensthoofd keuken Om een dagelijks een goede darmwerking en gezonde
Nadere informatieHet Nieuwe Eten. Stap voor stap gezonder eten
Het Nieuwe Eten Stap voor stap gezonder eten Eten volgens de Schijf van Vijf, hoe doe je dat? Het Nieuwe Eten helpt je om steeds een stapje meer volgens de Schijf van Vijf te gaan eten. Maar wat is dat
Nadere informatieHet Nieuwe Eten. Stap voor stap gezonder eten
Het Nieuwe Eten Stap voor stap gezonder eten Eten volgens de Schijf van Vijf, hoe doe je dat? Het Nieuwe Eten helpt je om steeds een stapje meer volgens de Schijf van Vijf te gaan eten. Maar wat is dat
Nadere informatieVoedingsadvies bij ijzertekort
Afdeling: Onderwerp: Diëtetiek Wat is ijzer? IJzer is een voedingsstof die het lichaam nodig heeft om zich te ontwikkelen en goed te kunnen functioneren. Het behoort tot de essentiële voedingstoffen. Dat
Nadere informatieSchijf van Vijf-spel. Opdracht 4C. Opdracht
Opdracht 4C Schijf van Vijf-spel Opdracht Doel: Introductie: 15 min. Opdracht 1: Opdracht 2: Kinderen worden bewust gemaakt van wat gezonde basisvoeding is. Dit zijn producten uit de Schijf van Vijf. Als
Nadere informatieZin en onzin van voedingssupplementen Voeding voor senioren 23 november 2017 Best
Zin en onzin van voedingssupplementen Voeding voor senioren 23 november 2017 Best BOT Voor sterke botten is nodig: Calcium + Vitamine D + Bewegen >>> alle 3 samen! Sterke botten worden al in de jeugd gevormd
Nadere informatieDe nieuwe Schijf van Vijf is gelanceerd in maart 2016.
DE SCHIJF VAN VIJF De nieuwe Schijf van Vijf is gelanceerd in maart 2016. De schijf van vijf is aangepast naar aanleiding van de nieuwe richtlijnen Goede Voeding 2015. De aanbeveling voor groente is omhooggegaan
Nadere informatieBijlage: Dieet zonder koolhydraten
Bijlage: Dieet zonder koolhydraten Let op: u hoeft dit dieet alleen te volgen als u als voorbereiding Dieet en nuchter heeft. Het is belangrijk dat u de dag voor het onderzoek tot de laatste 6 uren voor
Nadere informatieLekker eten met minder zout
Lekker eten met minder zout Inleiding In deze brochure vindt u informatie over hoe u het zoutgehalte in uw voeding kunt verminderen en toch lekker kunt blijven eten. Gemiddeld krijgen we per dag 9 gram
Nadere informatieVOEDING BIJ ZWANGERSCHAPSDIABETES
VOEDING BIJ ZWANGERSCHAPSDIABETES FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Tijdens de zwangerschap kan het voorkomen dat de hoeveelheid bloedglucose in het bloed te hoog wordt. Zijn er één of meerdere glucosewaarden
Nadere informatieGezonde voeding. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart
Gezonde voeding voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Wat is het belang van goede voeding? Risicofactoren We eten om in leven te blijven. Maar we eten ook omdat we het gezellig vinden. En we willen
Nadere informatieAfdeling diëtetiek Richtlijnen kaliumbeperkt dieet
Afdeling diëtetiek Richtlijnen kaliumbeperkt dieet Telefoonnummer: 0344 674285 Kalium Kalium is een mineraal dat in vrijwel alle voedingsmiddelen voorkomt. Kalium is nodig voor de geleiding van zenuwprikkels.
Nadere informatieRekenen met eiwitten. zorgorganisatie Norschoten Klaverweide 1, 3773 AW Barneveld. T
Rekenen met eiwitten zorgorganisatie Norschoten Klaverweide 1, 3773 AW Barneveld T 0342-40 40 00 info@norschoten.nl www.norschoten.nl Zelf aan de slag met eiwitten Om ondervoeding en/of sarcopentie tegen
Nadere informatieAdviezen bij een verhoogd cholesterol
Adviezen bij een verhoogd cholesterol Adviezen bij een verhoogd cholesterol Een verhoogd cholesterol in uw bloed? Gelukkig kunt u er zelf veel aan doen; bijvoorbeeld door op te letten met wat u eet. Gezond
Nadere informatieVoeding. Wat kunt u gemakkelijk doen of laten?
Voeding Alle voedingsmiddelen bevatten ijzer. Daardoor is het bijna onmogelijk om een ijzervrij dieet te volgen. Als u een jaar lang een zeer streng ijzer-arm dieet zou volgen, dan komt dat overeen met
Nadere informatieDieetadviezen bij zwangerschapsdiabetes
Dieetadviezen bij zwangerschapsdiabetes U ontvangt van de diëtist ook een koolhydraat variatielijst Diëtetiek 1 Bereikbaarheid Afdeling Diëtetiek Amphia Ziekenhuis: Telefoon: (076) 595 30 75 Naam patiënt:
Nadere informatieVoedingsbeleid Buitenschoolse Opvang De Groene Weide. Voor kinderen van 4 t/m 12 jaar
Voedingsbeleid Buitenschoolse Opvang De Groene Weide Voor kinderen van 4 t/m 12 jaar Inhoud Algemeen 2 o Gezond voedingsaanbod 2 o Vaste en rustige eetmomenten 2 o Allergieën en individuele afspraken 2
Nadere informatieVertrouwd en dichtbij. Aviezen voor kinderen met een verhoogd cholesterolgehalte
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Aviezen voor kinderen met een verhoogd cholesterolgehalte z De kinderarts heeft met je besproken dat het belangrijk is om je
Nadere informatieEnergie en eiwitverrijkt dieet. Afdeling Diëtetiek
00 Energie en eiwitverrijkt dieet Afdeling Diëtetiek 1 Wanneer is een energie- en eiwitverrijkt dieet nodig? Een energie- en eiwitverrijkt dieet is bestemd voor mensen met een te laag lichaamsgewicht of
Nadere informatieVoedingsadvies bij peuterdiarree
Diëtetiek Voedingsadvies bij peuterdiarree www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl DIE009 / Voedingsadvies bij peuterdiarree / 29-09-2014 2 Voedingsadvies
Nadere informatieVoeding bij chronische longziekten
Voeding bij chronische longziekten Voeding bij chronische longziekten Goede lichamelijke conditie Veel mensen met chronische longziekten (ook wel COPD genoemd) hebben voortdurend last van hun aandoening.
Nadere informatieEiwit- en energieverrijkt dieet
Eiwit- en energieverrijkt dieet 1 Inleiding Als gevolg van ziekte of na een operatie, is het mogelijk dat uw eetlust minder is. Voor een betere reactie op uw behandeling en een sneller herstel, is het
Nadere informatieOngewild afvallen. Dietetiek. gemini-ziekenhuis.nl
Ongewild afvallen Dietetiek gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Ziek zijn is topsport 3 Gewicht 3 Wat doet het Gemini Ziekenhuis aan ondervoeding? 3 Wat is uw score? 4 Wat is goed eten en drinken? 4 Drink
Nadere informatieWat kunt u doen bij ondervoeding?
Wat kunt u doen bij ondervoeding? Adviezen voor een energie- en eiwitrijke voeding Bronvermelding Deze folder is gemaakt door de afdeling diëtetiek van het UMC Utrecht: Wat kunt u doen bij ondervoeding?,
Nadere informatieDE MAAND ZONDER SUIKER
DE MAAND ZONDER SUIKER Spelregels Hoe werkt het experiment? De maand november is voor Kassa de Maand Zonder Suiker. Helemaal suikervrij is niet gezond: in fruit zit bijvoorbeeld van nature suiker, maar
Nadere informatieIJZERVERRIJKTE VOEDING
IJZERVERRIJKTE VOEDING 278 Inleiding We weten het allemaal van Popeye: van ijzer wordt een mens sterk. IJzer is een stof die een belangrijke functie in het lichaam vervult. Het is een bestanddeel van hemoglobine,
Nadere informatieWelkom bij Forte kinderopvang
Welkom bij Forte kinderopvang Gezonde voeding van 0-12 jaar Voedingsbureau PUUR! Donderdag 5 maart 2015 Inhoud 1. Belang gezonde voeding 2. Duurzaam & puur 3. Interactief informeren 4. Vragen 1. Belang
Nadere informatieDiabetes type 2 Het belang van gezonde voeding
Diabetes type 2 Het belang van gezonde voeding Gezond eten is voor iedereen belangrijk, maar voor mensen met diabetes type 2 zijn er extra aandachtspunten. Onze voedingsadviezen helpen je. Wat gebeurt
Nadere informatieVoedingsadviezen. Diëtetiek. Bij zwangerschapsdiabetes
Diëtetiek Voedingsadviezen Bij zwangerschapsdiabetes Inleiding U heeft van uw behandelend arts vernomen dat u zwangerschapsdiabetes heeft. U heeft tijdens uw bezoek aan de diëtist al de voedingsadviezen
Nadere informatiePre-diabetes. Vasculair Preventie Centrum
Pre-diabetes Vasculair Preventie Centrum Wat is pre-diabetes? Pre-diabetes is het stadium vóór diabetes (suikerziekte). Het glucosegehalte in uw bloed (bloedsuiker) is, vooral s ochtends voordat u gegeten
Nadere informatievoedingsvezel verrijkt dieet
voedingsvezel verrijkt dieet inhoudsopgave Waarom deze brochure Wat zijn voedingsvezels? Algemene adviezen Wat zijn vezelrijke voedingsmiddelen? Hoeveel voedingsvezel is per dag nodig? Vochtadvies Werken
Nadere informatieAdviezen voor een optimale voeding. Energie- en eiwitrijke voeding bij ouderen
Adviezen voor een optimale voeding Energie- en eiwitrijke voeding bij ouderen Optimale voeding Wanneer u de laatste maanden onbedoeld bent afgevallen en/of minder eetlust heeft gehad, heeft dit invloed
Nadere informatieEnergie- en eiwitverrijkte voeding
Energie- en eiwitverrijkte voeding Wanneer is een energie- en eiwitverrijkte voeding nodig? Een energie-en eiwitverrijkte voeding is een voeding met extra veel calorieën en eiwitten en bedoeld voor mensen
Nadere informatieGezonde Voeding? Lesbrief
Gezonde Voeding? Lesbrief Colofon Platform Taalgericht Vakonderwijs, Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede, 2009 Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder
Nadere informatieEiwit. Eiwit in de voeding. Eiwitbeperkt dieet. per dag mag gebruiken. De voorbeelddagvoeding
Eiwitbeperkt dieet U heeft het advies gekregen om een eiwitbeperkt dieet te volgen. Deze brochure geeft u algemene informatie en voedingsadviezen over een eiwitbeperkt dieet. Heeft u na het lezen van
Nadere informatie