Interuniversitaire opleiding Master in de verzekeringsgeneeskunde en de medische expertise

Transcriptie

1 Universiteit Antwerpen Interuniversitaire opleiding Master in de verzekeringsgeneeskunde en de medische expertise Eindverhandeling TUBERCULOSE EN VERZEKERINGSGENEESKUNDE Hilde BROEKS Promotor: Prof. dr. Marc Vandeweerdt Copromotor: dr. Wouter Arrazola de Oñate Academiejaar

2 INHOUDSTAFEL Samenvatting... 3 Gebruikte afkortingen... 4 Voorwoord Inleiding Omschrijving van de doelstellingen Methode Tuberculose: de besmetting de ziekte Tuberculine-index (TI) en tuberculineomslagindex (TOI) Praktische uitvoering van de tuberculosescreening Doelstelling I: De bepaling van de prevalentie van THT-positieven in populaties met een verschillende mate van verhoogde blootstelling aan tuberculose Beschrijving van de populaties Overzicht van de populaties in aantallen Registratie van de gegevens Verstorende factoren Analyse van de gegevens Tuberculine-index: berekening Statistische verwerking Leeftijdscorrectie Bespreking van de resultaten Analyse TI in enkele gevangenissen: Doelstelling II: De samenstelling van een controlegroep die overeenkomt met de algemene populatie Doelstelling III. De vergelijking van de testresultaten van de blootgestelde personeelsleden met de niet-blootgestelden van de controlegroep Doelstelling IV. Bepaling van de TOI (virages) in de verschillende populaties Analyse TOI in enkele gevangenissen Doelstelling V: Wat is de betekenis van een verhoogd risico voor tuberculose in de verzekeringsgeneeskunde versus arbeidsgeneeskunde? Reflecties Besluit Referenties

3 Samenvatting Doelstellingen De tuberculinetesten die in 2009 tot 2011 door de VRGT en de FARES in opdracht van EMPREVA werden uitgevoerd in verscheidene federale overheidsdiensten, worden hierna geanalyseerd. De beoogde doelstellingen in deze studie zijn: de bepaling van de prevalentie van THT-positieven in populaties met verschillende mate van blootstelling aan tuberculose, de samenstelling van een controlegroep, de vergelijking van de niet-blootgestelde met de blootgestelde populaties, de bepaling van de TOI en het nagaan van de betekenis van een verhoogd risico in de verzekeringsgeneeskunde en de arbeidsgeneeskunde. Methode Er wordt een prevalentieonderzoek gedaan van THT-resultaten bij 4 beschreven populaties in Na een toelichting over de registratie van de gegevens en de mogelijke verstorende factoren, volgt de berekening en de statistische verwerking van de TI. Er wordt ook een leeftijdscorrectie toegepast. Om te kunnen vergelijken wordt een controlegroep (=niet-blootgestelden) samengesteld uit nieuw aangeworven personeelsleden met een THT-resultaat. Vervolgens wordt een incidentieonderzoek gedaan van tuberculosebesmettingen bij meerdere cohortes in met een statistische verwerking. Resultaten Alle beschreven blootgestelde populaties hebben de TI drempel van 5% duidelijk overschreden. De TI van de controlegroep bevindt zich onder deze drempel van 5%. De positiviteit voor THT stijgt naarmate de leeftijd toeneemt. Niettegenstaande de TI in gesloten inrichtingen (gevangenissen en asielcentra) nog meer verhoogd is, is de TOI er net lager dan in niet gesloten werkplaatsen (veiligheidskorps en justitiehuizen). Conclusie Hogere TI waarden kunnen niet doen besluiten dat de besmettingsfrequentie (TOI) dan ook hoger is. Een screening gedurende een voldoende lange periode en de nodige voorzichtigheid is geboden alvorens tot conclusies te komen aangaande het tuberculosebeleid. 3

4 Gebruikte afkortingen VRGT: FARES: BELTA: TB : TI: TOI: ARI: THT: LTBI: BCG: EPI: IGRA: SI: VK: JH: Centra: MJ : CI: Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding Fonds des Affections Respiratoires Belgian Lung and Tuberculosis Association tuberculose tuberculine-index tuberculineomslagindex annual risk of infection tuberculinehuidtest latente tuberculose-infectie Bacillus Calmette-Guérin établissements pénitentiaires, penitentiaire instellingen Interferon-gamma release assay strafinrichting veiligheidskorps justitiehuizen gesloten asielcentra maison de justice confidence interval = betrouwbaarheidsinterval 4

5 Voorwoord Ik wens uitdrukkelijk mijn promotor Prof. Dr. Marc Vandeweerdt te bedanken voor de deskundige begeleiding van deze eindverhandeling. Tevens dank ik mijn copromotor Dr. Wouter Arrazola de Oñate voor de vele adviezen en tips. Het eindresultaat van deze studie is het product van een ware zoektocht in een nooit eerder geëxploreerde massa van gegevens. Derhalve ook dank aan: Dr. Christine Vets, geneesheer-directeur Empreva Justina Vieira Canhoto, verpleegkundige Claudia Vanzegbroeck, administratief deskundige Ook nog dank u aan alle collega s en medewerkers van Empreva. Dankzij hen heb ik mee de kans gehad om deze studie te maken. Dank u wel aan mijn echtgenoot en kinderen voor hun begrip en ondersteuning. 5

6 1. Inleiding Hoeveel mensen in België momenteel besmet zijn met de tuberkelbacil is onbekend. Enkel de actieve gevallen worden geregistreerd en opgevolgd, omdat enkel deze besmettelijk zijn. Sinds 2004 registreert de medische cel van Empreva, die instaat voor het arbeidsgeneeskundig gezondheidstoezicht van de federale ambtenaren, op systematische wijze alle resultaten van de tuberculinehuidtesten (THTtesten). Deze THT-testen worden uitgevoerd op basis van een risicoanalyse opgesteld door de werkgever in overleg met de medische cel van Empreva en in overeenstemming met de richtlijnen opgesteld door arbeidsgeneeskundige beroepsverenigingen, de VRGT en FARES. Afhankelijk van het belang van het gezondheidsrisico gekoppeld aan de risicoposten werd de frequentie van THT-testen bepaald. Voor beroepsgroepen met een hoge mate van blootstelling, is dit vastgesteld op 2x per jaar (=6-maandelijks), voor beroepsgroepen met een eerder matige blootstelling is dit vastgesteld op 1x per jaar. Voor beroepsgroepen waar de mate van blootstellingsrisico eerder onduidelijk was, werd geadviseerd om de THT-testen 1x per jaar tijdelijk toe te passen gedurende een periode van 2 jaren en nadien een evaluatie te doen van de resultaten om dan het verdere beleid te bepalen. Aanvankelijk betrof het enkel tuberculosescreeningen in het kader van een periodieke gezondheidsbeoordeling, maar gaandeweg werd steeds meer ook bij aanwerving een THT uitgevoerd bij personen die zich kandidaat stelden voor een functie met risico op beroepsmatige blootstelling aan tuberculose. In dit werkstuk worden de tuberculinetestresultaten geanalyseerd die geregistreerd werden van 2009 tot 2011 bij de verschillende beroepsgroepen. 6

7 2. Omschrijving van de doelstellingen De beoogde doelstellingen in deze studie zijn: I. De bepaling van de prevalentie van THT-positieven in populaties met een verschillende mate van verhoogde blootstelling aan tuberculose; II. De samenstelling van een controlegroep die overeenkomt met de algemene populatie waarvan we veronderstellen dat er geen verhoogde blootstelling is; III. De vergelijking van de testresultaten van de blootgestelde personeelsleden met de niet-blootgestelden van de controlegroep; IV. Bepaling van de TOI (virages) in de verschillende populaties. V. Vanuit arbeidsgeneeskundig versus verzekeringsgeneeskundig oogpunt trachten te bepalen wat de betekenis van een verhoogd risico voor tuberculose juist is. Wat betekent dit voor het beleid dat zal gevoerd worden? Trachten een antwoord te vinden op de vraag wie al of niet in aanmerking komt voor een schadevergoeding in geval van een tuberculosebesmetting of ziekte. Als preventieadviseur-arbeidsgeneesheer ben ik sinds 1994 nauw betrokken bij de opsporing van tuberculose en screeningsonderzoeken bij personeelsleden, tewerkgesteld in instellingen met verhoogde blootstellingsrisico s voor tuberculose. Heel wat gegevens hierover zijn beschikbaar, maar worden nog niet systematisch verwerkt. Deze eindverhandeling in het kader van mijn interuniversitaire opleiding Master in de Verzekeringsgeneeskunde en de Medische Expertise, heeft mij de kans geboden om dit cijfermateriaal nader te bestuderen en tot bepaalde conclusies te komen. Tegelijk komt de bestudering van deze gegevens dus ook nuttig uit voor de cel gezondheidstoezicht binnen Empreva. 7

8 3. Methode Het epidemiologisch studieontwerp in deze masterproef is een prevalentieonderzoek van THT resultaten bij meerdere populaties in 2011 en een incidentieonderzoek van tuberculosebesmettingen bij meerdere cohortes in meerdere opeenvolgende jaren ( ). Er dient duidelijk gesteld te worden voor deze studie dat betreffende tuberculose-infectie de term ziektefrequentie eigenlijk overeenkomt met besmettingsfrequentie. Het feit dat men een besmetting met tuberculose heeft opgelopen, wil niet zeggen dat men ziek (= actieve tuberculose) is. In principe kan men wel de ziekte ooit in het leven gaan ontwikkelen. Het doel van dit analytisch onderzoek is het identificeren van de verschillen in besmettingsfrequentie in functie van verschillen in de blootstelling. Meerdere niveaus van blootstelling zijn nodig om effectverschillen te kunnen vaststellen. Hierbij moet de incidentie van de aandoening (=besmetting) bij de blootgestelden voldoende hoog zijn d.w.z. dat de besmetting voldoende moet voorkomen in de blootgestelde populatie. De algemene populatie wordt dan gelijkgesteld met de niet-blootgestelden. In deze studie worden de verschillen in blootstelling aan tuberculose, die vermoed worden op basis van plaats en aard van tewerkstelling, nagegaan met als doel de verschillen in het risico op besmetting aan te tonen. Op basis van de gezondheidsuitkomst, met name de bekomen resultaten van tuberculinehuidtesten en radiologische thoraxopnames, kan bepaald worden aan welke risicofactoren deze populaties tijdens tewerkstelling werden blootgesteld en kunnen conclusies worden getrokken i.v.m. de verschillen in risico tussen de verschillende populaties. Het zou niet mogen verbazen als het infectierisico vrij beperkt is. In Nederland schafte men al eerder de systematische screening van het personeel af, en schakelde men over naar contactonderzoek. 8

9 4. Tuberculose: de besmetting de ziekte Een tuberculosebesmetting wordt veroorzaakt door het Mycobacterium Tuberculosis en gebeurt bij de mens praktisch uitsluitend via de ingeademde lucht: een persoon met onbehandelde actieve longtuberculose brengt bacteriën in de lucht bij het hoesten, niezen, lachen of spreken. Het zijn voornamelijk de hoestbuien van patiënten van wie het sputum positief is bij rechtstreeks microscopisch onderzoek, die besmettingsgevaar opleveren. Toch zijn ook patiënten met een negatief sputumonderzoek mogelijk besmettelijk. Wanneer de bacillen enkel bij kweek kunnen aangetoond worden, is het besmettingsrisico veel kleiner. De meeste besmettingen gebeuren voor de diagnosestelling. Onder correcte antituberculeuze chemotherapie verdwijnen de hoestbuien in de meeste gevallen al na 2 à 3 weken. Er zijn zelfs aanwijzingen dat dit reeds na 2 à 3 dagen is. Meteen is voor contactpersonen het besmettingsgevaar (vrijwel) onbestaand, zelfs al kunnen er bij de besmettingsbron nog af en toe enkele bacillen in het sputum, bronchusaspiraat of maagvocht aangetroffen worden bij rechtstreeks onderzoek of bij kweek. Buiten het organisme kunnen tuberkelbacteriën niet lang in leven blijven daar de bacterie erg gevoelig is aan UV-stralen (daglicht). Slechts 5% à 10% van de besmette personen ontwikkelt een actieve tuberculose binnen de 2 jaar na infectie. Dus 90% van de besmette personen ontwikkelen geen klinische of radiologische tekens van de ziekte. Deze sluimerende toestand wordt latente tuberculose infectie (LTBI) genoemd. Deze personen zijn niet besmettelijk. Een kleine minderheid van de LTBI (2-5 %) ontwikkelt een actieve tuberculose door endogene reactivatie na een jarenlang interval als om één of andere reden de immunologische weerstand sterk vermindert. 9

10 Slechts 5 % van de door tuberculose besmette personen vertoont longletsels op de radiografie. Daarom is de meest adequate opsporingsmethode van een tuberculeuze infectie de tuberculinehuidtest. Met preventieve chemotherapie kan het risico op ziekte op latere leeftijd dalen met 70 à 80%. De actieve tuberculose kan men opsporen met een longfoto en sputumcontrole. De intensiteit en de frequentie van het contact met een besmettingsbron zijn medebepalend voor het infectierisico. Hoe nauwer en hoe langduriger de contacten, des te groter is uiteraard het besmettingsgevaar. Hoesthygiëne is een eenvoudige, goedkope en zeer doeltreffende maatregel om de transmissie van Mycobacterium tuberculosis te voorkomen. Er wordt best bij de mensen aangedrongen op het goed afdekken van mond en neus met een papieren zakdoek tijdens elke hoest- of niesbui. Aanvoer van verse lucht verdunt in grote mate de bacillenconcentratie in de lokalen. Direct zonlicht (UV) doodt tuberkelbacillen al na een paar uren, diffuus daglicht na enkele dagen. 10

11 5. Tuberculine-index (TI) en tuberculineomslagindex (TOI) De Tuberculine-index (TI) geeft de prevalentie weer, meer bepaald het aantal personen dat op een bepaald tijdstip in een bepaalde populatie besmet is door tuberkelbacillen en dus een positieve reactie vertoont op een tuberculinehuidtest. De TI wordt berekend door alle positieven van een populatie (positief na de tuberculinetest + alle gekende oud positieve personen), te delen door alle effectief geteste personen, vermeerderd met de personen die voordien een positieve tuberculinetest vertoonden. Dit wordt uitgedrukt in een percentage. TI (%) = x 100 De tuberculineomslagindex (TOI) of de Annual Risk of Infection (ARI) geeft de incidentie weer en wordt berekend door het aantal tuberculineomslagen per jaar in een bepaalde bevolking, vermenigvuldigd met 100, te delen door het aantal personen waarbij een THT werd uitgevoerd en afgelezen in dat jaar in dezelfde bevolking. Betreffende de tuberculineomslag of virage in een blootgestelde populatie wordt de definitie van de VRGT gevolgd. Een tuberculineomslag of virage betekent een toename van minstens 10 mm induratie tussen een eerste negatieve of twijfelachtige tuberculinehuidtest en een tweede positieve tuberculinehuidtest die binnen een termijn van 2 jaren worden uitgevoerd. Het wijst op een recente tuberculose-infectie. TOI (%) = x 100 In België is de grootte van het infectierisico, gemeten door de ARI (annual risk of infection) of de tuberculineomslagindex (TOI), niet meer gekend. 11

12 De laatste meting in België gebeurde in De ARI bedroeg toen 0,2% bij een cohorte van 15-jarige schoolkinderen in de Franstalige gemeenschap. In Nederland, waar de incidentie voor tuberculose lager is dan in België, bedroeg de ARI in 2001 voor tuberculose in de algemene bevolking 0,01 à 0,03%. In Canada gebeurt een tuberculosescreening in het werkmilieu systematisch als de tuberculine-index hoger is dan 5% of de tuberculineomslagindex hoger is dan 0,5%. (uit Tuberculoseopsporing en preventie in het werkmilieu, VRGT, 2005) 12

13 6. Praktische uitvoering van de tuberculosescreening De praktische uitvoering van de tuberculinehuidtesten en radiologische thoraxopnames is sinds het begin van de screeningen uitbesteed door Empreva aan de VRGT (Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding) aan Nederlandstalige zijde en aan de FARES (Fonds des Affections Respiratoires) aan Franstalige zijde. Deze twee verenigingen vormen samen de Belgian Lung and Tuberculosis Association (BELTA). De THT bestaat uit een intradermale injectie van 2 eenheden tuberculine in de huid van de voorarm. De aflezing gebeurt 3 à 5 dagen na het plaatsen van de THT. Zowel de plaatsing als de lezing en de interpretatie worden uitgevoerd door een ervaren verpleegkundige van de VRGT of FARES. We kunnen dus zeker zijn dat steeds hetzelfde type entstof wordt gebruikt in steeds dezelfde hoeveelheid (2 eenheden). De uiteindelijke interpretatie die gegeven wordt aan de test, wordt al vele jaren geregistreerd door deze zelfde ervaren verpleegkundigen. Bij de interpretatie wordt rekening gehouden met factoren die deze interpretatie kunnen beïnvloeden zoals BCG-vaccinatie, contact met besmettelijke tuberculosepatiënt indien dit gekend is, het boostereffect, de leeftijd, de immunologische toestand... De aflezing en de interpretatie geschieden dus op gestandaardiseerde wijze. Zowel het type induratie, de diameter van de induratie in mm als de diameter van het erytheem in mm, worden nauwkeurig geregistreerd door de verpleegkundigen van de VRGT en de FARES. De geregistreerde intradermotestresultaten kunnen bijgevolg als zeer betrouwbaar beschouwd worden. Erytheem is een rode verkleuring zonder induratie. Er zijn 4 mogelijke induratietypes: Type I: zeer hard, Type II: hard, Type III: hard/zacht, Type IV: week. De status of interpretatie die uiteindelijk wordt toegekend is negatief, positief of twijfelachtig (zie tabel 1). De criteria die gehanteerd worden door de 13

14 VRGT, zijn verschillend naargelang het de beoordeling betreft van THTtesten bij een populatie met verhoogde blootstelling aan tuberculose of bij een niet-blootgestelde populatie. In geval van een twijfelachtig resultaat wordt een nieuwe THT uitgevoerd na een 2-tal maanden. Tabel 1: interpretatiecriteria THT bij al of niet blootgestelden aan tuberculose Induratiediameter blootgestelden <5mm 5-9mm 10mm Induratiediameter niet-blootgestelden <10mm 10mm en <18mm 18mm Interpretatie negatief twijfelachtig positief Interpretatie negatief twijfelachtig positief Naarmate de prevalentie van tuberculose in een populatie hoger is, stijgt het infectierisico en verhoogt de kans dat een positieve tuberculinetest te wijten is aan een besmetting met de tuberkelbacil. Daarom wordt in België voor bevolkingsgroepen uit landen met hoge tuberculoseprevalentie en/of met een hoog risico voor tuberculose (gedetineerden, daklozen, kansarmen...), de drempelwaarde van een positieve induratie lager gelegd (10mm) dan voor de algemene populatie (18mm). Anderzijds gaat een lage tuberculoseprevalentie in een land zoals België, gepaard met een proportioneel hogere prevalentie van infectie door niettuberculeuze mycobacteriën in het milieu. Latente infecties hiervan kunnen aanleiding geven tot tuberculinereacties van meer dan 10mm induratie. Deze zijn meestal van het zwakkere induratietype (type III en IV) en doven bovendien ook sneller uit dan tuberculinereacties door tuberculeuze infecties. Omdat een dergelijke tijdelijke positiviteit erop wijst dat ze te wijten zijn aan besmettingen met niet-tuberculeuze mycobacteriën, wordt in België 14

15 elke tuberculinehuidtest (bij de algemene bevolking) met 10 à 17mm induratie als twijfelachtig beschouwd, behalve als er een risicofactor bestaat voor het ontwikkelen van actieve tuberculose (HIV-infectie, kwaadaardige aandoeningen, drugs, alcohol...). ( Gerichte opsporing en behandeling van latente tuberculose-infectie, VRGT, februari 2003). Empreva volgt de interpretatiecriteria van de VRGT voor de blootgestelde personen. Dit geeft een grotere sensitiviteit (snellere detectie van een besmetting) maar verhoogt ook de kans op het detecteren van niet tuberculeuze infecties (vals positieven). De verschillen in de interpretatiecriteria bij blootgestelden en niet-blootgestelden vormen een bijkomende moeilijkheid bij het vergelijken en interpreteren van de bekomen prevalentiecijfers bij de blootgestelde populaties en de niet-blootgestelde populatie. Indien de kandidaat-werknemer een bewijs kan voorleggen van antecedenten van een positieve THT of van een actieve tuberculose, verwijst de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer deze persoon verder voor een RXopname. Er wordt een status toegekend volgens onderstaande tabel voor interpretatie van RX zoals dit gebeurt door de VRGT. Lijst categorieën RX thorax VRGT Categorieën Definitie categorieën Actie Cat 0 Normaal Niet te herzien Cat 1 Sterk vermoeden actieve TB Te herzien Cat 2 Vermoeden actieve TB Te herzien Cat 3 Zwak vermoeden actieve TB Te herzien Cat 4 Oude inactieve TB letsels Niet te herzien Cat 5 Niet TB afwijking Niet te herzien Cat 6 Niet TB afwijking Te herzien Cat 10 Technisch onbruikbaar Te herzien 15

16 De resultaten worden door de VRGT en de FARES in Excel bestanden overgemaakt aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer. Analyse van de resultaten kunnen leiden tot het nemen van bijkomende maatregelen en een aanpassing van het tuberculosebeleid. 16

17 7. Doelstelling I: De bepaling van de prevalentie van THT-positieven in populaties met een verschillende mate van verhoogde blootstelling aan tuberculose In deze studie worden 4 populaties onderscheiden waarbij tuberculosescreening gebeurt ter opsporing van tuberculosebesmettingen: 1. Penitentiaire inrichtingen (arresthuizen-strafinrichtingen) 2. Veiligheidskorps 3. Justitiehuizen 4. Gesloten asielcentra Betreffende het risico voor tuberculose-infectie in het werkmilieu bestaat een consensus over een indeling in drie groepen met een verschillend risico naargelang de activiteiten die worden uitgeoefend: ( Tuberculoseopsporing en preventie in het werkmilieu, VRGT, jan 2005) 1. Groep A Wordt gekenmerkt door een sterk verhoogd risico op tuberculosebesmetting door regelmatig rechtstreeks in contact te komen met bevolkingsgroepen waar tuberculose meer voorkomt dan bij de algemene bevolking. Het gevangenispersoneel en het personeel van de gesloten asielcentra behoren tot deze groep. 2. Groep B Wordt gekenmerkt door een matig verhoogd risico op tuberculose-infectie en sporadische contacten met besmettelijke tuberculosepatiënten of 17

18 hoogrisicopopulatie. Hiertoe behoren onder meer de justitieassistenten, tewerkgesteld in de justitiehuizen. 3. Groep C Omvat de personeelsleden waarbij het risico op de werkplaats niet verhoogd is ten opzichte van de algemene bevolking. 7.1 Beschrijving van de populaties 1. Penitentiaire Inrichtingen - EPI België heeft 35 gevangenissen, met meer dan gevangenen en meer dan 9000 personeelsleden. De gevangenis wordt gerund als een echt bedrijf. Je vindt er een restaurant, atelier, administratie, bewaking, psychologische bijstand en sociale assistentie voor reïntegratie in de maatschappij, ziekenboeg, religieuze en morele consulenten, gevangenisdirecteurs om de dagdagelijkse werking van een ganse gevangenis in goede banen te leiden. De werkgever voert de risicoanalyse uit om de risicofactoren voor het personeel te identificeren en de ernst ervan vast te stellen. Voor de werknemer bestaat de risicofactor als hij eraan wordt blootgesteld. De duur en de frequentie van de confrontatie van de werknemer met de risicofactor is bepalend in de evaluatie van de blootstelling. Naast asielzoekers, dak- en thuislozen en intraveneuze druggebruikers, vormen gedetineerden een belangrijke risicogroep voor tuberculose en is tuberculosebewaking aanbevolen. Gevangenen hebben een verhoogd risico op tuberculose omdat ze in een gesloten instelling leven, die soms overbevolkt of onvoldoende geventileerd is en omdat gevangenen vaak afkomstig zijn uit bevolkingsgroepen met een verhoogd risico op tuberculose. Bovendien hebben personen die in de gevangenis belanden soms ook buiten de gevangenis een beperkte toegang tot de gezondheidszorg. Het hoge verloop van de gevangenisbevolking ( turn over ) bemoeilijkt de controle van tuberculose binnen de setting. 18

19 In de strategie van tuberculosebestrijding in de gevangenissen worden 4 niveaus onderscheiden. (Richtlijnen tuberculosebeleid in de gevangenissen, VRGT september 2008). 1. Vroegtijdige detectie en behandeling van patiënten met actieve tuberculose in de gevangenis. Actief screenen van risicogroepen: Systematische screening via een longfoto (om praktische redenen) van binnenkomende gedetineerden, klinisch onderzoek door de gevangenisarts binnen 24u na aankomst in de gevangenis, een eerste THT na 3 maanden detentie, nadien tijdens hechtenis een jaarlijks onderzoek: de jaarlijkse longfoto (om praktische redenen), momenteel is een omschakeling bezig van de jaarlijkse longfoto naar een jaarlijks onderzoek op latente tuberculose-infectie via een THT. 2. Isolatie van gedetineerden die verdacht zijn van tuberculose, hospitalisatie van gedetineerden met actieve tuberculose, behandelingssupervisie in de gevangenis en continuïteit van de behandeling buiten de gevangenis 3. Micro-epidemieën onder controle brengen: contactonderzoek rond besmettelijke gevallen. 4. Tuberculosebestrijding bij personen die blootgesteld zijn aan het besmettingsrisico via contacten met de risicogroepen door periodiek tuberculoseonderzoek bij gevangenispersoneel, informatie verstrekken aan bezoekers, advocaten, firma s... over het tuberculosebesmettingsrisico in de gevangenis. Het risico op tuberculose-infectie voor het gevangenispersoneel wordt bepaald door: de kans op contact met tuberculose geïnfecteerden die duidelijk verhoogd is in een gevangenis. het type contact: de duur van het contact, de nabijheid tot de risicopopulatie en de densiteit van de risicopopulatie in een gesloten systeem (aantal personen per kubieke meter) 19

20 een afdoende en snelle screening van de aandoening bij de verdachten en gedetineerden de toepassing van algemene preventiemaatregelen zoals voldoende verluchting en verlichting de toepassing van specifieke preventieve maatregelen in geval iemand verdacht wordt van tuberculose-infectie De cel gezondheidstoezicht binnen Empreva heeft in mei 2008 aan de werkgever, het Bestuur der Strafinrichtingen, het advies gegeven om het gevangenispersoneel om de 6 maanden (dus 2x per jaar) te screenen met een THT. Bij personen die al positief reageren, wordt (voorlopig) blijvend 1x per jaar een longfoto noodzakelijk geacht. Dit advies was gebaseerd op de resultaten van voorgaande opsporingen, op de aanbevelingen van het Wetenschappelijk Comité van het Belgisch Nationaal Werk tot bestrijding van Tuberculose en de Respiratoire aandoeningen, en op de richtlijnen van de VRGT. Een THT om de 6 maanden is aan te raden om volgende redenen: De snelle opsporing van een mogelijke infectie De mogelijkheid van bronopsporing Het vermijden van contactonderzoeken bij het personeel bij detectie van een besmettelijke tuberculose in de inrichting De mogelijkheid tot opvolging van het aantal virages en het tuberculosebeleid. Procedure screeningsonderzoeken voor het personeel in de gevangenissen: De frequentie van de THT is gebaseerd op de risicoanalyse en elk personeelslid is verplicht om deze 2x per jaar te laten uitvoeren. De werknemers met een gekende positieve THT of met een voorgeschiedenis van tuberculose worden 1x per jaar onderzocht met een longfoto. De lijst voor de THT wordt om de 6 maanden opgesteld door de arbeidsgeneesheer op basis van de namenlijst verkregen van de werkgever 20

21 en op basis van de gekende resultaten bij de dienst Empreva. Deze lijst wordt elektronisch overgemaakt aan de verpleegkundige van de VRGT/FARES en aan de werkgever. De lijst voor de RX van de longen wordt 1x per jaar opgesteld. De werkgever en de verpleegkundige van de VRGT/FARES leggen in het begin van het jaar de data vast voor het zetten en aflezen van de testen in de strafinrichting: zij informeren de preventieadviseur en de arbeidsgeneesheer. De data waarop de MRU (mobiele röntgen unit) langskomt worden in overleg met de gevangenissen afgesproken en aan deze drie personen doorgegeven. De werkgever ziet er op toe dat zoveel mogelijk werknemers tijdens hun diensturen kunnen aanwezig zijn. De periode van testen wordt beperkt tot 4 weken. De werkgever verwittigt de werknemers via een dienstnota of een brief over de data van het onderzoek. Het is belangrijk te vermelden dat de test verplicht is, dat betrokkene moet aanwezig zijn bij het zetten en aflezen van de test en dat afwezigheden gemeld worden aan de werkgever. De werkgever zorgt voor een geschikt lokaal (proper en met voldoende privacy). De werkgever zorgt ervoor dat iedereen kan aanwezig zijn (aflossen van werknemers). Nadat de laatste testen gezet en afgelezen zijn in een gevangenis, wordt de lijst van afwezigen overgemaakt aan de arbeidsgeneesheer. Deze gegevens worden nadien overgemaakt aan de werkgever. Bij gewettigde afwezigheid krijgt de werknemer de kans zich te laten testen in het gezondheidscentrum van de VRGT/FARES. De tijd nodig voor dit onderzoek wordt als arbeidstijd beschouwd en vergoed. Bij ongewettigde afwezigheid dient de werknemer zich vóór een bepaalde datum aan te bieden in het gezondheidscentrum. De tijd hieraan besteed wordt dan echter niet als arbeidstijd gezien. De werknemer heeft een maand de tijd om zich in orde te stellen met deze wettelijke verplichting. Zes weken na de start van de tuberculoseopsporing in een gevangenis wordt de lijst afgesloten. Zij wordt zo vlug mogelijk doorgestuurd naar de arbeidsgeneesheer. 21

22 De positieve THT-testen worden onmiddellijk aan de arbeidsgeneesheer meegedeeld. Dit geldt ook voor de verdachte longfoto s. De arbeidsgeneesheer geeft aan de werkgever de lijst door met de namen van de werknemers die effectief een test hebben ondergaan. De arbeidsgeneesheer brengt de werknemer op de hoogte van zijn testresultaat en verwijst personen met een positieve THT of een longbeeld verdacht voor tuberculose door naar de curatieve sector en informeert de werknemer over de mogelijkheid tot aanvraag voor schadeloosstelling bij een beroepsziekte. Zes maanden na de begindatum van de vorige opsporingsperiode wordt de procedure herhaald. De lijst met de resultaten van de RX wordt afgesloten op het einde van het jaar. 2. Veiligheidskorps Het personeel dat behoort tot het veiligheidskorps komt in contact met dezelfde risicopopulatie als het gevangenispersoneel. Zij zorgen voor de transporten en begeleiding bij de transfer van verdachten en gedetineerden tussen de gevangenissen en van de gevangenis naar de rechtbank en justitiepaleizen. Tevens zorgen zij voor bewaking en ordehandhaving in de gerechtsgebouwen. Verdachten en gedetineerden worden voorgeleid voor de rechter vanuit de cellencomplexen in de gerechtsgebouwen. Naast de enorme turn-over van contacten met de risicopopulatie voor wat betreft tuberculose, is ook de opsluiting van grote groepen verdachten en gedetineerden in de cellencomplexen van de justitiepaleizen een verzwarend element betreffende het risico op contact met tuberculose. Aan de werkgever werd het advies gegeven ook deze personeelsgroep 2x per jaar te testen op tuberculosebesmetting. Personen die al positief zijn, worden gevolgd met een jaarlijkse RX-opname van de longen. De procedure van de screeningsonderzoeken bij het veiligheidskorps verloopt zoals bij het gevangenispersoneel. 22

23 3. Justitiehuizen Deze personeelsgroep staat in voor de opvolging van ex-gedetineerden. Wie een werkstraf krijgt, voorwaardelijk wordt vrijgelaten of thuis mag verblijven met een elektronische enkelband wordt in opdracht van de rechtbank gecontroleerd en opgevolgd door de justitieassistenten van de 28 justitiehuizen in België. Zij staan ook in voor slachtofferonthaal, het afnemen van sociale enquêtes en eerstelijnsopvang van burgers met een gerechtelijk dossier. Het betreft dus opnieuw contacten van personeelsleden met een vergelijkbare risicopopulatie maar naast de minder frequente contacten, zijn de omstandigheden waarin deze contacten plaats hebben uiteraard helemaal anders. Meestal bieden de ex-gedetineerden zich aan op het kantoor van de justitiehuizen. Er worden echter ook huisbezoeken uitgevoerd. Voor deze personeelsgroep werd geadviseerd, in overleg met de VRGT en de FARES en met het akkoord van de vakbonden, om gedurende een 2-tal jaren een jaarlijkse tuberculosescreening uit te voeren. Nadien kan de tuberculineomslagindex bepaald worden op basis waarvan een verder beleid aangaande al of niet verdere screening, kan uitgestippeld worden. De tuberculineomslagindex zal dan gebruikt worden om te bepalen of het TBCopsporingsbeleid moet worden aangepast. Deze algemene screening bij alle personeelsleden van de justitiehuizen werd opgestart in 2010 en verloopt op gelijkaardige wijze als voor het andere personeel van justitie maar dan slechts 1x per jaar. 4. Gesloten asielcentra De Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), heeft als doelstelling om de bewoners (=vreemdelingen) van de gesloten asielcentra, desnoods tegen hun eigen wil in, terug te brengen naar hun land van oorsprong of hun land van inscheping. De gesloten asielcentra voorzien in de opvang van de vreemdelingen (illegalen of afgewezenen) die geen kans meer maken om asiel te krijgen en dit in afwachting van de effectieve verwijdering. 23

24 In België zijn er 6 gesloten asielcentra waar 853 (op 31/10/11) personeelsleden tewerkgesteld zijn: Brugge, Merksplas, Steenokkerzeel, Vottem, Melsbroek en het INAD-centrum op de luchthaven van Zaventem. Veiligheidsbeambten, psychosociaal, medisch en administratief personeel, en chauffeurs die de vreemdelingen vervoeren, hebben er dagelijks frequente en intensieve contacten met de vreemdelingen die vaak uit regio s afkomstig zijn waar tuberculose endemisch is. Volgens de risicoprofielen, opgesteld door de werkgever, is het risico voor tuberculose aanwezig voor alle personeelsleden zowel in dagdienst als in ploegendienst, alsook voor de chauffeurs die tewerkgesteld zijn in de gesloten centra. Tuberculosescreening wordt 2x per jaar uitgevoerd bij alle personeelsleden. Bij personeelsleden die al positief zijn, wordt 1x per jaar een RX thorax genomen. Dezelfde procedure als bij FOD Justitie werd toegepast bij de FOD Binnenlandse Zaken. 24

25 7.2 Overzicht van de populaties in aantallen 1. Penitentiaire instellingen = EPI EPI in 2011: aantal werknemers = 9691 EPI - NL Aantal EPI - FR Aantal PC Brugge 818 CP de Marneffe 130 PC Hoogstraten 159 Prison d Andenne 414 SI Antwerpen 379 Prison d Arlon 143 SI Dendermonde 151 Prison d Ittre 406 SI Everberg 102 Prison de Dinant 55 SI Gent 289 Prison de Huy 94 SI Hasselt 438 Prison de Jamioulx 287 SI Ieper 92 Prison de Lantin 1171 SI Leuven Centraal 278 Prison de Mons 339 SI Leuven-Hulp 159 Prison de Namur 205 SI Mechelen 114 Prison de Nivelles 235 SI Merksplas 557 Prison de Paifve 245 SI Oudenaarde 168 Prison de St. Gilles 489 SI Ruiselede 68 Prison de St-Hubert 201 SI Tongeren 72 Prison de Tournai 205 SI Turnhout 157 Prison de Verviers 232 SI Wortel 179 SI Berkendael 106 SI Vorst Veiligheidskorps = VK VK in 2011: aantal werknemers = 446 VK - NL Aantal VK - FR Aantal Beheerscel Veiligheidskorps 8 Zone Brussel-Zuid 44 Centrale garage 8 Zone Brussel-Elsene 101 Opleiding Veiligheidskorps 1 Zone Nivelle 9 Zone Antwerpen 39 Zone Tubize 6 Zone Brugge 20 Zone Huy 6 Zone Dendermonde 6 Zone Basse Meuse 24 Zone Gent 15 Zone Verviers 13 Zone Hasselt 16 Zone Namur 10 Zone Hoogstraten 17 Zone Andenne 5 Zone Ieper 7 Zone Dinant 3 Zone Leuven 14 Zone Thuin/Charleroi 16 Zone Mechelen 6 Zone Arlon 5 Zone Oudenaarde 3 Zone Saint-Hubert 6 Zone Tongeren 6 Zone Mons 11 Zone Turnhout 8 Zone Tournai 13 25

26 Justitiehuizen = JH JH in 2011: aantal werknemers = 985 JH - NL Aantal EPI - FR Aantal JH Antwerpen 67 MJ Liège 103 JH Brugge 33 MJ Neufchâteau 11 JH Brussel 33 MJ Mons 35 JH Dendermonde 46 MJ Marche-en-Famenne 15 JH Gent 58 MJ Namur 36 JH Hasselt 24 MJ Charleroi 57 JH Ieper 11 MJ Huy 24 JH Kortrijk 29 MJ Dinant 21 JH Leuven 44 MJ Eupen 8 JH Mechelen 35 MJ Bruxelles 114 JH Oudenaarde 18 MJ Arlon 11 JH Tongeren 26 MJ Verviers 27 JH Turnhout 31 MJ Nivelles 29 JH Veurne 14 MJ Tournai Gesloten asielcentra = Centra Centra in 2011: aantal werknemers = 886 Centra NL Aantal Centra FR Aantal 127 Melsbroek/INAD Zaventem 77 Centre fermé de Vottem bis Steenokkerzeel 118 Bureau Transfer (NL + FR) 161 Centrum Illegalen Brugge 143 Centrum Illegalen Merksplas

27 7.3 Registratie van de gegevens Betreffende de analyse van de tuberculine-index is het belangrijk te weten dat de registratie van de THT-testen binnen Empreva is gestart in De positieve THT-resultaten op dat moment waren een mix van: Oud-positieven zoals deze voorkomen in de algemene bevolking THT-positieven te wijten aan contact met een tuberculosezieke persoon Eerdere tewerkstelling elders in een risicomilieu betreffende tuberculose De rol van de leeftijd: oudere mensen hebben omwille van de leeftijd meer kansen gehad op contact met tuberculose dan jongere mensen, Socio-economische situatie: laaggeschoolden, financiële problemen, verwaarlozen van de eigen gezondheid,... BCG-gevaccineerden Personeelsleden die een virage hebben opgelopen tijdens de tewerkstelling in de gevangenis zonder te weten wanneer In 2006 werden de testresultaten eerst in Excelbestanden geregistreerd per instelling en vanaf 2009 werden de gegevens ook ingevoerd in een databank. In 2009 en 2010 werden enkel die resultaten ingevoerd van personen die effectief getest werden of een RX lieten nemen. Wie niet was komen opdagen voor een THT of longfoto werd toen nog niet systematisch genoteerd. In de loop van 2010 werden ook de afwezigen geregistreerd. Dit heeft als gevolg dat er voor 2009 en 2010 eigenlijk een onderrapportering is: er zijn immers personen waarvan reeds geweten is dat ze positief zijn, maar ze werden niet gerapporteerd in geval zij zich niet in orde hadden gesteld met de jaarlijkse longfoto. De cijfers van 2011 zijn dus de meest exacte omwille van een betere registratie. Er wordt gestreefd naar het behalen van 100% screening maar dit is in de praktijk nooit haalbaar. Langdurig zieken, personeelsleden in loopbaanonderbreking, personeelsleden in rust na nacht- en weekenddienst 27

28 en het absenteïsme door ziekte, zwangerschap, ongeval en arbeidsongeval, bepalen mee het uiteindelijke screeningsresultaat. De medewerking en follow-up door de lokale gevangenisdirecties, alsook de mentaliteit en flexibiliteit van het personeel spelen een rol in de uiteindelijke behaalde screeningsgraad van een bepaalde instelling. Het vaststellen van de tuberculine-index is geen eenvoudige oefening. De tuberculosescreening wordt in elke populatie (dienst of inrichting) immers twee maal per jaar georganiseerd en de resultaten worden per testsessie weergegeven. Het grootste deel van het personeel wordt effectief twee maal per jaar getest, sommigen ondergaan de test slechts één maal per jaar om de eerder aangehaalde redenen en elk jaar zijn er ook steeds personeelsleden waarvan er geen testresultaat wordt geregistreerd. Personeelsleden van de justitiehuizen worden één maal per jaar getest. Voor deze populatie stelt zich het probleem van de dubbele opsporing niet, bij de berekening van de tuberculine-index. Om het aantal effectief geteste personen per jaar te bepalen wordt er via een formule rekening gehouden met de personen die twee maal per jaar een test hebben ondergaan. Zij worden namelijk slechts één maal geteld dan. De opkomst van het personeel voor deelname aan de THT-testen en de jaarlijkse longfoto is duidelijk lager in de Franstalige en Brusselse instellingen t.o.v. de instellingen in het Vlaamse landsdeel. Het bepalen van de tewerkstellingsduur in de instelling is onmogelijk. Deze gegevens kunnen niet op systematische wijze gereproduceerd worden door de werkgever en zijn dus onbekend. 7.4 Verstorende factoren Beperkingen waarmee rekening moet worden gehouden zijn de verstorende factoren. Bij de analyse van de gegevens van positiviteit voor tuberculoseinfectie (of tuberculine) en het beoordelen van de blootstellingsrisico s moet worden nagegaan of een correctie op deze verstorende factoren mogelijk is. 28

29 Verstorende factoren bij de analyse van de tuberculine-index van de 4 risicogroepen zijn: 1. De leeftijd: hoe ouder, hoe meer kansen op contact met tuberculose omwille van de factor tijd. De prevalentie stijgt met de leeftijd. Het is mogelijk om hierop een correctie toe te passen. 2. Er zijn al THT-positieven zoals deze ook voorkomen in de algemene populatie. De vraag is wat dan de referentie is. Hoewel hierop geen correctie mogelijk is kan er worden uitgegaan van het feit dat de 4 populaties een gelijkaardige basisprevalentie hebben. 3. De periode waarin je geboren bent speelt ook een rol: het zogenaamde cohorte-effect. Als je geboren bent in de jaren 40 en 50 heb je meer kans om al positief te zijn dan als je later bent geboren. In deze studie kan dit effect niet onderscheiden worden van het leeftijdseffect (zie 1). 4. De socio-economische factoren: buiten het beroep dat wordt uitgeoefend, bestaan hierover geen nauwkeurige gegevens en er is dan ook geen correctie op mogelijk. 5. De afkomst van de werknemer (migratie) zal zeker in de toekomst een meer prominente rol gaan spelen bij de beoordeling van testresultaten van tuberculose. 7.5 Analyse van de gegevens Tuberculine-index: berekening De tuberculine-index wordt berekend per populatie. De populaties zijn voldoende groot in aantal. Er is een instroom via aanwervingen en een uitstroom via pensionering en in beperktere mate via mutaties. De reeds gekende positieven worden na elke screening aangevuld met oud positieven die bij de aanwerving reeds gekend positief waren, nieuw positieven en de virages. 29

30 Tabel 1: TI in de verschillende populaties in populaties gekend positief getesten virages nieuw positief totaal positief TI EPI ,2% VK ,9% JH ,5% centra ,7% gekend positief = alle reeds gekende personen met een positiviteit voor THT getesten = alle personen die in 2011 minstens 1 THT hebben ondergaan virages = aantal gedetecteerde virages bij de THT- testing in 2011 nieuw positief = alle personen met een induratie van minstens 10mm waarvan niets geweten is en alle personen waarbij de induratie minstens 10mm bedraagt met een toename van de induratie met minder dan 10mm t.o.v. de vorige THT- test (geen virage) totaal positief = gekend positief + virages + nieuw positief TI (%) = x 100 TI hangt sterk af van het aantal reeds gekend positieven en de participatiegraad in de te testen personen. Als het aantal gekend positieven hoog is en de participatiegraad laag, zal de TI kunstmatig hoog zijn en niet representatief voor de hele populatie. De participatiegraad in de verschillende populaties wordt weergegeven in tabel 2: 30

31 Tabel 2: gekend positief en participatiegraad in de verschillende populaties 2011 populatie gekend positief % positief vóór THT te testen personen geteste personen participatie- graad TI EPI ,2% ,6% 18,2% VK ,2% ,6% 13,9% JH ,3% ,5% 11,5% Centra ,4% ,6% 20,7% Wegens de verschillen in participatiegraad kunnen de TI s van de 4 populaties niet met elkaar vergeleken worden. Daarom wordt getracht dit te corrigeren alsof al de te testen personen hebben deelgenomen aan de testing. Het aantal positieve testen in de teller en het aantal getesten in de noemer zal dan in verhouding vermeerderen. Het verwacht aantal positieve testen in elke populatie is dan: Het aantal positieven gevonden door de testing (virage + nieuw pos) vermenigvuldigd met het aantal te testen werknemers en gedeeld door het aantal effectief geteste werknemers. Daarbij wordt verondersteld dat de THT-positiviteit bij de niet-getesten gelijk is aan die bij de getesten. De gecorrigeerde TI wordt berekend door het totaal gecorrigeerd positieven te delen door het totaal aantal personen van de deelpopulatie (zie tabel 3). Tabel 3 : berekening gecorrigeerde TI per populatie 2011 Populatie Aantal personen Gekend positief Te testen Getesten Positief positief Totaal positief gecorrigeerd Gecorrigeerd Gecorrigeerde TI EPI ,5% VK ,5% JH ,8% centra ,8% Totaal De gecorrigeerde TI s bevinden zich boven de drempel van 5% van waaraf wordt aangenomen dat screening noodzakelijk is. 31

32 Tabel 4 : overzicht TI, gecorrigeerde TI en percentage positieven per populatie 2011 TI Gecorrigeerde TI % pos in populatie EPI 18,2% 14,5% 14,2% VK 13,9% 10,5% 10,1% JH 11,5% 9,8% 9,3% Centra 20,7% 17,8% 17,7% De TI die berekend werd met in de noemer de effectief geteste personen, geeft de hoogste waarde. Het percentage positieven per populatie (geteste en niet geteste personen) geeft de laagste waarde weer. Indien 100% van de te testen werknemers zich effectief laat testen, zal de reële waarde zich bevinden tussen deze 2 waarden zoals de gecorrigeerde TI aangeeft Statistische verwerking Voor elke deelpopulatie wordt een Risk Ratio bepaald (-geobserveerde/ verwachte) t.o.v. de totale onderzochte populatie. Vervolgens werden daarvan de betrouwbaarheidsintervallen bepaald. De populaties zijn daarvoor voldoende groot. Indien er overlapping is van de betrouwbaarheidintervallen, wil dit zeggen dat er geen significant verschil is tussen de populaties. Als er geen overlapping is, wil dit zeggen dat er een significant verschil is. Er is dan 95% zekerheid dat het verschil tussen 2 proporties niet te wijten is aan het toeval, dus dit is significant. 32

33 Tabel 5 : Berekening van de Risk Ratio en het 95%-betrouwbaarheidsinterval Totaal 2011 populatie Aantal personen positief gecorrigeerd Verwacht positief = EXPECTED Risk ratio (OBS/EXP) 95% CI = OBSERVED EPI ,6 1,020 1,011 1,028 VK ,4 0,741 0,663 0,820 JH ,693 0,642 0,743 centra ,9 1,254 1,184 1,325 totaal Bij het veiligheidskorps en de justitiehuizen is er geen statistisch significant verschil. Er is wel een duidelijk statistisch significant verschil tussen EPI en de centra enerzijds en het VK en de JH anderzijds. Ook tussen EPI en de asielcentra is er een statistisch significant verschil maar dan wel minder groot. De gegevens lijken aan te tonen dat in de gevangenissen en de asielcentra er een groter besmettingsrisico op tuberculose is dan in het veiligheidskorps of de justitiehuizen Leeftijdscorrectie Indien ervan wordt uitgegaan dat de beginprevalentie van positiviteit voor tuberculose gelijkaardig is voor de verscheidene populaties, kan de vraag gesteld worden of er op oudere leeftijd verschillen in de prevalentie zijn tussen de 4 populaties. Is er al of niet een hoger risico bij een bepaalde populatie? 33

34 Hiervoor worden de gegevens gecorrigeerd voor de leeftijd. Dit gebeurt door een opsplitsing in volgende leeftijdsgroepen: < 30j = geboren na j = geboren tussen 1980 en j = geboren tussen 1970 en 1961 > 50j = geboren vóór en in 1960 De grafieken 1 tot 4 tonen het aantal werknemers en het aantal positieven per leeftijdsgroep in 2011: Grafiek 1: Penitentiaire instellingen Aantal pos/leeftijdsgroep Aantal WN/Leeftijdsgroep < 30j 30-40j 40-50j > 50j 34

35 Grafiek 2: Veiligheidskorps Aantal pos/leeftijdsgroep Aantal WN/Leeftijdsgroep 20 0 < 30j 30-40j 40-50j > 50j Grafiek 3: Justitiehuizen < 30j 30-40j 40-50j > 50j Aantal pos/leeftijdsgroep Aantal WN/Leeftijdsgroep 35

36 Grafiek 4: Asielcentra aantal pos/leeftijdsgroep aantal WN/leeftijdsgroep 50 0 < 30j 30-40j 40-50j > 50j Als we de leeftijdsspecifieke percentages van positieve personen van de 4 populaties in een tabel plaatsen zien we het volgende: Tabel 6: percentage positieven per leeftijdsgroep bij populaties in 2011 % Positieven per leeftijdsgroep 2011 < 30j 30-40j 40-50j > 50j EPI 6,1% 10,4% 14,9% 23% VK 3,8% 10,1% 9,9% 18,5% JH 2,1% 9,1% 10,8% 19,8% Centra 8,3% 13,7% 18,8% 27,3% Het aantal positieven wordt hier uitgedrukt in verhouding tot de volledige leeftijdsgroepen, dus met inbegrip van de niet geteste personen in

37 In een grafiek geeft dit: Grafiek 5: % positieven per leeftijdsgroep in de 4 populaties EPI VK JH centra 5 0 < 30j 30-40j 40-50j > 50j Bespreking van de resultaten Na het toepassen van een leeftijdscorrectie zien we duidelijk een toename van het percentage positieve personen bij oudere personen en dit in alle populaties. Er is nagenoeg een parallelle toename voor alle populaties. Hoewel we eenzelfde beginprevalentie verwachten in de groep van min 30- jarigen, vergelijkbaar met de prevalentie in de algemene bevolking, stellen we toch ook daar een verschil vast tussen de 4 populaties: in de asielcentra is het percentage het hoogste. Is er hogere infectiedruk in de asielcentra? Zijn er meer min 30-jarige werknemers van niet-belgische origine? Zijn er veel laaggeschoolden? Tijdens de consultaties in de asielcentra wordt vastgesteld dat er vaak gereisd wordt door deze personeelsgroep naar vreemde landen met een hoge tuberculose-incidentie. Dit gebeurt ook eerder als rugzaktoerist dan als gast in een hotel. Wat wel een probleem blijft is de blootstellingsduur die niet te achterhalen is. De werkgevers kunnen niet de nodige informatie verschaffen over de tewerkstellingsduur en de werkplaats van personeelsleden in een bepaalde functie. 37

38 Als we de TI berekenen per leeftijdsgroep waarbij wel wordt rekening gehouden met de effectief uitgevoerde testen bekomen we volgende cijfers: Tabel 7: TI(%) per leeftijdsgroep 2011 < 30j j j. >50j. EPI 10,3% 19,0% 23,7% 37,9% VK 5,8% 17,5% 15,1% 31,2% JH 2,7% 11,1% 13,6% 23,1% centra 11,6% 20,4% 26,1% 37,0% Als we dit vergelijken met tabel 4 (% positieven per leeftijdsgroep) zal de reële waarde van de tuberculine-index per leeftijdscategorie van deze populaties zich telkens tussen deze uiterste waarden bevinden. De gegevens van deze 2 tabellen tonen alleszins een duidelijke trend van de TI in verband met de leeftijd. In beide gevallen is er een toename met de leeftijd en worden verschillen tussen de populaties in elke leeftijdsgroep vastgesteld, behalve tussen het veiligheidskorps en de justitiehuizen. Na berekening van de gecorrigeerde TI per leeftijdsgroep in de verschillende populaties kan een overzicht gegeven worden voor

39 Tabel 8: overzicht TI, gecorrigeerde TI en percentage positieven per leeftijdsgroep en per populatie Leeftijd < 30j j 40-50j <50j. Totaal EPI TI 10,3 % 19,0 % 23,7 % 37,9 % 18,2 % TI corr. 6,5 % 10,8 % 15,0 % 23,2 % 14,5 % % pos. 6,1 % 10,4 % 14,9 % 23,0 % 14,2 % VK TI 5,8 % 17,5 % 15,1 % 31,2 % 13,9 % TI corr. 4,0 % 10,1 % 10,7 % 18,5 % 10,5 % % pos. 3,8 % 10,1 % 9,9 % 18,5 % 10,1 % JH TI 2,7 % 11,1 % 13,6 % 23,1 % 11,5 % TI corr. 2,4 % 9,7 % 11,2 % 20,3 % 9,8 % % pos. 2,1 % 9,1 % 10,8 % 19,8 % 9,3 % Centra TI 11,6 % 20,4 % 26,1 % 37,9 % 20,7 % TI corr. 8,5 % 13,7 % 18,8 % 27,3 % 17,8 % % pos. 8,3 % 13,7 % 18,8 % 27,3 % 17,7 % Deze cijfers geven aan dat het werken in een gesloten systeem zoals een gevangenis of een gesloten asielcentrum een hoger risico inhoudt op besmetting met tuberculose dan in een niet gesloten systeem zoals het veiligheidskorps en de justitiehuizen. Het personeel van de gevangenissen, het veiligheidskorps en de justitiehuizen heeft contact met dezelfde populatie maar in een verschillende setting. Deuren en ramen open zetten in een gevangenis om te verluchten en daglicht binnen te laten is niet zo evident. Toch zou met moderne architectuur en techniek van de 21ste eeuw, de ventilatie en verlichting kunnen verbeterd worden. Ook de contacten op zich zijn van verschillende aard. Cipiers in de celcomplexen hebben nauwe contacten met de gedetineerden: ze zijn de directe contactpersonen van de gedetineerden en begeleiden hen naar de 39