Zelfstudiepakket leerkracht (Correctiesleutel) Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde
|
|
- Renske Smets
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 @ KORTRIJK Zelfstudiepakket leerkracht (Correctiesleutel) ENTHALPIE Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde Graaf Karel de Goedelaan Kortrijk
2 Voorwoord Dit zelfstudiepakket wordt georganiseerd door de vakgroep Industriële Biologische Wetenschappen (IBW) aan de. De vakgroep IBW staat bekend voor de opleidingen Bachelor en Master of Science in de Industriële Wetenschappen: biochemie, chemie en milieukunde, opleidingen die leiden tot de beroepstitel industrieel ingenieur biochemie, chemie en milieukunde. Industrieel ingenieurs zijn ingenieurs die vooral toepassingsgerichte kennis verwerven die zij kunnen gebruiken om bestaande toepassingen en ontwerpen te verbeteren of om systemen te optimaliseren in een specifieke bedrijfs- of sectorcontext. Meer informatie over onze opleiding kan je terugvinden op volgende website: De vakgroep IBW is onderverdeeld in twee wetenschappelijke onderzoekslaboratoria, namelijk: LIWET = Laboratorium voor water en ecotechnologie Laboratorium voor voedingsmicrobiologie en biotechnologie Wil je meer weten over ons onderzoek, dan kan je een kijkje nemen op de website Als industrieel ingenieur chemie ben je in staat om op voorhand te bepalen of een reactie endo- of exotherm is. In de industrie is het belangrijk om te bepalen hoeveel energie er gevormd wordt tijdens een reactie. Je kent misschien de zelfwarmende kant-en-klaar maaltijden of de zelfwarmende babyfles, hier is het heel belangrijk om te weten hoeveel energie er toegevoegd moet worden aan het eten of de melk. Het bedrijf moet bepalen in welke concentratie de chemische producten aanwezig moeten zijn om het eten voldoende op te KORTRIJK 2 van 29
3 Leerplandoelen (Oriënteren) (Leerkracht) Richting Leerplan Leerplandoelstelling ASO Economie-wetenschappen Grieks-wetenschappen Latijn-wetenschappen Moderne talen-wetenschappen Sportwetenschappen Wetenschappen-topsport Wetenschappen-wiskunde ASO Latijn-Wetenschappen Moderne talen-wetenschappen Wetenschappen-Topsport Wetenschappen-Wiskunde Sportwetenschappen ASO Bijzondere wetenschappelijke vorming 2014/007 GO O/2/2014/ /091 GO De energieomzettingen bij een chemische reactie in verband brengen met de wet van behoud van energie Het begrip reactie-enthalpie omschrijven en verschillende soorten reactie-enthalpie onderscheiden. De wet van Hess formuleren en toepassen. Processen waarbij energie wordt getransformeerd of getransporteerd kunnen beschrijven en herkennen in voorbeelden. Thermochemie: - Begrippen enthalpie, exotherm en endotherm; - Reactie-enthalpieën De wet van behoud van energie formuleren. Uitleggen dat een stof inwendige energie bezit die afhangt van de aard van de bindingen, de aggregatietoestand en de temperatuur. De enthalpieverandering ΔH van een stof definiëren als verandering van de energieinhoud. Enthalpie (symbool H, van Heat): H = inwendige energie + p. V p en V zijn enkel belangrijk bij gassen. Uitleggen dat het verbreken van bindingen gepaard gaat met ΔH > 0 en dat het vormen van bindingen gepaard gaat met ΔH < 0. De reactie-enthalpie KORTRIJK 3 van 29
4 ASO Economie-moderne talen Economie-wiskunde Grieks-Latijn Grieks-moderne talen Grieks-wiskunde Humane wetenschappen Latijn-moderne talen Latijn-wiskunde Moderne talen-wiskunde Moderne talen-topsport Wiskunde-topsport 2014/008 GO definiëren als het verschil tussen de enthalpie van de reactieproducten en de enthalpie van de uitgangsstoffen. Het verband leggen tussen het teken van ΔH en het exoenergetisch of endoenergetisch karakter van de reactie. De vormingsenthalpie definiëren. De wet van Hess formuleren. Stoichiometrische berekeningen maken met reactie-enthalpieën. De energieomzettingen bij een chemische reactie in verband brengen met de wet van behoud van energie. Het begrip reactie-enthalpie omschrijven en verschillende soorten reactie-enthalpie onderscheiden. TSO Chemie O/2/2004/306 De begrippen energieinhoud, de enthalpie (H), de wetten van de thermochemie (waaronder de wet van Hess), de definitie van b.v. vormingsenthalpie, bindingsenergie, kennen. Uitbreiding: De begrippen entropie, vormingsenthalpie en bindingenthalpie kennen. TSO Industriële wetenschappen 2006/114 GO De wet van behoud van energie formuleren. Uitleggen dat een stof inwendige energie bezit die afhangt van de aard van de bindingen, de aggregatietoestand en de KORTRIJK 4 van 29
5 De enthalpieverandering ΔH van een stof definiëren als verandering van de energieinhoud. Uitleggen dat het verbreken van bindingen gepaard gaat met ΔH > 0 en dat het vormen van bindingen gepaard gaat met ΔH < 0. Enthalpie (symbool H, van Heat), eenheid joule Enthalpieverandering ΔH: Voor inwendige energie wordt het symbool U gebruikt. De afname van de enthalpie bij het ontstaan van een covalente binding of van een ionrooster leidt tot een grotere stabiliteit: - de bindingsenergie is de energie die vrijkomt bij de vorming van een mol van een covalente binding; - de roosterenergie is de energie die vrijkomt bij de vorming van een mol kristallijne ionverbinding uit de samenstellende positieve en negatieve ionen. De reactie-enthalpie ΔH definiëren als het verschil tussen de enthalpie van de reactieproducten en de enthalpie van de uitgangsstoffen. Het verband leggen tussen het teken van ΔH en het exoenergetisch of endoenergetisch karakter van de reactie. De vormingsenthalpie definiëren. De wet van Hess formuleren. Stoichiometrische berekeningen maken met KORTRIJK 5 van 29
6 TSO Industriële wetenschappen VVKSO BRUSSEL D/2009/7841/035 TSO Techniek - wetenschappen 2002/249 GO Een enthalpieverandering omschrijven als een verandering van inwendige energie eventueel vermeerderd met de geleverde arbeid door een gas als gevolg van de volumeverandering (beschouwd vanuit het systeem). Uitbreiding: De vormings-, verbrandingsen bindingsenthalpie definiëren. Met gegevens over vormings-, verbrandings- en bindingsenthalpie een reactie-enthalpie berekenen. De wet van Hess formuleren en toepassen. De wet van behoud van energie formuleren: - uitleggen waarom een stof inwendige energie bezit die afhangt van de aard van de bindingen, de aggregatietoestand en de temperatuur. - de enthalpieverandering ΔH van een stof definiëren als verandering van de energie-inhoud. - uitleggen dat het verbreken van bindingen gepaard gaat met ΔH > 0 en dat het vormen van bindingen gepaard gaat met ΔH < 0. Vormingsenthalpie definiëren: - in een tabel de vormingsenthalpie van een samengestelde stof opzoeken. - de reactie-enthalpie berekenen uit de vormingsenthalpieën van de reactieproducten en van de KORTRIJK 6 van 29
7 Lesdoelstellingen (Oriënteren) (leerlingen) De leerlingen kunnen de wet van behoud van energie toepassen. - de wet van Hess formuleren. - steunend op de wet van Hess en op een tabel van vormingsenthalpieën, eenvoudige thermochemische berekeningen uitvoeren. - stoichiometrische berekeningen maken waarin thermochemische problemen voorkomen. De leerlingen kunnen uitleggen dat de inwendige energie afhankelijk is van de aard van de bindingen. De leerlingen kunnen uitleggen dat de inwendige energie afhankelijk is van de aggregatietoestand. De leerlingen kunnen uitleggen dat de inwendige energie afhankelijk is van de temperatuur. De leerlingen kunnen het begrip enthalpie met eigen woorden omschrijven. De leerlingen kunnen de enthalpie bepalen met behulp van de inwendige energie. De leerlingen kunnen een exo- of endotherme reactie voorspellen met behulp van de enthalpie. De leerlingen kunnen de gebruiken. Reactie-enthalpie Vormingsenthalpie Verbrandingsenthalpie Bindingsenthalpie De leerlingen kunnen de wet van Hess met eigen woorden verwoorden. De leerlingen kunnen de wet van Hess toepassen. VOETen De leerlingen blijven, ondanks moeilijkheden, een doel nastreven. De leerlingen stellen kwaliteitseisen aan hun eigen werk. De leerlingen maken gebruik van de gepaste kanalen om hun vragen, problemen, ideeën of meningen kenbaar te KORTRIJK 7 van 29
8 Uitleg zelfstudiepakket Lees aandachtig de lesdoelstellingen. Zit je met vragen of twijfels dan kan je altijd terecht bij de leerkracht. Het zelfstudiepakket moet individueel gemaakt worden. Iedereen moet de basisdoelen maken. De basisdoelen worden aangeduid met figuur 1 Figuur 1: Basisdoelen Ben je klaar met de basisdoelen en het is nog geen tijd, dan kan je de uitbreidingsdoelen maken. De uitbreidingsdoelen worden aangeduid met figuur 2 Figuur 2: Uitbreidingsdoelen Ben je klaar met alle basisdoelen en uitbreidingsdoelen dan mag je de correctiesleutel vragen aan de leerkracht. De leerkracht controleert of alle basisdoelen en uitbreidingsdoelen gemaakt zijn. Ben je klaar met alle basisdoelen en nog niet met de uitbreidingsdoelen, maar het is bijna tijd. Dan krijg je van de leerkracht ook een correctiesleutel zodat je de basisdoelen kan verbeteren. De geschatte werktijd bedraagt 3 lesuren Veel KORTRIJK 8 van 29
9 Inhoud Voorwoord... Lesdoelstellingen (Oriënteren)... Uitleg zelfstudiepakket... Inhoud... Inleiding... Inwendige energie... Systemen... Endo- of exotherm... Wet van Hess... Enthalpie... Reactie-enthalpie... Vormingsenthalpie... Berekeningen van reactie-enthalpie met behulp van de vormingsenthalpie... Verbrandingsenthalpie... Bindingsenthalpie... KORTRIJK 9 van 29
10 1. Inleiding Thermodynamica betekent letterlijk energie (thermos) en beweging (dynamica). De thermodynamica bestudeert de beweging van de energie of de overgang van energie. De nulde wet van de thermodynamica vertelt ons dat drie systemen die in contact staan met elkaar een thermisch evenwicht bereiken. De systemen hebben dezelfde temperatuur, denk bijvoorbeeld aan een thermometer voor het meten van de koorts, zoals weergegeven in figuur 3. Figuur 3: Nulde wet van de thermodynamica De wet van behoud van energie is de eerste wet van de thermodynamica. Deze wet bewijst dat de energie niet verloren kan gaan, maar ook niet uit niets kan ontstaan. Een overmaat aan energie wordt omgezet in een andere energievorm. De tweede wet van de thermodynamica stelt extra voorwaarden aan de eerste wet. Uit de eerste wet weet men dat de energie wordt omgezet in een andere energievorm. Volgens de tweede hoofdwet is de energieomzetting enkel mogelijk in arbeid of warmte, zoals weergegeven in figuur 4. Figuur 4: Eerste en tweede wet van de KORTRIJK 10 van 29
11
Zelfstudiepakket Leerkracht (Correctiesleutel) Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde
@ KORTRIJK Zelfstudiepakket Leerkracht (Correctiesleutel) REDOX Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde Graaf Karel de Goedelaan 5-8500 Kortrijk Info.Kortrijk@UGent.be Voorwoord Dit zelfstudiepakket
Nadere informatieZelfstudiepakket Leerkracht (Correctiesleutel) Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde
@ KORTRIJK Zelfstudiepakket Leerkracht (Correctiesleutel) REDOX Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde UGent Campus Kortrijk Graaf Karel de Goedelaan 5-8500 Kortrijk Info.Kortrijk@UGent.be
Nadere informatie1 Algemene begrippen. THERMOCHEMIE p. 1
TERMOCEMIE p. 1 1 Algemene begrippen De chemische thermodynamica bestudeert de energieveranderingen en energieuitwisselingen bij chemische processen. Ook het voorspellen van het al of niet spontaan verloop
Nadere informatieLEERPLANDOELSTELLINGEN LEERINHOUDEN. De leerlingen kunnen
Hoofdstuk 2: Thermochemie... 2 1. Inleidende begrippen... 2 2. Inwendige energie... 2 3. Enthalpie, reactie-energie... 4 4. Toestandsgrootheden... 5 5. Standaardvormingsenthalpie... 6 6. Reactie-enthalpie...
Nadere informatieIng. ON TOUR_Leerkracht
Ing. ON TOUR_Leerkracht DNA ISOLATIE Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde UGent Campus Kortrijk Graaf Karel de Goedelaan 5-8500 Kortrijk Info.Kortrijk@UGent.be Voorwoord Deze workshop wordt
Nadere informatieDe twee snelheidsconstanten hangen op niet identieke wijze af van de temperatuur.
In tegenstelling tot een verandering van druk of concentratie zal een verandering in temperatuur wel degelijk de evenwichtsconstante wijzigen, want C k / k L De twee snelheidsconstanten hangen op niet
Nadere informatieTOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam
TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY, MST1211TA1, LB1541) 10 maart 2015 14.00-15.30 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Naam:. Studentnummer Leiden:... En/of Studentnummer Delft:... Dit tentamen bestaat
Nadere informatiegebruik maken van de gegeven formules om de reactievergelijking te schrijven van de verbranding van enkelvoudige en samengestelde stoffen;
Leergebied: reactievergelijking Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 4.4.3 - gebruik maken van de gegeven formules om de reactievergelijking te schrijven van de verbranding van enkelvoudige en samengestelde
Nadere informatieIng. ON TOUR DNA ISOLATIE. Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde
Ing. ON TOUR DNA ISOLATIE Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde UGent Campus Kortrijk Graaf Karel de Goedelaan 5-8500 Kortrijk Info.Kortrijk@UGent.be Voorwoord Deze workshop wordt georganiseerd
Nadere informatie7.4.3 - de ph-schaal van 0 tot 14 in verband brengen met zure, neutrale en basische oplossingen en met de concentratie van H+-ionen en OH--ionen;
Leergebied: concentratie Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 5.5.2 - de massaconcentratie van een oplossing definiëren als het aantal gram opgeloste stof per 100 ml oplossing; de oplosbaarheid van een stof
Nadere informatieExo- en endo-energetische reacties met eenzelfde stof
Exo- en endo-energetische reacties met eenzelfde stof 1. Onderzoek: a. Onderzoeksvraag: Kunnen we met eenzelfde stof zowel een exo- als een endo-energetische reactie uitvoeren? b. Hypothese: Ja, natriumsulfide
Nadere informatieuitleggen dat in reacties (in de meeste gevallen) bestaande chemische bindingen worden verbroken en nieuwe worden gevormd;
Leergebied: reactiesnelheid Leerplannen 4.1 - Reactiesnelheid en effectieve botsingen 4.1.1 - de definitie van reactiesnelheid geven; 4.1.2 - uitleggen dat in reacties (in de meeste gevallen) bestaande
Nadere informatieExtra oefenopgaven H4 [rekenen met: vormingswarmte, reactiewarmte, rendement, reactiesnelheid, botsende-deeltjesmodel]
Extra oefenopgaven H4 [rekenen met: vormingswarmte, reactiewarmte, rendement, reactiesnelheid, botsende-deeltjesmodel] Gebruik bij deze opdrachten BINAS-tabellen 8 t/m 12 / 38A / 56 / 57. Rekenen met vormingswarmte
Nadere informatie12 - het symbool schrijven als de naam gegeven is en de naam noemen als het symbool gegeven is van minstens twintig elementen.
Leergebied: element Leerplannen LP Chemie 2e gr ASO VVKSO (studierichtingen zonder component wetenschappen) 5.1.1.2 - B5 Chemische elementen in stoffen - Vanuit experimentele waarnemingen samengestelde
Nadere informatiedoor gebruik van de smaak en van indicatoren een oplossing karakteriseren als zuur, neutraal of basisch;
Leergebied: oplossing Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 1.4.1 - met een voorbeeld uitleggen wat een oplossing is; 5.3 - de elektrolyse van een natriumchloride-oplossing voorstellen op het elektrisch schema
Nadere informatieaangeven dat in 1 liter water slechts 10-7 mol H+ en 10-7 mol OH- aanwezig zijn en dat hiermee een ph = 7 overeenstemt;
Leergebied: ph Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 7.4.2 - aangeven dat in 1 liter water slechts 10-7 mol H+ en 10-7 mol OH- aanwezig zijn en dat hiermee een ph = 7 overeenstemt; 7.4.3 - de ph-schaal van
Nadere informatieSCHEIKUNDE. Hoofdstuk 9
SCHEIKUNDE Hoofdstuk 9 Par. 1 Elke chemische reactie heeft een energie-effect. De chemische energie voor én na de reactie is niet gelijk. Als de reactie warmer wordt is de chemische energie omgezet in
Nadere informatiede reactievergelijking schrijven van de oxidatie van metalen en de naam van de gevormde oxiden geven als de formules gekend zijn;
Leergebied: oxidatie Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 4.2.4 - een reactie met zuurstofgas als een oxidatie beschrijven; 4.6.1 - het roesten van metalen beschrijven als trage oxidatie; 4.6.2 - de reactievergelijking
Nadere informatieECTS-fiche HBO5 100 %
ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module Thermodynamica Code 7366 Lestijden 40 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste 100 % aanwezigheid Ingeschatte
Nadere informatieOnderzoekscompetenties in de 2 e en 3 e graad wetenschappen
Onderzoekscompetenties in de 2 e en 3 e graad wetenschappen Over welke richtingen spreken we? Tweede graad Wetenschappen en Sportwetenschappen Latijn, Grieks, Humane Wetenschappen, Economie Derde graad
Nadere informatieIng. ON TOUR_Leerkracht
Ing. ON TOUR_Leerkracht BIOKUNSTSTOFFEN Industrieel Ingenieur Chemie, Biochemie, Milieukunde UGent Campus Kortrijk Graaf Karel de Goedelaan 5-8500 Kortrijk Info.Kortrijk@UGent.be Voorwoord Deze workshop
Nadere informatieTOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 1 maart uur Docenten: L. de Smet, B. Dam
TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 1 maart 2016 13.30-15.00 uur Docenten: L. de Smet, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieTENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA. Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15
TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA Dinsdag 25 oktober 2011 13.15 15.15 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van BINAS en een (grafische) rekenmachine. Let op eenheden en significante cijfers. 1.
Nadere informatiede verbranding van een enkelvoudige stof definiëren als een reactie met zuurstofgas waarbij een oxide gevormd wordt;
Leergebied: oxide Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 3.7.1 - van de samengestelde stoffen waterstofchloride, (di)waterstofsulfaat, natriumhydroxide, ammoniak, calcium (di)hydroxide, natriumchloride, natriumwaterstofcarbonaat
Nadere informatieTOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam
TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart 2017 13.30-15.00 uur Docenten: T. Savenije, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor
Nadere informatieHoofdstuk 4 Energie en chemie in beweging. J.A.W. Faes (2019)
Hoofdstuk 4 Energie en chemie in beweging J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 4 Energie en chemie in beweging Paragrafen 4.1 Reacties en energie 4.2 Reactiewarmte en rendement meten 4.3 Reactiesnelheid 4.4 Botsende-deeltjesmodel
Nadere informatiemengsels onderscheiden van zuivere stoffen aan de hand van gegeven of van waargenomen fysische eigenschappen;
Leergebied: zuivere stoffen Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 1.4.5 - mengsels onderscheiden van zuivere stoffen aan de hand van gegeven of van waargenomen fysische eigenschappen; 2.3 - een verzameling
Nadere informatieGelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO
Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Federatie Steinerscholen Vlaanderen v.z.w. Gitschotellei 188 2140 Borgerhout Februari 2013 Gelijkwaardig verklaarde eindtermen
Nadere informatieEnergie, arbeid en vermogen. Het begrip arbeid op een kwalitatieve manier toelichten.
Jaarplan Fysica TWEEDE GRAAD TSO INDUSTRIËLE WETENSCHAPPEN VVKSO BRUSSEL D/2012/7841/083 4de jaar TSO-TeWe ASO-Wet Fysica TWEEDE GRAAD ASO VVKSO BRUSSEL D/2012/7841/008 4de jaar, 1u/week JAARPLAN Vul de
Nadere informatieEnergie en Energiebalans. Dictaat hoofdstuk 5
Energie en Energiebalans Dictaat hoofdstuk 5 Inleiding Energiebalansen = boekhouden met energie elementaire warmteleer; energieberekeningen rond eenvoudige systemen en chemische reacties Overzicht college
Nadere informatieleerlingenpracticum: met eenvoudige materiaal een eenvoudige redoxreactie uitvoeren;
Leergebied: redoxreactie Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO Lp 8 - oxidatie- en reductiereacties (redoxreacties) uitvoeren. LP Chemie 3e gr KSO GO Lp 14 - leerlingenpracticum 2: met eenvoudig materiaal
Nadere informatiePROEFVERSIE HOCUS POCUS... BOEM DE CHEMISCHE REACTIE. WEZO4_1u_ChemischeReacties.indd 3
HOCUS POCUS... BOEM VERSIE PR O EF DE CHEMISCHE REACTIE WEZO4_1u_ChemischeReacties.indd 3 14/04/16 20:53 HOOFDSTUK 1 CHEMISCHE REACTIES EN FYSISCHE VERSCHIJNSELEN 1.1 Chemische reactie en fysisch verschijnsel
Nadere informatieInleiding 15. Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17
Inhoud Inleiding 15 Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17 Reeks I.1: wiskunde 17 Reeks I.2: fysica 19 Reeks I.3: gemengd 19 Antwoorden 21 Hoofdstuk 1 De samenstelling van de materie
Nadere informatieendotherme reactie met soda
endotherme reactie met soda 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we temperaturen behalen onder de nul graden Celsius m.b.v. dinatriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Endo-energetisch
Nadere informatieVoorkennis chemie voor 1 Ba Geografie
Onderstaand overzicht geeft in grote lijnen weer welke kennis er van je verwacht wordt bij aanvang van een studie bachelor Geografie. Klik op een onderdeel om een meer gedetailleerde inhoud te krijgen
Nadere informatieReactiesnelheid (aanvulling 8.1, 8.2 en 8.3)
Reactiesnelheid (aanvulling 8.1, 8. en 8.3) Uit een aantal experimenten (zie 8.1 en 8.) bleek het volgende: De reactiesnelheid hangt af van: deeltjesgrootte concentratie temperatuur katalysatoren In 8.3
Nadere informatie8 - in een gegeven zuur-base-evenwicht de betrokken deeltjes, op basis van de protonenoverdracht, identificeren als zuur of als base.
Leergebied: base Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 7 - Zuren en basen 7.3.4 - basen voorstellen als stoffen die in water OH--ionen vrijmaken; LP Chemie 3e gr KSO GO 8 - in een gegeven zuur-base-evenwicht
Nadere informatieBachelor Informatica. Universiteit Antwerpen
Bachelor Informatica Donder en bliksem 2 Slaagcijfers Tussen 2% - 30% slaagt voor dit programma in 1 jaar! 3 Wiskunde Voorkennis? 6u wiskunde, maar... 4 Wiskunde Voorkennis? 6u wiskunde, maar... TSO Elektriciteit-electron.
Nadere informatieTENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F2/MNW2. Vrijdag 23 december 2005
TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor F/MNW Vrijdag 3 december 005 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een GR. Mogelijk nodige constantes: Gasconstante R = 8.31447 Jmol 1 K 1 = 8.0574 10 L
Nadere informatieScholengemeenschap Vlaamse Ardennen. Van ASO naar TSO : (g)een probleem?
Scholengemeenschap Vlaamse Ardennen Van ASO naar TSO : (g)een probleem? Schooljaar 2008 2009 Overgangen van ASO naar TSO binnen onze SG Opmerkingen : -Veel leerlingen die de overstap maken naar TSO denken
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatiemet voorbeelden en aan de hand van de begrippen molecule en atoom, uitleggen wat een formule is;
Leergebied: mol Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 2.2 - de aggregatietoestanden van water beschrijven en verklaren door een verschillende beweeglijkheid van de samenstellende deeltjes (moleculen,...);
Nadere informatieTHERMODYNAMICA 2 (WB1224)
THERMODYNAMICA 2 (WB1224) dinsdag 21 januari 2003 14.00-17.00 u. AANWIJZINGEN Het tentamen bestaat uit twee open vragen en 15 meerkeuzevragen. Voor de beantwoording van de meerkeuzevragen is een formulier
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieNotaties 13. Voorwoord 17
INHOUD Notaties 13 Voorwoord 17 Hoofdstuk : Ideale Gassen. Definitie 19. Ideale gaswet 19. Temperatuur 20. Soortelijke warmte 20. Mengsels van ideale gassen 21 1.5.1 De wet van Dalton 21 1.5.2 De equivalente
Nadere informatie27 ste Vlaamse Chemie Olympiade
27 ste Vlaamse Chemie Olympiade 2009-2010 2 de ronde 10 februari 2010 Je naam en voornaam: Je adres: De naam van je school: Het adres van je school: Je leerjaar: Aantal lesuren chemie per week die je dit
Nadere informatieSterktes en zwaktes uit de peilingen wiskunde - mogelijke verklaringen. Patricia De Grande AHOVOKS
Sterktes en zwaktes uit de peilingen wiskunde - mogelijke verklaringen Patricia De Grande AHOVOKS Resultaten per studierichting aso ET reële functies exponentiële functies goniometrische functies afgeleiden
Nadere informatieSecundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen
Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen I. Gemeenschappelijke eindtermen voor wetenschappen Gemeenschappelijke eindtermen gelden voor het geheel van de wetenschappen.
Nadere informatieHoofdstuk 12: Exergie & Anergie
Hoofdstuk : Exergie & Anergie. ENERGIEOMZEINGEN De eerste hoofdwet spreekt zich uit over het behoud van energie. Hierbij maakt zij geen onderscheid tussen de verschillende vormen van energie: inwendige
Nadere informatieMaken van siliconen uit zand
Maken van siliconen uit zand Onderzoeksvraag Kunnen we siliconen maken uit zand? Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment exotherme reactie redoxreacties Materiaal + stoffen - oogbescherming
Nadere informatie1. Elementaire chemie en chemisch rekenen
In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden
Nadere informatieTOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart uur Docenten: T. Savenije, B. Dam
TOETS CTD voor 1 ste jaars MST (4051CHTHEY) 7 maart 2017 13.30-15.00 uur Docenten: T. Savenije, B. Dam Dit tentamen bestaat uit 30 multiple-choice vragen Hiermee zijn in totaal 20 punten te verdienen Voor
Nadere informatieExamenprogramma scheikunde vwo
Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen
Nadere informatieJaarplan. Quark 4.2. 4 Quark 4.2 Handleiding. TSO-BTW/VT TSO-TeWe. ASO-Wet
Jaarplan TSO-BTW/VT TSO-TeWe ASO-Wet Fysica TWEEDE GRAAD ASO VVKSO BRUSSEL D/2012/7841/009 4de jaar, 2u/week JAARPLAN Vul de donkergrijze kolommen in en je hebt een jaarplan; vul de andere ook in en je
Nadere informatieSCHOOLJAAR PRIJZEN BOEKENFONDS 3 ASO
SCHOOLJAAR 2015 2016 PRIJZEN BOEKENFONDS 3 ASO 3 ASO Humane Wetenschappen Artistieke Vorming 350,00 3 ASO Humane Wetenschappen Moderne Talen 365,00 3 ASO Latijn Wetenschappen Wiskunde 320,00 3 ASO Latijn
Nadere informatieExamenprogramma scheikunde havo
Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kennis
Nadere informatieFysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie. Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt:
Fysische Chemie Oefeningenles 1 Energie en Thermochemie 1 Vraag 1 Eén mol He bevindt zich bij 298 K en standaarddruk (1 bar). Achtereenvolgens wordt: Bij constante T het volume reversibel verdubbeld. Het
Nadere informatieLEERACTIVITEIT: De stroomkring in beeld
LEERACTIVITEIT: De stroomkring in beeld Duur leeractiviteit Graad Richting Vak Onderwijsnet Leerplan 2 3 ASO/TSO Fysica Toegepaste Fysica Elektriciteit Vrij onderwijs/go Bruikbaar in alle leerplannen met
Nadere informatieHERHALINGS TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor S2/F2/MNW2 Woensdag 14 januari, 2009, 18.30 20.30
HERHALINGS TENTAMEN CHEMISCHE THERMODYNAMICA voor S2/F2/MNW2 Woensdag 14 januari, 2009, 18.30 20.30 Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een GR en BINAS. NB: Geef bij je antwoorden altijd eenheden,
Nadere informatieSTUDIEGEBIED CHEMIE (tso)
(tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad Techniek-wetenschappen Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting... Logisch denken Laboratoriumwerk
Nadere informatieHoofdstuk 1: Ideale Gassen. Hoofdstuk 2: Warmte en arbeid. Hoofdstuk 3: Toestandsveranderingen bij ideale gassen
Hoofdstuk 1: Ideale Gassen 1.1 Definitie 1 1.2 Ideale gaswet 1 1.3 Temperatuur 1 1.4 Soortelijke warmte 2 1.5 Mengsels van ideale gassen 1.5.1 Wet van Dalton 3 1.5.2 Equivalente molaire massa 4 1.5.3 Soortelijke
Nadere informatieProfilering derde graad
Profilering derde graad De leerling heeft in de eerste en de tweede graad de gelegenheid gehad om zijn of haar interesses te ontdekken. Misschien heeft hij of zij al enig idee ontwikkeld over toekomstige
Nadere informatieASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN
ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN ASO 2DE GRAAD 24 Profiel Na de eerste graad maak je een duidelijke keuze. In het derde jaar kies je een studierichting en onderwijsvorm (ASO, TSO,
Nadere informatieHoofdstuk 4. Chemische reacties. J.A.W. Faes (2019)
Hoofdstuk 4 Chemische reacties J.A.W. Faes (2019) Hoofdstuk 4 Chemische reacties Paragrafen 4.1 Kenmerken van een reactie 4.2 Reactievergelijkingen 4.3 Rekenen aan reacties Practica Exp. 1 Waarnemen Exp.
Nadere informatieVan TSO naar TSO : (g)een probleem
Scholengemeenschap Vlaamse Ardennen Van TSO naar TSO : (g)een probleem De brochure Van ASO naar TSO werd uitgebreid met een gedeelte dat de aansluitmogelijkheden bij overgangen binnen de TSO-richtingen
Nadere informatieWORKSHOPS EN ANDERE INITIATIEVEN VOOR LEERLINGEN SECUNDAIR ONDERWIJS
WORKSHOPS EN ANDERE INITIATIEVEN VOOR LEERLINGEN SECUNDAIR ONDERWIJS UGENT CAMPUS KORTRIJK 2015 2016 CAMPUS KORTRIJK INLEIDING Universiteit Gent Campus Kortrijk (UGent Campus Kortrijk) is de nieuwe naam
Nadere informatieScheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid
Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren
Nadere informatieASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN
ASO ECONOMIE LATIJN WETENSCHAPPEN HUMANE WETENSCHAPPEN ASO 2DE GRAAD 24 Profiel Na de eerste graad maak je een duidelijke keuze. In het derde jaar kies je een studierichting en onderwijsvorm (ASO, TSO,
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieSamenvatting Chemie Overal 3 havo
Samenvatting Chemie Overal 3 havo Hoofdstuk 3: Reacties 3.1 Energie Energievoorziening Fossiele brandstoffen zijn nog steeds belangrijk voor onze energievoorziening. We zijn druk op zoek naar duurzame
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatieEINDTERMEN Bosbiotoopstudie
EINDTERMEN Bosbiotoopstudie Eerste graad A-stroom Vakgebonden eindtermen aardrijkskunde De mens en het landschap Het landelijk landschap 22 milieueffecten opnoemen die in verband kunnen gebracht worden
Nadere informatie1 ste graad Industriële wetenschappen en Mechanica - elektriciteit
1 ste graad Industriële wetenschappen en Mechanica - elektriciteit School: Sint-Jozefinstituut Onderwijsvorm: Graad: Studierichting: 1ste graad 1 ste leerjaar A 2 de leerjaar Industriële wetenschappen
Nadere informatieOnderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren.
Vak: Scheikunde Leerjaar: Kerndoel(en): 28 De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp
Nadere informatieProfilering derde graad
De leerling heeft in de 1ste en de 2de graad, de gelegenheid gehad zijn/haar interesses te ontdekken en heeft misschien al enig idee ontwikkeld over toekomstige werk- of studieplannen. Vaardigheden, inzet,
Nadere informatie2 Overgang van het 3 de leerjaar naar het 4 de leerjaar
2 Overgang van het 3 de leerjaar naar het 4 de leerjaar 2.1 Van 3ASO naar 4ASO 2.1.1 Gebruikte afkortingen EC GR GL HW Economie met 4 of 5 uur Grieks Grieks-Latijn Humane LA MO SP WE Latijn Moderne Sport
Nadere informatie1A Algemene vorming met TOP!
Studieaanbod Lessentabellen 1A Algemene vorming met TOP! Je kiest voor een brede algemene vorming. In de lessen TOP! wordt co-teaching toegepast. Dit betekent dat de leerlingen twee leerkrachten voor de
Nadere informatieAlgemene Scheikunde. Vraag 1.3 Welke waarde van het reactie quotiënt zou een bijdrage van 40.0 kj geven tot de reactie vrije-enthalpie bij 25 C?
Hoofdstuk 1 Algemene Scheikunde Vraag 1.1 De waarde van de evenwichtsconstante - hangt af van de initiële hoeveelheden reactanten en producten - hangt af van de temperatuur - wijzigt naarmate de reactie
Nadere informatiePractica via uitdagingen
Practica via uitdagingen Zaterdag 23 oktober 2010 Lerarenopleiding BASO Begeleiding: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be Uitdagingen Grootste kristal: maak de grootste kristal met 10 g keukenzout Mooiste
Nadere informatie5.2.5 - atomen uit de hoofdgroepen, het aantal elektronen op de buitenste schil afleiden uit hun plaats in het periodiek systeem;
Leergebied: groep Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 3.5.3 - op het periodiek systeem aanwijzen dat elementen waarvan de enkelvoudige stoffen overeenkomstige chemische eigenschappen hebben, onder elkaar
Nadere informatieZomercursussen Wiskunde en Chemie 2016
FACULTEIT INDUSTRIËLE INGENIEURSWETENSCHAPPEN Campus Geel Zomercursussen Wiskunde en Chemie 2016 Voor de opleidingen Industrieel Ingenieur: Bachelor en Master in de biowetenschappen Bachelor en Master
Nadere informatieVerslag over de opvolgingsdoorlichting van het Sint- Janscollege te Gent
Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 BRUSSEL doorlichtingssecretariaat@ond.vlaanderen.be www.onderwijsinspectie.be Verslag
Nadere informatieTweede en derde graad ASO
Tweede en derde graad ASO Economie Eigenheid: wordt in twee paketten aangeboden: met meer moderne talen of met meer wiskunde het vak economie bestaat uit algemene economie en bedrijfswetenschappen (daar
Nadere informatieEerste graad A-stroom
EINDTERMEN en ONTWIKKELINGSDOELEN Vijverbiotoopstudie Eerste graad A-stroom Vakgebonden eindtermen aardrijkskunde Het natuurlijk milieu Reliëf 16* De leerlingen leren respect opbrengen voor de waarde van
Nadere informatieFysische Chemie Oefeningenles 7: Chemisch Evenwicht
Fysische Chemie Oefeningenles 7: Chemisch Evenwicht Vraag 1: H 2 O dissociatie Bij 1000 K bedraagt de evenwichtsconstante K p voor de dissociatie van water 8.710 11. K p is gerelateerd aan volgende reactie:
Nadere informatiePedagogische begeleiding wiskunde oktober 2016 Pagina 1
Pedagogische begeleiding SO Vakbegeleiding wiskunde ONDERZOEKSCOMPETENTIES WISKUNDE DERDE GRAAD AS0 Specifieke eindtermen i.v.m. onderzoekscompetenties (SETOC) Wat? Leerplan a derde graad aso VVKSO De
Nadere informatieEUREK(H)A! 1 Thema 1 Zintuigen A Terugkaatsing en spiegels Nieuw Bijlage 48a
Inhoud EUREK(H)A! 1 2015-2016 Leerplandoelstellingen D/2015/7841/013 Opmerkingen Bijlagen voor de nieuwe doelstellingen EUREK(H)A! 1 Thema 1 Zintuigen A Terugkaatsing en spiegels Bijlage 48a A.1 Enkele
Nadere informatieIsomeren van C4H8O2. EXAMEN SCHEIKUNDE VWO 1997, TWEEDE TIJDVAK, opgaven
EXAMEN SEIKUNDE VW 1997, TWEEDE TIJDVAK, opgaven 1 Buteendizuuranhydride 1997-II(I) Butaan ( 4H 10) wordt onder andere gebruikt als grondstof voor de bereiding van buteendizuuranhydride. De molecuulformule
Nadere informatieDifferentiëren in een wiskundeles d.m.v. activerende directe instructie. Door Tania Mouton (HoGent) en Brian Baert (HoWest)
Differentiëren in een wiskundeles d.m.v. activerende directe instructie Door Tania Mouton (HoGent) en Brian Baert (HoWest) Wat is differentiëren? Het positief en planmatig omgaan met verschillen tussen
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende
Nadere informatieStudiegebied. (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen. Derde graad...
Studiegebied (tso) Tweede graad... Techniek-wetenschappen Derde graad... Techniek-wetenschappen STUDIEGEBIED CHEMIE Studierichting Techniek-wetenschappen de graad Een woordje uitleg over de studierichting...
Nadere informatieUniversiteitsbreed OO Coaching en Diversiteit is probleemloos op te nemen met een diplomacontract (= binnen het curriculum) in volgende opleidingen:
Universiteitsbreed OO Coaching en Diversiteit is probleemloos op te nemen met een diplomacontract (= binnen het curriculum) in volgende opleidingen: OPGELET: Vind je jouw opleiding niet terug in onderstaande
Nadere informatieKristallisatie in snel tempo
Kristallisatie in snel tempo 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we op een snellere manier zoutkristallen maken? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Neutralisatiereactie: reactietype
Nadere informatieOp stap naar. Het secundair onderwijs. Vrij CLB Roeselare Kattenstraat Roeselare
Op stap naar Het secundair onderwijs Onderwijsloopbaanbegeleiding een opdracht van het CLB Proces begeleiding Aanvullend aan de school Op vraag Kiezen roept veel vragen op 1. Vragen naar informatie 2.
Nadere informatieOp stap naar het SECUNDAIR ONDERWIJS
Op stap naar het SECUNDAIR ONDERWIJS met accent op het secundair onderwijs? 1A? Structuur van het Secundair Onderwijs 3 2 6 5 4 3 Oriëntatie naar Doorstroming (ASO/TSO/KSO) Oriëntatie naar Arbeidsmarkt
Nadere informatie6 Modellen in de scheikunde
In dit hoofdstuk komen modellen aan de orde die de vorming of verspreiding van chemische stoffen beschrijven. In "reactievergelijkingen" wordt een model opgesteld voor de vorming van stoffen bij een gegeven
Nadere informatieHoofdstuk 3. en energieomzetting
Hoofdstuk 3 Energie en energieomzetting branders luchttoevoer brandstoftoevoer koelwater condensator stoomturbine generator transformator regelkamer stoom water ketel branders 1 Energiesoort Omschrijving
Nadere informatieLessentabellen vanaf (ontwerp van 30 mei 2016)
Lessentabellen vanaf 2016-2017 (ontwerp van 30 mei 2016) Lessentabellen 2 de graad ASO Latijn Economie Wetenschappen Humane Wetenschappen 1 2 1 2 1 2 1 2 Godsdienst/Zedenleer/Islam 2 2 2 2 2 2 2 2 Nederlands
Nadere informatie