Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel.

Transcriptie

1 Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel

2 Het Nederlands Jeugdinstituut is het expertise centrum voor jeugd- en opvoedingsvraag stukken. Wij werken samen met gemeenten op basis van wetenschappelijke kennis en praktijkervaring aan een effectief jeugdstelsel. Met welk resultaat? Meer jeugd die meedoet, minder overlast en problemen en dat alles met oog voor kwaliteit en prijs. De nieuwe wetten (en bijbehorende transities) kennen een eigen dynamiek en tijdpad, maar komen overeen in een gedeelde ambitie: jeugdigen groeien op in een sterk en veilig netwerk dat de eigen kracht versterkt, zodat zij hun talenten op school, thuis en in de vrije tijd optimaal ontwikkelen en participeren naar vermogen. Deze ambitie is een voorwaarde voor samenhangend jeugdbeleid. Gemeenten, samenwerkingsverbanden passend onderwijs, jeugdhulp- en welzijnsinstellingen en werkgevers werken hierin als partners samen. Maar wat behelzen de wetten precies? En waar ligt de verbinding? Deze factsheet, bedoeld voor professionals die bij de transformatie van het jeugd- en onderwijsstelsel zijn betrokken en de verbinding zoeken, biedt meer inzicht. 1 Immers: kinderen en jongeren met behoefte aan extra ondersteuning in het onderwijs, zullen vaak ook een beroep op de Jeugdwet doen. Jongeren met een gedeeltelijke arbeidsbeperking krijgen te maken met de Participatiewet. Schoolverlaters zonder kwali ficatie en een geringe redzaamheid zullen relatief meer op ondersteuning vanuit de WMO zijn aangewezen dan leeftijdgenoten. Iedere wet heeft een eigen opdracht, de kracht ligt in het verbinden van de mogelijkheden van iedere afzonderlijke Wet. Het Nederlands Jeugdinstituut heeft uitgebreide expertise in huis om deze ambitie in de praktijk te brengen: (online) kennis, praktijk voorbeelden, instrumenten, monitoring, advies en onder steuning op maat. Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel Wat zijn de doelen per wet? Jeugdwet Hulp en ondersteuning aan jongeren wordt dichtbij, op maat en integraal georganiseerd. Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdwet. Passend onderwijs Alle leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, krijgen een onderwijsplek die past bij wat zij nodig hebben. Samenwerkingsverbanden zijn vanaf 1 augustus 2014 verantwoordelijk voor de uitvoering van de wet passend onderwijs. Participatiewet Meer mensen met een arbeidsbeperking zijn aan het werk en er komt meer eenheid in de wijze waarop mensen een inkomensvoorziening ontvangen, dan wel met een re-integratievoorziening aan het werk zijn. Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de participatiewet. AWBZ De huidige AWBZ-aanspraken worden opgenomen in respectievelijk de Wet langdurige zorg (Wlz), de Jeugdwet, de Wmo2015 en een wijziging van de Zorgverzekeringswet. Dit zal gepaard gaan met een bezuiniging op de budgetten van de Jeugdwet en de Wmo2015. Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdwet en de Wmo2015 en de zorgverzekeraars voor het deel AWBZ dat naar hen toekomt. De Wlz is nog niet aangenomen. Wmo2015 Regelt passende ondersteuning voor kwetsbare burgers vanaf 18 jaar die hen in staat stelt (langer) thuis te blijven wonen, meer in het eigen netwerk op te vangen en aan de samenleving deel te nemen. Doel is een vraaggericht aanbod, dicht bij de burger te organiseren en het gebruik van langdurige zorg te verminderen. Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wmo2015. Meer weten? 1 Stand van zaken augustus

3 Jeugdwet Hulp en ondersteuning aan jongeren wordt dichtbij, op maat en integraal georganiseerd. Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdwet. Wie en wat? Een kwalitatief en kwantitatief toereikend aanbod van jeugdhulp en een richtinggevend plan. Het aanbieden van jeugdhulp op een laagdrempelige en herkenbare manier. De hulp is bereikbaar en beschikbaar. Een adviesfunctie voor professionals die met kinderen werken. Een kosteloze en anonieme adviesfunctie voor jeugdigen. Het nemen van maatregelen om kindermishandeling te bestrijden. De aanwezigheid van een onafhankelijke vertrouwenspersoon. Jeugdhulp toegankelijk te maken na verwijzing door de huisarts, de medisch specialist of de jeugdarts. Het vervoer van een jeugdige van en naar de locatie jeugdhulp indien hiertoe noodzaak bestaat. Doelgroep Jeugdigen en hun gezinnen, bij wie sprake is van opgroei- en opvoedings problemen, psychische problemen, stoornissen, beperkingen in de zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie. De Jeugdwet geldt voor jeugdigen tot 18 jaar. Uitzonderingen: de rechter besluit anders op grond van het Strafrecht voor een jongere > 18. De hulp is al voor de 18 e verjaardag gestart en de jongere is nog geen 23 jaar. Jeugdhulp is opnieuw nodig binnen een termijn van een half jaar na beëindiging. Gemeenten moeten in een verordening aangeven welke jeugdhulp in de gemeente vrij toegankelijk is en welke jeugdhulp niet. De niet vrij toegankelijke jeugdhulp is bereikbaar via een verwijzing door de huisarts, de jeugdarts of de medisch specialist, of met een besluit van de gemeente. Bij uithuisplaatsing gaat de voorkeur uit naar een gezinssetting (pleegzorg, gezinshuis). Gemeenten voeren verplicht overleg met het onderwijs (OOGO) en met zorgverzekeraars (volumebeheersing, voorschrijfen doorverwijsgedrag). Zij bevorderen het gebruik van de verwijsindex. De gemeente verzamelt en verwerkt gegevens over jeugdbeleid en jeugdhulp voor een doelmatige en samenhangende uitvoering van de Wet. Zij levert gegevens aan de landelijke overheid. Kern van de wet Gemeenten worden verantwoordelijk voor preventie, alle vormen van jeugdhulp en jeugdbescherming en alle vormen van specialistische hulp, de huidige AWBZ-begeleiding, persoonlijke verzorging, kortdurend verblijf en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en de jeugdreclassering. De gemeente wordt ook verantwoordelijk voor advies en meldingen over huiselijk geweld en kindermishandeling. Gemeenten hebben een jeugdhulpplicht: jeugdigen, ongeacht verblijfstitel, moeten de hulp ontvangen die zij nodig hebben. Kinderen en hun ouders kunnen bij de gemeente terecht voor hulp en ondersteuning bij opgroei- en opvoedproblemen. De Jeugdwet maakt integraal jeugdbeleid mogelijk: met één wet en één financieringssysteem kan de gemeente zorgen voor betere samenwerking van hulpverleners, tijdige ondersteuning, hulp op maat, ontzorgen en meer ruimte voor professionals. De verantwoordelijkheid voor gezond en veilig opgroeien ligt allereerst bij de ouders en de jeugdige. De verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van de jeugdhulpplicht kan bij één gemeente liggen of bij een regio. In de Wet is vastgelegd dat colleges samenwerken als dat voor een doeltreffende en doelmatige uitvoering van de Jeugdwet nodig is. Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel 2

4 Financiering Er is één ontschot sociaal deelfonds ingericht voor drie jaar, vanaf 1/1/2015. Via het sociaal deelfonds verstrekt de overheid onder meer de middelen voor jeugdhulp aan gemeenten. Gemeenten mogen schuiven tussen de verschillende onderdelen binnen het sociaal domein (Wmo2015, Participatiewet en Jeugdwet). Als de jeugdige of zijn ouders dit wensen, verstrekt het college onder voorwaarden een persoonsgebonden budget om jeugdhulp van derden te betrekken. Ouders kunnen ook kiezen voor zorg in natura (ZIN). In dat geval krijgt de zorgaanbieder rechtstreeks betaald. Gemeenten leggen een ouderbijdrage op, indien een jeugdige jeugdhulp ontvangt, waarbij hij buiten het gezin verblijft, dan wel in een justitiële jeugdinrichting. Ook hiervoor gelden aanvullende voorwaarden. Mijlpalen en ijkpunten De Jeugdwet treedt in werking op 1 januari Gemeenten bereiden zich tijdig en adequaat voor, inclusief waarborgen voor continuïteit, infrastructuur, beperken van frictiekosten en de meldpunten AMHK. Alleen instellingen die door het Keurmerk instituut gecertificeerd zijn, mogen kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering uitvoeren. De wettelijke bepaling over het verstrekken van certificaten treedt al in 2014 in werking. Meer weten? Passend onderwijs Alle leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, krijgen een onderwijsplek die past bij wat zij nodig hebben. Samenwerkingsverbanden zijn vanaf 1 augustus 2014 verantwoordelijk voor de uitvoering van de wet passend onderwijs. Wie en wat? De zorgplicht. Ouders melden hun kind aan bij de school die hun voorkeur heeft. Binnen 6 tot 10 weken moet de school een zo passend mogelijk aanbod op de eigen, een andere reguliere of een speciale school binnen de regio regelen. Kan de school waar de leerling is aangemeld niet zelf in de benodigde onderwijsondersteuning voorzien, dan is het de verantwoordelijkheid van die school om binnen het samenwerkingsverband een school te vinden die wel een passend aanbod kan doen. De landelijke indicatiesystematiek voor het speciaal onderwijs wordt afgeschaft, zo ook de toekenning van rugzakken (de leerlinggebonden financiering). In plaats hiervan bepaalt ieder samenwerkingsverband zèlf hoe zij de onderwijsbehoefte van leerlingen vaststelt en de toeleiding naar extra ondersteuning en speciaal onderwijs regelt. Scholen zijn verplicht een schoolondersteuningsprofiel op te stellen waarin staat welke onderwijsondersteuning op deze school mogelijk is. Alle profielen samen moeten in het samenwerkingsverband een dekkend aanbod vormen. Samenwerkingsverbanden stellen een ondersteuningsplan op waarin zij onder meer beschrijven welk niveau van basisondersteuning de afzonderlijke scholen bieden en hoe de samenhang met de (bovenschoolse) extra ondersteuningsvoorzieningen er uit ziet. Verder hoe zij de beschikbare middelen gaan verdelen, op welke wijze verwijzing naar het (v)so plaatsvindt en hoe zij ouders informeren. Bij leerlingen die in aanmerking komen voor basis- of extra ondersteuning is de school verplicht een ontwikkelingsprofiel op te stellen en dit met de ouders te bespreken. De inhoud van dit ontwikkelingsprofiel is wettelijk vastgelegd. Kern van de wet De wetswijzigingen in de onderwijswetgeving in het kader van passend onderwijs hebben tot doel iedere leerling onderwijs te bieden dat bij hem of haar past. Een leerling komt in aanmerking voor regulier onderwijs waar het kan en voor speciaal onderwijs waar dat nodig is. Het accent komt te liggen op positief formuleren wat een leerling wél kan en welke steun nodig is om de schoolloopbaan te vervolgen. Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel 3

5 Ouders en leraren hebben via de ondersteuningsplanraad instemmingsrecht op het beleid en de verdeling van het budget van het samenwerkingsverband. Het streven meer kinderen in het reguliere onderwijs op te vangen, vraagt van leraren dat zij goed om kunnen gaan met verschillen tussen leerlingen in de klas. In de komende jaren zijn middelen vrijgemaakt, zodat leraren extra opleidingen kunnen volgen in het omgaan met verschillen en het aanbieden van een sterk pedagogisch-didactisch klimaat. De zorgplicht die het onderwijs heeft, weerspiegelt zich in de zorgplicht die een gemeente heeft voor haar inwoners. Afstemming over de onderwijsondersteuning en zorg voor jeugdige inwoners en gezinnen vindt plaats in het OOGO: het op overeenstemming gericht overleg tussen gemeente en onderwijs. Voor leerlingen die voortgezet speciaal onderwijs volgen, geldt dat zij slechts aanspraak op bekostiging van vervoerskosten door de gemeente kunnen maken, indien zij wegens hun handicap op ander vervoer dan openbaar vervoer zijn aangewezen, dan wel vanwege hun handicap niet zelfstandig van openbaar vervoer gebruik kunnen maken. Doelgroep Alle leerplichtige en kwalificatieplichtige jeugdigen in Nederland krijgen met Passend onderwijs te maken, van kleuters tot en met deelnemers in het MBO en van leerlingen in regulier onderwijs tot in speciaal onderwijs. Financiering De samenwerkingsverbanden passend onderwijs ontvangen van de landelijke overheid een budget dat is gebaseerd op het aantal leerlingen in het samenwerkingsverband. De financiële ruimte om leerlingen in het (v)so te plaatsen, blijft bestaan. Landelijk zullen door verevening wel verschuivingen in het aantal plekken ontstaan. Al met al is bij passend onderwijs feitelijk geen sprake van een bezuiniging, wel van een herschikking van middelen. De middelen voor ambulante begeleiding gaan in het schooljaar 2014/2015 naar de scholen voor speciaal onderwijs, tenzij het nieuw ingerichte Samenwerkingsverband Passend Onderwijs afspraken heeft gemaakt over de overname van personeel (opting out). De middelen voor lichte ondersteuning gaan naar het Samenwerkingsverband passend onderwijs. Het reguliere deel van de middelen leerlinggebonden financiering (de LGF: de zgn. rugzak) gaat naar het samenwerkingsverband, op basis van de teldatum , evenals de middelen die voorheen naar onder meer de regionale expertisecentra (REC s) gingen. Het speciaal onderwijs wordt bekostigd op basis van de teldatum In het Schooljaar 2015/2016 gaat de nieuwe bekostigingssystematiek van start. De middelen gaan naar de samenwerkingsverbanden en er geldt een verplichte her besteding bij het (v) so, tenzij er afspraken zijn gemaakt met het (v)so. Ook start de verevening, waarbij regio s die volgens een overheidsnorm onevenredig veel leerlingen in het speciaal onderwijs plaatsen, in budget gekort worden. In het schooljaar 2020/2021 zal deze verevening zijn afgerond. Mijlpalen en ijkpunten Op 1 augustus 2014 is de zorgplicht ingevoerd en vervalt de landelijke indicatiestelling. De Samenwerkings verbanden passend onderwijs worden verantwoordelijk voor de uitvoering van een aantal wettelijke taken passend onderwijs. Meer weten? Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel 4

6 Participatiewet Meer mensen met een arbeidsbeperking zijn aan het werk en er komt meer eenheid in de wijze waarop mensen een inkomensvoorziening ontvangen, dan wel met een re-integratievoorziening aan het werk zijn. Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de participatiewet. Wie en wat? De gemeente moet ondersteuning bieden bij de arbeidsinschakeling en daarbij samen werken met het UWV. Voor jongeren onder de 27 jaar geldt dat het volgen van door het Rijk betaald onderwijs voorrang heeft op arbeidsinschakeling. Voor hen geldt tevens een wachtperiode van vier weken na aanvraag Bijstand. Elementen uit de Participatiewet: Werkgevers geven een baangarantie voor extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking en de overheid voor garantiebanen (ten opzichte van 2013). Zouden de werkgevers vòòr 2026 onvoldoende banen realiseren, dan treedt een quotumregeling in werking. Gemeenten en sociale partners richten in 35 arbeidsmarktregio s werkbedrijven op. Het Werkbedrijf vormt de schakel tussen een werkgever en mensen met een arbeidsbeperking die aan de slag willen, inclusief inwoners die in aanmerking komen voor beschut werk. Dit is vastgelegd in de Wet SUWI: Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen. Er komt een efficiencykorting op de sociale werkvoorziening. Wsw-werknemers die momenteel een dienstbetrekking hebben, houden hun wettelijke rechten en plichten. Na 1 januari 2015 vervalt het recht op nieuwe plaatsingen. Dat recht vervalt eveneens voor mensen die dan nog op de wachtlijst staan. Zij vallen allen vanaf 1 januari 2015 onder de Participatiewet. Wel hebben zij voorrang bij het bemiddelen naar een garantiebaan. Vanaf 2014 worden re-integratie- en begeleidingsbudgetten samengevoegd in een gebundeld re-integratiebudget (met een structurele korting), waarbij speciale aandacht zal worden besteed aan mensen met een arbeidshandicap. De Wajong is voortaan alleen nog toegankelijk voor mensen vanaf 18 jaar die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn. De mensen met een beperking én arbeidsvermogen vallen vanaf 2015 onder de doelgroep van de Participatiewet. Ook zij kunnen aanspraak maken op voorrang bij bemiddeling vanuit het Werkbedrijf naar een garantiebaan. Kern van de wet De Participatiewet geeft gemeenten de verantwoordelijkheid voor mensen met arbeidsvermogen die ondersteuning nodig hebben bij het vinden van arbeid. De wet dient ook om meer eenheid en duidelijkheid aan te brengen in de manier waarop mensen een inkomensvoorziening ontvangen, dan wel vanuit een re-integratievoorziening werken. De Participatiewet verenigt de Wet werk en bijstand (Wwb), de Wet sociale werkvoorziening (Wsv) en de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong). Voor iedereen moet ongeacht diens uitkeringsachtergrond hetzelfde instrumentarium beschikbaar zijn. Vervolgens is maatwerk nodig om mensen zoveel mogelijk te laten participeren op de reguliere arbeidsmarkt. De Participatiewet redeneert vanuit het vergroten van de eigen kracht van burgers. In samenhang met de Wmo2015 is een breed wettelijk raamwerk gecreëerd, waarin het versterken van eigen kracht en meedoen op het hele spectrum van zorg, welzijn, leren en werken op lokaal niveau wordt ondersteund. Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel 5

7 De Wet werk en bijstand verplicht gemeenten een beleid te formuleren op de Tegenprestatie naar vermogen. De gemeente kan ondersteuning in de vorm van een leerwerktraject bieden aan jongeren van 16 of 17 jaar die nog leerplichtig of kwalificatie plichtig zijn, dan wel aan jongeren van 18 tot 27 jaar die nog geen startkwalificatie hebben behaald. De gemeente kan een jongere die 18 jaar of ouder is onder voorwaarden een individuele studietoeslag verlenen. Jongeren < 18 jaar hebben geen recht op Bijstand. Er zijn bijstandsnormen voor jongeren onder de 21 jaar vastgesteld, waarbij rekening wordt gehouden met eventuele kinderen. Voor jongeren tussen de 18 en 27 jaar wordt bij de toekenning van bijstand een plan van aanpak gevoegd. De jongere krijgt begeleiding bij het uitvoeren van dit plan. Jongeren boven de 21 jaar die gezamenlijk een woning delen krijgen te maken met een nieuwe berekening van het recht op bijstand volgens de kostendelersnorm. Werknemers en werkgevers zullen vanaf 2015 bij gemeenten aankloppen voor de noodzakelijke instrumenten en voorzieningen, waarvan loonkostensubsidie en beschut werk de meest omvangrijke re-integratie instrumenten zijn. Daarnaast kunnen gemeenten via het UWV andere re-integratie instrumenten inzetten (zie UWV.nl) Gemeenten bepalen of zij ondersteuning aanbieden, zo ja welke en hoe lang (binnen de wettelijke kaders). Regionale samenwerking (in de 35 arbeidsmarktregio s) is vooral van belang bij instrumenten die op de werkgevers zijn gericht. Doelgroep De doelgroep van de Participatiewet bestaat uit alle mensen die nu onder de Wet Werk en Bijstand vallen; de Wajongers die niet duurzaam 100% arbeidsongeschikt zijn en de mensen die in aanmerking komen voor de sociale werkvoorziening. Een berekening van Divosa (2012) voorspelt dat de Participatiewet gemeenten verantwoordelijk zal maken voor 5,5% van de beroepsbevolking. Wel zijn er grote regionale verschillen. Financiering Binnen het gemeentefonds is een sociaal deelfonds gevormd. Hier komen onder andere samen: de huidige budgetten van het Werk-deel WWB, de Wsw en het budget dat wordt overgedragen door UWV. Gemeenten krijgen jaarlijks een bedrag om de kosten van de loonkostensubsidie te bestrijden en voor het toekennen van algemene bijstand en uitkeringen aan oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers en voorheen zelfstandigen. Daarnaast ontvangt de gemeente een uitkering op grond van de Wet participatiebudget. Mijlpalen en ijkpunten Op 1 juli 2014 is over het wetsvoorstel en de moties gestemd en is de Wet aangenomen. Meer weten? Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel 6

8 Hervorming AWBZ De huidige AWBZ-aanspraken worden opgenomen in respectievelijk de Wet langdurige zorg (Wlz), de Jeugdwet, de Wmo2015 en een wijziging van de Zorgverzekeringswet. Dit zal gepaard gaan met een bezuiniging op de budgetten van de Jeugdwet en de Wmo2015. Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdwet en de Wmo2015 en de zorgverzekeraars voor het deel AWBZ dat naar hen toekomt. De Wlz is nog niet aangenomen. Wie en wat? De Jeugdwet In het kader van de nieuwe Jeugdwet worden gemeenten verantwoordelijk voor zorg die tot 2015 onder de AWBZ en de Zorgverzekeringswet viel: Behandeling, al dan niet met verblijf voor jongeren met een psychische stoornis. Dit betreft de intramurale ggz-zorg, de begeleiding, de persoonlijke verzorging en bijbehorend kortdurend (= maximaal 3 etmalen per week) verblijf voor jeugdigen met een grondslag psychiatrie in de AWBZ. Behandeling, al dan niet met verblijf, voor jongeren met een (licht) verstandelijke beperking; de begeleiding, persoonlijke verzorging en kortdurend verblijf Begeleiding, persoonlijke verzorging en kortdurend verblijf voor jongeren met een lichamelijke of zintuiglijke beperking of een somatische of psychiatrische aandoening. Het vervoer van en naar de locatie (binnen of buiten de gemeente) waar jeugdhulp voor jongeren met een beperking, stoornis of aandoening wordt geboden. De Zorgverzekeringswet (Zvw) Dit is een bestaande wet die wordt uitgevoerd door de zorgverzekeraars. Behandeling vanwege een zintuiglijke beperking gaat voor alle leeftijden over naar de Zvw. Dat geldt eveneens voor de palliatief-terminale zorg. De AWBZ-aanspraak verpleging voor alle leeftijden gaat eveneens naar de Zvw. Hiertoe behoort de nieuwe aanspraak wijkverpleging, die tevens inzetbaar is in de klas. Voor alle verpleging die overgaat naar de Zvw heeft de zorg verzekeraar een zorgplicht. Een AWBZ-indicatiebesluit, afgegeven in 2014, is een geldige verwijzing naar wijkverpleging op grond van de Zvw. Het overgrote deel van de extramurale persoonlijke verzorging wordt ondergebracht in het basispakket van de Zorgverzekeringswet. Hieronder valt hulp bij het aankleden, eten, drinken, wassen, toilet gebruik e.d. en eenvoudige verpleegkundige handelingen. De gedachte hierachter is, dat persoonlijke verzorging voor de meeste mensen samenhangt met de verpleging die zij ontvangen. De staatssecretaris wil dit in één hand houden. Wmo2015 Alle kinderen en jongeren, ook zij die jeugdhulp ontvangen op grond van de Jeugdwet, hebben vanaf 1 januari 2015 recht op cliëntondersteuning. Dit is gewoonlijk een aanbod van ouder- en familieorganisaties, steunpunten ggz, MEE en/of het CJG. Jongeren > 18 jaar krijgen begeleiding vanuit de Wmo2015. Kern van de wet Het kabinet wil vanaf 2015 de langdurige zorg hervormen. Onderdelen uit de AWBZ verschuiven naar de nieuwe Jeugdwet, naar de Zorgverzekeringswet en de Wmo2015. Een deel gaat naar de Wet langdurige zorg, de opvolger van de AWBZ. Op de site is onder NZaprestatiecodelijst een overzicht opgenomen dat laat zien welk AWBZ-aanbod (zorgprestaties) overgaat naar welk stelsel. In de nieuwe Jeugdwet zijn de huidige zes functies uit de AWBZ vervangen door preventie, jeugdhulp en gedwongen zorg. Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel 7

9 De Wet langdurige zorg (Wlz) De Wet langdurige Zorg (Wlz) is nog niet vastgesteld. Voorstel is vanaf 2015 alleen de zorg voor de meest kwetsbare kinderen en jongeren met (zeer) ernstige verstandelijke, of (zeer) ernstige meervoudige beperkingen onder de Wet te laten vallen. Deze jeugdigen hebben een blijvende zorgbehoefte ( levenslang en levens breed ), waarbij 24-uurs zorg of permanent toezicht noodzakelijk is. De Wet biedt een integraal zorgpakket, met de optie het pakket via een PGB of in natura uitgekeerd te krijgen ( het volledige pakket thuis ). Doelgroep Wet Langdurige Zorg Kwetsbare ouderen en mensen met een beperking die blijvend 24 uur per dag zorg in de nabijheid en/of permanent toezicht nodig hebben. Zij zijn niet langer in staat om met ondersteuning van hun sociaal netwerk, gemeente of met verpleging en verzorging aan huis zelfstandig thuis te kunnen wonen. Denk aan jeugdigen met een (licht) verstandelijke beperking, zintuig lijke beperking (zoals doof- of blindheid), lichamelijke beperking (ook niet-aangeboren hersenletsel NAH), somatische aandoening (zoals een chronische ziekte), of een psychiatrische aandoening (waaronder autisme). Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) wordt volledig verantwoordelijk voor de indicatiestelling Wlz. Financiering De hervorming van de AWBZ leidt ertoe dat de huidige AWBZ- zorg in de toekomst via drie stelsels wordt betaald: met middelen van de gemeente (Jeugdwet en Wmo2015), van de zorgverzekeraars (verplichtingen op grond van de Zorgverzekeringswet) en de landelijke overheid (de Wet op de Langdurige zorg). Mijlpalen en ijkpunten Kinderen die op 1 januari 2015 AWBZ zorg ontvangen die onder de Jeugdwet gaat vallen, behouden gedurende een jaar de rechten die zijn verbonden met het indicatiebesluit (tenzij de indicatie eerder afloopt). Voornemen is dat de verplichting tot zorgcontinuïteit voor de lopende AWBZ-aanspraken voor de gemeenten en zorgverzekeraars eindigt op 1 januari De afspraak bestaat dat zorgkantoren nu al mogen inkopen voor 2015, ongeacht of de Wlz wordt aan genomen of niet (augustus 2014). Meer weten? Wmo2015 Passende ondersteuning voor kwetsbare burgers vanaf 18 jaar, stelt hen in staat (langer) thuis te blijven wonen, meer in het eigen netwerk op te vangen en aan de samenleving deel te nemen. Doel is een vraaggericht aanbod, dichtbij de burger en het gebruik van langdurige zorg verminderen. Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wmo2015. Wie en wat? De gemeente toetst en besluit over toekenning ondersteuning voor collectieve en individuele voorzieningen. Voor alle leeftijdsgroepen valt het verlenen van hulpmiddelen (een rolstoel, maar ook een woningaanpassing), de cliëntondersteuning, de doventolk en de maatschappelijke opvang onder de Wmo2015. Voor wonen en verblijf gaan burgers zelf betalen. Het persoonsgebonden budget blijft bestaan als trekkingsrecht in de AWBZ, met betalingen via de SVB aan de zorgaanbieder. Op grond van de WMO zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de ondersteuning. De zorgverzekeraars zijn op grond van de Zorgverzekeringswet verantwoordelijk voor verpleging en verzorging. Voor de Wmo2015 én de Zvw is in een amendement vastgelegd dat verzekeraars en gemeenten met elkaar moeten samenwerken om tot goede dienstverlening te komen. Dat gebeurt zowel op lokaal als op regionaal niveau. Gemeenten zullen in hun beleidsplan opnemen hoe zij samen met zorgverzekeraars tot afgestemde ondersteuning en zorg komen. In de Wmo2015 wordt voor gemeenten de verplichting opgenomen om cliëntondersteuning voor mensen met een beperking per 1 januari beschikbaar te hebben. Cliëntondersteuning kan in alle levensfasen en op alle levensterreinen aan de orde zijn en geldt ook voor jeugdigen die onder de Jeugdwet vallen. De middelen voor de coördinatie van de netwerken Integrale Vroeghulp worden per 2015 overgeheveld naar de gemeenten. Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel 8

10 Kern van de wet De Wmo2015 is geen decentralisatie. De Wet bevat wel meer en andere verantwoordelijkheden voor gemeenten. Zo zullen per 2015 de extramurale begeleiding (inclusief dagbesteding) en kortdurend verblijf ( logeren ) voor volwassenen vanaf 18 jaar vanuit de AWBZ overgaan naar de Wmo2015. Gemeenten worden verantwoordelijk voor ondersteuning en begeleiding. Dit wordt wettelijk onderbouwd door een uitbreiding van het compensatiebeginsel in de WMO De Wet regelt passende ondersteuning voor kwetsbare burgers vanaf 18 jaar, die hen in staat stelt (langer) thuis te blijven wonen, meer in het eigen netwerk op te vangen en aan de samenleving deel te nemen. Deze maatschappelijke ondersteuning omvat: 1. bevorderen van sociale samenhang, mantelzorg en vrijwilligerswerk, betere toegankelijkheid van voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen met een beperking, de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente, alsmede het voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld, 2. ondersteunen van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of met chronische psychische of psychosociale problemen, zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving, 3. bieden van beschermd wonen en opvang voor specifieke groepen. Doel is het verminderen van langdurige zorg en het organiseren van een vraag gericht aanbod, dicht bij de burger. De gemeente vult aan op de eigen oplossingen, mogelijkheden en behoeftes van de cliënt en zijn (eventuele) mantelzorger. Voor het vroegere WMO-prestatieveld 2 op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden zal meestal het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) het aanbod leveren. In de toekomst zullen wijkteams hierin een belangrijke rol spelen. Doelgroep De Wmo2015 is bedoeld voor kwetsbare inwoners vanaf 18 jaar, met name ouderen en mensen met een somatische aandoening, een verstandelijke, lichamelijke en/of zintuiglijke beperking en/of een psychiatrische aandoening. De gemeente is wettelijk verplicht om te onderzoeken wat de situatie is van mensen die zich melden met een ondersteuningsvraag. Dat onderzoek vindt plaats samen met de cliënt en zijn omgeving. De gemeente stelt vast wat iemand zelf kan en hoe de omgeving kan ondersteunen. Ook kijkt de gemeente naar de zorg en ondersteuning die iemand al krijgt vanuit andere wetten, zoals de Participatiewet of de Jeugdwet. Mijlpalen en ijkpunten Er is overgangsrecht geformuleerd. Uitgangspunt is dat mensen met een indicatie die in 2015 doorloopt, de uit die indicatie voortvloeiende rechten en plichten (zoals de omvang van de aanspraak en de te betalen bijdrage) behouden tot het einde van de indicatie, maar uiterlijk tot 1 januari Hetzelfde uitgangspunt geldt voor mensen met een persoonsgebonden budget (PGB). Voor mensen die in een beschermd wonen-woonvorm wonen, geldt een overgangstermijn van in ieder geval vijf jaar. Binnen de Wmo2015 staat meedoen in de maatschappij centraal. Daarbij gaat het veelal om inwoners die ook onder de Participatiewet komen te vallen. Gemeenten zorgen zelf voor verbinding tussen beide wetten. Financiering De WMO wordt betaald uit het ontschotte sociaal deelfonds en aanvullende financiering. In totaal ontvangen gemeenten op grond van de WMO een macrobudget van 8 miljard. Gemeenten mogen voor de ondersteuning die zij bieden een eigen bijdrage vragen. Het CAK int de eigen bijdrage. Meer weten? Wegwijs in de Transities van het jeugdstelsel 9