Een milli meter meer graag. Bij comfort voor

Transcriptie

1 TECHIEK COMFORT UIT BADE E WIELE E milli mtr mr graag AERODYAMICA, STIJFHEID E GEWICHT ZIJ HEEL POPULAIRE MAATSTAVE, MAAR COMFORT TELT OOK. WAT IS DE IVLOED VA BADBREEDTE, BADESPAIG E VELGHOOGTE OP HET COMFORT? TIJD OM TESTODERZOEKE E PRAKTIJK ERVARIGE OP EE RIJ TE ZETTE. TEKST: MATHIJS WAGEAAR / FOTO S: ROBERT VA WILLIGEBURG, EDWI HAA, UIVERSITEIT GET, STUDIO5982 E REMCO VEURIK Schwalb O-vouwbad i 28, millimtr. Bij comfort voor fitsrs ku j dk aa rgoomi, stabilitit ht doorkom va trillig. Ergoomisch comfort gaat ovr d positi op d fits. E juist zithoudig lidt tot mr fficiëti midr kas op blssurs. D stabilitit bpaalt md ho god j d fits odr cotrol hbt. E rvuz fits is hl gvolig voor kli stuurbwgig. Ht trilligscomfort gft d hvighid va trillig aa. D vrschilld typ comfort hag ook sam. Mt midr trillig hb j mr cotrol. Ook fabrikat zi ht blag va comfort i. Ht rsultaat zi j bijvoorbld i zoght prformac racrs mt 25 millimtr brd bad i plaats va 23 millimtr. W odrzocht d ivlod va d badbrdt, badspaig vlghoogt op ht comfort. Daaraast bkijk w vffct als rolwrstad, lkbstdighid arodyamica. Voor d badtsts gbruikt w d Schwalb O-vouwbad d budgt Lugao-draadbad zo kod w ook d ivlod va ht typ bad bpal. Voor d wil maakt w gbruik va d Shimao RS81-lij mt vlg va 24, millimtr hoogt. Comfort mt D mat va comfort is subjctif, lk fitsr hft zij ig rfrtikadr. E trillig is t karaktrisr door zij amplitud frquti (i hrtz). Zo ku j mt gavacrd mtig comfort kwatificr; dit gburt mt acclromtrs (vrslligsmtrs). D amplitud is d groott va ht sigaal, d frquti ht aatal trillig pr tijdshid. E god mtopstllig mak d data vrwrk is kostbaar. Ht is wrk voor spcialist. D uivrsitit va Gt Twt wrk bijvoorbld mt opstllig mt complt fits voorzi va divrs acclromtrs gcombird mt krachtmtig. Ook hbb Gts odrzokrs gavacrd shakr tr bschikkig, waarm d vrschilld trillig va bpaald typ odrgrod word gsimulrd i ht lab. E aatal tstrsultat bsprk w i dit artikl. Fabrikat Koga hft vs tstlab om trillig t mt. Hirvoor wordt odr adr d wiltstbak igzt (zi Fits r ). Voor dit artikl gbruikt w d tstbak om d ivlod va d badbrdt badspaig, ht typ vouwbad d vlghoogt t bpal. D drum draait lk kr mt 35 kilomtr pr uur. E rijdrsgwicht va 100 kilogram wordt gsimulrd. Door vir vrhogig va 6 millimtr op d drum komt ht wil tlks i trillig. aast d labmtig publicatis di w hir bhadl, dd w divrs praktijktsts. Rdmt mt Mr comfort is luk, maar d mst fitsrs will g fficiëti vrliz. W bkk dus ook d ivlod va d baddruk badbrdt op d rolwrstad. Bij Schwalb lit w op drum d rolwrstad bpal. Ook wrd hir d stootlkbstdighid bpaald di samhagt mt d baddruk. E

2 lagr druk dot vazlfsprkd d kas op sak bit tom. D tst dd w zlf ook og s i d praktijk: door tlks ovr htzlfd obstakl t rijd d druk stds vrdr t vrlag, bpaald w war r stootlk optrad. Ht ffct va brd bad hog vlg op d total arodyamica mat w mt iuw tstmthod op d wilrbaa i Slot. Ht bdrijf Robic hft sids kort ht softwarpakkt Track Aro Systm i gbruik. Tijds ht rijd word ral-tim via draadloos twrk d slhid, d rodtijd ht wattag aar d computr vrstuurd. Mt dz ggvs is d luchtwrstad t bpal. D mtig zgg all its ovr d luchtwrstad, dus bij widstil wr. W vrglk d mtrsultat mt d rolwrstadggvs uit d mtig va Schwalb. Fits va UGt mt mtapparatuur. Tstopstllig Koga. Rsultat comfort badspaig Voor d ivlod va d badspaig op ht comfort slog w r publicatis va d uivrsitit va Gt (UGt) Twt op a. Shimao-tstwil mt divrs vlghoogts: 24, millimtr. JUI

3 PO DEFGHE 78 LM G TECHIEK COMFORT UIT BADE E WIELE 9: 99 9; 9< 9= 9> 9? 9@ IJHK voorwil 7ABC achtrwil Grafik 1: d rlati tuss vrsllig gmt aa d aaf badspaig. Grafik 2: ivlod vlghoogt badspaig op ht trilligsspctrum, gmt op d tstdrum bij Koga. Op d vrtical as d RMS-waard.!"#$%&'%()**!"#$%&'%(+**!"#$%&'%(,**!"#$%-./"'0()** Grafik 3: ivlod badbrdt badspaig op total trilligsspctrum. Op d vrtical as d RMS-waard. Daaraast dd w zlf mtig i ht lab va Koga. Grafik 1 komt uit publicati va d uivrsitit va Twt. Dz laat duidlijk vrbad zi tuss d badspaig d trillig di d acclromtrs op bid wilass rgistr. D mat va trillig is op d vrtical as wrggv i d vrsllig. Ho lagr d waard, ds t midr trillig via ht fram richtig d rijdr gaat. Dat ht voorwil hogr waard laat zi, komt vooral doordat hir midr gwicht op rust om d trillig t dmp. Tstrsultat Koga atuurlijk zoud w graag d trillig mt bij vrschilld typ frams gcombird mt ook og s vrschilld compot. Hlaas is dit om praktisch rd it haalbaar. D hl fits hft ivlod. Zo brgt d trillig di ht voorwil vroorzaakt d voorvork i trillig. Bij Koga is daarom wl va lk wil d zoght igfrquti bpaald. Di waard ligg rg dicht bij lkaar, zodat d ivlod op d total fits it vl vrschilt. I d grafik gv w d zogaamd RMS-waard. Dit gtal is waard voor d total trillig blastig. Grafik 2 gft ht rsultaat va lk mtig waarbij w d vlghoogts d badspaig vradrd. W gbruikt tlks dzlfd bad (Schwalb O 23 millimtr) d badspaig vrhoogd w i stapjs va 0,5 bar va 6 aar 9 bar. I grafik 2 is duidlijk t zi dat d badspaig d grootst ivlod hft op ht total trilligsspctrum. Ook blijkt dat d C24- C35-wil wiig vrschill. a d tst mt d vlghoogts motrd w tlks adr badbrdt 23, millimtr waarbij w ook wr d spaig lit oplop i stapjs va 0,5 bar. W gbruikt hir tlks htzlfd typ wil. E w am Lugaobad va 23 millimtr m. Uit d mtrsultat blijkt ho groot vooral d ivlod va d badspaig is op d trilligsblastig. D vrschill tuss badbrdt is rg miimaal om hiruit coclusi t trkk. Praktisch is vazlfsprkd small bad mt lagr druk 36 JUI 2014

4 Bij Blki dot m vl odrzok om ht bst matriaal voor bpaald omstadighd t vid. Waarom d fitstorist og it massaal zij ovrgstapt op 25 mm bad is raadsl stootlkgvolig (zi d ggvs vrdrop i ht artikl). D ivlod va ht typ bad is ook rg kli: d Lugao d O 23 millimtr otlop lkaar wiig. Comfort fitshoudig Itrssat is ht om t wt wat j lichaam voor trillig doorkrijgt war j d badspaig wijzigt. Hir dd d UGt divrs odrzok aar. Grafik 4 5 lat ht vrschil zi tuss ht vrmog va ht acclratisigaal bij ht achtrwil bij ht zadl. Bij stijf fram mt j lichaam gdlt va d trillig op. D ivlod va trillig op bpaald odrdl i complt fits is i d praktijk rg lastig t bpal. D trillig aa ht stuur ht zadl ka word grducrd door aapassig aa d fits d fitstchik. D fits is als filtr dat d ivlod va ht wgdk rducrt. Ht ffct va d gomtri ht frammatriaal op ht rducr va trillig is it duidig moilijkr mtbaar, zo odrvod d odrzokrs va d UGt. D fitsr hft drmat grot ivlod op ht trilligsgdrag va d fits dat subtil wijzigig aa ht fitsfram bi d mtfout vall, waardoor it mt zkrhid coclusis zij t trkk. Door ht stuur bijvoorbld midr stvig vast t houd of ht zitvlak licht va ht zadl t till, is r midr cotact mt d trilld fits, maar hvigr trillig va ht stuur ht zadl. D lagr cotactkracht di hirbij t mt is, komt ovr mt ht hogr gvol va comfort. Om dz activ positi i t m, zij wl strk krspir buik- rugspir odig. Grafik 4 & 5: d rlati tuss badspaig rgistrati va trillig bij ht achtrwil (bov, 4) d zadlp (odr, 5). Ht vrschil i badspaig is bwust groot ghoud om buit foutmargs t blijv. JUI

5 TECHIEK COMFORT UIT BADE E WIELE Rolwrstadststopstllig va Schwalb. Grafik 6: rlati slhid mat va trillig. Slhid comfort Vazlfsprkd zij d slhid ht typ wgdk ook va ivlod op ht comfort. D UGt dd hir divrs odrzok aar. E tst op kassistrook va 120 mtr bij vrschilld slhd lvrd itrssat bld op. Mt tomd slhid vrmidrt rst ht comfort, om vrvolgs glijk t blijv bij og hogr slhid wr licht t dal (grafik 6). Dit is bvstigd door mt hogslhidscamra ht wiltrajct t film: bij hog slhid zwft ht wil juist tuss tw offhd door, trwijl bij lagr slhid ht wil op d offhid botst dus mr vrvormt. Zlf rvar wat wrkt op slcht asfalt is dus ht advis. E lagr badspaig brdr bad zorg voor aazilijk midr trillig. Maar wat voor ivlod hft d lagr druk op d rolwrstad? D rolwrstad is d rgi di ht kost om d bad t lat vrvorm odr ivlod va last. Ho grotr ht rijdrsgwicht, ds t grotr d rolwrstad. Mt mr badbrdt gaat d rolwrstad omlaag: d bad hft brdr cotactvlak hft zo midr idrukkig waar rgi i vrlor gaat. Wat zag d odrzokrs bij ht rijd ovr slcht wgdk? Bij lagr slhid kalt d bad op hobbl bij hogr slhid zwft hij r mr ovrh (grafik 6). I d laatst situati is r duidlijk midr vrvormig. Op slchtr wgdk is d slhid dus ook va ivlod op d rolwrstad. Mtig rolwrstad Bij Schwalb is op drum mt doorsd va 120 ctimtr d rolwrstad bpaald. Voor d tst wrd tlks dzlfd vlg, bibad, slhid (30 kilomtr pr uur) last (50 kilogram) gbruikt. D ig paramtrs di w lit vradr, zij d badbrdt d badspaig. D costructi va d bad blijkt blagrijkr da d badbrdt, wat d Lugao hft vruit d hoogst rolwrstad. E 28 millimtr bad mt 6 bar hft og stds lagr rolwrstad da 23 millimtr bad bij 9 bar. Wat ook its mhlpt bij d brdr bad is d 38 JUI 2014

6 ms QR licht togom hoogt: grotr diamtr gft dirct lagr rolwrstad. Vauit oz rvarig mt d moutaibik wt w dat lagr badspaig mrkbaar lagr rolwrstad gft ovr hobblig odrgrod. D mtig va comfort baddruk lat dit ook duidlijk zi: midr druk gft bduidd midr trillig r gaat midr rgi vrlor. D vrwachtig is dat d vrschill di r al zij op d vlakk drum, i ht vld bij slcht wgdk og grotr zull zij. Lkbstdighid Ho staat ht mt d lkbstdighid bij brdr bad /of lagr druk? Bij Schwalb lit w valtst uitvor voor vrschilld badbrdts. Ho hogr d afstad va ht stootblok was waarbij lk otstod, ho btr d bad bstad is tg stootlk. Bij 6 bar scoord d millimtr bad v slcht. Opvalld: d Lugao is dakzij zij stughid rg lkbstdig. Zlf dd w og praktijktst. Mt dzlfd fitshoudig slhid (20 kilomtr pr uur) rijdrsgwicht va 82 kilogram rd w ovr 5 ctimtr hog rad. W vrlaagd d druk stds mt 0,5 bar om t zi war w stootlk hadd (zi tabl 1). Blagrijk om t wt: d badbrdt is afhaklijk va ht vlgprofil. Zo valt 23 millimtr bad op Pacti SL23-vlg bija als 25 millimtr uit. D hoogt is wl its lagr, zodat r toch rdr kas op stootlk is. Om d kas op stootlk t vrlag, ku j toch btr brdr bad kiz of tublss systm. Vrdr zij j gwicht rijstijl blagrijk om m t m bij j kuz. Arodyamica Bij hog slhid is d wid vruit fg hijkl mo pqr SQ SR TQ TR UQ UR VWQXYZ VWRXYZ [WQXYZ [WRXYZ \WQXYZ \WRXYZ ]WQXYZ tuvwxvyzuvv{v }tu~ Grafik 7: rlati tuss rolwrstad badspaig. ^_`TUaa ^_`TRaa ^_`T\aa bcdy_tuaa TYPE BAD GEWICHT PRIJS BREEDTE X HOOGTE* STOOTLEK SCHWALBE STOOTLEK- HOOGTE BIJ 6 BAR 23 MM OE 209 gram 50,90 24,2 x 23 mm 7,5 bar 300 cm 25 MM OE 224 gram 50,90 25,2 x 24,1 mm 6 bar 300 cm 28 MM OE 245 gram 50,90 28 x 25,2 mm 4,5 bar 325 cm 23 MM LUGAO 315 gram 26,50 24 x 23,6 mm 5,5 bar 375 cm TABEL 1: SPECIFICATIES BADE + STOOTLEKBESTEDIGHEID *gmt op Shimao RS KM/H 35 KM/H 40 KM/H 45 KM/H 23 MM SCHWALBE OE 9 BAR 137 watt 207 watt 298 watt 414 watt 28 MM SCHWALBE OE 6 BAR 137 watt 209 watt 303 watt 423 watt 23 MM SCHWALBE LUGAO 8 BAR 142 watt 213 watt 305 watt 421 watt TABEL 2: RESULTATE VA DE AERODYAMICAMETIGE OP DE WIELERBAA E 28 mm bad op 6 bar rolt bija v licht als 23 mm bad op 9 bar Op hogr slhid zwft d bad ovr obstakls h. JUI

7 TECHIEK COMFORT UIT BADE E WIELE YOUR CHECK OUT D A EW JEKYLL S AT KE TRIGGER BI DALE OUR CAO I TA OVERMOU LERS. EA PREMIUM D EDERL AD ALKMAAR ALKMAAR BIKE ACTIO GE DIK GROI BIKE CETRE BILTHOVE EIS BILTHOVE RIJWIELPAL DOETICHEM DE PEDALEUR SCHEDE 05 SSCHER E TU TE L KE FIETSEWI 3 02 HAARLEM HA ARLEM BIKE PL AET D EL RV LE S LEME KOKKIEBIKE STERWOLDE JWIELE OO DICKHOF RI BURG VETOUX TIL OLLE ZW T ZWOLLE STAPPEBEL Arodyamicatst op d wilrbaa Slot.. D brd bad gv mr vrtrouw BELGIE 21 SSELT K BIKES HA SIGLETRAC S AA -W E IEUW KERK RE.SI BIKE 651 EM EG SS O BAIK 4255 EM EG TT ZO BIKE CAMELEO uur d wattags glijk zij. Lt wl op, dz coclusi gldt all voor oz spcifik tstopstllig. Uit widtultsts is ook bkd dat mooi gladd ovrgag tuss i d bocht bad vlg d bst arodyamica gft. Bij d Shimao-sts mt xtr vlgbrdt va 21,6 millim- d grootst tgstadr. Fits j tr is d ovrgag va bad aar vlg matig tmpo of vooral i grop, it vloid mt d milli- da is d ivlod va arodyamica mtr bad. stukj klir. W dd aa tal jaar trug al s tst mt D wg op aro wil op d wilrbaa. Hirbij W rd afglop priod mt d blk ht vrschil tuss arowil vrschilld wilsts odr divrs lastig mtbaar door ht otbrk omstadighd. I ht bgi is va zijwid. u mat w mt ht wilst mt 28 millimtr bad Aro Track systm op d baa voor v w, vooral uitrlijk. Maar d C50 kli voordl t opzicht odrwg mt 6 bar achtr 5,5 bar va d C24-wilst: ruim 1 proct i voor 83 kilogram rijdrsgwicht is luchtwrstadcoëfficiët. ht vrhoogd comfort t opzicht Hira hbb w d C24-wilst uit- va bad va 23 millimtr bij 8 grust mt 23 millimtr bad op 9 bar duidlijk mrkbaar. Daaraast bar mt 28 millimtr bad op 6 gv d brd bad mr vrtrou- bar. Hirbij zou volgs d rolwr- w i d bocht. D combiati va stadsggvs va Schwalb d rol- d lagr badspaig daar- wrstad glijk mot zij. Hirbij door btr cotact mt d odr- vod w i d mtig its grod ht rod brd loopvlak hogr luchtwrstad voor d 28 mot d oorzak zij. I d rg millimtr bad. Zi tabl 2 voor ht op slcht wg zij di ffct ffct op ht t lvr vrmog. D og grotr. lagr rolwrstad va d brdr Wl blagrijk is om brdr bad maakt dat bij 30 kilomtr pr bad cht mt lagr druk t JUI W E L L A E TH RIGGER T D A L L Y JEK ak it highr, T r. fa o to o G u rthr tha yo fu d a r t s fa possibl. Th t h g u o th r v ad Triggr is ll y k J w - all ovrdo ay to d r i g t mak sur s Ju. r tu v ad our way hom y d fi a c u yo mm, justabl Rid/ Attitud-Ad D ual-travl DYA mm D rmax/ p u row Lfty S ShockDual C 27.5 Whls.com caodal o s il ta d Mor

8 I A T U OVERMO T I O D R E OV rif. whr o T m so, i s il,217 ft, 42 m Clémtz 7 m rô Jé d a r Mark Wi JUI

9 TECHIEK COMFORT UIT BADE E WIELE VOORWIEL ACHTERWIEL BAD SHIMAO RS 81 C50 6 bar 6,5 bar 25 mm Schwalb O SHIMAO RS 81 C35 6,5 bar 7 bar 23 mm Schwalb O SHIMAO RS 81 C24 7 bar 7,5 bar 23 mm Schwalb O TABEL 3: DE WIELRECEPTE VOOR DE BLIDE TEST brijd. Ho hard bad aavolt i d praktijk is amlijk afhaklijk va volum druk. E brdr bad volt mt dzlfd druk hardr aa da smallr bad. Als j ovrgaat va 23 aar 28 millimtr vog j 42 gram to. Dit xtra gwicht is i d praktijk it waarmbaar. Vrglijk w d C24- C50-wilst op klikrs, da volt d hogr st t wat hardr aa bij glijk stup va d bad. Blid tst W dd ook blid tst mt tstgrop: z wist it wlk bad badspaig wrd gbruikt. Va tvor prparrd w d wil zoals wrggv i tabl 3. Op d 50 millimtr hog C50-st motrd w 25 millimtr bad mt t wat lagr baddruk (6 6,5 bar). W lit d tstrs rod rijd mt d odig bocht slchtr klikrstrok. Ekl opmrkig va d tstrs: - C35: rvus wil, bocht gaa slcht, rd btr da C24, op klikrs stuitr z rg, rammlig wil; - C24: comfortablr gvol da C35, ramml wl rg, bokig, bocht it lkkr t m; - C50: sl op gag, op klikrs midr stuitr, comfortabl. Dat d C35 C24 ogvr htzlfd rvar wrd, lag i d lij dr vrwachtig. Dat d rijdrs ht mst vrtrouw gvol va comfort mt d hog wilst hadd, zgt vl ovr d ivlod va d badbrdt vooral d druk. Dat d C35 ook als midr comfortabl als d C24 wil word bschouwd mt d bpaald st up zal waarschijlijk ook d oorzaak zij va d hogr zijdligs stijfhid. D 28 millimtr bad hbb w hirvoor it igzt, omdat d rijdrs op ormal racfits rd di it gschikt zij voor dz maat bad. Coclusi Ht 23 millimtr badj is og stds d stadaard. E groot gdlt va ht profploto rijdt chtr al jar mt 25 millimtr bad. Waarom ht gros va d fitstorist og it ovr is, is iglijk raadsl. Wllicht splt m dat small kttrhard bad odrwg d idruk gft dat j hard gaat? E fabrikat positior d 25 millimtr bad mr als duracbad, wat it bijdraagt aa ht sportiv imago. Duidlijk is vrdr dat r spaigsvld ligt tuss comfort, rolwrstad, arodyamica lkbstdighid. B j wat zwaardr wil j mt lagr badspaig rijd, da mt d kas op stoot- COMPATIBILITEIT BREDERE BADE Voor d praktijktsts gbruikt w d Koga Solacio. Dz fits is ook gschikt voor 28 millimtr bad. Motr j brd bad op Shimao RS81-vlg, da rstrt r i d hoogt wiig vrij ruimt al bij kli slag va ht wil lip d bol al aa. Ovr ht algm pass 25 millimtr bad i d mst modr frams. Afhaklijk va j rijstijl d zijdligs stijfhid va j wil is d vrij ruimt va d bad torikd. Ws j r wl va bwust dat st di oblast t vrij loopt, bij stvig aaztt of kli slagj j fram bschadigt! Ht is vrstadig om d rchthid va d wil bschadigig aa j fram god i d gat t houd, wat j hoort ht odrwg it aalop. Oz bvidig bij rlatif groot vrschil tuss vlg- badbrdt is dat wil wissl bij god afgstld rmm lastig gaat. D rm opztt gft da og t it gog ruimt om ht wil t dmotr. Brdr vlg voorkom dit problm: hirbij is ht vrschil tuss d bad vlgbrdt klir. Op fram voor brdr bad zit d bvstigig va d rm t wat hogr. E spcifik rm mt t wat dipr rmblokmotag is da odig. Shimao hft dz als zoght o-sri (it bhord tot bpaald grop), i d iuw grop togvogd JUI 2014

10 lk to. Kis da voor tublss of bad mt mr volum. Wt j va tvor wat voor soort parcours j kut vrwacht, da is ht zivol j bad zo odig aa t pass. Bij strak asfalt zoud wij 25 millimtr (afhaklijk va j gwicht) advisr. Zij d wg slcht, da rad w 28 millimtr aa, of 25 millimtr mt lagr druk. Mr vrtrouw cotrol krijg j i idr gval. E problm va 28 millimtr bad is chtr og d passig i ht fram d aasluitig op d vlg rm. Mt dak aa: Uivrsitit va Twt, Uivrsitit va Gt, Schwalb Koga BV BIJ DE PROFS Bij ht WorldTour-tam va Blki dot matriaalma Tu va Erp vl odrzok om ht bst matriaal voor bpaald omstadighd t vid. Voor d kassiklassikrs wrkt ht tam sam mt badfabrikat Vittoria voor iuw bad. Dz is maar lifst 30 millimtr brd. D gkoz baddruk varirt pr rr. Op cht slcht wg rijd d tchisch btr rijdd rrs mt t wat midr druk, dk aa 4,5-5 bar. Bij d grot rods wordt r vooral voor 25 millimtr gkoz. D combiati mt Shimao tubwil zorgt voor rg god aasluitig mt d vlg. Tsts op tijdritslhid i d widtul lit zi dat juist mooi ovrgag va bad op vlg zorgt voor btr arodyamica. Vadaar dat r i wdstrijd it stadaard voor og brdr bad da 25 millimtr wordt gkoz. D rvarig va d rrs is dat brdr bad t its lagr badspaig ka hbb. Dit gft odr d strp zlfd soort rijgvol als mt smallr hard bad. Praktijktst trilligsmtig door d UGt. JUI