r a p p o r t Herstelrechtelijke en Constructieve Afhandelingen in Vlaanderen Cijfernota 2008 Lieve Balcaen, Sofie Van Rumst en Veerle Verlinden

Transcriptie

1 r a p p o r t Herstelrechtelijke en Constructieve Afhandelingen in Vlaanderen Cijfernota 2008 Lieve Balcaen, Sofie Van Rumst en Veerle Verlinden

2 Vzw Ondersteuningsstructuur Bijzondere Jeugdzorg - Fiche Doelstelling 5: Het op basis van een cijfernota sensibiliseren en stimuleren van reflectie en dialoog betreffende het herstelrechtelijke en constructieve aanbod Actie 1: - Verzamelen cijfermateriaal - Schrijven cijfernota werkjaar 2008 Indicator - Cijfernota 2008 (februari 2009) Actie 2: - Bespreking van de cijfernota 2008 met de HCA-diensten Indicator - Bediscussieerde en geïnterpreteerde cijfernota 2008 met focus op regionale verschillen en tendensen. Verantwoordelijke stafmedewerkers Lieve Balcaen Sofie Van Rumst Veerle Verlinden 26 juni 2009 i

3 I. Samenvatting In deze nota geven we de cijfers weer van de herstelrechtelijke en constructieve afhandelingen voor jongeren met name de leerprojecten, de gemeenschapsdiensten, de bemiddeling en hergo. De cijfers voor ouderstage worden in een afzonderlijk rapport opgenomen. In onderstaande weergave maken we een onderscheid tussen twee grote groepen. Enerzijds de dossiers die werden doorverwezen in 2008, anderzijds de dossiers die werden afgesloten in Dit brengt met zich mee dat de aantallen zullen verschillen al naargelang het verwezen dan wel afgesloten dossiers betreft. 1. Het aantal verwijzingen Leerprojecten en gemeenschapsdienst In 2008 bereikte het aantal verwijzingen voor gemeenschapsdiensten en leerprojecten opnieuw het niveau van 2005 na een terugval in Er zijn echter grote verschillen tussen de arrondissementen. In de meeste diensten zien we een stijging van het aantal gemeenschapsdiensten en vooral van de leerprojecten. Antwerpen daarentegen bereikte nooit opnieuw het niveau van Desondanks blijft het arrondissement Antwerpen goed voor één vierde van de gemeenschapdiensten en één derde van de leerprojecten in Vlaanderen. 1.2.Bemiddelingsaanbod Het bemiddelingsaanbod blijft verder stijgen. Na de stijging in 2007 met 62 % is er in 2008 opnieuw een stijging van het aantal verwijzingen met 27 %. We kunnen stellen dat er in de meeste arrondissementen een veralgemeend bemiddelingsaanbod is in Vlaanderen. Spijtig genoeg hebben we hierdoor nog geen zicht op het aandeel van deze afhandelingen binnen het globale pakket aan reactiewijzen op jeugddelinquentie gezien we niet over deze laatste cijfers beschikken Hergo Er is een gevoelige stijging van het aantal verwijzingen (van 44 in 2007 tot 76 in 2008) maar deze stijging is bijna volledig toe te schrijven aan de toename in de dienst ADAM. Verder blijft het aantal verwijzingen beneden de verwachtingen. Aan het succes van deze afhandelingen is echter ook een keerzijde. We horen namelijk steeds dringendere signalen vanuit het werkveld om ook het personeelscontingent aan deze evolutie tijdig aan te passen opdat de kwaliteit van de dienstverlening niet in het gedrang zou komen 2. Jongeren die delicten pleegden De kenmerken van de jongeren liggen in de lijn van wat ook vroeger en in andere onderzoeken wordt vastgesteld Leeftijd De 14 tot 17 jarigen zijn vrij gelijkmatig vertegenwoordigd. De minderjarigen, jonger dan 13, vormen een minderheid (5%). Jongeren die gemeenschapsdienst of een leerproject uitvoeren zijn doorgaans iets ouder dan de jongeren die verwezen worden voor een herstelbemiddeling Geslacht Slechts 10 % van de aanmeldingen betreft een meisje. Over de jaren heen is er een lichte toename van het aandeel van de jongens Etnische afkomst 68% is van Belgische origine. Er zijn vrij grote verschillen tussen de afhandelingen vast te stellen. Gemeenschapsdienst en leerprojecten tellen slechts 56% Belgen en herstelbemiddeling 72%. Deze verhouding blijft ongeveer constant over de jaren heen. 2

4 3. Feiten Kijken we naar bemiddeling, dan nemen de vermogensdelicten het grootste deel voor hun rekening met 71%. Bij één vierde van de jongeren betreft het een delict tegen personen. In ruim de helft van de dossiers wordt een werkprestatie voor een vermogensdelict opgelegd, in 25% van de dossiers voor een delict tegen personen en in 11% voor een drugsfeit. Bij de leerprojecten ligt de verhouding enigszins anders: iets minder dan de helft voor een vermogensdelict, ruim een derde voor een misdrijf tegen personen en 12% voor drugsdelicten. Focussen we nu op het onderscheid tussen de eerder lichte(re) feiten tegenover de zwaardere feiten -al moet dit uiteraard met veel omzichtigheid worden geïnterpreteerd- dan merken we dat het aandeel van de lichtere feiten bij bemiddeling hoger ligt dan bij gemeenschapsdienst en leerprojecten maar er is zeker geen opvallende toename vast te stellen van lichtere feiten bij bemiddeling. 4. Niveau van verwijzing Zoals verwacht worden gemeenschapsdiensten en leerprojecten nog uitsluitend opgelegd door de jeugdrechter. Bemiddeling wordt in 96% van de dossiers verwezen door het parket. 5. Bemiddeling 5.1. Slachtoffers. Een gemiddeld slachtoffer binnen bemiddeling is een natuurlijk persoon (76%), mannelijk (67%) en van Belgische origine (94%) Bemiddelingsproces Het aantal louter contactnames is met 61% opnieuw gestegen tegenover vorig jaar. In één derde van de interacties werd het bemiddelingsproces volledig doorlopen. In bijna al deze interacties kwamen partijen ook tot een volledig of gedeeltelijk akkoord Uitvoering akkoord Eens men tot een overeenkomst is gekomen, wordt die bijna altijd volledig uitgevoerd (97%) Directe-indirecte bemiddeling Het aantal directe bemiddelingen is in 2008 gestegen tot 28%. 6. Gemeenschapdiensten en leerprojecten 6.1. Het aantal opgelegde uren De leerprojecten en gemeenschapsdiensten worden sinds de inwerkingtreding van de nieuwe jeugdwet niet meer op parketniveau aangeboden. Zij kunnen enkel worden opgelegd door de jeugdrechter. Voor gemeenschapdienst ligt twee derde van het aantal opgelegde uren tussen 21 u en 40. Dit hoge aantal is vermoedelijk te wijten aan het feit dat de gemeenschapsdienst in de voorlopige fase maximaal 30u kan bedragen. Slechts vijf werkprestaties bedroegen meer dan 150 uren. De Vlaamse overheid legde aan de diensten (ministeriële omzendbrief van 21 december 2006) een standaardduur op voor de leerprojecten van 20uren. Alle diensten bieden leerprojecten van 20 uur aan. Een paar diensten, ADAM, Elegast en BAS bieden ook langerdurende leerprojecten aan. Ook EXIT 1, leerproject voor daders van seksueel grensoverschrijdend gedrag, heeft een leerproject van 40 uur Aantal volledig beëindigde gemeenschapsdiensten en leerprojecten De succesratio ligt hier zeer hoog. In bijna negen op de tien dossiers wordt de maatregel met succes uitgevoerd. 1 EXIT is niet aangesloten aan ons on-line registratiesysteem. Zij sturen hun cijfers manueel door. Aangezien zij in 2008 nog geen afgesloten dossiers hadden zijn ze niet verder opgenomen in de volgende tabellen. 3

5 Van de 597 leerprojecten zijn er 421 of 70 % in 2008 afgerond, 54 of 9 % van de afgehandelde dossiers in 2008 zijn dossiers die niet werden gestart. Er werden 122 dossiers of 20 % vroeger beëindigd Duur van de afhandeling De helft van de leerprojecten zijn binnen een termijn van 60 dagen afgerond. De helft van de jongeren kan zijn werkprestatie binnen de maand afronden. 7. Hergo Van de 70 hergodossiers die werden afgesloten in 2008 eindigden er 37 in een hergobijeenkomst waarbij men bijna steeds een intentieverklaring opstelde. In 33 dossiers ging de hergo niet door. Er is dus, net als bij bemiddeling, een grote uitval. Bij hergo is deze voornamelijk toe te schrijven aan het gebrek aan bereidheid van het slachtoffer om deel te nemen aan de hergo (21). 4

6 II. Inhoudelijk rapport Inleiding Voor de gemeenschapsdienst, de bemiddeling en de leerprojecten vertrekt dit rapport van de gegevens die de verschillende diensten ingeven in het OSBJ-registratiesysteem 2. Voor Hergo werd nog geen uitgebreid registratiesysteem ontwikkeld. De cijfergegevens zijn hierdoor wat meer beperkt. Dit registratiesysteem heeft als voordeel dat er op uniforme wijze wordt geregistreerd zodat er kan vergeleken worden over de jaren heen en tussen de diensten onderling. Het vergt natuurlijk wel een grote inzet en zorgvuldigheid van de diensten om telkens weer de nodige cijfers te leveren. Deze cijfers zijn nodig voor het voeren van een goed beleid. De overheid kan anticiperen op trends en evoluties en eventuele bijsturingen stimuleren. Hierdoor kan ze haar middelen inzetten in functie van de noden. Ook voor de diensten zelf zijn cijfers belangrijk. Door zich te positioneren ten aanzien van de andere diensten krijgen ze feedback over hun eigen werking. We streefden er oorspronkelijk ook naar om hypotheses te formuleren die een verklaring zou kunnen geven voor de verschillen tussen de diensten of de soms grillige evoluties in de tijd. We wilden ook graag een verhaal brengen bij de cijfers. Met dit doel voor ogen lazen we de jaarverslagen en organiseerden we overlegmomenten met de diensten zodat we hun reflecties op de cijfers mee in deze nota zouden kunnen verwerken. Al vlug bleek echter dat verschillen niet eenvoudig te verklaren zijn. We stelden vast dat er telkens vele factoren verantwoordelijk waren en dat het bovendien vaak gissen was naar oorzaken zonder dat er een causaal verband kon worden bewezen. Voorbeelden van beïnvloedende factoren zijn: het grootstedelijk karakter van bepaalde arrondissementen, specifieke doelgroepen, verschillen in justitiële procedures of in gehanteerde methodieken, het verwijzingsbeleid van de parketten, de specifieke visie en overtuiging van de jeugdrechters We schroefden daarom onze ambitie terug tot een meer droge voorstelling van de cijfers. De lezer zal hier ook geen algemene aanbevelingen aantreffen. Dit zou immers onrecht doen aan de verschillen tussen de arrondissementen. De arrondissementele werkingen zijn doorheen de jaren gegroeid vanuit een intense samenwerking tussen de HCA-diensten, de magistratuur, de sociale dienst van de jeugdrechtbank, de balie en vele andere actoren die betrokken zijn bij HCA. Beslissingen over de criteria en de procedure van de verwijzingen en het concrete aanbod van de diensten worden genomen in overleg met al deze actoren en zijn hierdoor ook deels arrondissementeel bepaald. Het is telkens boeiend en verrassend om zoveel verschillen te ontdekken bij een ogenschijnlijk gelijk aanbod. Alle hogergenoemde actoren zijn sterk betrokken op de jongeren, hun ouders en desgevallend de slachtoffers van delicten. Gedreven door de bekommernis om, vanuit een humaniserend perspectief, een zinvolle reactie te geven op de gepleegde feiten, streven ze voortdurend naar een optimalisering van hun werking. We zijn ervan overtuigd dat deze cijfers hiertoe kunnen bijdragen zonder daarom aanbevelingen te formuleren. De cijfers gaven alvast aanleiding tot menige discussie en er werd nog verder overleg gepland hierover tussen de diensten. Cijfers hebben hierbij de verdienste dat ze een objectieve grond geven aan de vele subjectieve indrukken. In onderstaande weergave maken we een onderscheid tussen twee grote groepen. Enerzijds de dossiers die werden doorverwezen in 2008, anderzijds de dossiers die werden afgesloten in Dit brengt met zich mee dat de aantallen zullen verschillen al naargelang het verwezen dan wel afgesloten dossiers betreft. In het eerste deel bespreken we de dossiers die werden doorverwezen in 2008 voor de drie afhandelingen (gemeenschapsdienst, leerproject en bemiddeling). We overlopen het aantal verwijzingen, de kenmerken van de jongeren (geslacht, leeftijd, etnische afkomst), welke de verwijzende instantie was en de aard van de feiten waarvoor de jongeren werden doorverwezen. In deel twee bespreken we de dossiers van herstelbemiddeling. We overlopen de kenmerken van de 2 Sinds 2004 worden zowel leerprojecten, gemeenschapsdiensten als herstelbemiddeling geregistreerd in het systeem. 5

7 slachtoffers die werden doorverwezen in 2008 (statuut, geslacht en etnische afkomst). Nadien nemen we de interacties onder de loep van de dossiers die werden afgesloten in 2008 (verloop van het bemiddelingsproces, de mate waarin het eventuele akkoord wordt uitgevoerd en de mate waarin men erin slaagt een rechtstreeks gesprek tot stand te brengen tussen de partijen). In deel drie gaan we dieper in op de cijfers van de leerprojecten en de gemeenschapsdiensten. We bekijken achtereenvolgens het aantal opgelegde uren, de mate waarin de maatregel tot een goed einde werd gebracht, de redenen waarom een maatregel soms niet wordt uitgevoerd, en de begeleidingsduur. In het vierde deel tenslotte geven we nog enkele cijfers over het aantal verwijzingen voor Hergo en welk het resultaat was van het Hergoaanbod. 6

8 1. Analyse dossiers aangemeld in 2008 voor bemiddeling, gemeenschapsdienst en leerprojecten In onderstaande tabellen geven we informatie over het aantal verwijzingen, de kenmerken van jongeren, de verwijzende instantie en de aard van de gepleegde feiten Aantal verwijzingen Eerst geven we eerst een overzicht van het aantal verwezen jongeren per afhandeling en per dienst. Nadien geven we een tabel met het aantal verwezen jongeren per afhandeling per arrondissement.. Verschillende diensten werken immers in meerdere arrondissementen en in het arrondissement Antwerpen zijn twee diensten actief. Bovendien is er een licht verschil tussen de cijfers per arrondissement en de cijfers per dienst omdat diensten soms ook werken met jongeren (of ouders en slachtoffers) uit andere arrondissementen (bijvoorbeeld omdat de jongere niet verblijft in het arrondissement dat voor hem bevoegd is). De grijze (lege) vakjes in de tabellen zijn te verklaren doordat dat niet alle HCA-diensten alle afhandelingen aanbieden. Tabel 1: aantal jongeren per afhandeling per dienst aangemeld in 2008 GD HB LP Eindtotaal BAAB Brugge 39 5,72 % ,83 % 45 5,86% ,09 % COHESIE Kortrijk ,54 % 378 8,60 % ,34% ,16 % DIVAM Ieper Veurne 7 1,03 % 149 3,39 % 23 2,99% 179 3,06 % EXIT West- Vlaanderen CAB Oost- Vlaanderen DAS&V Oost- Vlaanderen HSB Oost- Vlaanderen ,52% 8 0,07 % ,38% 49 0,84 % 99 14,52 % ,69 % 0 0,00 % ,54, % ,65 % ADAM Antwerpen ,96 % ,51 % ,12% ,03 % Elegast Antwerpen 90 13,20 % ,28 % ,68% ,46 % CAFT Turnhout 14 2,05 % 284 6,46 % 27* 3,52% 325 5,56 % BIC Mechelen 27 3,96 % ,65 % 22* 2,86% 561 9,60 % BAL Leuven ,90 % ,95 % GAMBAS Leuven 27 3,96 % ,82% 64 1,09 % BAS Brussel 50 7,33 % 311 7,07 % 42 5,47% 403 6,89 % BAAL Limburg ,74 % 228 5,19 % 141* 18,38% 490 8,38 % Eindtotaal ,00 % ,00 % % ,00 % * BIC, CAFT en BAAL geven ook leerprojecten SIB-M 3 in de Gemeenschapsinstelling De kempen (GI) 4. Deze dossiers verwerkten we niet in deze cijfernota. De dossiers leerprojecten verwerkt in de cijfernota voldoen aan de criteria van de ministeriële omzendbrief van 21 december Slachtoffer in Beeld Minderjarige 4 Voor meer info over het SIB-M project in GI kan u terecht bij de hierboven vermelde HCA diensten. 7

9 Tabel 2: Aantal jongeren per arrondissement 2008 GD HB LP Eindtotaal Brugge 39 5,73 % ,36 % 45 5,92 % ,42 % Kortrijk ,58 % 373 8,95 % ,47 % ,49 % Ieper 5 0,73 % 91 2,18 % 12 1,57 % 108 1,92 % Veurne 2 0,29 % 61 1,46 % 11 1,44 % 74 1,31 % Gent 33 4,85 % 228 5,47 % 18 2,36 % 279 4,97 % Dendermonde 45 6,61 % 249 5,97 % 28 3,68 % 322 5,73 % Oudenaarde 23 3,38 % 58 1,39 % 3 0,39 % 84 1,49 % Antwerpen ,23 % ,09 % ,13 % ,61 % Mechelen 27 3,97 % ,31 % 22 3,65 % 561 9,99 % Turnhout 14 2,05 % 284 6,72 % 27 2,89 % 325 5,79 % Brussel 48 7,05 % 284 6,81 % 42 5,52 % 374 6,66 % Leuven 25 3,67 % ,68 % 35 4,60 % 547 9,74 % Hasselt 49 7,20 % 68 1,63 % 78 10,26 % 195 3,47 % Tongeren 72 10,58 % 161 3,86 % 62 8,15 % 295 5,25 % Andere 0 0,00 % 4 0,10 % 0 0,00 % 4 0,07 % Eindtotaal ,00 % ,00 % ,00 % 5611* 100,00 % *215 missing. Deze gegevens werden niet altijd even systematisch geregistreerd. In 2008 werden 680 jongeren aangemeld voor gemeenschapsdienst, 760 jongeren voor leerprojecten en 4168 voor bemiddeling. Het arrondissement Antwerpen krijgt nog steeds het leeuwendeel van de verwijzingen. Eén derde van de leerprojecten, één vierde van de gemeenschapsdienst en één vijfde van de bemiddelingen wordt aangeboden in Antwerpen. We moeten er rekening mee houden dat sommige jongeren werden doorverwezen in het kader van een combinatiedossier waarbij meer dan één vorm van HCA werd opgelegd of aangeboden. De meest voorkomende combinatie is deze van gemeenschapsdienst en leerproject maar er zijn ook diensten waar weinig gecombineerde maatregelen worden opgelegd. 8

10 Hieronder geven we de evolutie in het aantal verwijzingen vanaf 2005 tot We bespreken achtereenvolgens de evolutie voor bemiddeling, de leerprojecten en de gemeenschapsdienst Tabel 3: Evolutie van aantal verwijzingen BAAB Brugge COHESIE Kortrijk DIVAM Ieper Veurne Gemeenschapsdienst Bemiddeling Leerprojecten Totaal EXIT CAB O-Vl HSB 0-Vl DAS&V 0-Vl ADAM Antwerpen Elegast Antwerpen CAFT Turnhout BIC Mechelen BAL Leuven GAMBAS Leuven BAS Brussel BAAL Limburg Totaal Antwerpen heeft voor gemeenschapsdienst en leerprojecten een hoog aantal verwijzingen t.o.v. andere arrondissementen. Toch stellen we in vergelijking met vorige jaren een lichte daling vast. Ook bij BIC (Mechelen) zien we een daling van de leerprojecten. Als we inzoomen op Antwerpen zien we dat het aantal verwijzingen voor GD en LP 5 nog steeds ver onder het niveau ligt van Dit is maar gedeeltelijk te verklaren door het feit dat GD en LP zich niet meer op parketniveau bevinden. Jeugdrechters kunnen slechts 30 uren gemeenschapsdienst opleggen in de voorlopige fase, wat een aantal jeugdrechters volgens ADAM veel te weinig vindt. Een aantal jeugdrechters zou in deze fase dan eerder opteren voor een plaatsing, en niet voor een alternatieve afhandeling 5 Gemeenschapsdienst en leerproject korten we in deze tekst verder af als GD en LP 9

11 Figuur 1: evolutie bemiddeling BAAB Brugge COHESIE Kortrijk DIVAM Ieper Veurn HSB 0-Vl ADAM Antwerpen Elegast Antwerpen CAFT Turnhou BIC Mechelen BAL Leuven BAS Brussel BAAL Limburg Totaal Het gerealiseerde bemiddelingsaanbod stijgt gestaag over de jaren. Na de stijging in 2007 met 62 % is er in 2008 opnieuw een stijging van het aantal verwijzingen met 27 %. Dit is nog steeds het gevolg van de nieuwe jeugdwet. Hoewel het niet expliciet in de jeugdwet staat, interpreteren de meeste parketten de verplichting om te motiveren waarom geen bemiddeling wordt aangeboden bij dagvaarding, als een verplichting om een bemiddelingsaanbod te doen. Met uitzondering van het arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde (principieel) en Turnhout (in de praktijk), verwijzen de parketten ook door naar bemiddeling in dossiers waar de jeugdrechtbank gevorderd wordt. We kunnen dus stellen dat de nieuwe jeugdwet in de meeste arrondissementen resulteert in een veralgemeend aanbod voor bemiddeling in alle dossiers die aan de voorwaarden voldoen. De sterkste stijgers in 2008 zijn Brugge en Leuven. Brugge schrijft de grote stijging van het aantal verwijzingen naar bemiddeling in 2008 toe aan een plotse massale doorverwijzing van dossiers van een afscheidnemende magistraat. Dit is dus eerder een toevalsfactor.. In Leuven is er geen specifieke verklaring tenzij het vermoeden dat de magistraten de wet strikt toepassen en alle dossiers die aan de voorwaarden voldoen doorverwijzen.dit laatste is echter in meerdere arrondissementen het geval. 10

12 Figuur 2: evolutie van het aantal leerprojecten BAAB Brugge COHESIE Kortrijk DIVAM Ieper Veurne EXIT CAB O-Vl ADAM Antwerpen Elegast Antwerpen CAFT Turnhout BIC Mechelen GAMBAS Leuven BAS Brussel BAAL Limburg Totaal Bij de meeste HCA-diensten zien we een flinke stijging van de leerprojecten. De grootste stijging vinden we terug bij BAAL (Limburg), waar het aantal leerprojecten bijna verdrievoudigde. Ook bij Cohesie (Kortrijk) zien we bijna een verdrievoudiging van het aantal leerprojecten. Figuur 3: evolutie van het aantal gemeenschapsdiensten BAAB Brugge COHESIE Kortrijk DIVAM Ieper Veurn DAS&V 0-Vl ADAM Antwerpen Elegast Antwerpe CAFT Turnhou BIC Mechelen GAMBAS Leuven BAS Brussel BAAL Limburg Totaal Voor de gemeenschapsdiensten is de stijgende tendens minder uitgesproken. Het negatieve effect van de nieuwe jeugdwet op het aantal verwijzingen in 2007 is in 2008 ongeveer teniet gedaan. Ook hier springt Cohesie in het oog door de verdubbeling van het aantal gemeenschapsdiensten. De dienst liet de jeugdrechters weten dat er door de uitbreiding van hun mankracht, niet langer een wachtlijst is en dit sorteerde onmiddellijk effect. Bij BAAB (Brugge), CAFT (Turnhout) en GAMBAS (Leuven) stellen we een lichte daling vast ten aanzien van het voorgaande jaar. 11

13 Wat is het aandeel van leerprojecten en gemeenschapsdienst en bemiddeling binnen HCA? Om na te gaan hoe sterk elke afhandeling afzonderlijk is vertegenwoordigd binnen elk arrondissement, hernemen we tabel 2. We berekenden nu de percentages van het aantal verwijzingen per afhandeling binnen eenzelfde arrondissement. Tabel 4: Aantal jongeren per arrondissement 2008 GD HB LP Eindtotaal Brugge 39 6% % 45 7% % Kortrijk % % % % Ieper 5 5% 91 84% 12 10% % Veurne 2 3% 61 82% 11 15% % Gent 33 12% % 18 6% % Dendermonde 45 14% % 28 9% % Oudenaarde 23 27% 58 69% 3 4% % Antwerpen % % % % Mechelen 27 5% % 22 3% % Turnhout 14 4% % 27 9% % Brussel 48 13% % 42 11% % Leuven 25 5% % 35 6% % Hasselt 49 25% 68 63% 78 12% % Tongeren 72 24% % 62 21% % Andere 0 0% 4 100% 0 0% 4 100% Eindtotaal % % % 5611* *215 missing. Deze gegevens werden niet altijd even systematisch geregistreerd. Dit reveleert dat het aandeel van de leerprojecten binnen het geheel van HCA bijzonder hoog is in Hasselt (40 %), gevolgd door Antwerpen (22 %) en Tongeren (22 %). Ook Kortrijk scoort met 18 % boven het gemiddelde van 12 %. De jeugdrechtbanken te Brugge, Oost-Vlaanderen, Mechelen, Leuven en Turnhout verwijzen relatief weinig door naar leerprojecten. Het aandeel van de gemeenschapsdienst is met 12 % gelijk aan dat van de leerprojecten. Hier is Oudenaarde de koploper, op de voet gevolgd door - opnieuw - de Limburgse arrondissementen. Ook hier scoren Kortrijk en Antwerpen met respectievelijk 17% en 16 % ruim boven het gemiddelde. In Brugge, Veurne, Mechelen, Leuven en Turnhout zijn er zeer weinig verwijzingen naar gemeenschapsdienst. Kijken we naar het aandeel van bemiddeling, dan merken we op dat de magistraten te Brugge, Veurne, Gent, Mechelen en Leuven absolute prioriteit geven aan bemiddeling. 12

14 1.2. Kenmerken jongere Geslacht Tabel 5: Geslacht jongeren aangemeld in 2008 GD HB LP Eindtotaal M ,95 % ,71 % ,99 % ,26 % V 48 7,05 % 401 9,29 % 49 7,01 % 498 8,74 % Eindtotaal ,00 % ,00 % ,00 % 5695* 100,00 % *39 missing Tabel 6: Evolutie percentage jongens GD HB LP Totaal ,7 % 87,3 % 85,3 % 87,6 % ,9 % 90,5 % 87,6 % 90,7 % ,9 % 90,7 % 92,9 % 91,26 % Net zoals de vorige jaren gaat het in slechts één op de tien verwijzingen over een meisje. Over de jaren heen is er zelfs een lichte toename van het aandeel van de jongens. Deze toename is het meest uitgesproken voor de leerprojecten Leeftijd Tabel 7: Leeftijd per afhandeling 2008 GD HB LP Eindtotaal <=11 2 0,29 % 114 2,89 % 3 0,43 % 119 2,24 % ,29 % 105 2,67 % 2 0,29 % 109 2,05 % ,38 % 252 6,40 % 28 4,01 % 303 5,70 % ,37 % ,03 % 82 11,75 % ,53 % ,77 % ,75 % ,77 % ,37 % ,75 % ,65 % ,65 % ,96 % ,63 % ,81 % ,81 % ,63 % >= ,52 % ,81 % 37 5,30 % ,53 % Eindtotaal ,00 % ,00 % ,00 % 5318* 100,00 % *416 missing 13

15 Figuur 4 leeftijdscurve ,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% <= >=18 GD HB LP De leeftijdscurve voor jongeren die deelnemen aan een leerproject of een gemeenschapsdienst is zeer gelijklopend. Jongeren die verwezen worden voor bemiddeling zijn doorgaans wat jonger. Gemeenschapsdienst en leerproject wordt bijna nooit opgelegd aan jongeren beneden de 13 jaar. Bij bemiddeling zijn meer dan 5 % van de kinderen jonger dan 13. Ook de 13- en 14-jarigen zijn relatief veel sterker vertegenwoordigd bij bemiddeling. 16- en vooral 17-jarigen zijn dan weer oververtegenwoordigd bij de gemeenschapsdiensten en de leerprojecten. In 2007 zagen we een bijna identieke leeftijdscurve Etnische afkomst De registratie van etnische afkomst roept telkens weer grote controverse op. Sommige diensten stellen het nut van de registratie van etnische afkomst sterk in vraag. Ze vrezen dat de registratie de negatieve beeldvorming van allochtonen bevordert en politiek misbruik in de hand werkt. Misschien is het inderdaad relevanter om de socio-economische situatie te registreren. Mogelijk is het verband tussen een verwijzing wegens een delict en etnische afkomst daar ook grotendeels aan toe te schrijven. Daarenboven is de registratie van etnische afkomst op zich problematisch omdat we deze parameter moeilijk eenduidig kunnen operationaliseren. Betreft het hier de eerste, de tweede of de derde generatie? Speelt cultuur een rol bij de beoordeling? Wie beoordeelt de etnische afkomst? We opteerden ervoor om de jongere zelf te laten beoordelen welke zijn etnische afkomst is. Indien de vraag niet werd gesteld maakt de begeleider of bemiddelaar zelf de beoordeling. We weten echter dat niet alle diensten de etnische afkomst op deze wijze registreren. Dit maakt dat deze cijfers met de nodige voorzichtigheid moeten gehanteerd worden. Daarom ook hebben we de tabel die de vergelijking maakt tussen de verschillende diensten weggelaten. We zullen in het komende werkjaar trachten te komen tot een duidelijker en eenduidiger criterium om de etnische afkomst te bepalen. Over de jaren heen stellen we geen specifieke tendensen vast. Na een lichte stijging van het aantal jongeren van Belgische afkomst in 2007, merken we opnieuw een lichte daling in Het blijft wel een constante dat er relatief meer jongeren van Belgische afkomst worden doorverwezen naar bemiddeling dan naar gemeenschapsdienst en leerprojecten. 14

16 Tabel 8: etnische afkomst 6 van de jongeren aangemeld in 2008 GD HB LP Eindtotaal België ,41 % ,01 % ,63 % ,83 % Maghreb ,77 % 296 8,16 % ,78 % ,15 % Turkije 46 7,11 % 81 2,23 % 38 5,94 % 165 3,36 % Balkan 37 5,72 % 86 2,37 % 31 4,84 % 154 3,13 % Zwart Afrika 11 1,70 % 60 1,65 % 15 2,34 % 86 1,75 % West-Europa 16 2,47 % 44 1,21 % 11 1,72 % 71 1,44 % Oost-Europa 11 1,70 % 24 0,66 % 9 1,41 % 44 0,89 % Rusland 4 0,62 % 10 0,28 % 4 0,63 % 18 0,37 % Midden-Oosten 3 0,46 % 7 0,19 % 4 0,63 % 14 0,28 % Centraal-Azië 3 0,46 % 5 0,14 % 4 0,63 % 12 0,24 % Azië 2 0,30 % 19 0,52 % 2 0,31 % 23 0,47 % Amerika 5 0,77 % 9 0,25 % 8 1,25 % 22 0,45 % Andere 24 3,71 % 122 3,36 % 28 4,38 % 174 3,54 % Onbekend 18 2,78 % 243 6,69 % 29 4,53 % 290 5,90 % Niet bevraagd 0 0,00 % 10 0,28 % 0,00 % 10 0,20 % Eindtotaal ,00 % ,00 % ,00 % 4917* 100,00 % *817 missing Tabel 9: Evolutie van het aantal jongeren van Belgische afkomst GD HB LP Eindtotaal % 75% 54% 66% ,8% 74,4% 58,1% 70,2% ,4% 72% 55,6% 67,8% 6 Lijst met landen per regio Criterium: etnische afkomst volgens de persoon zelf (vragen aan de jongeren en de ouders welke hun etnische afkomst is indien de vraag niet werd gesteld maakt de bemiddelaar of de begeleider zelf een inschatting) Op basis van de lijst van de 152 landen met de meeste inwoners werd een indeling gemaakt volgens regio Maghreb: Marokko, Algerije en Tunesië Balkanlanden: Servië, Montenegro, Kroatië, Griekenland, Albanië, Bosnië/Herzegovina, Kosovo, Macedonië en Bulgarije Zwart-Afrika: alle landen onder de Sahara Oost-Europa: alle Oost-Europese landen zonder de Balkanlanden Midden-Oosten: Iran, Irak, Libië, Egypte, Syrië, Oman, Jordanië, Israel, Saoedi-Arabië, Jordanië, Koeweit, Jemen, Libanon, Palestijnse gebieden, Soedan en de Verenigde Arabische Emeritaten Amerika: continent Centraal-Azië: de stannen, Kirgizië, Armenië en Azerbeidjan 15

17 1.3. Verwijzende instantie Tabel 10: Verwijzende instantie per afhandeling jongeren aangemeld GD HB LP Eindtotaal Jeugdrechtbank ,90 % 125 3,00 % ,60 % ,90 % Parket 1 0,10 % ,10 % 3 0,40 % ,40 % Andere 0 0,0 % 30 0,70 % ,50 % Eindtotaal % % % % *177 missing 2007 GD HB LP Eindtotaal Jeugdrechtbank ,60 % 182 5,50 % % ,00 % Parket 1 0,20 % ,30 % 49 12,90 % ,90 % Andere 1 0,20 % 38 1,20 % 4 1,10 % 43 1,10 % Eindtotaal % % % 4.129* 100 % Gemeenschapsdienst en leerprojecten: Conform de nieuwe jeugdwet gebeuren de verwijzingen voor gemeenschapsdienst en leerprojecten nu nog uitsluitend door de jeugdrechter of de jeugdrechtbank. Bemiddeling: Het relatief hoge aantal verwijzingen van bemiddeling door het parket heeft veel te maken met de procedure die de Vlaamse verwijzers volgen. In alle arrondissementen, met uitzondering van Brussel H-V, kan het parket tegelijk de jeugdrechtbank vorderen en doorverwijzen naar bemiddeling. Dit betekent dat het parket ook de dossiers die nog behandeld zullen worden door de jeugdrechter, vaak de zwaardere dossiers, doorverwijst naar bemiddeling. In Wallonië en Brussel H-V vordert de parketmagistraat ofwel onmiddellijk de jeugdrechtbank, ofwel verwijst ze door naar bemiddeling. Als de bemiddeling uitmondt in een akkoord en het akkoord wordt uitgevoerd, volgt seponering van het dossier. Kleine feiten worden hier nog steeds zonder meer geseponeerd. Indien de bemiddeling niet lukt, volgt meestal een vordering voor de jeugdrechtbank. Ongeveer de helft van de dossiers van het arrondissement Brussel- Halle-Vilvoorde word(t verwezen door de jeugdrechtbank. Er zijn echter wel verschillen tussen de arrondissementen in de mate waarin het parket deze mogelijkheid om een parallelle vordering in te stellen ook daadwerkelijk benut (in Turnhout bijvoorbeeld zeer weinig). In het vernieuwde registratiesysteem willen we dit beter registreren zodat we een zicht krijgen op het aantal dossiers waar het parket sowieso de jeugdrechtbank wenst te vorderen en herstelbemiddeling als extra aanbod (niet als zelfstandig aanbod) gebeurt. 16

18 1.4. Aard van de feiten Tabel 11: Aard en aantal van de feiten per HCA dossiers aangemeld 2008 GD HB LP Eindtotaal N % N % N % N % Vermogensdelicten , , , ,6 Beschadigingen 48 4, ,1 51 4, ,9 Brandstichting 22 1, ,0 18 1, ,6 Diefstal met geweld 100 8, , , ,2 Diefstal met verzwarende omstandigheden , , , ,5 Diefstal van een voertuig 40 3, ,5 37 3, ,7 Gewone diefstal , ,0 90 8, ,3 Heling 6 0,5 27 0,4 10 0,9 43 0,5 Huisdiefstal 3 0,3 38 0,6 4 0,4 45 0,5 Poging tot diefstal 28 2,3 72 1,2 20 1, ,4 Vandalisme 11 0, ,1 3 0, ,5 Winkeldiefstal 19 1, ,0 11 1, ,5 Persoonsdelicten , , , ,0 Aanranding van de eerbaarheid 9 0,8 59 1,0 29 2,6 97 1,1 Afpersing 37 3,1 60 1,0 56 5, ,8 Bedreigingen 39 3,3 78 1,3 39 3, ,8 Inbreuk op de wapenwet 19 1,6 1 0,0 12 1,1 32 0,4 Onopzettelijke slagen en verwondingen 6 0,5 26 0,4 5 0,5 37 0,4 Opzettelijke slagen en verwondingen , , , ,0 Poging tot doodslag 0,0 3 0,0 0,0 3 0,0 Racisme 1 0,1 4 0,1 2 0,2 7 0,1 Stalking/Belaging 1 0,1 38 0,6 4 0,4 43 0,5 Verkrachting 4 0,3 28 0,5 30 2,7 62 0,7 Verkeersinbreuken 3 0,3 4 0,1 1 0,1 8 0,1 Drugs ,3 1 0, , ,2 Onbekend 6 0,5 0,0 2 0,2 8 0,1 Andere 80 6, ,1 68 6, ,0 Eindtotaal , , ,0 8503* 100,0 *52 missing Vermogensdelicten liggen aan de basis van de meeste leerprojecten. Op het totaal aantal dossiers per afhandelingsvorm worden er procentueel (34,9 %) meer persoonsdelicten doorverwezen naar leerprojecten dan naar HB of GD.. We toetsen even de hypothese of de sterke toename van de dossiers ook een verschuiving betekent naar steeds lichtere feiten. Daarvoor selecteerden we een aantal categorieën die we catalogeren als lichtere feiten, zoals beschadigingen, gewone diefstal en winkeldiefstal. Anderzijds catalogeerden we zwaardere feiten zoals diefstal met geweld en slagen en verwondingen. We zijn er ons van bewust dat de kwalificatie als licht of zwaar niet enkel bepaald wordt door de strafrechtelijke kwalificatie. Ook de beleving van de partijen speelt hierbij een rol. We menen anderzijds wel dat de ernstgraad van de feiten zoals uitgedrukt in het strafrecht een indicatie geeft van de zwaarte van de feiten. 17

19 Tabel 12: Evolutie van de aard van de feiten GD HB LP % % % % % % % % % Beschadigingen 5,3 3,68 4,9 31,1 30,5 30,2 6,3 5,84 4,9 Gewone diefstal 13,1 14,2 15,5 9,7 10, ,9 11,1 8,1 Winkeldiefstal 2,5 13,1 1,6 3,9 9,7 3 6,7 10,9 1 Diefstal met geweld Slagen en verwondingen? 12,4 8,4? 4,99 5? 11,3 10,8 11,3 14,7 15,7 19,2 20,6 21,1 13,7 10,7 19 Met uitzondering van de winkeldiefstallen blijven de verhoudingen zeer constant over de laatste drie jaren. We kunnen niet besluiten dat er een opvallende verhoging is van het aantal lichtere feiten. Ook de bemiddelaars zelf hebben niet de indruk dat ze vaker voor zeer lichte feiten worden ingeschakeld. De toename van het aanbod is gespreid over zowel de zwaardere als de lichtere feiten. 18

20 2. Herstelbemiddeling 2.1.Slachtoffers Tabel 13: Statuut van de slachtoffers verwezen in 2008 Natuurlijk persoon ,6 % Rechtspersoon ,4 % *20 missing Eindtotaal 3608* 100,0 % De verhouding rechtspersonen en natuurlijke personen blijft door de jaren heen schommelen rond 25 % versus 75 % (uitz.: 2005: 19 % versus 81 %). Tabel 14: Etnische afkomst natuurlijke personen slachtoffers verwezen in 2008 België ,10 % Turkije 23 1,00 % Maghreb 20 0,90 % West-Europa 9 0,40 % Balkan 7 0,30 % Azië 2 1,00 % Centraal-Azië 1 0,00 % Oost-Europa 1 0,00 % Rusland 1 0,00 % Zwart Afrika 1 0,00 % Onbekend 121 5,40 % Andere 58 2,60% Eindtotaal 2244* 100,00% *521 missing Tabel 15: Evolutie : percentage slachtoffers van Belgische afkomst % % % % % Over de jaren heen zien we een lichte daling van het aantal slachtoffers van Belgische afkomst: In 2004 was dit nog 94 %. In 2005 daalde dit naar 92 % en in 2006 was dit zoals in %. En in 2008 nog 89,10 % Tabel 16: Geslacht natuurlijke personen slachtoffers verwezen in 2008 M 1808,0 66,6 % V 906,0 33,4 % Eindtotaal 2714,0 100,0 % Ook in deze verhouding zit weinig evolutie. Het aandeel van de vrouwen schommelt doorheen de jaren rond de 33 %. 19

21 2.2. Interacties Vanaf hier geven we de cijfers van de dossiers die werden afgesloten in 2008 (Deze bevatten ook dossiers die werden verwezen in 2007.) Bemiddelingsproces Tabel 17: Aard van het bemiddelingsproces N (%) N (%) N (%) N (%) Louter contactname ,7 % ,90 % % ,3 % Alles is al geregeld 99 4,1 % 139 5,20 % 273 6,80 % % Andere 128 5,3 % 92 3,40 % 377 9,40 % ,2 % Benadeelde heeft intussen geen vraag meer % ,20 % ,80 % ,1 % Dader wenst geen bemiddeling 79 3,3 % 94 3,50 % 163 4,10 % 368 6,7 % Minstens één van de partijen onbereikbaar 211 8,7 % 292 7,80 % 272 6,80 % 287 5,2 % Ontkennende dader(s) 72 3 % 47 1,80 % 135 3,40 % 125 2,3 % Slachtoffer wenst geen bemiddeling % % ,80 % ,7 % Volledig doorlopen ,4 % ,20 % % ,6 % Gedeeltelijk akkoord 26 1,1 % 39 1,50 % 69 1,70 % 43 0,8 % Geen akkoord 112 4,6 % 192 7,30 % 314 7,80 % 231 4,2 % Volledig akkoord % ,40 % ,40 % ,6 % Voortijdig gestopt 172 7,1 % 203 7,70 % % 304 5,5 % Dader haakt af 68 2,8 % 90 3,40 % 95 2,40 % 153 2,8 % Slachtoffer haakt af 76 3,1 % 85 3,2 % 101 2,50 % 151 2,7 % Andere 28 1,2 % 28 1,10 % Andere 21 0,50 % 28 0,5 % Niet geselecteerd 7 0,20 % 4 0,1 % Onbekend 58 2,20 % 1 0,00 % Totaal % % ,80 % % We merken een sterke toename van het aantal niet-gestarte dossiers. 61 % van de dossiers startte niet tegenover 55 % in 2007, 44 % in 2006, 49 % in 2005 en 47 % in De toename van de loutere contactnames schrijven we vooral toe aan de toename van het aantal slachtoffers dat niet wenst in te gaan op het aanbod. (van 11 % in 2007 tot 18 % in 2008) en de categorie andere. Hieronder vallen ondermeer de dossiers waarbij de partijen niet reageren op de brieven van de bemiddelaar. Deze categorie werd niet voorzien in het oorspronkelijk registratiesysteem omdat de bemiddelaars in de beginfase zeer aanklampend werkten. Bijna alle diensten gingen op huisbezoek zodat de bemiddelaars doorgaans wisten waarom de partijen niet op het aanbod wensten in te gaan, tenzij ze werkelijk onbereikbaar waren. Een hogere werkdruk maakt dat verschillende diensten intussen hoogdrempelig werken. Dit betekent dat ze het dossier afsluiten als partijen niet reageren op de (eventueel herhaalde) schriftelijke uitnodiging. Het is onduidelijk waarom deze partijen niet reageren. 20

22 Verband tussen participatiegraad en de wijze van contactname In tabel 18 en tabel 19 werd de dienst HCA-Oost-Vlaanderen niet opgenomen omdat er te weinig zekerheid was over de correctheid van de cijfers. Tabel 18: Verband tussen participatiegraad en de wijze van contactname Hoogdr. laagdr. werken Louter contactname CAFT DIVAM BAS BAL COHESIE BAAL BAAB BIC Elegast ADAM Eindtot Laag Laag Laag Laag Hoog Hoog 3md hoog/ 9m Laag Laag 4md hoog/ 8m Laag Semi- Hoog 26,20 % 30,60 % 43,60 % 51,60 % 61 % 62,10 % 65,30 % 68,20 % 70,70 % 68,60 % 61,30 % Uit deze tabel blijkt er een licht, maar verre van eenduidig verband te zijn tussen de wijze van contactname en de participatiegraad van de partijen. Wellicht is de wijze van contactname slechts één van de beïnvloedende factoren. 21

23 Bemiddelingsproces: vergelijking tussen diensten Tabel 19: Verloop van het bemiddelingsproces op niveau interacties afgesloten dossiers 2008 BAAB DIVAM COHESIE ADAM Elegast BIC CAFT BAL BAS BAAL Eindtotaal N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % N % Louter contactname , , , , , , , , , ,3 Alles is al geregeld 33 5,6 13 6,3 10 1,8 23 3,6 37 4,5 31 6,4 7 3, , Benadeelde geen vraag meer 73 12,4 12 5,8 39 6, , , , , , , ,1 Dader wenst geen bemiddeling 33 5, , , ,3 16 3,3 8 3, , ,7 Min. 1 van de partijen onbereikbaar ,4 1 0,2 22 3,5 15 1, , ,1 19 5, , ,2 Ontkennende dader(s) 26 4,4 8 3,9 10 1, ,7 16 3,3 12 5,4 10 1,8 10 2,7 5 1, ,3 Slachtoffer wenst geen bemiddeling ,4 19 9, , , , , ,6 18 5, ,7 Andere ,8 5 0,8 49 5,9 10 2,1 5 2,3 9 1,6 19 5,2 4 1, ,2 Volledig doorlopen , , , , , , , , , , ,6 Volledig akkoord , , , , , , , , , ,6 Gedeeltelijk akkoord ,4 1 0,2 6 0, ,5 3 0,5 5 1, ,8 Geen akkoord 23 3,9 13 6,3 30 5,3 37 5,8 12 1, , ,5 8 2, ,2 Voortijdig gestopt ,7 30 5,3 27 4,3 50 6,1 9 1,9 7 3, ,1 24 7, ,5 Dader haakt af 32 5,4 12 5,8 8 1,4 13 2,1 35 4, ,5 12 2,1 14 3, ,8 Slachtoffer haakt af 21 3,6 6 2,9 22 3,9 14 2,2 15 1,8 4 0,8 6 2,7 5 0,9 23 6,3 21 6, ,7 Andere 2 0, ,5 5 0,8 3 0, ,5 8 2, ,5 Onbekend , , ,1 Eindtotaal * 100 *240 missing 22

24 Uitvoering van het akkoord Tabel 20: uitvoering akkoord op niveau interacties afgesloten dossiers 2008 (volledig doorlopen) Niet uitgevoerd 21 1,4 % Gedeeltelijk uitgevoerd 23 1,5 % Volledig uitgevoerd ,1 % *298 missing Eindtotaal 1492* 100,0 % Tabel 21: evolutie in de uitvoeringsgraad Volledig uitgevoerd 88 % 91 % 95,7 % 91,7 % Er is een constante stijging van het aantal akkoorden dat ook effectief wordt uitgevoerd. Met 97 % kunnen we stellen dat, eens een akkoord werd bereikt, dit ook wordt uitgevoerd. Dit heeft wellicht te maken met de bepaling in de nieuwe jeugdwet dat de bemiddelaar ook een eindverslag met bezorgen aan de verwijzer. In dat verslag wordt meegedeeld of de overeenkomst al dan niet werd uitgevoerd. De bemiddelaar heeft dus de wettelijke opdracht om de uitvoering op te volgen. Vóór de inwerkingtreding van de nieuwe jeugdwet sloten sommige bemiddelingsdiensten de bemiddeling af bij het bereiken van de overeenkomst. De opvolging werd overgelaten aan de partijen zelf Directe indirecte bemiddeling Tabel 22: Wijze van bemiddeling, afgesloten dossiers 2008 (volledig doorlopen en voortijdig gestopt) Brugge Kortrijk Ieper/Veurne O-Vlaanderen Antwerpen Antwerpen Mechelen Turnhout Leuven Brussel H-V Hasselt/Tongeren BAAB COHESIE DIVAM HSB O-Vl ADAM Elegast BIC CAFT BAL BAS BAAL Eindtotaal Direct 66 33% 56 26% 40 28% 95 25% 17 9% 65 30% 14 7,8% 74 50% 77 30% 13 7% 37 33% % Indirect % % % 92 75% % % ,3% 70 48% % % 75 67% % Ontmoeting 5 3% 5 2% 0 0% 1 % 7 4% 4 2% 5 3,9% 3 2% 4 2% 16 8% 0 0% 50 3% Eindtotaal % % % % % % % % % % % 2014* 100% BAAB COHESIE DIVAM HSB O-Vl ADAM Elegast BIC CAFT BAL BAS BAAL Eindtotaal % 25 24% 12 19% 33 24% 9 8% 23 14% 20 9% 39 51% 65 37% 34 21% 19 13% % % 56 26% 40 28% 95 25% 17 9% 65 30% 14 7,8% 74 50% 77 30% 13 7% 37 33% % We merken een stijging of een gelijk aandeel van de directe bemiddelingen in alle diensten behalve bij BAS. Bij BAS zien we slechts 7 % directe bemiddelingen.. Een verdere bevraging leert ons echter dat de bemiddelaars van BAS niet volledig juist registreren. Bij Bij de 8 % ontmoetingen zitten ook veel directe bemiddelingen. Voor de stijging bij BAAL en Elegast kunnen de diensten geen specifieke verklaring geven. Bij CAFT gaat er een groot aantal directe bemiddelingen door 23

25 3. Gemeenschapsdienst en leerproject 3.1. Gemeenschapsdienst Aantal uren Tabel 23: aantal opgelegde uren GD afgesloten dossiers >120 Eindtotaal Antwerpen 15 19,98 % ,63 % 6 8,69 % 4 15,38 % 0,0 3 60,0 % ,11 % Brugge 2 2,53 % 25 6,7 % 9 13,04 % 3 11,53 % 2 28,57 % 0,0 41 7,3 % Brussel 7 8,86 % 20 5,36 % 9 13,04 % 4 15,38 % 0,0 1 20,0 % 41 7,3 % Dendermonde 1 1,26 % 42 11,26 % 4 5,79 % 0,0 0,0 0,0 47 8,4 % Gent 1 1,26 % 15 4,02 % 8 11,59 % 3 11,53 % 0,0 1 20,0 % 28 5,0 % Hasselt 11 13,92 % 22 5,89 % 1 1,4 % 1 3,84 % 1 14,28 % 0,0 36 6,4 % Ieper 2 2,53 % 0,0 1 1,4 % 0,0 0,0 0,0 3 0,53 % Kortrijk 15 18,98 % 40 10,72 % 11 15,94 % 5 19,23 % 0,0 0, ,7 % Leuven 5 6,32 % 10 2,68 % 3 4,34 % 1 3,84 % 0,0 0,0 19 3,39 % Mechelen 9 11,39 % 13 3,48 % 6 8,69 % 1 3,84 % 0,0 0,0 29 5,18 % Oudenaarde 0,0 12 3,21 % 6 8,69 % 2 7,69 % 4 57,14 % 0,0 24 4,29 % Tongeren 6 7,59 % 53 14,20 % 4 5,7 % 0,0 0,0 0, ,27 % Turnhout 5 6,32 % 3 0,8 % 1 1,4 % 2 7,69 % 0,0 0,0 11 1,96 Veurne Eindtotaal ,0 % ,0 % ,0 % ,0 % 7 100,0 % 5 100,0 % 559* 100,0 % *1 missing Ook de gemeenschapsdiensten kunnen niet meer worden aangeboden op parketniveau. In de voorlopige fase kan een gemeenschapsdienst maximaal 30 uur bedragen. Volgens de jeugdwet kan de gemeenschapsdienst in de voorlopige fase enkel worden opgelegd als maatregel van onderzoek. Daarom werd het aantal uren in die mate beperkt. Het is dan ook niet verwonderlijke dat de grootste groep gemeenschapsdiensten tussen de 21 en de 40 uur bedragen. DIVAM geeft mee dat zij vooral gemeenschapsdiensten doorgestuurd krijgen van uur. In de fase ten gronde kan een gemeenschapsdienst oplopen tot 150 uur. Een gemeenschapsdienst boven de 80 uur blijkt echter de uitzondering zijn.

26 Tabel 24: aantal gepresteerde uren GD afgesloten dossiers >120 Eindtotaal Antwerpen 54 34,2 % 83 26,1% 5 8,3% 2 9,5% 0,0 2 66, ,8% Brugge 6 3,8 % 22 6,9% 9 15% 3 14,3% 1 20,0 0,0 41 7,3% Brussel 8 5,1 % 20 6,3% 9 15% 3 14,3% 0,0 1 33,3 41 7,3% Dendermonde 8 5,1 % 36 11,3% 3 5% 0,0 0,0 0,0 47 8,3% Gent 3 1,9 % 16 5,0% 7 11,7% 3 14,3% 0,0 0,0 29 5,1% Hasselt 13 8,2 % 21 6,6% 1 1,7% 0,0 1 20% 0,0 36 6,4% Ieper 2 1,3 % 0,0% 1 1,7% 0,0 0,0 0,0 3 0,5% Kortrijk 23 14,6 % 34 10,7% 11 18,3% 4 19% 0,0 0, ,7% Leuven 10 6,3 % 9 2,8% 0,0 0,0 0,0 0,0 19 3,4% Mechelen 13 8,2 % 12 4,1% 6 10% 1 4,8% 0,0 0,0 32 5,8% Oudenaarde 1 0,6 % 12 3,8% 5 8,3% 3 14,3% 3 60% 0,0 24 4,2% Tongeren 11 7, ,4% 3 5% 0,0 0,0 0, ,2% Turnhout 6 3,8 3 0,9% 0,0 2 9,5% 0,0 0,0 11 1,9% Veurne Eindtotaal % % % % 5 100% 3 100% 565* 100% *1 missing Het aantal jongeren dat minder dan 20u presteert (tabel 24) is veel groter dan het aantal jongeren die minder dan 20 kreeg opgelegd (tabel 23). De verklaring hiervoor is dat de jongeren wel een zwaardere gemeenschapsdienst kunnen opgelegd krijgen maar dat ze hiervan slechts een aantal(of geen) uren ook effectief uitvoeren. Bij de vergelijking van deze tabellen kan algemeen gesteld worden dat er relatief weinig uitval is van jongeren die een gemeenschapsdienst opgelegd kregen Evaluatie. Tabel 25: Evaluatie afgesloten dossiers 2008 GD per dienst Afgerond Niet gestart Stopgezet Eindtotaal N % N % N % N % ADAM Antwerpen 67 73,62% 18 19,78% 6 6,59% BAAB Brugge 33 82,5% 2 5% 5 12,5% BAAL Limburg 88 88,88% 2 2,02% 9 9,09% BAS Brussel 40 93,02% ,97% BIC Mechelen 23 71,87% 2 6,25% 7 21,87% CAFT Turnhout 7 63,63% 2 18,18% 2 18,18% COHESIE 64 87,67% 2 2,73% 7 9,58% DAS&V Oost- Vlaanderen 84 86,59% 5 5,15% 8 8,24% DIVAM Ieper Veurne Elegast Antwerpen 70 85,36% 7 8,53% 5 6,09% GAMBAS Leuven 13 65% 3 15% 4 20% Eindtotaal Alle diensten ronden het overgrote deel van de opgelegde gemeenschapsdiensten ook af. Tussen de 80 % en de 90 % van de opgelegde diensten, zo blijkt uit bovenstaande tabel, worden tot een goed einde gebracht. 25

27 3.2. Leerprojecten. Voor de leerprojecten houden we best rekening met de volgende opmerkingen. De leerprojecten worden sinds de inwerkingtreding van de nieuwe jeugdwet niet meer op parketniveau aangeboden. Zij kunnen enkel worden opgelegd door de jeugdrechter. Een leerproject duurt standaard 20 uren. Een paar diensten, ADAM, Elegast en BAS bieden langerdurende leerprojecten aan. Er zijn verschillende soorten leerprojecten. Zo hebben we de Sociale Vaardigheidstraining (in groep en individueel), Individueel Leerproject Op Maat (ILOM), SIB-M, Rots en Water psychosociale weerbaarheidstraining, leerprojecten drugs en leerprojecten Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag (sgg). Een volledig overzicht is bijgevoegd in de bijlage. Al deze leerprojecten hebben een eigen methodiek en soms ook een eigen doelgroep. In het huidige registratiesysteem is het niet mogelijk om een onderscheid te maken tussen die verschillende soorten leerprojecten. Dit is een tekortkoming. We werken momenteel hard aan een aangepast registratiesysteem waarin het onderscheid wel gemaakt kan worden Aantal uren. We hebben de tabel van de opgelegde uren leerprojecten dit jaar weggelaten. Deze tabel heeft geen meerwaarde omdat het aantal uren van een leerproject vastgelegd is in de ministeriële omzendbrief van 21 december Indien het aantal uren van een leerproject de 30 uren overschrijdt (tot maximaal 45 uur), dan wordt dit gemotiveerd en kan een dergelijk initiatief enkel bestaan naast een leerproject van 20 uur. Alle diensten bieden leerprojecten van 20 uur aan. Slechts een paar diensten hebben ook een aanbod van het lange leerproject tot 45 uur. Deze diensten zijn ADAM (regio Antwerpen), Elegast (regio Antwerpen), het Basta-project van Bas! (regio Brussel en regio Leuven). Ook EXIT 7, leerproject voor daders van seksueel grensoverschrijdend gedrag, heeft een leerproject van 40 uur. De beoogde doelgroep van het lange leerproject van ADAM en Elegast zijn recidiverende jongeren. Het Basta-project richt zich op jongeren die uit de gemeenschapsinstelling of Everberg komen of dreigen geplaatst te worden Evaluatie. Tabel 26: Evaluatie afgesloten dossiers 2008 leerprojecten Afgerond Niet gestart Stopgezet Eindtotaal N % N % N % N % ADAM Antwerpen ,51% 24 15,28% 27 17,19% % BAAB Brugge 24 70,58% 3 8,823% 7 20,58% % BAAL Limburg 72 85,71% ,28% % BAS Brussel 22 88% 1 4% 2 8% % BIC Mechelen 17 60,71% 3 10,71% 8 28,57% % CAFT Turnhout 17 77,27% 2 9,09% 3 13,63% % CAB 16 59,25% 1 3,70% 10 37,03% % COHESIE 59 83,09% 1 1,40% 11 15,49% % DIVAM Ieper Veurne 7 41,17% 2 11,76% 8 47,05% % Elegast Antwerpen 94 65,73% 18 12,58% 31 21,67% % GAMBAS Leuven 26 74,28% ,71% % Eindtotaal EXIT is niet aangesloten aan ons on-line registratiesysteem. Zij sturen hun cijfers manueel door. Aangezien zij in 2008 nog geen afgesloten dossiers hadden zijn ze niet verder opgenomen in de volgende tabellen. 26