THEMA IV.1. Tuberculose

Transcriptie

1 THEMA IV.1. Tuberculose Specifieke selectiecriteria Voor deze selectie van tuberculose-verblijven worden alle ziekenhuisverblijven weerhouden die beantwoorden aan de algemene selectiecriteria (cfr. Inleiding 2.4.a) en bovendien als hoofddiagnose een ICD-9-CM code hebben die wijst op een tuberculose-infectie (codes 010.** tot en met 018.**). De * geeft aan dat de waarde van het vierde en vijfde cijfer van de ICD-9-CM code geen belang heeft voor het al dan niet behoren tot de selectie. Een diagnose kan in de MKG-registratie als hoofddiagnose of als nevendiagnose worden geregistreerd. De hoofddiagnose is die diagnose die het best de opname in het ziekenhuis verantwoordt. Alle andere aanwezige diagnosen zijn nevendiagnosen. Bij een selectie van ziekenhuisverblijven uit de MKG-databank op basis van een diagnose stelt zich dus de vraag of alleen de verblijven weerhouden worden waar de diagnose in kwestie als hoofddiagnose werd opgegeven, of integendeel alle verblijven weerhouden worden waarbij de betreffende diagnose voorkomt. Voor onderstaande selectie worden enkel de verblijven met een tuberculose-infectie als hoofddiagnose weerhouden. Indien ook alle verblijven met een tuberculose-infectie als nevendiagnose zouden opgenomen worden in de selectie, dan zou het percentage heropnamen (dit zijn opnamen van patiënten tijdens een periode van minder dan één jaar voorafgaand aan het geregistreerde verblijf in hetzelfde ziekenhuis) te groot worden. De prevalentie van de aandoening wordt dan minder goed benaderd. In totaal bevinden er zich 1231 verblijven met tuberculose als hoofddiagnose in de MKG databank voor het registratiejaar Hiervan vonden er 1163 in een klassiek ziekenhuisverblijf en 68 in daghospitalisatie plaats. De selectie die hieronder in kaart wordt gebracht, beperkt zich tot de 1163 klassieke ziekenhuisverblijven. Registratiejaar 1998 Geografisch niveau Administratieve arrondissementen

2 Toelichting In deze selectie van verblijven gaat het eigenlijk om kleine aantallen. Als gevolg hiervan is voor minder dan de helft van de arrondissementen (18/43) de afwijking van de SAR significant. Kaart IV.1 toont aan dat slechts voor vier arrondissementen, waar meer verblijven met tuberculose als hoofddiagnose geregistreerd werden dan verwacht 1, de afwijking van de SAR significant is. Het gaat over de arrondissementen Luik, Charleroi, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Aarlen. Voor Aarlen gaat het maar om 17 verblijven. De gegevens die aan de basis liggen van de cartografische voorstelling worden weergegeven in tabel IV.1.a. Figuur IV.1.a. brengt de leeftijds- en geslachtsdistributie van de klassieke ziekenhuisverblijven met tuberculose als hoofddiagnose in beeld. Twee derden van de verblijven worden gegenereerd door mannen. Ziekenhuisopnamen voor tuberculose komen vooral bij volwassenen voor. Bij 12 % van de verblijven betreft het een opname van een kind jonger dan 15 jaar. Ten opzichte van de cijfers voor 1996 is dit aandeel van de kinderen lichtjes gestegen. Figuur IV.1.b. illustreert de verdeling van de 1163 klassieke ziekenhuisverblijven in functie van de nationaliteit van de patiënt. In de MKG-registratie wordt de nationaliteit geregistreerd als zijnde Belg, niet-belg of onbekend. Deze figuur toont aan dat in 60 % van de ziekenhuisverblijven de patiënt de Belgische nationaliteit heeft. Voor 27 % van de verblijven is de patiënt niet-belg en voor de overige 13 % van de verblijven wordt als nationaliteit onbekend opgegeven. In vergelijking met de cijfers gepubliceerd in MKG 1996 in Beeld is het aandeel van de verblijven waarbij de nationaliteit van de patiënt onbekend is lichtjes afgenomen (13% ten opzichte van 15% in 1996), wat wijst op een toegenomen nauwkeurigheid van de registratie. Het aandeel van de verblijven van niet-belgen is sterk toegenomen: van 18% naar 27%. Figuur IV.1.c. geeft een idee over het arrondissement waar de woonplaats zich bevindt van de patiënten die niet-belg zijn. Meer dan de helft van deze patiënten heeft zijn domicilie in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 10 % woont in Antwerpen, 5% in Luik en 4 % in Hasselt. Dit wil zeggen dat vier arrondissementen instaan voor 70 % van de ziekenhuisverblijven waarbij de patiënt niet-belg is. Figuur IV.1.d. geeft analoge informatie in verband met de ziekenhuisverblijven waarbij de nationaliteit van de patiënt onbekend is. 30% van deze patiënten zijn afkomstig uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Daarnaast wonen heel wat patiënten met onbekende nationaliteit in de administratieve arrondissementen Luik, Charleroi en Aarlen. Deze cijfers doen vermoeden dat, hoewel voor de ganse selectie de Belgen 60 % van de verblijven voor hun rekening nemen, er waarschijnlijk grote verschillen bestaan tussen de verschillende administratieve arrondissementen voor wat betreft het percentage ziekenhuisverblijven van Belgische patiënten met tuberculose als hoofddiagnose. Tabel IV.1.b. illustreert duidelijk deze verschillen. 1 Voor de berekening van het verwacht aantal verblijven wordt verwezen naar Inleiding 3. Methodologie.

3 Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ligt het aandeel verblijven gegenereerd door Belgische patiënten veel lager (25 %) dan voor het land (60 %). Ook in het arrondissement Luik, waar ook veel meer verblijven met tuberculose als hoofddiagnose voorkomen dan verwacht 1, ligt het aandeel Belgische patiënten lager dan op nationaal vlak het geval is. Voor het arrondissement Charleroi (ook klasse 6 op kaart IV.1., met een significante afwijking van de SAR) gaat dit niet op: het aandeel Belgische patiënten ligt daar op hetzelfde niveau als de nationale referentie. In het arrondissement Aarlen is het aandeel van Belgische patiënten zeer klein, slechts 6%. Nagenoeg alle verblijven in dit arrondissement worden echter gegeneerd door patiënten waarvan de nationaliteit onbekend is (figuur IV.1.d.). Het gemaakte onderscheid naar nationaliteit blijft relatief, aangezien geen rekening wordt gehouden met eventuele naturalisaties. Het aandeel van allochtonen die genaturaliseerd zijn is wellicht niet even groot in alle arrondissementen. De leeftijds- en geslachtsdistributies van de ziekenhuisverblijven met tuberculose als hoofddiagnose verschillen enigszins voor de Belgen, de niet-belgen en de patiënten met een onbekende nationaliteit. Terwijl voor de Belgische patiënten het aandeel van de kinderen onder de 15 jaar slechts 9% bedraagt, ligt dit aandeel bij de niet-belgen op 19% en bij de patiënten waarvoor de nationaliteit onbekend is op 13%. In tabel IV.1.c. wordt het aandeel weergegeven van de verschillende hoofddiagnosen van de ziekenhuisverblijven die tot de selectie behoren. In 65 % van de verblijven gaat het om een pulmonaire tuberculose, in 9 % van de verblijven werd een primaire tuberculose infectie geregistreerd (deze is ook vrijwel steeds ter hoogte van de longen gelokaliseerd) en in nog 9 % van de verblijven gaat het om overige vormen van tuberculose van de tractus respiratorius. Wat betreft deze percentages is er geen beduidend verschil te bemerken tussen de ziekenhuisverblijven van Belgische patiënten en de verblijven van niet-belgen of patiënten met een onbekende nationaliteit. Bij alle in dit thema voorgestelde cijfers en gegevens dient men zich goed te realiseren dat hier enkel de patiënten in beeld gebracht worden waarvoor er een ziekenhuisverblijf in klassieke hospitalisatie plaatsvond gedurende het registratiejaar Gegevens in verband met patiënten met een tuberculose-infectie, die niet werden opgenomen in een ziekenhuis, en die zich al dan niet ambulant lieten behandelen, zijn niet opgenomen in de MKG-registratie en kunnen op deze manier dus ook niet gevisualiseerd worden. Het aantal ziekenhuisverblijven dat geregistreerd werd voor deze aandoening in de loop van het jaar 1998 mag dus niet gelijk gesteld worden aan de prevalentie van tuberculose in ons land. Men mag wel veronderstellen dat er een zekere evenredigheid bestaat tussen het aantal ziekenhuisverblijven in een bepaalde geografische zone en de prevalentie van tuberculose in die zone. De bevindingen beschreven in dit thema werden vergeleken met de gegevens van de VRGT (Vlaamse Vereniging voor Respiratoire Gezondheidszorg en Tuberculosebestrijding). Deze instelling staat, samen met FARES de Franstalige 1 Voor de berekening van het verwacht aantal verblijven wordt verwezen naar Inleiding 3. Methodologie.

4 zusterorganisatie, in voor het nationale tuberculose-incidentieregister. Hoewel het in de publicaties van het VRGT gaat om de tuberculose-incidentie, en in deze publicatie om het aantal klassieke hospitalisaties omwille van tuberculose, zijn de meeste gegevens gelijklopend. Wat betreft de geografische variatie stelt de VRGT ook een verhoogde incidentie vast voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en voor de steden Luik en Charleroi. Bovendien wordt door de VRGT ook voor de steden Antwerpen, Gent en Namen een verhoogde incidentie gevonden. Dit laatste komt niet tot uiting in kaart IV.1. op basis van de klassieke ziekenhuisverblijven. Het grote aandeel van de mannen (twee derden) en van de niet-belgen zijn gemeenschappelijke bevindingen van de VRGT en de MKG. Ook het relatief groot aandeel van niet-belgische kinderen ten opzichte van hun Belgische leeftijdsgenootjes is een gegeven dat in beide registraties terug te vinden is. Bovendien kloppen de verhoudingen tussen respiratoire vormen van tuberculose en extrarespiratoire tuberculose vrij goed tussen beide registratiesystemen. Kaart IV.1. Tuberculose als hoofddiagnose - MKG 1998 Definitie klassen + (aantal arrondissementen) 120 < SAR (7) 110 < SAR =< 120 (1) 100 < SAR =< 110 (0) 90 < SAR =< 100 (2) 80 < SAR =< 90 (9) SAR =< 80 (24) De * geeft aan of de afwijking van de waarde van de SAR significant is voor het desbetreffende administratief arrondissement

5 Administratief arrondissement Naam Nummer Aantal verblijven SAR Klasse Ondergrens 95% BI Bovengrens 95% BI Significante afwijking SAR ANTWERPEN MECHELEN * TURNHOUT BRUSSEL-HOOFDSTAD * HALLE-VILVOORDE * LEUVEN * NIJVEL BRUGGE DIKSMUIDE IEPER * KORTRIJK OOSTENDE ROESELARE * TIELT * VEURNE AALST * DENDERMONDE * EEKLO GENT * OUDENAARDE ST-NIKLAAS AAT CHARLEROI * BERGEN MOESCROEN ZINNIK THUIN DOORNIK * HOEI LUIK * VERVIERS BORGWORM * HASSELT MAASEIK TONGEREN AARLEN * BASTENAKEN * MARCHE-EN-FAMENNE NEUFCHATEAU VIRTON * DINANT NAMEN * PHILIPPEVILLE Totaal 1163 Tabel IV.1a. Aantal klassieke ziekenhuisverblijven met tuberculose als hoofddiagnose - MKG 1998

6 Figuur IV.1.a. Leeftijds- en geslachtsdistributie - MKG Leeftijd Aantal klassieke ziekenhuisverblijven met tuberculose als hoofddiagnose Mannen Vrouwen Figuur IV.1.b. Verdeling van de klassieke ziekenhuisverblijven met tuberculose als hoofddiagnose in functie van de nationaliteit van de patiënt - MKG 1998 Onbekend 13% Belg 60% Niet-Belg 27%

7 Figuur IV.1.c. Verdeling van de klassieke ziekenhuisverblijven met tuberculose als hoofddiagnose volgens de woonplaats (administratief arrondissement) van de patiënten met nationaliteit 'niet-belg' MKG 1998 ANDERE 30% BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST 51% HASSELT 4% LUIK 5% ANTWERPEN 10% Figuur IV.1.d. Verdeling van de klassieke ziekenhuisverblijven met tuberculose als hoofddiagnose volgens de woonplaats (administratief arrondissement) van de patiënten met onbekende nationaliteit - MKG 1998 ANDERE 26% BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST 30% AARLEN 11% CHARLEROI 15% LUIK 18%

8 Administratief arrondissement Totaal aantal verblijven Aantal verblijven van Belgen % verblijven van Belgen Naam Nummer ANTWERPEN MECHELEN TURNHOUT BRUSSEL-HOOFDSTAD HALLE-VILVOORDE LEUVEN NIJVEL BRUGGE DIKSMUIDE IEPER KORTRIJK OOSTENDE RO ESELA RE TIELT VEURNE AALST DENDERMONDE EEKLO GENT OUDENAARDE ST-NIKLAAS AAT CHARLEROI BERGEN MOESCROEN ZINNIK THUIN DOORNIK HOEI LUIK VERVIERS BORGWORM HASSELT MAASEIK TONGEREN AARLEN BASTENAKEN MARCHE-EN-FAMENNE NEUFCHATEAU VIRTON DINANT NAMEN PHILIPPEVILLE Totaal Tabel IV.1.b. Klassieke ziekenhuisverblijven met tuberculose als hoofddiagnose - percentage verblijven van Belgische patiënten per arrondissement - MKG 1998

9 ICD-9-CM-code op 3 cijfers Omschrijving Aantal verblijven % verblijven 010 primaire tuberculose infectie pulmonaire tuberculose overige vormen van tuberculose van de tractus respiratorius tuberculose van de meningen en het centraal zenuwstelsel tuberculose van darmen, peritoneum en mesenteriale klieren tuberculose van botten en gewrichten tuberculose van het urogenitaal stelsel tuberculose van overige organen miliaire tuberculose 13 1 Totaal Tabel IV.1.c. Klassieke ziekenhuisverblijven met tuberculose als hoofddiagnose - aandeel van de verschillende hoofddiagnosen op 3 cijfers - MKG 1998